Bách Khoa Thư Lịch Sử

BẮC MỸ (1460–1600)

Bắc Mỹ là vùng đất của nhiều dân tộc khác nhau, mỗi dân tộc có truyền thống, lối sống và nền văn hóa riêng. Sự xuất hiện của người châu Âu là thảm họa đối với họ.

Khi những người châu Âu đầu tiên tới châu Mỹ vào thế kỷ XVI, nơi đây từng có nhiều triệu người châu Mỹ bản xứ sống thành hàng trăm bộ lạc và nhiều quốc gia. Họ không nghĩ rằng họ sở hữu đất đai mà cho rằng đất đai được giữ gìn chung cho cả bộ lạc. Mỗi bộ lạc đều có tập quán, ngôn ngữ và lối sống riêng, tùy theo nơi sinh sống của bộ lạc đó. Ví dụ, người Cheyenne và người Pawnee ở vùng Đồng bằng Lớn (Great Plains), nơi có nhiều thú rừng như bò rừng bison, thì có lối sống du cư, săn bắn và đặt bẫy. Những người thợ săn ở Đồng bằng Lớn đôi khi ngụy trang bằng da thú khi săn mồi. Họ bắt thú lấy thịt và cũng lấy da để may quần áo, làm lều ở. Những bộ lạc sống ở ven biển hoặc ven hồ thì đóng xuồng gỗ và đi đánh cá. Những bộ lạc ở miền rừng thì sống thành làng, trồng cây lương thực, chăn nuôi gia súc, săn bắn và đánh bắt cá.

Ở miền Tây Nam, người dân sống trong các ngôi làng gọi là pueblo, xây đập tưới nước cho các vùng đất khô cằn để trồng ngô, bí, đậu. Họ xây dựng đường sá và thiết lập các xã hội phức tạp cũng như những tập quán tín ngưỡng vững chắc. Họ buôn bán với người Aztec và các dân tộc bản xứ khác.

Dọc theo sông Mississippi, một nền văn minh đô thị tiên tiến phát triển mạnh, tuy từ năm 1450 trở đi đã bắt đầu suy tàn. Người dân vùng Mississippi cung cấp cho các quốc gia của người bản xứ châu Mỹ công cụ lao động, vải, các vật quý giá và hàng hóa mang về từ những nơi xa.

Người dân dọc bờ biển phía Đông sống bằng nghề trồng ngô, đậu và thuốc lá trong những khoảnh đất quanh làng, tham gia buôn bán và đổi hàng lấy hàng trong phạm vi địa phương. Ở miền Đông Bắc, các cánh đồng và khu đất khai hoang của thổ dân châu Mỹ gợi cho người định cư châu Âu nhớ về quê hương họ, chính vì thế vùng này được đặt tên là “New England” (“xứ Anh mới”). Nhiều bộ lạc hình thành các liên minh (hay các quốc gia) gắn kết với nhau bằng quan hệ huyết thống, các truyền thống chung hoặc thỏa thuận chính trị. Đôi khi sự bất đồng giữa các bộ lạc dẫn tới chiến tranh khốc liệt.

NGƯỜI CHÂU ÂU XUẤT HIỆN

Cũng như người Aztec và Inca, không một bộ lạc bản xứ nào ở châu Mỹ biết đến ngựa hoặc phương tiện vận chuyển có bánh xe trước khi người châu Âu tới. Kiến thức của họ về kim loại còn hạn chế, hầu hết công cụ của họ làm bằng gỗ hoặc đá. Khí giới của họ là cung tên, súng cao su và giáo mác. Thời gian đầu, một số bộ lạc rất thân thiện với người châu Âu, thậm chí còn giúp đỡ họ trong cuộc sống. Nhưng tình hình thay đổi theo chiều hướng bất hạnh cho người bản xứ khi có thêm những người châu Âu hiếu chiến tới định cư. Nhiều ngôi làng của người bản xứ dần chết sạch vì các bệnh dịch do người châu Âu mang tới như đậu mùa và sởi. Nhiều người khác bị giết trong các cuộc tranh chấp, những người còn lại thì bị đuổi khỏi quê hương họ.