Bách Khoa Thư Lịch Sử

SCOTLAND: QUÂN JACOBITE (1701–1746)

Đầu thế kỷ XVIII, sự bất bình của người Scotland, cộng với việc nhà Stuart cho rằng họ có quyền đòi ngai vàng ở xứ Anh, đã dẫn tới hai cuộc nổi loạn đẫm máu cùng những hậu quả tai hại của người Scotland.

Khi vua James II mất vào năm 1688, dòng họ Stuart để mất ngai vàng Anh. Người dân vùng cao nguyên Scotland muốn có một ông vua người Scotland. Trong khi đó, người Anh ra sức phá vỡ hệ thống thị tộc ở cao nguyên Scotland một cách có chủ ý, bằng cách yêu cầu các địa chủ người Scotland (các thủ lĩnh thị tộc) làm việc cho họ phải sống xa nhà, tại Edinburgh hoặc London. Hệ quả là các địa chủ này cần có thêm tiền, cho nên họ tăng tiền cho thuê đất và bắt đầu đuổi người trong thị tộc ra khỏi đất đai của họ. Tình thân trong các thị tộc tan vỡ, các thành viên trong thị tộc trở thành người đi ở thuê, không còn quyền gì trong thị tộc nữa.

Tại xứ Anh, Nữ hoàng Anne qua đời năm 1714. Anh họ bà là George xứ Hanover (từ Đức) trở thành ông vua mới. Ông là chắt của vua Anh James I và là tín đồ Tân giáo, nhưng lại là người nước ngoài. Một số người cảm thấy chọn James Stuart (người Scotland) thì hơn, vì ông không những là người của nhà Stuart mà còn là tín đồ Thiên Chúa giáo. Nhiều người Scotland cũng không hài lòng vì xứ của họ đã sáp nhập với xứ Anh thành “Vương quốc Liên hiệp” (United Kingdom) từ năm 1707. Quân Jacobite xâm lược xứ Anh năm 1715 nhưng bị đánh bại trong trận Preston ở hạt Lancashire.

Quân Jacobite ủng hộ James Stuart. Họ lập kế hoạch nổi dậy ở cả Anh và Scotland nhưng đều thất bại. James Stuart từ Pháp trở về Scotland nhưng đã quá muộn: 26 binh sĩ bị xử tử và 700 binh sĩ khác bị đày đi Tây Ấn. Một cuộc nổi dậy khác diễn ra vào năm 1745. Con trai của James Stuart, có biệt danh (Hoàng tử Charlie đáng yêu) Bonnie Prince Charlie đã bí mật tới Scotland chỉ huy cuộc nổi dậy. Sau khi tràn vào Scotland, đội quân của ông tấn công Anh. Họ đã tới Derby nhưng không tiến xa hơn về phía Nam. Năm 1746, quân Jacobite bị đánh tan một cách tàn bạo trong trận Culloden.

Bonnie Prince Charlie chạy trốn và cải trang trở về Pháp. Người Anh giành quyền kiểm soát vùng cao nguyên Scotland và trả thù người Scotland một cách tàn khốc. Các địa chủ Scotland bị tử hình, thành viên các thị tộc bị tước vũ khí. Họ bị cấm mặc váy kilt truyền thống và thổi kèn túi cho đến tận năm 1782. Trong nhiều năm, đất đai của các thị tộc người Scotland bị cưỡng chế giải tỏa làm chỗ chăn thả cừu để cung cấp lông cừu cho các xưởng len đang phát triển ở Anh. Thành viên các thị tộc bị chuyển tới sống ở các thành phố, ở Ulster (thuộc Bắc Ireland) hoặc các thuộc địa.