Đến hôm nay là đúng hai mươi bảy ngày, Jo Lupino gọi điện báo cho tôi biết, theo cách nói của anh ta là anh đã “tìm được cho tôi một cái gì đó”, tức là một chỗ để có thể xây dựng mới hay sửa sang lại một sòng bạc cũ. Tôi hỏi anh ta “ở Vegas à?” Anh trả lời “Không, ở Atlantic City”. Lúc đó tôi hơi thất vọng. Tôi giống như người chờ đợi thử rượu ngon Dom Périquon, lại được đề nghị cho uống Coca Cola thay vào đấy. Nói cách khác, là tôi không cảm thấy đối với cái khách sạn cổ ở bờ bể đó một chút phấn khởi mê say nào.
— Thế bây giờ cậu nghĩ thế nào?
— Úi!
Lupino bật cười.
— Dù sao, cậu cũng phải có một quyết định sớm đi. Những người bán chờ chúng ta vào năm giờ chiều hôm nay. Cậu có thể trả lời họ đồng ý hay không đồng ý, nhưng cậu bắt buộc phải trả lời.
Anh ta đến đón tôi ở phi trường Kennedy, Cả Philip Vandenbergh và Jimmy Rosen cũng chờ tôi ở đó. Một chiếc máy bay du lịch đã đưa chúng tôi lượn trên vịnh New York và Sandy Hook, rồi đi dọc theo bờ biển New Jersey. Lúc đó chưa đến mười giờ rưỡi sáng, chúng tôi đã từ sân bay Pomona của Atlantic City lên đường. Bây giờ chúng tôi đang đi vào thành phố.
Một người Pháp hay một người Anh thì tưởng đây là Deauville, vì những khách sạn lớn ở dọc theo bờ biển, vì những tấm ván ở trên con đường đi dạo chơi mà người ta gọi là Boardwalk, rộng mười tám thước và trải dài trên gần mười lăm cây số. Nhưng sự so sánh không đi xa hơn nữa. Atlantic City đã có cái thời vinh quang của nó vào đầu thế kỷ này và trong những năm 20 hay 30. Sau đó, thời gian đã trôi qua đi, và cả thị hiếu nữa. Cái thành phố nhỏ khoảng năm mươi ngàn dân này lại chìm vào trong giấc ngủ li bì và sự hoang vắng. Có lẽ cũng gần ba năm nay tôi nhớ đã có lần nói về Atlantic City với Jimmy Rosen. Lúc đó, tôi chưa bị ngập vào trong cái dịch vụ lớn về cà phê suýt nữa thì làm tôi phải trả giá đắt. Tôi đang đi tìm chỗ đầu tư vốn - Có người trong một chuyến máy bay đã - theo lời anh ta - chuồn cho tôi một ống tuyau: “Người ta sắp cho phép mở cờ bạc ở Atlantic City, và khi nào chuyện đó xảy ra, thì bất cứ một cái lều đổ nát nào, chỉ ngày trước ngày sau, giá sẽ đắt gấp một nghìn lần hơn”. Tôi có nói lại câu chuyện này với Rosen. Anh ta nhún vai, và với cái dáng điệu buồn bã cố hữu của anh bảo tôi: “Franz, cờ bạc ở City là câu chuyện Cô Gái Arlésienne đấy”. Anh ta nói tiếng Pháp tồi tệ một cách kinh khủng nhưng lại chịu khó đọc, và anh ta giải thích cho tôi hiểu câu ví von của anh: “Gia tài của anh, gia tài của Bang Nevada, từ gần một nửa thế kỷ nay, là trông vào hai công nghiệp chính: Trước hết là các vụ ly hôn (Chính ở Nevada người ta đã ranh mãnh sáng chế ra cái lý do “độc ác tinh thần” để biện bạch cho các vụ từ hôn). Và sau nữa nhất là cờ bạc - Cờ bạc được phép mở ở Nevada vào năm 1931 - Từ ngày đó đến giờ không có một bang nào khác ở Mỹ noi theo gương của Nevada. Có nghĩa là Ủy Ban Cờ Bạc đã chiếm giữ, trên một đất nước hai trăm ba mươi triệu dân, những đặc quyền đặc lợi quá trời. “Bây giờ cậu muốn người ta chia sẻ đi những quyền lợi ấy à? Cái bọn cờ bạc ở Nevada ấy mạnh thế lắm, họ lại không thiếu tiền bạc, họ sẽ làm tất cả mọi chuyện đế giữ độc quyền". Đã từ lâu người ta nói đến việc cho phép mở sòng bạc ở Atlantic City, người ta nói từ trước khi tôi đẻ kia, cũng như người ta nói đến Miami, hay Poconno Moutains cách một trăm cây số về phía đông New York. Cứ nói thế thôi, nhưng chẳng có cóc khô gì cả, giống như Cô Gái Arlésienne ấy. Và chuyện này rồi sẽ còn kéo dài cả trăm năm nữa.
Rosen không phải là người hay lầm lẫn. Theo chỗ tôi biết, thì đây là lần duy nhất anh ta lầm lẫn. Thực ra anh ta đã đánh giá thấp một yếu tố cơ bản - Sự sa sút của thành phố New York, và kéo theo là sự sa sút của Bang New Jersey - và vì thế rất cần phải có những nguồn thu nhập ngoài ngân sách
Sự kiện đã xảy ra khi tôi còn đang ngập đến cổ trong cái vụ cà phê của tôi làm tôi không chú ý đến lắm. Người ta đã tiến hành một cuộc bỏ phiếu mới ở New Jersey về việc có cho phép mở cờ bạc không. Tất nhiên, những người tán thành việc không cho phép đã thắng thế, nhưng chỉ hơn một hay hai phiếu thôi. Thế là cái bọn Ủy Ban Cờ Bạc ở Nevada đã nhộn nhạo hẳn lên, họ lập tức thay đổi thế trận, nhưng cũng đành phải chấp nhận sự tất yếu không thể tránh được, những nhân vật của Vegas và Reno đã vội vã đáp máy bay sang bờ bể Đại Tây Dương.
Hậu quả lôgích là một sự lên giá đột ngột dễ sợ về nhà cửa, làm cho người ta đòi tôi đến ba mươi triệu một cái khách sạn, mà ba năm trước tôi có thể mua với cái giá rẻ hơn gấp cả trăm lần. Tôi chỉ có thể trách chính tôi mà thôi. Thực ra, bốn hay năm năm trước đây, khi tôi thực hiện vụ đầu cơ mà lúc đó tôi gọi là “Vành Đai Nắng”, tôi cũng không làm gì khác hơn là những người bán cho tôi bây giờ. Lúc đó tôi cũng mua rẻ thối ra cả hàng dãy phố một, để chỉ sau đó ít lâu bán với giá rất cao, khi thị trường nhà cửa ở Mỹ phục hồi được sức khỏe. Vì vậy tôi không thể trách ai khác được, vả lại tôi cũng không nghĩ đến việc oán trách đó.
— Hãy nói cho mình biết về những người bán đi Jo.
—Tôi vừa nói với cậu rồi: Cuộc hẹn là vào chiều nay, lúc năm giờ. Chắc là cậu sẽ phải đối đầu với một tên Schimmel nào đó và một hay hai cố vấn của hắn.
Trước đó, tôi đã dùng điện thoại ở Riad trong xứ Ả Rập Saudi để yêu cầu không những Jo Lupino mà cả Rosen và Vandenberg nữa làm cho tôi một hồ sơ về cái khách sạn mà người ta định bán cho tôi. Mười lăm ngày sau, tôi đã nhận được cả ba tập hồ sơ. Tôi cũng đã có đọc qua nhưng không tập trung tư tưởng lắm: Lúc đó tôi đang phải lo về món kem mứt.
***
Trên máy bay giữa Jersey, Luân Đôn và New York, tôi có đọc lại tất cả. Cả ba cố vấn của tôi tuy rằng làm việc riêng rẽ nhau, nhưng cũng đều đi đến hai kết luận chung: Áp phe này tốt, dù phải trả đến ba mươi triệu. Cái gã Schimmel nào đó chỉ là một người cho mượn tên của một Gia Đình ở New York mà tôi có thể chỉ đích danh ở đây là bọn Caltani.
— Bọn Caltani có dự cuộc họp mặt chiều nay không?
— Chẳc chắn là không.
Trong chiếc xe hơi mà anh ta cầm lái, Lupino đã hãm máy điều hòa nhiệt độ lại và hạ kính xuống, làm không khí ấm áp từ ngoài tràn vào có mùi vị của muối bể.
— Cái tên Schimmel này và đằng sau hắn - bọn Caltani - có biết tôi mua cái khách sạn ấy để làm gì không?
— Có, chắc chắn, là chúng có biết anh định làm gì. Vào thời điểm này, ai mua một cái gì ở City cũng là dự định để làm sòng bạc, to hay nhỏ.
— Thế tại sao một áp phe tốt như vậy mà họ lại không giữ lấy mà làm? Tại sao họ lại không mở sòng bạc?
Rosen, ngồi ở ghế sau trả lời lên cho tôi
— Vì họ cần tiền. Họ, đây là tôi nói bọn Caltani ấy, chứ không phải nói về cái thằng hình nhân của họ, cũng đang xây dựng một sòng bạc rồi. Họ đã đầu tư vào đấy hay là sắp sửa đầu tư gần một trăm triệu dolars, kèm theo một số vay ngân hàng nữa. Họ không có khả năng tiến hành trong cùng một lúc cả hai áp phe, nhất là với quy mô ấy. Mặc dầu là hai ngôi nhà, cái mà họ định bán cho anh, và cái mà họ đang tân trang lại, nằm sát cạnh nhau. Có lẽ lúc đầu họ cũng tính đến chuyện làm đồng thời cả hai vụ hợp nhất thành một sòng bạc thôi. Nhưng miếng mồi to quá họ không thể nuốt hết được đành phải khạc ra một phần.
Trong cái kính chiếu hậu ở đằng trước mặt tôi, tôi tìm đôi mắt của Vandenberg. Anh ta đồng ý và nói:
— Tôi cũng trả lời thế.
Từ khi rời khỏi phi trường Kennedy đến giờ anh ta không nói một câu nào. Có lẽ anh cảm thấy bị chạm tự ái khi biết rằng viêc nghiên cứu vụ mua bán không phải tôi chỉ yêu cầu có một mình anh, mà cả hai luật sư kia nữa, mà không nói gì cho anh hay.
— Thế còn Jo?
Lupino cười:
— Tôi cũng không nói gì hay hơn.
Anh cho xe đi chậm lại. Đã từ mấy phút rồi, chúng tôi đi dọc theo một đại lộ dài, được bao bên trái bởi những khách sạn mà mặt tiền mở ra phía biển, và bên phải bởi chính thành phố, hay là cái gì giống như một thành phố nghĩa là một sự nối tiếp nhau của những bãi đất hoang và những nhà cửa rất cọc cạch, cảm giác chung là của một công trường mở ra tứ phía, nhưng không có một quy hoạch chủ đạo nào. Chỗ này là một khách sạn hay một hàng ăn đang được sửa chữa lại với một đám thợ đông như kiến, chỗ kia là một cái quán cóc bán dồi nóng và bánh sandwich. Cứ đều đều nghe những tiếng nổ báo hiệu sự giết chết một tòa nhà đã bị kết án, và đập nát đi để giải phóng đất. Lupino đánh xe vào một bãi đậu được bao bởi một hàng rào sắt gỉ, ở cửa ra vào có một lão da đen già ngồi vừa gẩy cây đàn banjo vừa canh gác một cách uể oải.
— Và chúng ta đến rồi đó. Franz, cái ở đằng sau cậu, là “Con Voi Trắng” của cậu đấy.
Ở Mỹ người ta gọi là White Elephant[7] Con Voi Trắng, những khách sạn xây dựng vào cái thời từ những năm cuối của thế kỷ trước đến cuộc đại khủng hoảng năm 29. Tất cả đều là những nhà cửa khổng lồ, thường thường có đến hàng trăm buồng với những hành lang và những phòng khách đủ rộng rãi để có thể tổ chức những cuộc đua ôtô lấy giải ở đấy mà không có vấn đề gì. Sự diễn biến của những tập quán du lịch đã làm cho chúng trở thành những nhà mồ mênh mông, với một lãi suất buồn cười, nếu không muốn nói là hằng số không. Cũng không phải chuyện này chỉ xảy ra ở Mỹ thôi. Tôi đã thấy ở Âu Châu và ở nhiều nơi khác nữa những loại khách sạn như thế. Trong vòng mười lăm năm qua một số đã được san bằng một cách không thương tiếc đế lấy chỗ cho những khách sạn hiện đại hơn, bố trí tốt hơn. Nhưng không phải bao giờ cũng dễ dàng như thế. Ở trên chính quyền thượng cấp, người ta lại có khi nghĩ rằng: Những con quái vật khổng lồ, có cái mặt tiền dị dạng, một kiến trúc hao hao giống của thời kỳ Nữ Hoàng Victoria và trông như một cái bánh cưới ấy, là thuộc về di sản của nền kiến trúc Mỹ, chúng được xếp vào loại Landmark, có nghĩa là muốn cải tạo nó, thì phải nhất thiết tôn trọng kiến thức nguyên thủy và nhất là không được thay đổi một tý gì ở mặt tiền.
— Thế cái của nợ này cũng ở vào trường hợp ấy chứ?
— Thực tế là như thế.
Bây giờ chúng tôi đang đứng trên con đường dạo chơi lát ván nổi tiếng, và tất nhiên là lớn hơn ở Deauville. Đại Tây Dương ở sau lưng chúng tôi đang trải dài những ngọn sóng mầu xám xịt, và bầu trời trên đầu chúng tôi, cũng không có một màu sắc nào sáng sủa hơn: Nó đang cau mặt và vần vũ nhưng đám mây thấp lè tè. Thêm nữa, một làn gió lành lạnh thỉnh thoảng lại thổi qua, nhưng cũng không làm nản lòng những người đang tắm trên một bãi bể được ngăn ra từng quãng bởi những con đê chắn sóng. Đúng là không thể nào so sánh với Las Vegas được: Cái không khí nóng và khô ở đó, sự có mặt của sa mạc bao quanh thành phố có một sức quyến rũ kỳ lạ. Còn ở đây, không khí cũng nhẹ nhõm vui vẻ như sân một nhà tù Pháp, một buổi sáng có máy chém. Tôi biết rằng nói thế cũng có cường điệu thật, nhưng bởi vì tôi quá thấm mệt bởi chuyến đi bằng máy bay vừa qua đã đưa tôi từ Yemen đến đây, gần như không có một phút nghỉ ngơi nào.
Tôi ngắm cái khách sạn “của tôi”. Không phải là một tiếng sét ái tình tồi. Nếu gọi nó là một Con Voi Trắng, thì đúng là một con voi trắng thật.
— Bao nhiêu buồng?
— Ngót nghét bốn trăm năm mươi.
— Thế còn tổng diện tích.
— Vào khoảng năm acres Anh.
Nghĩa là độ hai hecta. Dù sao cũng là quá to rồi. Căn nhà không chiếm hết mảnh đất: Nó được xây theo hình chữ u, mở ra phía biển. Dãy nhà ở cuối, đáy của chữ u thì hình chữ nhật, với 12 tầng lầu, và khá trơ trụi. Ngược lại, ở hai cánh hai bên, thì các kiến trúc sư đã để cho trí tưởng tượng của họ tha hồ hoạt động: Trông nó giông giống như những cánh cửa viện bảo tàng Le louvre ở Paris nhìn từ khải hoàn môn Caroussel, nhưng tất nhiên cũng còn khác xa và như nhìn trong một ngày sương mù dầy đặc vậy. Khác ở chỗ người ta lại còn nối dài nó ra bởi những căn nhà thấp lè tè, chỉ có hai tầng lầu, mái bằng, các cửa kính lớn thì trang trí bằng những dây hoa kết, ngày xưa có lẽ sơn mầu xanh thẫm, nhưng bây giờ đã bị gió bể làm cho phai đi. Ở sân trong, hình chữ nhật, giữa lòng chữ u có một cái bể bơi.
Jo Lupino nói rõ thêm:
— Ở trên mái, dưới vòm kính còn một cái bể bơi thứ hai nữa.
— Tiếc rằng mình lại không mang quần áo tắm đi theo.
— Cậu mà nhảy xuống đó thì sẽ vỡ đầu: Không có nước.
Lupino vẫn cứ tiếp tục tỏ ra vui vẻ một cách làm tôi muốn điên người lên được. Tôi lùi lại một chút để tiến lên chiếc cầu đi vào khách sạn. Ở đây tôi nhìn rõ hơn được toàn cảnh. Thế tôi sẽ phải mua cái đồ bỏ này với giá ba mươi triệu dolars ư?
— Thế còn cái khách sạn kia đâu? Cái mà Schimmel và bọn Caltani giữ lại cho chúng ấy?
— Cái ở bên phải.
Tôi ngắm nó: Nó giống như một người anh em của cái này. Có bé hơn một chút thật, nhưng cũng trong một tình trạng buồn bã không kém. Việc cải tạo mấy cái di tích đổ nát này cho thành những sòng bạc hiện đại như ở Las Vegas, chắc chắn sẽ ngốn vào đây hàng trăm triệu dolars là ít. Tôi đào đâu ra số tiền ấy? Không còn nghi ngờ gì nữa, tôi đang dấn thân - Nếu tôi định như thế - Vào một công việc quá bự ở đây.
— Thế còn cái bên trái kia là của ai?
Jimmy Rosen cho tôi biết tên của một công ty điện ảnh, nhiều năm trước đây đã đầu tư vào một trong những khách sạn - sòng bạc lớn nhất ở Vegas, và đã thu được những số lãi có thể bít được cả những lỗ hổng thất thu của các cuốn phim. Rồi trên đà ấy, Rosen còn kể cho tôi nghe một loạt tên của những công ty đang chiếm giữ vị trí ở City: Những Caesars, Hilton, M.G.M, Playboy, Saud và nhiều tên khác nữa. Có nghĩa là tất cả Vegas, không bỏ Nevada nhưng đang chạy đua đi chiếm đất trên Boardwalk. Mà nếu tất cả những cỡ bự đó mà đã quyết định đến cắm ở đây, thì không phải là không có lý do. Suy cho cùng, tôi sẽ không phải đơn độc. Mặc dầu có cái bầu trời xám xịt, cái bể xám xịt, cái gió lạnh lẽo ấy, mặc dù cảnh trí khác hẳn cái mà tôi mơ ước, nhưng lần đầu tiên, tôi cảm thấy một cơn sốt, cơn sốt thực sự vẫn chiếm cứ lấy tôi vào những dịp làm ăn lớn. Tôi cười với Lupino:
— Cái đồ mỳ ống thối này, đúng là cậu đã mò được cho mình một cái gì đáng giá đấy.
Tôi đưa mắt nhìn lên những cây số của con đường dạo chơi, theo dõi mấy cái xe ghế mây có bánh đẩy hay gắn máy đang đi lại trên những tấm ván. Nếu có thêm được một chút nắng nữa, thì thật cũng không đến nỗi nào.
Có lẽ đúng vào lúc đó, tuy chính tôi còn chưa biết, tôi đã quyết định mua Con Voi Trắng. Và cũng xin nói rằng tôi cũng đã quyết định giữ nguyên cái tên này cho nó.
[7] Bằng tiếng Anh trong nguyên bản.