Oanh vẫn chưa già, chào én mới
Cuộc vui chung rượu ngọt chuyền tay
Múa gươm trỗ hết sắc tài
Ghẹo người khéo dướn đôi ngài cong cong
Trên tờ gấm đặt dòng chọn chữ
Câu vắn dài phượng múa nên thơ
Nhún nhường dè dặt đợi chờ
Vơi đầy hãy cạn, thẫn thờ mà chi
Tình sâu thiên tải nhất nhì...
Theo điệu "Ngọc thụ hậu đình hoa"
Từ xưa thơ từ, tuy là tả tình gợi hứng, nhưng cũng phải biết đủ khai thừa chuyển hợp, chứ không thể nào viết dây cà ra dây muống, dập dập xóa xóa cho được. Tác giả ngày nay, từ cho đẹp, ý cho mới, tứ cho khác thường, mà chẳng để ý gì đến cốt khí bên trong, chẳng đếm xỉa đến luật chung. Cũng chẳng khác gì cô gái cậy trời ban cho ít nhiều tài sắc, nhưng số mệnh chẳng may gặp phải kẻ hoang toàng, đến nỗi tâm thần bấn loạn, việc không đáng làm lại làm, việc đáng làm lại không làm.
- Bệ hạ cùng bá quan bàn về chuyện đường thủy thế nào rồi?
Dượng Đế đáp:
- Chúng thần bàn bạc hồi lâu, chẳng thấy có đường thủy nào có thể đi được. Sau đó đành phải xem xét lại, có lẽ cũng khó mà có được đâu!
Tiêu Hậu khuyên:
- Cứ để cho bá quan bàn luận xem, may ra có đường nào chăng, sau đó hãy hay. Bệ hạ chả cần phải lo những việc chưa tới, mà quên mất cả những việc trước mắt.
Dượng Đế hỏi:
- Sao không thấy Lý phu nhân đâu cả?
Tiêu Hậu đáp:
- Phu nhân nghĩ đến đề thơ, lại sợ các phu nhân khác đến tìm, thấy đang ở đây, có chỗ không tiện, nên đợi bệ hạ không được vội trở về viện rồi.
Thấy Tiêu Hậu nói thế. Dượng Đế bèn rủ:
- Sao đến bây giờ vẫn không thấy các phu nhân đem thơ đến trình. Hay hoàng hậu cùng đi với trẫm đến Tây Uyển hỏi xem sao?
Tiêu Hậu thưa:
- Thế cũng được! Hôm vừa rồi viện Ỷ Âm cho người đến nói hoa liễu nở mười phần tươi đẹp, mời thiếp đến thưởng ngoạn, nhưng vì hai ngày nay không lúc nào rỗi, nên chưa đi được. Hôm nay tiết trời ấm áp, sao bệ hạ không cùng tới đó cho vui?
Dượng Đế cười đáp:
- Hoàng hậu cũng nghĩ đến chuyện tiêu khiển sao?
Tiêu Hậu đáp:
- Thiếp vốn phận đàn bà, thì cũng tiêu khiển đến thế, làm sao mà theo kịp bệ hạ, chạy đông ngó tây, thật trăm phần khoái lạc cho được!
Dượng Đế đáp:
- Hoàng hậu mà nói thế, trẫm sẽ không đi đâu nữa, chỉ ngồi đây gối kề gối, nói chuyện tâm tình với hoàng hậu thôi, có nên chăng?
Tiêu Hậu khẽ cười:
- Thiếp chỉ mới đùa thế thôi. Chưa gì bệ hạ đã nghĩ là nói thật.
Vừa nói, Tiêu Hậu vừa kéo tay Dượng Đế ra khỏi cửa cung, quay lại gọi Bảo Nhi cùng các mỹ nhân tới viện Ỷ Âm hầu Dượng Đế.
Tiêu Hậu cùng Dượng Đế lên xe rồng đến viện Ỷ Âm. Hạ phu nhân ra đón. Dượng Đế hỏi:
- Hôm qua các phu nhân làm thơ ra sao mà không thấy đưa trình trẫm xem?
Hạ phu nhân chào Tiêu Hậu xong bèn thưa:
- Thơ chưa làm xong, thấy chúa thượng về cung, chúng thiếp cũng bỏ về cả.
Dượng Đế cười:
- Các khanh to gan thật. Thấy trẫm về cung, thế là thánh chỉ chẳng ai nghe nữa!
Hạ phu nhân cười thưa:
- Thơ phần lớn đã làm cả, đều đã nạp cho Tần phu nhân ở viện Thanh Tu, Tần phu nhân sẽ trình chúa thượng.
Rồi quay lại hỏi Tiêu Hậu:
- Hôm trước sai người sang mời hoàng hậu, sao mãi hôm nay mới được hoàng hậu giáng lâm.
Tiêu Hậu đáp:
- Được phu nhân có lời mời, cũng luôn nghĩ đến, nhưng nhiều chuyện quá, xuân chưa đi mà bệnh đã tới, thấy trong người vừa mệt vừa nhác. May bệ hạ rủ, nên mới cùng tới vậy!
Chuyện trò một hồi, dạo quanh ngắm nghía trước sau, chỉ thấy oanh hót hoa rụng, trời ấm áp, gió nhè nhẹ, giữa tiết xuân hết hạ về quang cảnh thật đáng yêu.
Chính là:
Loáng thoáng lá hoa, xem chẳng hết
Lẳng lơ trăng gió ý sao đây?
Dượng Đế nhìn ngắm một hồi, trong lòng khoan khoái, nói với Tiêu Hậu:
- May được hoàng hậu cùng thưởng ngoạn, nếu không phong cảnh tươi đẹp dường này, đành bỏ phí cả.
Hạ phu nhân vội bày tiệc rượu, Dượng Đế uống luôn mấy chén, bỗng hỏi:
- Bọn Bảo Nhi đâu, sao không thấy tới?
Mọi người vội sai đi gọi, thì chẳng thấy ở trong viện, tìm kiếm một hồi lâu, chạy dông chạy tây, Dượng Đế thấy có vẻ nhốn nháo khác thường, bèn phán:
- Chỉ có một con bé con, trốn ở đâu, sao bây giờ chưa thấy, thế là thế nào?
Mọi người thấy không thể nào giấu được, đành phải đẩy Bảo Nhi ra, Bảo Nhi quỳ thưa:
- Chúng thiếp trên núi viện Nhân Trí, xem múa kiếm, không ngờ chúa thượng cùng hoàng hậu gọi đến, không kịp về hầu hạ. Tội thật đáng chết vạn lần.
Dượng Đế hỏi:
- Ai múa kiếm mà xem?
Bảo Nhi thưa:
- Dạ, Tiết Dã Nhi!
Dượng Đế phán:
- Lâu nay trẫm có nghe Dã Nhi múa kiếm bao giờ đâu. Hay là các ngươi nói bậy?
Tiêu Hậu xen vào:
- Bậy hay không, có gì là khó thấy, chỉ cần gọi Dã Nhi lại, thì rõ ngay đầu đuôi.
Dượng Đế gật đầu, cho phép bọn mỹ nhân đứng dậy, rồi sai nội thị đi gọi Dã Nhi. Chẳng bao lâu, đã thấy Dã Nhi tới. Cách trang phục ra sao, nhìn ra chỉ thấy:
Khoác một tấm áo hồng phơn phớt
Thoáng xem như nắng sớm mong manh
Dải là loáng thoáng trắng xanh
Phải chăng nước biếc Bồng Doanh cắt thành..
Tóc mây mấy búi hữu tình
Hai vòng ngọc bích lung linh tai ngoài
Xuyên vàng đỏng đảnh cánh loan bay
Phượng múa muôn màu một sợi dây
Trong toát hoa lê vung cánh ngọc
Xanh rờn dương liễu uốn mày mây
Không chút bụi trần, ắt hẳn vườn tiên sa xuống vậy
Có dư hào hiệp, nào ngờ cõi tục hiện về đây.
Dượng Đế thấy Dã Nhi, bèn hỏi:
- Ngươi cũng là một con bé con, nếu biết múa kiếm, sao không múa cho trẫm xem, mà lại múa ở đâu đâu để đến nỗi huyên náo cả vườn cấm?
Dã Nhi thưa:
- Múa kiếm vốn không phải phận sự bọn thiếp. Chẳng qua bị chúng mỹ nhân nài ép mãi, nên cũng múa may ít nhiều, chẳng có gì là đẹp. Đâu dám múa trước mặt chúa thượng cùng hoàng hậu khoe khoang cho được.
Dượng Đế cười:
- Người đẹp múa kiếm, chính là một cảnh rất tuyệt vời đáng xem, làm sao lại nói không phải phận sự. Hãy ban cho Dã Nhi một chén rượu, rồi múa một hồi cho trẫm xem ra sao.
Dã Nhi không dám chối, uống rượu xong, cầm hai thanh bảo kiếm, xuống phía dưới thềm vén áo, cũng không xăn tay, nhẹ nhàng khéo léo vung những đường kiếm đầu tiên. Ban đầu hãy còn phân biệt được đường qua đường tới, còn nhận ra hình dáng uyển chuyển, yểu điệu một cách mỹ nhân chẳng khác gì con chuồn chuồn đỏ xinh xắn bay chập chờn trên mặt nước xanh như con chim én bay vút trong đám hoa lá, càng rõ thêm vẻ đẹp của bậc thuyền quyên. Càng về sau đường kiếm càng nhanh hơn không thấy lưỡi kiếm đâu nữa, chỉ thấy loang loáng hai con rồng trắng quấn lên lượn xuống. Múa đến chỗ tuyệt diệu nhất thì kiếm cũng chẳng thấy, người cũng chẳng thấy, chỉ nghe thấy tiếng gió rít mạnh lạnh người, hào quang rực sáng, như mưa tuyết ngày đông. Dượng Đế cùng Tiêu Hậu nhìn xuống, mặt mày đều hớn hở, ngạc nhiên, vỗ tay khen giỏi.
Dã Nhi múa một hồi, rồi như dòng nước cuộn trào, tuôn về góc sân phía đông nam, Dượng Đế ngạc nhiên, đứng hẳn lên nhìn theo. Bỗng nghe rầm một tiếng, cây táo to đã bị chém ngã ngay góc sân, cả bọn từ nội giám cho đến phu nhân đều vội chạy vào viện tránh. Dã Nhi nhảy múa như một cái bóng, thu đôi kiếm lại, khác gì hoa tuyết thu về một mối, thôi bay phơi phới trời xuân, lại trở về hình dáng xinh đẹp như trước, nhẹ nhàng bước lại trước thềm, đặt hai thanh bảo kiếm xuống, hơi thở vẫn đều đặn, mặt cũng chẳng hồng hơn, mái tóc một sợi cũng chẳng rối loạn, Dưới thềm một hạt bụi cũng chẳng thấy dính chân. Xiêm y vẫn gọn gàng như cũ, mặt mày thật tươi tỉnh đáng yêu. Dượng Đế không ngăn nổi vui mừng, đập bàn mà tán thưởng:
- Kỳ tài thay Dã Nhi! Khiến cho người xem thích muốn chết được!
Liền gọi Dã Nhi tới bên, vuốt ve làn da thơm nức mùi hương phấn, chẳng khác gì bạch ngọc một màu, thật muôn phần đáng yêu. Trong lòng vô cùng thích thú, Dượng Đế nói với Tiêu Hậu:
- Trông dáng điệu của Dã Nhi, thật là đáng bậc anh hùng tài nữ, chẳng phải tiên phong đạo cốt thì không thể nào được thế. Nếu không có hôm nay, thì trẫm lại mắc một lỗi lầm nữa.
Tiêu Hậu thưa:
- Đúng là chưa muộn đâu. Đến thần thiếp xem mà còn hết lòng thán phục nữa là.
Dượng Đế nghe thế cả cười.
Chính là:
Diệu kỳ khó định giả hay chân
Đường kiếm tinh đến mức nhập thần
Thoát tục hãy xem người ngọc múa
Hoa lê đầy viện sạch hơi trần.
Dượng Đế trở lại chỗ ngồi, Tiêu Hậu nói:
- Hôm nay vui vẻ thế này, nên phải uống nhiều hơn hôm qua. Tất cả đều là ơn huệ của Hạ phu nhân cả đây thôi.
Hạ phu nhân thưa:
- Thiếp thì có công lao gì. May có Dã Nhi múa kiếm làm cuộc vui thêm rộn ràng. Vì vậy chúa thượng cùng hoàng hậu nên uống một chén lớn. Dã Nhi cũng đáng được đứng ra hầu một chén.
Dượng Đế cười:
- Thế thì làm sao chủ nhân không uống cho được?
Hạ phu nhân đáp:
- Thiếp cũng xin uống hầu một chén.
Giữa lúc đang rót, cung nữ vào quỳ thưa:
- Trình chúa thượng, chúng phu nhân đang vào!
Hạ phu nhân thấy, vội vàng chạy ra đón. Cả mười sáu vị phu nhân, thế là không thiếu người nào, lần lượt tiến lên chào Dượng Đế và Tiêu Hậu, sau đó thăm hỏi Hạ phu nhân vài câu. Chủ nhân sai cung nữ dọn lại bàn rượu, tất cả ngồi vào chỗ.
Dượng Đế cười nói:
- Các khanh sao mãi giờ mới tới gặp trẫm. Không sợ chủ khảo cuộc thi thơ phạt hay sao. Trước tiên hãy phạt mỗi khanh ba chén, sau đó hãy đem thơ ra trình.
Hạ phu nhân thưa:
- Chủ khảo hôm nay thì không phải là bệ hạ nữa đâu, mà là hoàng hậu kia. Bệ hạ chỉ nên làm phó chủ khảo.
Dượng Đế hỏi:
- Như thế là tại sao?
Định phu nhân thưa:
- Chủ nhân của chúng thiếp trong tường vách hậu cung chính là hoàng hậu. Bệ hạ lý ra là nên theo phép "hồi tỵ" (1), thì mới tránh được sự hiềm nghi.
Tiêu Hậu đáp:
- Kinh Dịch hay kinh Mỹ nhân thì đều chủ ở chỗ bồi đắp nhân tài cả thôi.
Dượng Đế cũng cười:
- Hoàng hậu từ lâu đã thuộc thơ "Quan thư" của Kinh Thị, vốn rất am hiểu lời dạy của các kinh sách.
Tiêu Hậu cười đáp:
- Không bằng được bệ hạ chuyên chỉ có kinh "Xuân Thu". (2)
1 Hồi tỵ: quay lại để tránh. Ngày xưa những người đi coi thi, chấm thi, nếu đến nơi có người nhà, học trò mình thì phải làm giấy, xin "hồi tỵ" để tránh chuyện gian lận.
2 Kinh "Xuân Thu”: một trong ngũ kinh, bốn kinh kia là Thi, Thư, Lễ, Dịch. Ở đây Tiêu Hậu dùng chữ "Xuân Thu” theo nghĩa nữ sắc, xuân lan thu cúc, để đùa chọc.
Cả bọn từ phu nhân đến mỹ nhân đều cười rũ rượi một loạt.
Tần phu nhân lấy ở trong tay cung nữ một tập thơ, từ, dâng lên Dượng Đế. Dượng Đế giở tờ đầu tiên ra xem thấy ghi: "Thần thiếp Khương Quế ở viện Nhân Trí kính trình ngự lãm". Phía dưới là con dấu vuông nhỏ in ba chữ "Nguyệt Tiên thị". Dượng Đế thấy thế nhìn Khương phu nhân cười:
- Nếu bàn cho ra nhẽ, thì nên lấy tuổi mà xếp thứ tự. Khanh là ít tuổi nhất, vì sao lại được đặt lên trên cùng?
Khương phu nhân thưa:
- Hôm qua cũng vì Dương phu nhân cùng Chu phu nhân nói rằng ai xong trước thì xếp trước, không việc gì phải câu nệ. Thiếp vì trong lòng chẳng có chữ nghĩa gì, chẳng có vốn đâu mà nghĩ ngợi, nên làm xong trước vậy, không thể nào so với các phu nhân khác, bụng đầy các thứ; phải nghiền ngẫm rất kỹ lưỡng.
Nói chưa dứt, thì Tần phu nhân đáp:
- Chúng tôi bị Khương phu nhân đem ra trêu chọc còn được. Còn tại sao Phu nhân lại nỡ đùa cả Sa phu nhân nữa sao?
Khương phu nhân hỏi:
- Đâu dám trêu chọc Sa phu nhân?
Tần phu nhân đáp:
- Phu nhân nói "bụng đầy các thứ", không là nói tới Sa phu nhân sao?
Khương phu nhân bèn nói:
- Thật quả không biết. Xin Sa phu nhân tha tội.
Tiêu Hậu nghe nói thế, vội vàng hỏi:
- Cứ như các phu nhân bàn cãi, thì quả là Sa phu nhân có tin mừng thật sao? Đó chính là điềm linh thiêng của chín miếu, là phúc lớn của chúa thượng đây vậy!
Dượng Đế chưa biết nói sao, chỉ giương mắt nhìn Sa phu nhân, hai má đỏ hồng như hai đám hồng vân, hiện trên nền trời biếc, cúi đầu không nói. Dượng Đế vẫn chưa hiểu rõ, ghé vào tai Lương phu nhân hỏi nhỏ:
- Phu nhân vốn nổi tiếng thật thà, hãy nói cho trẫm hay, Sa phu nhân có tin mừng, là chuyện gì vậy?
Lương phu nhân giơ ba ngón tay cạnh bàn, khẽ thưa:
- Đã có ba tháng nay rồi?
Dượng Đế thấy nói thế, cả mừng:
- Hay lắm, hay lắm! Mau đem rượu ngon ra đây rót cho trẫm ba chén lớn. Hoàng hậu cũng nên uống ba chén nữa.
Dương phu nhân thưa:
- Điều này đều nhờ đức hóa của hoàng hậu mà ra, khiến cho chúng thiếp cũng dược thấm nhuần ơn sâu. Ba chén làm sao báo đáp được ơn hoàng hậu. Còn chúa thượng thì có công lao gì ở đây, mà cũng uống ba chén.
Dượng Đế cười đáp:
- Dẫu chẳng có công gì lớn lao, nhưng trẫm vẫn có ít nhiều khó nhọc chứ? Tất cả các khanh, nhất loạt đều phải uống đủ ba chén lớn vậy.
Rồi cười, nói riêng với Sa phu nhân:
- Phu nhân thì chỉ nên uống một chén là đủ.
Giả phu nhân vội hỏi:
- Bệ hạ lại không công bằng rồi. Vừa mới nói tất cả đều phải uống ba chén, vì sao Sa phu nhân lại chỉ uống một chén thôi?
Giang phu nhân tiếp:
- Chốc nữa xem thơ, từ, nếu bệ hạ cũng không công bằng nữa, phải xin hoàng hậu xem lại cho.
Dượng Đế vừa cười vừa uống rượu, vừa xem thơ của Khương phu nhân, thì thấy có một bài tuyệt cú:
Sáu cung mây tóc dám đua chen
Đừng để thiên nhan một chút nhàn
Hết múa lại ca luôn một khúc
Ấy rằng thượng giới, ấy nhân gian?
Dượng Đế cười phán:
- Khương phu nhân lâu nay chưa từng ngâm vịnh, nay mới thấy xuất hiện, mà cũng không đến nỗi nào!
Lại xem đến tờ tiếp theo, trên thấy đề: "Viện Ảnh Văn, thần thiếp Tạ Sơ Ngạc” phía dưới ấn đóng có ba chữ: "Thiên Nhiên thị".
Cũng có một bài tuyệt cú:
Chiều tà trang điểm một chồi hoa
Cánh biếc xe rồng vội lướt ra
Đêm vắng lầu ai làn điệu mới
Ngập ngừng tay lựa khúc tì bà.
Dượng Đế nói với Tạ phu nhân:
- Trong thơ lâu nay có thể tỷ, thể hứng, chẳng qua chỉ là mượn đề để ngụ ý mình cả. Khanh trái lại nói rất thực. Hôm vừa rồi, trẫm nghĩ lại ở viện Thanh Tu, cách tường mà vẫn nghe bên viện Ảnh Văn, Tạ phu nhân đàn tì bà, thật như vừa oán vừa như sầu, như khóc như than. Khiến cho người nghe không tài nào ngủ được. Nay bài thơ này cũng như vẽ lại cảnh tình ấy vậy.
Tiêu Hậu thưa:
- Nếu hay đến như vậy, xin được có dịp thỉnh giáo Tạ phu nhân.
Dượng Đế xem tiếp tờ sau: "Viện Thúy Hoa thần thiếp Hoa Thư Hà", chữ trên ấn là: “Tự Ban Hồng". Có một bài từ, Dượng Đế đọc to để mọi người cùng được nghe:
Giấc mộng bên song hỏi tỉnh say
Nỗi lòng não nuột, một hay hai
Gốc hoa nhặt được chiếc thoa cài
Ngồi lựa thềm mai
Trèo bực thềm mai
Ngân Hà trước mắt ngỡ Thiên Thai
Nào phải mây dày
Mà hóa gió bay
Cầu ô nhịp nhịp ai bày
Rằng chúa thượng xui
Hay tiện thiếp xui.
Theo điệu "Nhất tiễn mai”
Dượng Đế đọc xong, Tiêu Hậu hỏi:
- Bài này của ai? Đọc nghe cũng thú vị đấy!
Dượng Đế đáp:
- Của Hoa phu nhân đấy?
Tiêu Hậu cười:
- Chỉ sợ Hoa phu nhân đêm nay không trở dậy nổi.
Dượng Đế đáp:
- Từ cú hoa mỹ, duyên dáng, tả dược cái hình sâu sắc của người đẹp.
Hoa phu nhân thưa:
- Cũng cốt chỉ làm cho đủ bài bản, nào có tình gì đâu, mong bệ hạ bỏ qua cho.
Phàn phu nhân cũng thưa:
- Hoa phu nhân quá khiêm nhường. Xin bệ hạ hãy phạt một chén rượu.
Dượng Đế gật đầu, lại xem tiếp tờ sau: "Viện Hòa Minh, thần thiếp Giang Đào". Dấu in là: "Kinh Ba thị". Lại có hai bài tuyệt cú:
Bài một:
Một tắt Dương Châu ba tháng xuân
Cầu bên năm nhịp cỏ lăn tăn
Quân vương dù hỏi đâu nhà thiếp
Xin chỉ Quỳnh Hoa xóm cũng gần.
Bài hai:
Điểm phấn tô son sớm đã xong
Trưa về nghe vẹt nói trong lồng
Quân vương dù hỏi đêm mưa gió
Thẹn dấu bên hoa hài mũi cong.
Dượng Đế đọc xong, lại phán:
- Hai bài thơ này tình đẹp lời hay. Nhưng lòng nhớ quê, nhớ nhà có vẻ quá thiết tha chăng?
Tiêu Hậu sai cung nhân lấy ba chén lớn đến:
- Xin mời bệ hạ uống ba chén này!
Dượng Đế hỏi:
- Hoàng hậu vì cớ gì mà phạt trẫm?
Tiêu Hậu đáp:
- Bệ hạ phán xét về bài thơ này không đúng vì vậy phải phạt chứ sao?
Dượng Đế hỏi:
- Hoàng hậu bảo chỗ nào không đúng?
Tiêu Hậu đáp:
- Chỉ cần nói ra là bệ hạ thấy ngay thôi mà. Xin các phu nhân hãy lại đây mà xem.
Các phu nhân thấy nói thế, nhất tề kéo lại sau lưng Tiêu Hậu.
Tiêu Hậu chỉ vào bài thơ của Giang phu nhân mà nói:
- Hai bài thơ này là thuộc thể hứng, thể tỷ. Bài đầu, là Giang phu nhân mượn lòng nhớ quê hương để thể hiện nỗi lòng mình với quân vương, chứ thực ra đâu có phải là để nói nỗi nhớ nhà, mà chính là để nói về đức vua vậy. Bài thứ hai, từ cú cũng theo như bài đầu vậy thôi, thế thì không phải là bình không đúng là gì nữa.
Dượng Đế cười ha hả:
- Trẫm sao lại không biết tới chuyện này. Chẳng qua vì hoàng hậu cùng các phu nhân đều ở trước mặt, thật khó nói ra ý Giang phu nhân nghĩ đến trẫm. Người xem thơ đành phái nói khác ý thơ đi vậy!
Chu phu nhân nói:
- May mà có hoàng hậu sáng suốt chỉ ra được ý này của bài thơ. Nếu không chị em ta đã bị bệ hạ lừa cả rồi còn gì!
Dượng Đế phán:
- Trẫm xin rót một chén mừng hoàng hậu, vì đã có công sửa lỗi cho trẫm trở về đường chính. Còn một chén thì xin nhường Chu phu nhân đã có lời bình xác đáng. Một chén nữa trẫm xin tự uống.
Chu phu nhân cười thưa:
- Thế là nói ra thì chẳng được gì lại còn bị phạt rượu. Tại sao Giang phu nhân không uống?
Tiêu Hậu nói:
- Ba chén này của bệ hạ, hãy cùng nhau uống đỡ hai chén. Còn một thì tự bệ hạ uống vậy. Thế là công bằng.
Các phu nhân rót ra cùng uống, Dượng Đế cũng uống chén phần mình. Rồi lại xem tiếp tờ dưới: "Viên Văn An, thần thiếp Địch Huyền Nhụy". Con dấu có ba chữ: "Tự Đình Chân". Lại cũng một bài từ như Hoa phu nhân, theo điệu: "Vu Sơn nhất đoạn vân":
Mưa sao nhuần khắp núi non
Mây sao bóng mát đầu nguồn âm u?
Hoa xuân cỏ nhuốm màu thu
Dao Trì hồng biếc rộng nhờ ơn trên
Dây đàn khẽ động tay tiên
Nồng hương ngự đã nghiêng nghiêng nhẹ sầu.
Dượng Đế đọc xong, khen:
- Hay lắm! Buồn mà không thương, vui mà không lâm, học được chính thể của từ khúc vậy.
Tiêu Hậu cười:
- Khúc này thì người khác chẳng làm được đâu. Hay hơn cả là câu cuối cùng. Bệ hạ đáng uống một chén lớn để mừng vậy!
Dượng Đế cũng phụ họa:
- Đáng uống lắm, mau rót ra đây!
Xem tiếp, thấy đề: "Viện Thu Thanh, thần thiếp Ấn Hoa, kính trình ngự lâm”. Con dấu in rõ: "Tiểu tự Nam Kha", bốn chữ bài tuyệt cú sau đây:
Đình viện non trưa tỉnh giấc oanh
Bờ ao những biếng hái tần xanh
Ơn riêng quyến luyến hầu quên lễ
Trong mộng mấy lần miệng gọi "Khanh".
Dượng Đế cũng khen:
- Hay lắm? Văn là người vậy. Tình ý thật tự nhiên.
Tiêu Hậu đùa:
- Nếu có thêm vài tiếng "Khanh" nữa thì bệ hạ còn khen hơn nữa kia!
La phu nhân cũng cười:
- Tiếng gọi hay đến thế sao, sao Tiết phu nhân không rót mời chúa thượng một chén?
Tiết phu nhân mặt thẹn đỏ bừng, đành gượng đứng lên, Dượng Đế trông thấy, vội ngăn:
- Khanh cứ ngồi xuống. Không cần phải nghe lời La phu nhân xúi đâu!
Lại tiếp lần này là: "Viện Tích Chân, thần thiếp Phần Quyên", con dấu là: "Tố Vân thị" cũng là một bài tuyệt cú:
Trong thơ mơ mộng ơn mưa móc
"Phú Trường Môn " không nhọc Tương Như (1)
Tắm xong được lệnh vua chờ
Áo xiêm xoa vuốt cho mờ nếp nhăn.
1 Tư Mã Tương Như, nhà văn nổi tiếng thời Hán, làm giúp cho một cung phi bị vua ghét bỏ, bài "Trường Môn phú". Vua đọc, lại yêu người cung nữ như xưa! (Từ Hải).
Dượng Đế phán:
- Tình thì sâu sắc mà ý thì mặn mà, đúng là thơ của bậc giai nhân.
Giở tiếp trang khác, trên giấy ghi: “Viện Giáng Dương, thần thiếp Gia Tế Trinh, cẩn trình ngự lãm". Con dấu có ba chữ: "Tự Lâm Vân", phía dưới là hai bài tuyệt cú.
Bài một:
Chất ngọc trắng trong chẳng bợn màu
Hương đưa thoang thoảng lạ quen nào
Tiêu Tương một giấc say rồi tỉnh
Sáng cả lan can vạt tố bào.
Bài hai:
Tương tư bài họa nghĩ rằng cao
Từ thuở thừa ân tình đã sâu
Chợt nhớ mơ màng ban xuyến ngọc
Cầu vồng rạng rỡ ánh muôn sao!
Dượng Đế khẽ cười khen:
- Chẳng cần thoa son dồi phấn, đúng là vẻ đẹp của thiên nhiên, cho nên dẫu có xù xì một chút nhưng vẫn đẹp vẫn xinh.
Bỗng thấy các phu nhân khúc khích cười, Dượng Đế hỏi:
- Các khanh cười cái gì nào?
Khương phu nhân thưa:
- Chúng thiếp cười chuyện hôm qua.
Mới nói xong, vội yên lặng một lát, rồi lại tiếp:
- Thiếp không nói nữa. Vừa rồi vì có chuyện Sa phu nhân, sao nay lại còn dại mồm dại miệng thế không biết!
Dượng Đế dọa:
- Khanh không nói, trẫm sẽ phạt tiếp ba chén.
Hoa phu nhân thưa:
- Khương phu nhân không uống được nữa đâu, xin để thiếp nói thì hơn. Hôm qua, Giả phu nhân làm thơ, một hồi lâu mới nháp xong, vừa đọc vừa lắc lắc đầu, rồi vo viên tờ giấy lại nuốt kỳ hết, như thế đến ba lần, nuốt đúng ba viên giấy tròn, về sau thấy bệ hạ đi khỏi, mới nhờ Chu phu nhân cùng Dương phu nhân viết hộ cho, hai phu nhân đều không chịu. Giả phu nhân tức giận nói rằng: "Cầu người không bằng cậy mình. Chúa thượng biết ta mới tập tành nghiên bút, chẳng may có đánh mấy phát thối ra đó, chỉ mong chúa thượng không lôi ra đánh là may rồi". Nay chúng thiếp thấy bệ hạ khen thơ của Giả phu nhân, vì vậy mà ai nấy đều cười.
Tiết phu nhân vẫn còn cười thưa:
- May mà nhờ mấy viên tròn tròn, mới có đủ mấy phát thối đó!
Dượng Đế thấy Giả phu nhân có vẻ hơi giận, bèn phạt Khương phu nhân, Hoa phu nhân, rồi Tiết phu nhân, mỗi người một chén rượu. Rồi giở nhanh sang tờ khác: "Viện Ỷ Âm thần thiếp Hạ Lục
Dao, cẩn trình ngự lãm". Lại thấy một bài từ nữa, bên dưới con dấu có ba chữ “Quỳnh Quỳnh thị”.
Tây Hồ đượm khí xuân
Cao cao treo gương nguyệt
Tiếng sênh rộn đất
Đèn nến sáng trời
Quân vương về đó rượu mời ra sao?
Cỏ hoa run rẩy thì thào
Quên đem mực nhạt tô vào mày xanh
Hương lòng xin thắp một cành
Loan nghiêng phượng ngửa dám tranh dám nài
Lòng nhân Nghiêu Thuấn không sai
Thương cung nhân Hán một đời quạnh hiu.(1)
1 Không thấy nói theo điệu từ gì cả!
Dượng Đế khen:
- Từ sắc vận cho tới tính tình, như đang nhảy nhót trên giấy vậy.
Tiêu Hậu lại cười:
- Chẳng cần phải nói vừa có tình, vừa có chí, lại làm bệ hạ đêm nay phải một phen khổ sỡ.
Hạ phu nhân thưa:
- Có hoàng hậu giáng lâm, nên mới có nhiều may mắn thế, nếu không ai dám đưa những chuyện này ra với bệ hạ được.
Dượng Đế đọc tờ sau: "Viện Nghênh Huy, thần thiếp La Tiểu Ngọc, cẩn trình", dấu là ba chữ: "Bội thanh thị”, rồi hai bài tuyệt cú.
Bài một:
Quanh đền rực rỡ sắc trăm hoa
Phú quý nhà ai dám đọ mà?
Phong cảnh vườn quỳnh xem lộng lẫy
Đường tơ ăn đứt khúc tỳ bà.
Bài hai:
Lơi lả tân trang nhác điểm tô
Gập ghềnh cao thấp núi đồi phô
Đừng khoe thược dược nhà Diêu Ngụy
Nhường để hoa ta báo đức vua.
Tiêu Hậu thấy Dượng Đế đã đọc xong, bèn nói:
- Hai bài này tài tình đủ vẻ, lại được nết khiêm nhường. Bệ hạ thấy có đúng không?
Dượng Đế đáp:
- Hoàng hậu bình giá không sai!
Rồi giở sang tờ khác: "Viện Thanh Tu, thần thiếp Tần Mỹ", con dấu là "Lệ Nga thị" có một bài tuyệt cú như sau:
Cung cấm xuân tàn mưa móc nhiều
Muôn hồng ngàn trắng, biếc xen điều
Chẳng hay hoa lá ai mơn trớn
Mà gió đông về như nhát dao!
Dượng Đế gật gật đầu, giở qua tờ khác: "Viện Minh Hà, thần thiếp Dương Dục". Dấu cũng rõ ba chữ: "Phiên Phiên thị", cũng có một bài tuyệt cú:
Thơ ngây được hưởng ơn dày
Gió xuân vơ hết vào tay thơm lừng
Ngẫm mình thiếp có bao lăm
Ngờ rằng hoa đã khéo nhầm quân vương.
Dượng Đế khẽ cười, xem tiếp: "Viện Thần Quang, thần thiếp Chu Hàm Hương", dấu in rõ "Tự Ấu Lan", sau đó là một bài từ theo diệu "Như mộng lệnh":
Đêm gió đông ào ào thổi
Một chồi dương mai nở vội
Rượu ngọt chuốc chén vàng
Kính chúc ngàn năm muôn tuổi
Không dối, không dối
Cùng hưởng thái bình khắp cõi.
Dượng Đế gật gật đầu, rồi xem tờ sau: "Viện Ảnh Minh, thần thiếp Lương Ngọc, cẩn trình ngự lâm", con dấu là "Huỳnh Nương thị", bên dưới ghi một bài tuyệt cú:
Lơi lả truy hoan sợ ấp yêu
Soi gương tình thấy ít hay nhiều
Màn loan ai bảo thường xu mị
Thẹn nấp sau hiên, vạt áo điều.
Dượng Đế khẽ cười, Tiêu Hậu hỏi:
- Vì sao những bài vừa rồi, bệ hạ chỉ cười một mình mà không phán gì cả?
Dượng Đế đáp:
- Hoàng hậu, hoàng hậu không biết, trong số ở sáu cung, như Dương Phiên Phiên, Chu Ấu Lan, Tần Lệ Nga, Lương Huỳnh Nương, Sa Tuyết Nga đều là bậc thi bá; chẳng khác gì quần thần làm thơ ứng chế nhưng cũng không thấy bài nào xuất sắc, chỉ là những từ ý cũ, rồi đem những chuyện đã qua mà chép vào là xong.
Các phu nhân nghe xong đều cười vui vẻ, Tiêu Hậu:
- Thì chỉ cần có thơ là xong rồi. Bệ hạ còn đòi hỏi gì nữa kia.
Dượng Đế dở tiếp, thấy: Viện Bảo Lâm, thần thiếp Sa Anh, dấu là: "Tuyết Nha thị". Sau đó là một bài ngũ ngôn bát cú.
Thuở vào cung tóc mây vừa búi
Đêm chầu hầu bối rối thẹn thò
Hoa cười oanh nói líu lo
Tình say dưới nguyệt thẫn thờ như si
Dâng một khúc hát xưa ca tụng
Hầu như quên trời sáng vừng đông
Nghìn thu tựa mạn thuyền rồng
Kìa như cây cỏ cảm lòng gió xuân.
Dượng Đế khen:
- Chính lúc nói chưa thấy một bài nào xuất sắc, thì lại có đây rồi!
Tiêu Hậu thấy nói thế, đọc lại một lần, cũng tỏ lời khen.
- Đúng là hay, vừa đoan trang trầm tĩnh, ra dáng đại gia.
Tờ tiếp theo thấy viết: "Viện Nghi Phượng, thần thiếp Lý Tiểu Hoàn". Con dấu chỉ có hai chữ "Khánh Nhi” sau là một bài tuyệt cú:
Vua ta minh thánh tựa Thuấn Nghiêu
Chẳng tháo trâm mà vẫn sớm chầu
Giảng khúc "Quan thư” nhuần giáo hóa (1)
Cánh hồng rơi đỏ mảnh hoàng bào.
1 Kinh thư: Vua thức khuya, dậy muộn, rỡ buổi chầu. Hoàng hậu tháo trâm, gỡ mũ tạ tội vì không can vua. "Quan thư' là bài đầu của Kinh thi, khen hoàng hậu không ghen, rộng rãi với cung nữ.
Dượng Đế cười nói với Lý phu nhân:
- Bây giờ mới đến của khanh sao?
Tiêu Hậu cố ý hỏi Lý phu nhân:
- Có phải là mới làm đêm qua không?
Lý phu nhân thưa:
- Đêm hôm qua đề mục cũng chưa hiểu. Sáng nay may có Tần phu nhân đến sớm, phải vội vàng làm được mấy câu, chỉ sợ không đúng đề mục của bệ hạ ra.
Dượng Đế đáp:
- Nếu nói trong khuê các thôi, thì được như các phu nhân mà làm để có ngay cũng là chuyện khó. Như Sa phu nhân, luật thơ luật từ đều rất thông thuộc, bọn đàn ông, văn nhân cũng đến thế thôi. Giờ thơ từ đã xem xong rồi, chúng ta hãy uống cho say nào!
Tiêu Hậu ra lệnh tấu nhạc, thế là lời ca tiếng hát rộn chen tiếng đàn tiếng địch chén vàng lấp lánh, đĩa ngọc lung linh, người người đều vui vẻ. Tiêu Hậu nói với Hạ phu nhân:
- Nhờ hứng của chủ nhân, rượu cũng đã nhiều rồi, nên trở về cũng là hơn!
Rồi quay lại nói với Sa phu nhân:
- Phu nhân ngọc thể như vậy, cũng không nên ngồi lâu, tốt hơn cả là về trước đi!
Sa phu nhân nghe xong, liền đứng dậy. Dượng Đế giục Tiêu Hậu cùng về, Tiêu Hậu không bằng lòng nói:
- Nếu như những đêm khác thì không bàn, tùy bệ hạ thế nào cũng được. Nhưng đêm nay, là tiện thiếp làm chủ nhân, vì vậy bệ hạ nên về nghỉ ở viện Bảo Lâm, có Tiết Dã Nhi theo hầu, một chính một phó, cho đỡ lẻ loi. Không biết ý phu nhân như thế nào?
Sa phu nhân thưa:
- Thật nhờ ơn dày của hoàng hậu. Tiện thiếp đâu dám giành riêng ơn mưa móc của chúa thượng.
Chúng phu nhân nhất tề:
- Hoàng hậu cắt đặt như vậy, chúng thiếp rất phục. Sa phu nhân cũng không nên chối từ.
Tiêu Hậu lại tiếp:
- Được hay không là tùy bệ hạ. Nhường hay không nhịn là ở các phu nhân.
Dượng Đế vừa cười vừa rót một chén đầy, đưa mời Tiêu Hậu:
- Hoàng hậu hãy uống một chén này rồi hãy lên xe .
Tiêu Hậu cười:
- Thiếp thật không tài nào uống nổi nữa. Xin bệ hạ cũng uống vừa phải, để còn giữ được chân huyết khỏe mạnh thì hơn.
Nói rồi lên xe loan về cung. Các phu nhân tiễn Dượng Đế tới viện Bảo Lâm, lại sai Tiết Dã Nhi cùng đi với Sa phu nhân, rồi ai về viện ấy.
Chính là:
Vô số hoa tươi phô lộng lẫy.
Một nhành chiếm hết cả rừng xuân.