Bách Khoa Thư Lịch Sử

Ebook miễn phí tại : www.docsach24.com

TRIỀU ĐẠI GUPTA (240–510)

Các hoàng đế Gupta cai trị miền bắc Ấn Độ từ năm 320 CN và duy trì quyền lực trong 200 năm. Một tộc người gọi là Kushan đã gây dựng nền tảng ban đầu của vương quốc này.

Người Kushan là dân du cư châu Á, chịu ảnh hưởng của người Hy Lạp, sống ở Bactria (nay thuộc Tajikistan). Họ đã xây dựng một vương quốc tại đây vào năm 25 CN, sau đó di chuyển về phía Bắc tới Turkestan, về phía Nam tới Afghanistan và Ấn Độ, đến năm 100 thì thống trị miền Bắc Ấn Độ. Nhà vua vĩ đại nhất của người Kushan là Kanishka (100-130), một tín đồ Phật giáo cổ xúy cho lòng khoan dung xã hội và nghệ thuật. Kiểm soát hầu hết hoạt động buôn bán trên đất liền ở khắp châu Á, người Kushan giàu có đã mang lại sự ổn định cho thương mại trong khu vực. Tuy nhiên, vào khoảng năm 240, vua Ba Tư Shapur đã xâm chiếm phần lớn đất đai của họ và họ không bao giờ đòi lại được. Họ Gupta là những ông hoàng nhỏ sống ở Maghada. Chandragupta I cưới một công chúa xứ Maghada và lên làm vua vào năm 320. Ông đã khởi đầu truyền thống của triều đại Gupta về bảo trợ nghệ thuật, tôn giáo và góp phần phát triển xã hội Ấn Độ.

CÁC VỊ VUA TRIỀU GUPTA

Con trai của Chandragupta là Samudragupta đã tiếp bước cha. Trong 45 năm trị vì kể từ năm 335, ông đã mở rộng quyền lực của dòng họ Gupta bằng vũ lực và ngoại giao ra khắp miền Bắc và tới miền Đông Nam Ấn Độ. Con trai ông là Chandragupta II (380-414) đã đưa Ấn Độ thời Gupta lên đến đỉnh cao, một trong những thời kỳ huy hoàng nhất của lịch sử Ấn Độ. Skandagupta (455-467) đánh bại cuộc xâm lăng Ấn Độ của quân Hung Nô đến từ Trung Á. Tuy nhiên, đế quốc Gupta được cai trị thông qua một sự dàn xếp lỏng lẻo giữa các rajah (vương công) dưới quyền maharajah (đại vương, hoàng đế) Gupta; sau khi Skandagupta qua đời, nhiều vương quốc chư hầu đã ly khai. Đến năm 510, đế quốc Gupta gánh chịu làn sóng xâm lược của quân Hung Nô một lần nữa và đã thất bại, khiến Ấn Độ bị xé lẻ thành các rajput (tiểu vương quốc). Năm 528, một liên minh các tiểu vương quốc này đã đánh bại quân Hung Nô. Tuy nhiên, Ấn Độ vẫn bị chia rẽ trong suốt 650 năm, ngoại trừ giai đoạn Sri Harsha, vương công tôn giáo xứ Kanauj (606-647), thống nhất được miền Bắc Ấn Độ trong 40 năm.

QUẦN THỂ HANG AJANTA

Các hang ở Ajanta được một nhóm binh sĩ Anh phát hiện trong khi săn hổ vào năm 1819. 29 hang ở gần Bombay này được các nhà sư dùng búa và đục khoét vào đá trong khoảng về năm 200 TCN đến năm 650 CN. Chúng được xây dựng để làm nơi tu hành của các nhà sư, trên vách hang có những bức vẽ đẹp mô tả các câu chuyện từ cuộc đời đức Phật. Ở đây còn có nhiều tác phẩm điêu khắc. Các hang này đánh dấu thời kỳ đỉnh cao của nền văn hóa đậm bản sắc tôn giáo của Ấn Độ, trong đó yoga và thiền định phát triển đến độ hoàn chỉnh. Cách đó không xa, ở Ellora, các hang động chứa những tác phẩm nghệ thuật về tập quán tôn giáo của đạo Hindu, đạo Phật và đạo Jain. Các tôn giáo này cùng phát triển mạnh dưới thời Gupta khoan dung.

NỀN VĂN HÓA GUPTA

Các ông vua triều đại Gupta đều là những nhà cai trị tài giỏi và mạnh mẽ. Theo gương vua Asoka, họ cho dựng các công trình có khắc văn bản tôn giáo trên khắp Ấn Độ, xây nhiều làng mạc, đô thị mới và để các tu sĩ Bà La Môn (brahmin) theo Hindu giáo cai quản. Nông nghiệp và thương mại phát triển mạnh. Người Ấn Độ di cư tới tận Indonesia và đạo Phật lan truyền sang Trung Quốc. Cả hai nền văn hóa Hindu giáo và Phật giáo cùng phát triển. Hai thiên sử thi linh thiêng của người Hindu là Mahabharata và Ramayana cùng được sáng tác vào thời gian này. Nhà thơ và nhà soạn kịch vĩ đại của Ấn Độ là Kalidasa có nhiều tác phẩm viết về tình yêu, các cuộc phiêu lưu và vẻ đẹp của thiên nhiên. Trường Đại học Phật giáo ở Nalanda có tới 30.000 sinh viên. Đây là thời kỳ hoàng kim của Ấn Độ, kỷ nguyên cổ điển của âm nhạc, nghệ thuật múa, điêu khắc và văn học nghệ thuật.

CÁC MỐC THỜI GIAN CHÍNH

75-100 CN Người Kushan xâm lược Ấn Độ

100-130 Kanishka trị vì - đỉnh cao giai đoạn Kushan

320-335 Chandragupta I (người sáng lập đế quốc Gupta) trị vì

335-380 Samudragupta trị vì, chinh phục miền Bắc và Đông Ấn Độ

380-414 Chandrragupta II trị vì, đế quốcGupta phát triển tột đỉnh

Thập kỷ 470 Đế quốc Gupta suy tàn

505 Đế quốc Gupta chấm dứt tồn tại