Ebook miễn phí tại : www.docsach24.com
Ở Tây Ban Nha, Pháp, Ireland, Anh và Thụy Điển hiện còn nhiều công trình cự thạch, di tích của một nền văn minh cổ đại đã xây dựng nên những đền đài bằng đá tảng lớn.
Một trong những di tích ấn tượng của thời kỳ này là vòng tròn đá Stonehenge ở miền Nam xứ Anh (England). Nó được xây theo ba giai đoạn, bắt đầu từ 3000 năm TCN, tạo thành một vòng tròn gồm nhiều phiến đá lớn, được mài nhẵn và dựng thẳng đứng rồi nối với nhau bằng các phiến đá nằm ngang bên trên. Các nhà khoa học cho rằng đây có thể là một ngôi đền, nơi nghiên cứu các vì sao và tính toán lịch. Vòng tròn đá Avebury nằm cách đó vài dặm về phía bắc thậm chí còn lớn hơn và cổ hơn cả Stonehenge. Đó là một vòng tròn đá tảng to chưa được mài nhẵn. Nhiều vòng tròn đá khác với hình dạng và kích cỡ khác nhau đã được tìm thấy ở nhiều nơi tại Anh (Britain), với các tên gọi như Merry Maidens, Long Meg và Callanish.
Vòng tròn đá Brodgar trên quần đảo Orkney, ngoài khơi đông bắc xứ Scotland, được xây dựng khoảng cùng thời kỳ với Stonehenge. Các phiến đá này đều cao, mỏng và nhọn.
4500 năm TCN Nghề nông bắt đầu phát triển ở Tây Âu
4300 năm TCN Các công trình cự thạch đầu tiên được xây dựng ở Brittany và Ireland
3000 năm TCN Stonehenge bắt đầu được xây dựng
3200 năm TCN Thời kỳ xây dựng các vòng tròn đá bắt đầu
2400 năm TCN Đồng bắt đầu được sử dụng tại Tây Âu
2000 năm TCN Cao trào của thời kỳ xây dựng các công trình cự thạch. Việc xây dựng Stonehenge gần như hoàn tất.
Một số vòng tròn đá được phát hiện ở phía tây Ireland (Ailen), thậm chí còn cổ hơn so với ở Anh. Ở Carnac trên bán đảo Brittany (Tây Bắc Pháp), có nhiều con đường rất độc đáo được tạo thành từ 3.000 phiến đá lớn trải dài vài km. Ở Brittany cũng có nhiều tảng đá dựng đứng đơn lẻ, gọi là menhir. Các tảng đá dựng đứng cũng được tìm thấy ở khắp châu Âu, từ Tây Ban Nha tới Ireland, từ Scotland tới Thụy Điển.
Nhiều hầm mộ đá được phủ đất lên thành gò được tìm thấy ở Pháp, Ireland và xứ Anh. Ngoài ra, còn có những “bàn đá” (quoit) chỉ gồm ba tảng đá dựng thẳng đứng với một phiến đá rộng đặt lên trên.
Một loạt di tích cự thạch độc đáo khác hiện vẫn còn ở Malta. Vài di tích cổ nhất trong số đó có tường được ghép lại từ nhiều phiến đá lớn. Một số ngôi đền có những tảng đá nhẵn khắc họa tiết đơn giản. Di tích cự thạch độc đáo nhất ở Malta là Hypogeum, một ngôi đền dưới lòng đất nằm trên ba bậc tạc sâu vào núi đá.