Câu chuyện là những hồi ức của Shirakawa Maria về mùa hè cuối cùng tại vùng quê ven biển, nơi cô đã trải qua thời thơ ấu, nơi cô từng gắn bó với bè bạn và những người bà con họ ngoại, trong đó có Tugumi, cô em họ quyết liệt và ngỗ ngược, người đã giúp Maria cảm nhận được vẻ đẹp diệu kỳ của tình yêu và sự sống. Không giống những đứa trẻ khác, ngay từ khi sinh ra, Tugumi đã có vẻ yếu ớt và đoản mệnh. Cảm giác về cái chết luôn kề bên cùng với sự nâng niu của cả gia đình đã tạo cho cô bé một cá tính đặc biệt "... thất thường, ngang ngược, Tugumi là đứa tâm địa xấu xa, thô tục, độc mồm độc miệng, thích làm mọi thứ theo ý mình, vòi vĩnh và tinh quái.". Thế nhưng ẩn dấu bên trong vẻ bề ngoài ốm yếu và ngỗ ngược ấy lại là một khát vọng sống mãnh liệt và một tấm lòng trân trọng từng khoảnh khắc sống quý giá. Và cuối cùng, cũng như mùa hè đầy kỷ niệm ấy, tuổi hoa niên đi qua, Maria trở lại Tokyo, Tugumi thoát khỏi cơn bệnh nguy kịch, Kyoichi cùng gia đình chuyển vào núi ...câu chuyện khép lại khi các nhân vật chuẩn bị bước sang một ngưỡng cửa khác của cuộc đời, nhưng ấn tượng về một Tugumi mãnh liệt vẫn còn mãi trong họ.
Tugumi có lẽ là nhân vật thể hiện rõ nét nhất một nét đặc trưng nổi bật trong sáng tác của Yoshimoto Banana, đó là sự đối lập. Nếu như trong Kitchen, người đọc tìm thấy sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối với nhiều biến thể khác nhau thì trong Vĩnh biệt Tugumi, sự đối lập đến thể hiện sắc nét trong nhân vật chính Tugumi, giữa bề ngoài xinh đẹp với một tính cách ngỗ ngược, đôi khi độc ác, giữa những câu nói độc địa và ngay sau đó lại là những cử chỉ nhẹ nhàng, giữa thể trạng yếu ớt với một tâm hồn quá ư dữ dội, luôn bộc phát những ý định bất ngờ. Chính những nét đối lập ấy tạo nên ấn tượng và vẻ đẹp riêng cho Tugumi, vẻ đẹp của cuộc sống được thu gọn trong khoảnh khắc.
Nếu ví ba cuốn sách của Banana tại Việt Nam giống như một lối nhỏ thì đến Vĩnh biệt Tugumi, cái lối nhỏ ấy có phần trong trẻo hơn, mơ mộng hơn. Không còn nỗi ám ảnh nặng nề của cái chết và nỗi đau xuất hiện ngay đầu tác phẩm như N.P hay Kitchen, Tugumi như một cuốn nhật ký nhỏ ghi lại mỗi ngày hè cuối cùng của Maria trên phố biển. Với cấu trúc tác phẩm được chia thành nhiều phần nhỏ như: Hộp thư ma, Mùa xuân và chị em nhà Yamamoto, Cuộc sống, Bờ biển đêm...Vĩnh biệt Tugumi khiến người đọc liên tưởng tới những cuốn truyện tranh Nhật Bản dễ thương như Đôrêmon hay Nhóc Maruko. Và một yếu tố quan trọng góp phần tạo nên vẻ đẹp trong trẻo cho tác phẩm này đó là vẻ đẹp của thiên nhiên vùng biển và sự hòa cảm giữa con người với tạo vật. Dường như, mở bất kỳ trang sách nào, bạn cũng có thể tìm thấy những đoạn văn giàu chất thơ và xúc cảm, những đoạn văn có thể khiến bạn đọc đi đọc lại nhiều lần, để thấy mình đang thực sự sống trong một không gian nồng nàn hơi thở của biển "Tôi đã không thể tin được rằng mình sẽ chuyển tới một nơi không có biển. Không đột ngột nhưng lạ lùng đến bất an. Khi vui hay khi buồn, khi nóng nực hay dưới bầu trời sao đêm đông lạnh giá, khi hướng về đền thờ Thần đạo đón năm mới, cứ nhìn sang bên là thấy biển ở đó như muôn đời vẫn thế. Dù tôi còn nhỏ hay đã lớn, dù bà hàng xóm qua đời hay bác sĩ vừa đỡ cho một đứa trẻ chào đời, dù là lần hẹn hò đầu tiên hay khi thất tình, biển vẫn lặng lẽ ômg trọn lấy thị trấn, thủy triều vẫn đều đặn dâng lên rồi lại rút đi.