“Sống Mòn” giống như nhiều tác phẩm văn học đỉnh cao khác của nhà văn Nam Cao, mang đầy chất hiện thực và tự sự. Tác phẩm chính là một bức tranh chân thực lột tả cuộc sống cơ cực của những kiếp người bị cái nghèo, bị cái đói biến thành nô lệ.
Nhân vật chính của tác phẩm là một thầy giáo tên Thứ. Từ bỏ cuộc sống thường nhật nơi làng quê của mình, anh lên Hà Thành để làm thầy giáo cho một trường tư với hy vọng sẽ có một cuộc sống tươi đẹp hơn. Tuy nhiên, mơ ước ấy của anh dường như không đơn giản như anh nghĩ. Nhiều gánh nặng đổ dồn lên vai anh đặc biệt là chuyện tiền bạc.
“Cái nghèo chẳng có ích cho ai, nó làm tiêu mòn sức lực, héo hắt tâm hồn. Nó làm người ta thành bùn xỉn, nhỏ nhen, ích kỉ, sát bờ đất, nó tạo nên thành nô lệ của đời người.”
Cái chết không đáng sợ, đáng sợ là chết trong lúc sống, sự bám riết mòn mỏi và dai dẳng của cái nghèo. Với “Sống Mòn” và nhân vật Thứ, nhà văn Nam Cao đã chân thực đến tàn nhẫn, bóc tách từng lớp lang sâu kín ở lòng người. Tác phẩm đã thể hiện rõ tư tưởng nghệ thuật vị nhân sinh – phục vụ cuộc sống của tác giả.
