Đan đang đứng cạnh cửa sổ và không quay lại ngay. Rôza đưa mắt tìm bức thư và thấy nó trên bàn. Có vẻ bức thư đã bị vò nhàu ném vào sọt giấy rồi lại lấy lên. Nói tóm lại là nó đã được vuốt lại cẩn thận và hiện đang ở tầm tay Rôza. Lúc Đan rời cửa sổ để về ghế bành, bộ mặt hoảng hốt của anh chứng tỏ một cuộc đấu tranh mãnh liệt đã diễn ra bên trong. Anh cho người ta cảm tưởng một người mù đã đấu tranh giành lại thị giác. Cặp má anh lúc nãy tái xanh, đang bừng cháy, và bộ tóc dày của anh lúc nào cũng được chải mượt, bị rối tung. Nhưng giọng nói của anh với cô thư ký thì lại bình tĩnh.
- Chị Rôza thân mến, chúng ta đang đứng trước một nhiệm vụ khó khăn và phức tạp. Tôi đã nhận được bức thư mà nhất thiết tôi phải nghe nội dung. Tôi buộc lòng phải nhờ chị đọc vì không còn ai khác tôi có thể nhờ được. Tôi hiểu rằng nhiệm vụ này làm cho chị rất khó chịu vì nó đặt chị trước hai trái tim bị tổn thương và chia cách. Tôi có thể làm cho vấn đề đỡ đau thương được chăng, nếu tôi xác nhận với chị rằng không còn ai khác có thể đọc cho tôi nghe bức thư này mà làm tôi đỡ đau khổ hơn? Vì tôi tin chắc rằng với tấm lòng nhân đức chị sẽ phê phán tôi và tác giả của bức thư, và chị sẽ quên đi tất cả để không một người nào khác biết được.
- Xin cám ơn ông! - Rôza nói.
Đan ngồi ngửa trong ghế bành, lấy tay che mặt rồi nói:
- Nào, bây giờ xin mời chị đọc.
Và rất rõ rằng, rất bình tĩnh, Rôza bắt đầu đọc:
“Đan thân mến, vì anh không muốn để tôi đến và cho tôi khả năng giãi bày với anh, giữa anh và tôi, chỉ hai chúng ta, những điều cần nói, nên tôi buộc lòng phải viết. Đó là lỗi tại anh, Đan ạ! Và cả hai chúng ta đều bị đau khổ.Vì, làm sao mà tôi có thể viết cho anh một khi tôi biết rằng anh không thể nào nghe được tôi mà không có vai trò của một người thứ ba biết được những gì là thiêng liêng giữa hai chúng ta? Tuy nhiên tôi vẫn cứ phải viết một cách thoải mái, vì cần phải làm anh hiểu được, vì tương lai của hai chúng ta phụ thuộc vào câu trả lời của anh cho bức thư này. Vậy là tôi phải viết như thể là anh sẽ cầm trong tay và anh tự đọc thư. Nếu như anh không thể hoàn toàn tin cậy vào nữ thư ký của anh, anh bảo chị ấy đừng lật trang đầu để trả lại anh bức thư này và cho phép tôi, anh Đan, được đến để nói nốt với anh phần còn lại”.
- Đến đây là hết trang đầu ạ! - Rôza nói.
Và chị chờ đợi. Đan vẫn không bỏ bàn tay đang che mặt, anh nói:
- Tôi tin cậy hoàn toàn vào nữ thư ký của tôi. Không thể để cho người ấy đến đây.
Rôza lật trang và đọc tiếp:
“Đan, tôi muốn anh hiểu được rằng mỗi câu tôi viết đây là sự thực hoàn toàn. Nếu anh lục lại trong ký ức, anh sẽ xác nhân rằng tôi vốn là một người thành thực. Thế mà, Đạn ạ, tôi đã một lần dối anh. Lời thú nhận sau đây có liên quan đến câu nói dối độc nhất ấy.
Tôi không cần phải nhấn mạnh anh cũng hiểu được rằng thật là xấu hổ khi tôi buộc lòng viết một bản thú tội với người đàn ông đã không chịu tiếp tôi dù chỉ với tính chất hỏi thăm bạn bè. Chắc anh cũng nhớ rằng bản tính tôi không dễ gì chịu xấu hổ, trái lại tôi còn có một lòng tự hào đáng kể, và có thể là do cố gắng lớn lao ấy mà anh đánh giá được tình yêu của tôi. Chúa sẽ giúp tôi việc đó, hỡi anh yêu! Anh yêu cô đơn tội nghiệp của em!”
Rôza đột nhiên ngừng lại vì khi đọc lời yêu thương bất ngờ ấy của Jên, Đan đứng lên và bước đi vài bước như thể thoát khỏi một cuộc thử thách vượt quá sức chịu đựng của anh. Nhưng một lúc sau anh trấn tĩnh lại, ngồi xuống và che kín mặt. Rôza lại tiếp tục:
“Ôi! Em đã làm cả hai chúng ta mắc sai lầm. Anh yêu, anh có còn nhớ buổi tối hôm ấy trên sân băng ở Shenstone, lúc anh đã nói với em và gọi em là “vợ anh” không? Em đã là như thế rồi mà em không hiểu. Em bị bất ngờ vì em rất không có kinh nghiệm về những chuyện tâm tình, bị choáng váng bởi tất cả những gì em thấy là mới đối với em. Nhưng chính ngay trong lúc đó, trái tim em cũng đã suy tôn anh là chủ nhân của nó. Và lúc anh ghì em vào trong đôi cánh tay anh, và khi cái đầu thân yêu của anh tỳ lên ngực em, lần đầu tiên em hiểu thế nào là mê ly, ngây ngất, và em không còn cầu xin gì hơn là được kéo dài những giây phút khôn tả ấy”.
Tiếng nói của Rôza đột nhiên đứt giọng và phải ngừng đọc. Đan cúi người về phía đằng trước, hai tay ôm lấy đầu và một tiếng nấc không có nước mắt, nghẹn ngào trong cổ họng anh.
Đan trấn tĩnh được trước tiên. Anh giơ tay về phía trước với một cử chỉ che chở, vẫn không ngẩng đầu lên, anh nói:
- Tội nghiệp chị Rôza, tôi lấy làm đau lòng! Nếu bức thư này đến vào những ngày có Đêrych ở đây! Nhưng tôi vẫn phải xin chị tiếp tục đọc, chỉ có điều là cố gắng đọc mà không cần hiểu, phần hiểu là thuộc về tôi.
Và Rôza lại tiếp tục đọc:
“Lúc anh ngẩng đầu lên và nhìn em - Ôi, cặp mắt thân yêu ấy! - cái nhìn của anh làm em nhận thức được về bản thân em, nhớ đến bộ mặt em… em đau lòng về sự thấp kém của nó, em vội vàng ghì đầu anh lên trái tim em để cho cặp mắt anh không nhìn được vào mặt em nữa. Bây giờ em đã hiểu sự xét đoán của anh về cử chỉ đó của em. Đan, em xin thề với anh là lúc anh nhìn em lần thứ hai và gọi em là “vợ anh”, là biểu hiện đầu tiên của sự kiện lạ lùng ấy, có nghĩa là hôn nhân. Điều này có vẻ khó tin, nhưng anh nên nhớ lại là từ trước đến nay em chỉ biết có tình bạn thắm thiết, và anh chớ nên quên là – hỡi chủ nhân của tâm hồn em – bao giờ em cũng coi anh như trẻ hơn em rất nhiều và ngay cả trong những mối quan hệ thắm thiết của chúng ta từ buổi hòa nhạc ở Overdenne, em chưa bao giờ nghĩ rằng đó là tình yêu.
Anh hẳn cũng chưa quên là em đã xin anh 12 tiếng đồng hồ để suy nghĩ, anh đã nhượng bộ em ngay lập tức – vì rằng, anh Đan, anh là hoàn hảo trong tất cả mọi vấn đề – và anh đã để em… Anh yêu, để sau này em sẽ kể anh nghe tiếp, ít ra em cũng mong được như vậy, câu chuyện tỉ mỉ về những giờ tiếp theo đó.
Còn bây giờ em phải giãi bày để anh biết mọi việc, với tất cả nỗi đau khổ đã chia rẽ chúng ta. Em biết anh là một người sùng bái cái đẹp dưới tất cả mọi hình thức. Em đã ghi vào sổ nhật ký của em một câu chuyện xảy ra giữa chúng ta về việc một nhà giảng đạo mà vẻ xấu xí của ông ta đã làm anh chùn bước, nhưng sau đó bộ mặt ấy được sáng lên bởi vẻ đẹp của tư tưởng bên trong. Tuy nhiên, anh cũng đã nói thêm là bộ mặt ấy mà lúc nào cũng xuất hiện trước mặt anh là một điều khổ hạnh…
Chao ôi! Em đã đọc đi đọc lại những hàng chữ đó trong cái đêm đáng ghi nhớ ấy… Và em đã không có đủ lòng tin vào tình yêu của anh để mà chịu đựng được những thiếu sót trên bộ mặt em... Em đã không nhìn em bằng cặp mắt của anh, nên đã xảy ra như vậy. Em những tưởng rằng cương quyết dẹp sang một bên hạnh phúc đang bừng nở là để tránh cho tương lai những mối hận khắc nghiệt và những vỡ mộng đắng cay.
Trong trạng thái bệnh hoạn đang chế ngự lòng em lúc đó, em tự nhủ: “Sao! Một chàng trai như vậy gắn bó với cái xấu xí này, anh ấy trở nên ngày càng đẹp, còn mình càng già càng xấu đi!” Tất cả các điều đó thật là bỉ ổi! Bây giờ em đã hiểu được sức mạnh tình yêu của anh. Thế mà lúc bấy giờ em lại cho là em đúng và hợp lý, và với trái tim tan nát em đã quyết định trả lời “không”. Ôi! Anh hãy tin em, em đã không thể tưởng tượng được ý nghĩa của câu nói “không” đó đối với anh ra sao. Em đã cho rằng anh sẽ quay lại lập tức tìm một cái mới khác. Thành thực mà nói, anh Đan ạ, em đã cho rằng chỉ có mình em chịu đau khổ.
Rồi đến vấn đề: làm sao em từ chối anh được? Em biết rằng nếu em cho anh biết lý do thực sự, anh sẽ buộc được em phải tin là em đã lầm. Do đó, anh yêu, sợ bị khuất phục, em đã dối anh. Em không xin lỗi, em không tự bào chữa, em chỉ xin thú tội, trông cậy vào tấm lòng rộng lượng của anh để mà thú nhận rằng không có một câu trả lời nào khác ngoài câu em đã trả lời anh có thể làm anh phải xa em.
Ôi, tội nghiệp cho Jên! Nó đau lòng, nó sầu não biết bao! Nếu anh có thể trông thấy nó trong ngôi Nhà thờ nhỏ bé ấy, nó kêu gọi anh, nó dúm dó lại, nó hứa hẹn, nó rình bước chân anh trong một nỗi ước mong tuyệt vọng!... Nhưng anh Đan của em đâu phải là người đứng ở ngưỡng cửa để chờ thói ngông cuồng của phụ nữ!
Năm tiếp sau đó, sức khỏe em bị suy sụp đến độ bác sĩ Đêrych ra lệnh cho em phải đi du lịch. Thế là trong một bầu không khí mạnh mẽ hơn, giữa những quang cảnh mới, em nhìn nhận cuộc đời một cách trong sáng hơn. Hồi tháng Ba vừa rồi ở Ai Cập, em đã xác định em không thể sống không có anh. Em thấy em cần có tình yêu của anh, với khát vọng được tặng mối tình của em cho anh, em đã quyết định xuống chuyến tàu thủy đầu tiên và đi gọi anh. Thế rồi, thế rồi, anh yêu, em được tin!... Em đã gửi anh một bức thư và lời thỉnh cầu của em đến thăm bị từ chối!
Anh có thể nói: “Khi ta còn nhìn được, cô ấy đã chẳng tin ta. Bây giờ ta mù rồi, cô ấy chẳng còn sợ gì nữa!”. Anh Đan, anh có thể nói như thế, nhưng đó không phải là sự thật.
Mới đây em đã có những bằng chứng chắc chắn là em lầm và em phải tin tưởng vào anh. Những bằng chứng đó sau này em sẽ nói với anh. Tất cả những gì mà em có thể quả quyết được với anh là nếu cặp mắt đẹp đẽ sáng ngời của anh có thể nhìn được, chúng sẽ nhìn thấy, không một chút ẩn ý nào, một người phụ nữ hoàn toàn là của anh. Nếu chị ta còn tí thắc mắc vớ vẩn nào trong óc về bộ mặt, về con người, chị ta chỉ có một cách nói đơn giản: “Chúng được chàng thích như vậy, chúng là của chàng, ta không có quyền chỉ trích chúng. Chúng không phải là của ta mà là của chàng!”
Anh yêu, em chưa thể tiếp lộ với anh vì sao em có lòng tin vững chắc như vậy. nhưng em đã có những xác minh không gì có thể so sánh được về lòng trung thành và về tình yêu của anh.
Vấn đề tóm tắt lại như sau: Anh có thể tha thứ được cho em không? Nếu được, em sẽ chạy đến anh ngay tức khắc. Nếu anh không tha thứ cho em, em đành chịu. Nhưng, hỡi anh yêu! Trái tim mà đã có lần anh tựa vào, nó chỉ đập vì anh. Nếu anh cần đến, xin anh đứng hắt hủi nó.
Hãy viết cho em bằng chính tay anh chỉ một câu: “Tha thứ”. Em chỉ cần có thế. Khi nhận được, em sẽ đến. Anh đừng nên đọc cho cô thư ký viết thư. Em không thể chịu được như thế. Với tất cả tấm lòng thành khẩn, anh chỉ cần viết câu “tha thứ” và gửi cho:
“Vợ anh”
Căn phòng hoàn toàn yên tĩnh lúc Rôza đọc xong và bỏ thư xuống, chị ngồi chờ.
Sau một phút im lặng, Đan ngẩng đầu lên nói:
- Nàng yêu cầu tôi một điều không thể được!
Và một nụ cười làm nở nang bộ mặt bị nhăn nhúm từ lâu. Jên chắp hai tay lên ngực hỏi:
- Ông không thể viết tha thứ được sao?
- Không chị ạ! Tôi không thể viết thế được. Chị làm ơn cho tôi xin một tờ giấy và cái bút chì.
Rôza để hai thứ ấy vào tầm tay Đan. Anh cầm lấy bút, sờ tìm tờ giấy, tay trái sờ mép giấy, tìm quãng giữa của tờ giấy bằng ngón tay rồi vạch một chữ nét thật to và rõ. Xong anh đưa cho Rôza và hỏi:
- Có đọc được không hả chị?
- Rõ lắm ạ!
Chị nói, vì chị trả lời anh trước khi nét chữ bị ướt đẫm nước mắt của chị. Đáng lẽ là “tha thứ”, Đan đã viết “yêu em”.
- Chị có thể bỏ ngay vào bưu điện được không? - Đan hỏi giọng trầm và rung động. - Và nàng sẽ đến... Lạy Chúa! Nàng sẽ đến. Nếu thư đi được chiều nay thì ngày kia nàng sẽ có ở đây.
Rôza cầm lấy bức thư của Jên, và bằng một nghị lực phi thường, chị nói được:
- Thưa ông Đan, trong thư còn có tái bút: Địa chỉ gửi thư: Khách sạn Palace Aberdene.
Đan chồm lên kêu:
- Aberdene? Jên ở Aberdene? Nếu vậy thì sáng mai Nàng nhận được thư này, ngày mai Nàng đã có thể có mặt ở đây rồi! Jên, Jên! Rôza thân yêu, chị có nghe thấy không? Ngày mai Jên sẽ có mặt ở đây rồi. Chị quả là người Anh, chị không hiểu được linh cảm của tôi, nhưng bà Mac thì hiểu đấy. Chị Rôza, bức thư có gửi được đi ngay bây giờ không?
- Thưa ông Đan, tôi sẽ đích thân mang đi. Tôi rất lấy làm khoan khoái có dịp được đi chơi và có thể về vào bữa uống trà.
Ra đến Bưu điện, Rôza không gửi câu Đan viết, nó đã được giấu kín trong ngực chị. Nhưng chị lại gửi hai bức điện, bưc thứ nhất cho: “Bà Quận chúa, Khách sạn Palace Aberdene, mời đến, tàu 5h30 chiều nay. Không lý do từ chối”. Bức thứ hai cho “Ngài Đêrych phố Wimpole Luân Đôn. Mọi việc tốt lành.”