Trí thông minh ít ỏi, - không cân xứng tí nào với thân hình đồ sộ của ông ta - không đưa ông ta đến một giải pháp tốt đẹp cho cửa tiệm và trong khi tìm cách thoát ra bằng những cố gắng vụng về, ông thấy tai họa đó không ngừng lao vào ông.
Dĩ nhiên Brodie hoàn toàn không hay biết gì về bức điện tín, và những hành vi của vợ ông, nhưng những điều buồn bực và rắc rối của riêng ông cũng quá đủ để biến ông thành một ngòi thuốc súng sẵn sàng bừng cháy lên dữ dội với tia lửa đầu tiên; và sau khi đã ăn hết tô cháo yến mạch, ông nóng nảy chờ đợi tách cà phê đặc biệt mà bà Brodie đang pha cho ông trong gian bếp phụ.
Món cà phê sáng nay là một trong những điều lo lắng không nhỏ của bà, bởi vì bà ít khi pha cà phê đúng theo "gu" chồng: ông đòi hỏi phải là thứ cà phê mới được xay, mới được lọc và thật nóng. Thức uống hiền lành này đã trở thành một cớ thuận tiện để ông mắng chửi bà vào mỗi buổi sáng: nó quá ngọt, không được đậm, nó đầy cặn, nó quá nóng hay nó đầy những váng sữa... Dầu bà có cố gắng pha như thế nào, ông cũng vẫn tuyên bố không vừa lòng. Việc bưng tách cà phê đến bàn cũng là một cực hình đối với bà, bởi vì, biết rõ tay bà run, ông ta thường đòi hỏi một tách đầy đến miệng và không được làm một giọt nào rơi xuống đĩa. Cái lỗi chót này là lỗi tệ hại nhất đối với bà - và khi điều này xảy ra, ông ta cố ý làm giọt cà phê rơi lên chiếc áo vét-tông của ông và la lên:
- Hãy nhìn điều bà vừa làm, đồ bẩn thỉu! Tôi không thể giữ được một cái quần, cái áo nào sạch sẽ vì bà quá dơ bẩn và thiếu cẩn thận.
Khi bà bưng tách cà phê vào, ông ta ném cho bà một cái nhìn giận dữ, bởi vì bà đã bắt ông đợi đúng chín giây đồng hồ; rồi cái nhìn giận dữ biến thành một cái nhìn chế nhạo theo dõi từng bước chân của bà, trong lúc bà chậm chạm tiến tới, tay bưng tách cà phê đầy đến sát miệng và cái đĩa không một vết dơ. Bà vừa đến gần bàn thì bỗng nhiên, với một tiếng la thất thanh, bà buông tất cả rơi xuống đất và hai tay ôm lấy sườn bên trái.
Brodie tức giận sững sờ nhìn cái tách bể, cà phê đổ lênh láng, và chỉ sau đó mới nhìn đến cái hình dáng đang vặn vẹo trên sàn nhà, trước mặt ông, giữa những mảnh thủy tinh vụn. Ông ta lồng lộn gầm thét, nhưng bà không còn nghe được nữa. Một cơn co giật đau đớn, đâm thấu sườn bà như một miếng sắt nung đỏ khiến toàn thân bà run lên bần bật. Một lát sau, những cơn đau nhói giảm dần và bà đứng lên được, gương mặt trắng bệch không còn một chút máu. Bấy giờ, không nghĩ đến cái lỗi làm đổ cà phê, cảm giác dễ chịu sau cơn đau đem đến cho bà một sự dạn dĩ bất thường và bà nói:
- Ôi! James, đây là cơn đau tệ hại nhất của tôi từ trước đến giờ, nó làm tôi suýt chết. Tôi nghĩ rằng tôi nên nhờ bác sĩ khám: lúc này tôi rất thường hay bị đau nhói như vậy và thỉnh thoảng lại cảm thấy bên sườn có một vật nhỏ và cứng...
Bà bỗng dừng lại, nhận thấy vẻ bất bình của ông ta.
- À, ra vậy! - Mỗi lần đau bụng chút xíu là chúng ta chạy đến bác sĩ. Chúng ta có thừa tiền bạc, cho nên chúng ta cứ đập bể ly tách, cứ việc làm đổ cà phê. Mặc kệ hao tốn, mặc kệ bữa ăn điểm tâm của tôi... bà cứ đập đi, đập bể hết đi!
Càng lúc, ông ta càng lên giọng cao hơn, rồi thình lình hạ xuống chế giễu:
- Có lẽ bà muốn đi đến tất cả những bác sĩ trong thành phố để khám? Họ có thể tìm ra cho bà một chứng bệnh bằng cách tra cứu những quyển sách thông thái của họ và vận dụng những đầu óc trống rỗng của họ để nghiên cứu trường hợp của bà. Bà muốn khởi đầu bằng bác sĩ nào?
- Người ta nói bác sĩ Renwick rất giỏi. - Bà thì thầm một cách dại dột.
- Sao? - Bà muốn đi đến cái thằng ngu xuẩn đó à? - Ông ta gầm lên.
- Tôi không muốn gặp một ai hết. - Ấy chỉ vì cơn đau ghê gớm này thường hay xảy đến với tôi từ rất lâu, nhưng nó đã qua rồi, và tôi không còn lo lắng nữa. - Bà nói ấp úng.
- Bà không còn lo lắng? Tôi đã trông thấy bà lo lắng như thế nào. Bà tưởng tôi không nhận thấy những hành động bẩn thỉu của bà sao? Tôi đã tởm chán bà đến không thể chịu đựng nổi nữa. Bà sẽ ngủ chỗ khác, kể từ tối nay tôi không còn muốn thấy bà trên giường tôi nữa, con mụ già hôi hám.
Thế là ông ta đã đuổi bà ra khỏi chiếc giường mà hai người dã cùng nằm chung bên nhau trong tình yêu thương của những ngày đầu mới cưới, chiếc giường nơi bà đã cho ra đời những đứa con của ông ta. Trong gần ba mươi năm của cuộc đời mình, bà nằm trên chiếc giường đó, nó đã là nơi nghỉ ngơi của thể xác bà trong lúc bà buồn khổ hay đau ốm.
Bà không nghĩ đến sự dễ chịu được có một nơi nghỉ ngơi yên tĩnh ban đêm cho riêng bà, được nằm thoải mái một mình trong căn phòng của Mary... Bà chỉ cảm thấy sự nhục nhã đau đớn bị vứt vào một xó như một đồ vật mà người ta không còn cần dùng đến nữa. Sự xấu hổ làm mặt bà đỏ rần và nóng ran, như thể ông ta nói với bà một lời thô tục nào đó. Nhưng bà chỉ nhìn vào tận đáy mắt ông ta và nói:
- Tôi sẽ làm theo ý của ông, James. Ông cần tôi đem đến cho ông một tách cà phê khác không?
- "Không, tôi không cần món cà phê tồi tàn của bà", Ông ta hét lên. "Tôi không cần ăn điểm tâm nữa!" - Ông ta đã dùng một tô lớn cháo yến mạch và sữa, nhưng vẫn cho rằng bà đã cố ý làm ông phải nhịn ăn bữa điểm tâm; rằng một lần nữa, bà đã làm hại ông bằng sự vụng về vào sự đau yếu giả vờ của bà. "Rõ ràng bà tìm cách bỏ đói tôi với những sự tiết kiệm đáng nguyền rủa của bà!"
Sau cùng, ông ta la lớn lên và bỏ đi.
James Brodie tiếp tục càu nhàu một cách giận dữ trên suốt con đường đi đến cửa tiệm, và ý nghĩ những gì chờ đón ông ta ở đó trong ngày làm cho ông thêm bực tức. Thật vậy, Perry đã bỏ đi, và để thay thế người giúp việc mẫn cán này, Brodie tìm được một cậu con trai chỉ biết mở cửa tiệm và đi mua hàng cho ông! Chẳng những sự buôn bán giảm sút vì thiếu anh chàng Perry thành thạo, bây giờ tất cả gánh nặng của công việc đè nặng lên ông, nhưng ông không quen làm công việc này, và mặc dầu không được thông minh cho lắm, ông vẫn buồn bã nhận ra rằng mình thiếu sự khéo léo trong việc phục vụ khách hàng. Tóm lại, ông khinh ghét sự lao động và tỏ ra quá nóng nảy, bực tức khi phải chiều theo ý muốn của khách.
Ông ta cũng bắt đầu nhận thấy rằng những khách hàng thuộc giới thượng lưu, mà ông ta rất hãnh diện, không đủ để làm cho cửa tiệm của ông ta sống nổi, chỉ lâu lâu họ mới ghé đến tiệm của ông một lần và họ thường quên - theo cách của những người quí phái, dĩ nhiên - thanh toán những bảng kê số tiền họ phải trả.
Số tiền nợ đối với những nhà buôn sỉ cung cấp hàng cho ông đã vượt quá những giới hạn bình thường. Vốn không phải là một thương gia rành nghề tính toán, ông thường hay đặt mua hàng tùy hứng và tùy thích, không hề chú ý đến những hóa đơn và những bảng kê số tiền phải trả, cho đến lúc người đại diện của mỗi nhà buôn này đến gặp ông, một cách thân hữu, theo đúng cách thức giao dịch giữa những nhà buôn đúng đắn và có uy tín với nhau.
Lúc đó, sau một cuộc chuyện trò thân mật, Brodie tiến đến cái tủ sắt màu xanh lục trong văn phòng của ông, mở nó ra một cách oai vệ và lấy ra một cái túi vải.
- Thế nào. - Ông nói bằng một giọng uy nghi - hôm nay chúng ta phải thanh toán số tiền bao nhiêu?
Người kia nói nhỏ vài câu chống chế, và làm như thể ông ta bị bắt buộc phải trình bày bảng kê số tiền phải thanh toán ngoài ý muốn của mình, lấy cái cặp ra, lục lạo với một vẻ quan trọng những giấy tờ trong đó và trả lời bằng một giọng thật ngọt ngào.
- Thưa ông Brodie, vâng theo ý muốn của ông, tôi xin trình cho ông bảng kê số tiền ông phải thanh toán!
Và Brodie, sau một cái liếc mắc nhìn vào con số tổng cộng, đếm một đống những đồng tiền vàng và những đồng tiền bạc.
Ông có thể thanh toán dễ dàng hơn bằng chi phiếu, nhưng ông khinh khi cái cách tầm thường này, cho rằng nó không xứng đáng để trả tiền nợ của một con người quí phái. James Brodie thích trả bằng tiền mặt, những đồng tiền xinh đẹp sáng loáng cho một âm thanh rất êm tai khi ông đếm chúng.
- "Đó mới đúng là tiền", - Một hôm ông trả lời cho một câu hỏi - "Viết một con số trên một mẫu giấy in sẵn có nghĩa lý gì? Ai thích làm theo cách ấy thì cứ làm, nhưng tôi, tôi thích làm theo cách mà tổ tiên tôi đã làm khi xưa".
Khi tờ biên nhận đã được ký tên và dán tem xong, Brodie nhét nó vào chiếc túi nhỏ của ông một cách lơ là, và hai nhà quí phái trao đổi một cái siết tay nồng nhiệt, từ giã nhau trong sự kính trọng lẫn nhau. Theo Brodie, đó mới là cách cư xử của một con người đứng đắn đàng hoàng trong những công việc như thế.
Tuy nhiên, ngày hôm đó, phải chờ đợi một cuộc viếng thăm thuộc loại trên, Brodie không cảm thấy một sự thỏa mãn hay hãnh diện nào, ngược lại...
Đích thân ông Soper thuộc công ty Bilsland một nhà buôn lớn nhất và lâu đời nhất, sẽ đến gặp ông; và trái với lệ thường, cuộc viếng thăm này đã được báo trước bằng thư, một điều xúc phạm bất ngờ đối với lòng tự ái của ông. Brodie hiểu rõ lý do của cách hành động này, nhưng ông ta vẫn cay đắng cảm thấy lòng kiêu hãnh của mình bị chạm mạnh và lo lắng nghĩ đến cuộc gặp gỡ sắp đến.
Khi đến của hàng, ông ta cố gắng xóa bỏ những linh cảm không vui của mình bằng cách làm việc, nhưng ông ta không phải làm gì nhiều vì khách hàng rất thưa thớt. Và, để xoa dịu cảm giác lo âu, ông ta đi đi lại lại trong cửa hàng một cách nặng nề. Động tác này không thoát khỏi sự chú ý của cậu bé giúp việc đang đứng sợ hãi nhìn lén ông. Cậu trông thấy ông ta thỉnh thoảng dừng lại, nhìn thẳng về phía trước, rồi nghe ông ta nói lầm thầm với vẻ mặt đăm chiêu. Với sự tinh ý của một người quen sống lăn lóc ngoài đường, cậu ta đoán ông chủ mình đang gặp khó khăn, và tự bảo rằng chẳng bao lâu nữa cậu ta phải đi tìm một chỗ làm khác.
Sau một khoảng thời gian dài vô tận khiến cho Brodie có cảm giác cả buổi xế trưa sẽ trôi qua không có một khách hàng nào, một người bước vào tiệm và ông nhận ra ngay là một trong những khách hàng quen thuộc. Nghĩ rằng người này tuy không phải là một khách hàng quan trọng nhưng ít nhất cũng là một khách hàng trung thành, Brodie tiến đến tiếp đón thật niềm nở.
- Kìa, ông bạn, ông bạn cần gì?
Người kia, hơi ngạc nhiên trước sự ân cần bất thường này, trả lời rằng ông ta chỉ muốn mua một cái nón kết bằng da, một cái nón kết rất thông thường, giống như cái mà ông ta đã mua cách đây không lâu, với những sọc ca-rô màu xám.
- Giống như cái nón ông đang đội trên đầu? - Brodie hỏi.
- Không, cái này khác, nó là cái nón ngày chủ nhật của tôi. - Ông ta trả lời có vẻ bối rối.
- Xin phép ông! - Brodie nói và với một ý nghĩ thoáng qua trong đầu, ông ta đưa bàn tay lên lột thật nhanh chiếc nón của người khách và nhìn: trên lớp sa tanh bóng láng có những chữ tắt M.H.H, nhãn hiệu đáng ghét của kẻ cạnh tranh kế bên ông. Lập tức, cơn giận nổi lên, Brodie đỏ mặt trả nón cho người khách và la lớn:
- Thế ra ông đã vào cửa tiệm kế bên để mua món hàng kiểu lạ đặc biệt này, để dành riêng cho ngày chủ nhật, phải không? Sau khi đã trả cho họ gần hết số tiền của ông, ông nghĩ rằng tôi sẽ bằng lòng với phần thừa của họ sao? Tôi sẽ không bán cho ông đâu. Dầu ông có trả cho tôi đến một đồng bảng đi nữa!
Người khách lộ vẻ tiu nghỉu.
- Ồ, thưa ông Brodie, tôi không hề có ý định xấu như vậy đâu. Tôi chỉ muốn thử thay đổi một chút để xem sao... và đây là ý muốn của vợ tôi. Bà ta đã thuyết phục tôi thử vào cửa hàng mới xem nó ra thế nào. Đúng là những người đàn bà, ông biết chứ... nhưng tôi đã trở lại cửa tiệm ông.
- "Nhưng tôi không cần ông" - Brodie giận dữ hét lớn - "Ông tưởng rằng ông có thể đối xử với tôi như vậy à? Tôi sẽ không chấp nhận điều này đâu. Ở đây ông giao thiệp với một con người chứ không phải với một con khỉ tồi bại như ở tiệm kế bên đâu...".
Và ông ta đấm mạnh tay xuống quầy hàng.
Tình trạng thật đáng buồn cười. Brodie có vẻ như đang chờ đợi người kia phải quì mọp trước mặt ông để năn nỉ ông ta nhận mình làm khách hàng trở lại, như thể trong cơn giận dữ vô lý của mình, ông ta nghĩ rằng người kia đang cầu xin danh dự được mua hàng của ông.
Người khách để lộ một sự kinh ngạc nhẹ nhàng và lắc đầu tỏ vẻ không hiểu.
- Tôi có thể tìm được món hàng tôi muốn ở nơi khác. Ông là một con người phong nhã tuyệt vời, tôi tin chắc như thế, nhưng ông đã khạc nước miếng lên trên không để nó rơi trở xuống mũi của ông!
Khi anh ta đi rồi, cơn giận dữ của Brodie dịu xuống, và ông hiểu rằng mình đã làm một việc dại dột, có thể có những hậu quả không tốt cho công việc làm ăn. Người khách ấy sẽ thổi phồng chuyện này lên vì tự ái và chỉ trong vài giờ cả thành phố Levenford sẽ được biết về cách cư xử đáng chê trách của ông ta. Người ta sẽ chỉ trích ông về thái độ kiêu ngạo của ông; trước kia, ông chỉ cười khi nghe những chuyện nói xấu về mình, nhưng giờ đây, với kinh nghiệm vừa qua, ông có cảm giác những kẻ biết chuyện này sẽ không đến tiệm của ông nữa để khỏi bị nhục nhã tương tự. Đôi mày ông nhíu lại trước những ý nghĩ không hay này, nguyền rủa thậm tệ người khách hàng khi nãy cùng tất cả mọi người trong thành phố.
Đến một giờ trưa, James Brodie bảo với thằng nhỏ rằng ông sẽ vắng mặt trong nửa tiếng đồng hồ. Từ khi không còn Perry, ông ít khi trở về nhà để ăn trưa, - với một sự lạc quan lạ lùng và khá vô lý, ông nghĩ rằng làm như thế ông có thể tìm được một dịp tốt để cải thiện tình trạng buôn bán của mình...
James Brodie ra khỏi tiệm, bước vào quán rượu gần đây đã trở nên quen thuộc với ông: Quán "Huy hiệu của Winton". Cô chiêu đãi viên Nancy đang chuẩn bị dọn bữa ăn trưa.
- "Hôm nay ông muốn gì, thưa ông Brodie?" Cô ta hỏi, và đôi mắt với hàng lông mi đen nhánh của cô mỉm cười - "Một ly rượu bia nhé?"
James Brodie nhìn chầm chập vào cô ta, để ý thấy, mặc dầu tâm trạng buồn bực, những nốt nhỏ màu vàng tô điểm cho làn da màu trắng kem của cô, như những chấm vàng nhỏ nhắn trên một quả trứng chim cổ đỏ.
- Chắc cô đã hiểu tôi không hề uống bia. Tôi không thích thứ rượu đó. Cho tôi rượu uýt-ki và nước lạnh.
Nancy toan nói cô buồn khi thấy một người tử tế đàng hoàng như ông lại uống quá nhiều rượu như thế, nhưng lại e sợ và nín thinh. Cô xem Brodie như một người phong nhã cao quí có một bà vợ - nếu những điều cô được biết là đúng - xấu xí như ma lem, và mối thiện cảm của cô đối với ông đượm một chút thương hại đặc biệt khi thấy cô có vẻ đăm chiêu và u buồn. Dưới mắt cô, ông đúng là điển hình của một nhân vật tiểu thuyết.
Khi cô đem rượu đến, ông cảm ơn bằng cách ngước mặt lên nhìn cô, và vẻ u buồn của ông khiến cô không nỡ bỏ ông ngồi một mình. Trong khi Nancy đi quanh quẩn chung quanh bàn lúc ông đang ăn, ông quan sát cô thật kỹ bằng khóe mắt: "Đây là một cô bé láu lỉnh đáng yêu". Ông tự nói một mình, và đôi mắt ông ta đi từ đôi bàn chân nhỏ nhắn và cặp giò xinh đẹp trong đôi vớ dài, qua cặp đùi rắn chắc, bộ ngực đầy đặn, lên đến đôi môi mọng đỏ như những cánh hoa vân anh nổi bật trên màu da trắng.
Bỗng nhiên ông cảm thấy xao xuyến - Một nỗi thèm thuồng bất ngờ, dữ dội xâm chiếm lấy ông: ông muốn đứng ngay dậy ôm lấy Nancy và cảm thấy trong đôi tay mạnh khỏe của mình một thân thể trẻ trung, rắn chắc và kháng cự lại, thay vì khối thịt bất động và ngoan ngoãn mà lâu nay ông đã phải bằng lòng. Ông nuốt thức ăn một cách khó nhọc và sự thèm khát làm cổ họng ông khô ran. Nhưng ông tự kiềm chế mình và tiếp tục ăn một cách máy móc, đôi mắt sáng rực nhìn chăm chăm vào cái dĩa trước mặt.
- Để khi khác - Ông tự lặp lại với mình, cảm thấy cần phải đương đầu với người khách quan trọng của buổi xế trưa. Tuy không nhìn Nancy trong suốt bữa ăn nhưng sự hiện diện của cô làm cho ông ngây ngất và sự va chạm nhẹ của của thân thể cô vào cánh tay ông khi cô thay đổi dĩa ăn khiến ông phải nghiến chặt răng "để khi khác, để khi khác". Fames Brodie lặng lẽ nhận miếng phó mát và những cái bánh qui do cô đem đến, nuốt chúng thật nhanh. Nhưng sau khi ăn xong, ông đứng lên, tiến sát vào người cô, dúi một đồng tiền vàng vào bàn tay cô và nói với một cái nhìn đặc biệt:
- Cô đã săn sóc tôi thật tử tế trong khoảng thời gian sau này. Tôi sẽ không quên cô.
- Ồ! Thưa ông, - Nancy kêu lên buồn bã - điều này không có nghĩa là ông sẽ không trở lại đây nữa, tôi hy vọng? Tôi sẽ luyến tiếc ông...
- "Thật vậy không?" Brodie chậm chạp nói. "Càng tốt. Tôi nghĩ rằng chúng ta rất hợp nhau. Cô đừng lo, chắc chắn tôi sẽ trở lại". Và sau một lúc im lặng, ông nói nhỏ: "Phải, và có lẽ cô hiểu tại sao".
Nancy đỏ mặt và cúi đầu, cảm thấy rằng ông ta đã để ý đến cô. Cô thích ông, sức mạnh của ông làm cô cảm phục. Và hơn nữa, về vấn đề tiền bạc, ông Brodie này rất là rộng rãi.
- Một người đàn ông như ông có thể không thèm chú ý đến một cô gái xấu tệ như tôi. - Cô thì thầm với một cái liếc mắt đưa tình.
- Tôi sẽ trở lại! - Ông ta lặp lại, vừa nhìn cô một cái nhìn nồng nhịêt, sâu xa, rồi ông quay gót bước ra.
Trở về văn phòng, Brodie cố gắng xua đuổi những hình ảnh hấp dẫn ra khỏi trí óc mình và chuẩn bị tư tưởng cho cuộc nói chuyện sắp đến với ông Soper, nhưng rồi trí óc ông lại nghĩ đến Nancy, đến cái nhìn nóng bỏng của cô, đến sự thích thú sẽ được gặp lại cô.
Chán nản, ông từ bỏ cuộc chiến đấu, cảm thấy cần phải chờ xem chiều hướng của cuộc nói chuyện như thế nào trước khi có thể tìm cách đối phó; và ra ngoài cửa tiệm chờ đợi người khách quan trọng của mình.
Ông Soper đến lúc ba giờ, như đã hẹn trong thư, và Brodie vội tiến ra chào đón. Trong khi hai người bắt tay nhau, Brodie cảm thấy nơi ông khách của mình nhiều cương quyết và ít vồn vã hơn thường lệ, ông lấy một vẻ thân mật nói:
- Xin mời ông vào văn phòng của tôi. Thời tiết hôm nay thật đẹp, thật êm dịu, phải không, thưa ông?
Nhưng ông khách tỏ vẻ không muốn nói chuyện thời tiết chút nào! Khi hai người đã ngồi đối diện ở bàn giấy, ông ta nhìn Brodie với một vẻ lễ phép và trịnh trọng, rồi quay mắt đi chỗ khác. Ông ta đã biết hoàn cảnh của Brodie, và vì nghĩ đến sự giao thiệp đã khá lâu giữa hai bên, ông ta muốn tỏ ra hòa dịu với Brodie. Nhưng trong lúc này, mùi rượu nồng nặc xông ra từ người của Brodie và cách tiếp đón quá sỗ sàng của ông này làm ông ta thấy khó chịu. Thật vậy, Soper là một người có những ý tưởng đạo đức rõ rệt nhất định, hội viên nhiệt thành của "Hội chống tệ nạn rượu chè Tô Cách Lan".
Trong bộ com-lê rất lịch sự, ông ta ngồi ngắm những móng tay được cắt rất kỹ lưỡng của mình, môi mím lại, với một tư thế không báo hiệu điều gì tốt đẹp cho Brodie cả.
- "Nếu thời tiết trong sáng này tiếp tục, việc cày bừa sẽ tiến hành tốt đẹp". Brodie nhấn mạnh thêm. Trí óc nhanh nhạy của ông không nhận thấy thái độ kém thân thiện của khách và vẫn giữ cái giọng bình thường của mình trong những lần nói chuyện trước kia với Soper. "Khi có dịp, tôi thường hay đi dạo một vòng ở đồng quê, để được nhìn một cặp ngựa kéo cày xới những luống đất màu mỡ".
Soper để mặc ông ta nói, rồi thình lình, bằng một giọng lạnh lùng sắc bén, ông ngắt lời Brodie:
- Thưa ông Brodie, số nợ của ông đối với công ty chúng tôi lên đến một trăm hai mươi bốn đồng mười schilling sáu pence. Tôi đến theo lời yêu cầu của những người hùn vốn với tôi, đòi ông trả số tiền nợ đó.
Như vừa bị trúng một viên đạn, Brodie ấp úng:
- Cái gì... cái gì? Ông nói sao?
- Tôi công nhận đây là một con số đáng kể, nhưng ông đã không thanh toán những biên lai ghi số nợ của ông trong ba lần viếng thăm vừa qua của người đại diện của chúng tôi; do đó, vì số tiền quá lớn và vì ông là một khách hàng cố cựu của chúng tôi, tôi đã đích thân đến đây để - như ông chắc phải biết - yêu cầu ông thanh toán.
Trong đầu óc của Brodie, hai lực lượng tương phản va chạm nhau dữ dội, sự tức giận trước giọng nói của Soper và sự rụng rời kinh hãi được biết số tiền nợ kếch sù. Dầu không có các chứng từ để kiểm tra những con số, ông ta hiểu ngay rằng con số của Soper đưa ra phải là đúng: Những người đó không bao giờ tính toán sai lầm. Thái độ lạnh lùng của Soper làm Brodie bối rối và ý nghĩ mình không thể đáp lại thái độ đó như ý muốn khiến ông ta bực tức. Nếu ông ta có đủ số tiền đó, ông ta sẽ trả ngay trong lúc này và sẽ đoạn giao với công ty Soper! Nhưng Brodie tự biết mình hoàn toàn không thể làm được điều này, và đành cố gắng tự kiềm chế mình.
- Chắc ông sẽ bằng lòng cho một khách hàng cố cựu như một tôi thời gian để trả nợ? - Brodie nói, thú nhận một cách gián tiếp rằng ông ta không có khả năng tìm được số tiền đó trong lúc này.
- Đã mười hai tháng rồi, thưa ông Brodie, ông không trả cho chúng tôi đồng nào hết, và dĩ nhiên điều này làm chúng tôi o ngại. Tôi rất tiếc, nhưng tôi buộc lòng phải yêu cầu ông thanh toán ngay lập tức.
Brodie đưa mắt nhìn Soper, rồi nhìn cái tủ sắt mà ông ta biết không có được đến năm đồng, mơ hồ nghĩ đến tài khoản của mình ở ngân hàng đã rơi xuống một con số vô nghĩa.
- Nếu không, chúng tôi sẽ buộc lòng phải đưa ông ra tòa. Điều này sẽ làm chúng tôi khổ tâm, nhưng chúng tôi không thể làm cách nào khác hơn được- Soper nói tiếp.
Đôi mắt Brodie sa sầm lại, như mắt của một con bò mộng bị tấn công.
- Tôi không thể trả được trong ngày hôm nay. Nhưng ông sẽ không phải đưa tôi ra tòa như ông nói: hẳn ông phải biết rằng James Brodie là một người ngay thật. Tôi sẽ trả tiền cho ông, nhưng phải cho tôi thời gian để tìm số tiền đó.
- Tôi có thể hỏi ông định làm cách nào để có đủ số tiền đó không?
- Ông có thể hỏi tôi điều đó tùy theo ý thích của ông, ông bạn thân mến, nhưng tôi không bắt buộc phải trả lời! Tất cả những gì ông cần biết, đó là ông sẽ có tiền vào cuối tuần này. Tôi khẳng định điều đó, và lời nói của tôi có giá trị như một chữ ký!
Vẻ mặt của Soper nhìn ông ta hơi dịu xuống. Sau một lúc im lặng, ông nói:
- "Phải, điều đó tôi biết. Tôi biết rằng ông đã gặp những khó khăn, thưa ông Brodie. Những công ty cạnh tranh phá giá với những cửa hàng tân thời của họ..." Một cái nhún vai đầy ý nghĩa "Nhưng chúng tôi cũng vậy, chúng tôi cũng có những khó khăn và những bổn phận phải làm tròn. Không có chỗ nào cho tình cảm trong việc kinh doanh ngày nay. Nhưng tình cảnh của ông lúc này như thế nào?"
Brodie định tìm một câu trả lời thật sấm sét, nhưng thình lình, ông nghĩ rằng sẽ không có gì làm cho Soper sửng sốt hơn là sự thật thuần túy, - Brodie nói một cách đột ngột.
- Trong hai tuần lễ, tôi không bán được đến hai đồng. Ông nghĩ thế nào về điều đó?
Soper đưa hai bàn tay lên trời trong một cử chỉ kinh hãi.
- "Ông Brodie, ông làm tôi sửng sốt. Tôi có được nghe người ta nói... Nhưng tôi không tin rằng tình cảnh của ông nghiêm trọng đến thế." - Và sau khi đã nhìn một lúc lâu gương mặt cọc cằn của Brodie, ông ta nói tiếp bằng một giọng dịu dàng hơn. - "Có một câu ngạn ngữ mà ông nên suy gẫm thật kỹ, ông bạn thân mến. ‘Đừng đập đầu mình vào một bức tường’... xin ông thứ lỗi cho, nhưng chắc ông hiểu điều tôi muốn nói".
Ông ta đứng lên để từ giã.
- Không, tôi không hiểu. Ý ông muốn nói gì? Tôi ở đây, tôi đã luôn luôn ở đây và tôi sẽ ở lại đây.
- "Tôi nói với ông điều đó vì quyền lợi của ông, thưa ông Brodie", Soper dừng lại ở cửa, thốt lên, "và với ý muốn cho ông một lời khuyên tốt. Tùy ông muốn nghe hay không, nhưng kinh nghiệm cho tôi biết ông đang ở đây trong một hoàn cảnh không thể nào chịu nổi. Có một thời, ông đã buôn bán thịnh vượng, nhưng bây giờ những kẻ ở kế bên ông có hàng trăm cách để hạ ông. Ông bạn nên nhớ rằng chúng ta đang ở năm 1881. Tất cả - trừ ông ra - chúng tôi theo sự hướng dẫn của những tư tưởng mới, những phương pháp tân tiến và bánh xe tiến bộ đã đè bẹp ông. Kẻ khôn ngoan là kẻ biết nhìn nhận sự thất bại của mình, và nếu tôi là ông, tôi sẽ đóng cửa tiệm và ra khỏi nơi đó, mang theo những gì có thể mang theo được. Tại sao ông không thử đi làm một việc khác ở một nơi khác? Một người mạnh khỏe lực lưỡng như ông có thể dựng lên một nông trại và khai thác nó một cách thành công hoàn toàn".
Ông ta thân mật chìa tay cho Brodie bắt và đi ra vừa nói:
- "Đừng quên chúng tôi vào cuối tuần lễ nhé!".
Brodie đưa mắt nhìn ông ta, gương mặt buồn bã, siết mạnh vào mép bàn đến độ những bắp thịt nổi lên lưng bàn tay đầy lông và những đường gân phồng to như những sợi dây thừng:
- Dựng một nông trại! - Brodie nghiến răng, - Chắc chắn ông không biết số tiền ít ỏi còn lại của tôi...
Và với một niềm hối tiếc mãnh liệt, Brodie tự nói thầm với mình: "Ông ấy có lý! Nếu tôi có phương tiện, tôi có thể lập nghiệp trên mảnh đất sẽ thuộc về tôi. Nhưng bây giờ không thể được, tôi cần phải chiến đấu ở đây".
Giải pháp duy nhất, James Brodie nhận rõ, là ông bắt buộc phải cầm cố cái nhà, của cải duy nhất còn lại của ông, để tìm đủ số tiền cần thiết trả cho Soper và thanh toán những món nợ khác đã dần dần chồng chất lên nhau. Không một ai sẽ biết được điều này - ông sẽ bí mật đến Glasgow nhờ một người thừa phát lại lo giùm. Và, Brodie bắt đầu cảm thấy buồn, như thể ngôi nhà của ông từ giờ phút này không còn là của ông nữa. Ông có cảm giác bị bắt buộc phải hủy hoại ngôi nhà vững chắc mà ông đã dựng lên, ngôi nhà tượng trưng cho những niềm hy vọng lớn lao.
Ông yêu thích ngôi nhà, nhưng cần phải nhờ nó cứu vãn danh dự! Trước hết, cần phải giữ cho danh tiếng trung thực của ông không bị hoen ố, chứng tỏ rằng James Brodie không hề giựt ai một penny.
Có những điều mà ông không thể làm được! - Rồi những ý nghĩ của ông thình lình thay đổi chiều hướng; ông có vẻ như nhớ lại một điều gì, đôi mắt sáng lên, trề môi dưới ra và một nụ cười tinh ranh làm hé mở đôi môi ông. Trong sa mạc của những nỗi khổ giày vò tôi, ông bỗng trông thấy một ốc đảo của vui thú. Có những điều mà ông có thể làm được! Lặng lẽ, giấu kín ý định của mình như giấu một tội ác, James Brodie bước ra ngoài, bỏ mặc cửa hàng không ai trông nom và nhẹ nhàng đi về hướng quán "Huy hiệu của Winton".