Bây giờ, ngồi chễm chệ trong ghế bành, ông tập trung sự chú ý vào bài báo tường thuật buổi chợ phiên gia súc. Ông vui mừng thấy sáng nay việc buôn bán thật rảnh rỗi và ông không bị bắt buộc phải hạ mình bán nón cho khách hàng, công việc mà ông rất ghê và giao phó hoàn toàn cho Perry. Vài phút trước đó, ông đã phải rời ghế để phục vụ một người thợ, và trong sự bất bình của ông, ông tống anh ta đi với cái nón đầu tiên mà anh ta đã chọn. "Mình cần gì biết cái nó đó có vừa với nó hay không?" - Brondie tự bảo với mình. Ông không muốn bị khuấy rầy bởi những tiểu tiết đó. Đó là công việc của Perry; riêng ông chỉ muốn được yên tĩnh đọc báo nhưng bất cứ người quý phái nào.
Ông đã trở lại ghế với vẻ mặt của người bị xúc phạm, ông đọc lại bài tường thuật "Buổi chợ phiên gia súc hàng năm ở Levenford đã lôi cuốn một số khán giả đặc biệt". Ông cẩn thận đọc bài báo từ đầu đến cuối, và khi đến đoạn chót: "nhận thấy trong số các quan khách có quý ông…" mắt ông thoạt tiên đầy lo lắng, bỗng lóe lên một anh sáng đắc thắng khi thấy tên ông… trong số tên của những vị chức sắc của thành phố, vào khoảng cuối của bảng danh sách, dĩ nhiên, nhưng không phải hoàn toàn ở sau chót. Ông đấm mạnh tay xuống bàn một cách hả hê. Chúa ơi! Điều này sẽ làm cho họ thấy! Tất cả mọi người đều đọc tờ Người cố vấn… và tất cả mọi người sẽ thấy tên ông nằm không xa tên của vị thẩm phán.
Gương mặt Brodie rạng rỡ vì kiêu hãnh. Ông thích thấy tên ông được in trên báo. Chữ "J" hoa có một đường vòng đặc biệt đáng chú ý, và còn họ của ông, được viết thật đúng chính tả, không phải với "y" mà là "ie"; ông hãnh diện về nó còn hơn là về bất cứ của cải nào của ông. Ông nghiêng đầu sang một bên, mắt vẫn không rời khỏi mấy chữ đầy quyến rũ ấy. Ông đọc bài báo dài này từng chữ một chỉ để thấy mình được xuất hiện trước mắt công chúng dưới hình thức của hai chữ James Brodie.
"James Brodie!", đôi môi ông tự động đọc từng vần một của hai chữ này. "Mày hãnh diện hả Brodie?", ông thì thầm tự hỏi với mình. "Ừ, phải. Nhưng mày có lý do chính đáng để hãnh diện!". Đôi mắt ông mờ đi vì một niềm vui quá mãnh liệt và tất cả tên tuổi, chức tước của những nhân vật danh tiếng đều biến mất, chỉ còn lại có một cái tên hình như đã được in một cách không thể nào xóa mờ được trên võng mạc của ông: James Brodie.
Bỗng Brodie nhăn hai lỗ mũi lại một cách bất nhẫn khi nhớ lại hồi sáng nay ông đã phải tự hạ mình phục vụ một người thợ tầm thường. Việc này ông có thể làm được cách đây hai mươi năm, khi hoàn cảnh không lối thoát của ông đã bắt buộc ông phải chọn nghề thương mại, nhưng bây giờ ông đã có một người giúp việc! Ông cảm thấy sự việc hồi sáng nay đã làm ô uế cái tên của ông, và một cơn giận dữ với anh chàng khốn khổ Perry tràn ngập người ông.
- Nó sẽ phải trả giá rất đắt - Brodie kêu lên - Cái thằng mặt mụn đó.
James Brodie không bao giờ xem mình như một thương gia, mà như một nhà quý phái bị sa sút, bắt buộc phải sinh sống bằng một nghề không xứng đáng với mình. Tuy vậy, chính cá tính đặc biệt của ông đã đem đến cho cái nghề của ông một giá trị độc đáo. Ngay từ lúc đầu, ông đã không bao giờ chạy theo khách hàng; chính họ phải chiều theo những ý thích riêng và những tính khí thất thường của ông.
Trong khoảng thời gian đầu, một hôm ông đã đuổi một khách hàng ra khỏi tiệm vì một câu nói vô lễ của anh ta; ông đã làm cho cả thành phố ngạc nhiên bằng cách bắt buộc họ phải chấp nhận ý riêng của ông. Ông không chạy theo thị hiếu của khách hàng, ông có vẻ như muốn nói với họ: "Hãy theo ý tôi hoặc đừng đến cửa tiệm của tôi" và chính sách khác thường này đã thành công một cách kỳ lạ. Ông đã được nổi tiếng là thật thà và ngay thẳng một cách đến thô bạo; trong những buổi nói chuyện ở thành phố, người ta thường lặp lại những câu châm ngôn độc đoán nhất của ông như là những câu nói đầy lý thú. Trong giới thượng lưu, người ta xem ông - theo cách nói thông thường - như một "con người đặc biệt", và cá tính độc đoán của ông đã làm cho ông được họ thích và che chở. Tuy nhiên, cá tính của ông càng phát triển chừng nào, ông lại càng khinh thường chừng ấy cái nghề đã giúp ông đạt được thành công đó.
Bây giờ, ông tự cho mình là một nhân vật cao hơn những đòi hỏi của nghề thương mại. Ông cảm thấy vô cùng thỏa mãn khi đạt đến địa vị này mặc dầu ông hành nghề buôn bán nón. Sự thành công của ông thúc đẩy ông muốn tiến xa hơn nữa. Ông muốn tên ông trở nên lừng lẫy. "Ta sẽ làm cho họ thấy - ông nói lầm bầm một cách ngạo nghễ - Ta sẽ làm cho họ thấy rõ giá trị của ta".
Đúng lúc này, có một người bước vào tiệm. Brodie ngước mắt lên một cách bực tức. Kẻ vô duyên nào dám tự cho phép mình vào đây, để gặp một người ngang hàng và là bạn với giới quý tộc? Nhưng, lạ lùng thay, người mới vào, không đợi cho ông bước xuống, nhẹ nhàng nhảy qua quầy hàng, leo lên các bậc thang, bước vào phòng giấy và khép cửa lại.
Ba ngày trước đó, khi Denis nhìn theo chiếc xe lửa mang Mary về Levenford, sự hối hận bỗng đè nặng lên ngực chàng. Chàng nhận ra mình đã ích kỷ và thấp hèn. Lòng tự ái đã bị chạm một cách quá mạnh mẽ và quá bất ngờ khiến cho lúc đó chàng quên mất tình yêu. Thật vậy, chàng đã yêu nàng thật sự, yêu một cách ghê gớm. Việc mang thai đã tạo cho nàng một nét quyến rũ cảm động mà thoạt đầu chàng không nhận ra. Bấy giờ, chàng đang ở trong một trạng thái khó chịu, còn Mary thì cực kỳ bối rối. Và để an ủi nàng, chàng chỉ có vài lời chia buồn mơ hồ và nhạt nhẽo. Chàng đau khổ khi nghĩ đến sự nhút nhát, đê hèn của mình, và chưa tìm ra được hướng giải quyết nào. Ý nghĩ không còn có cách nào gặp nàng - để nói với nàng những cảm xúc của chàng trong lúc này, bày tỏ sự hối hận và lòng yêu thương nồng nàn - làm chàng cảm thấy tuyệt vọng.
Trong hai ngày, chàng đã chịu đựng những giày vò không ngừng gia tăng này, rồi thình lình, một tia sáng lóe lên. Chàng thấy nó có vẻ táo bạo. Nhưng nếu cách này thiếu thận trọng, tự phụ và điên rồ, thì nó là một lối thoát cho những tình cảm bị dồn nén của chàng và chàng xem đó là một cách để khôi phục lại danh dự của chàng trước lương tâm chàng và trước mắt của Mary.
Tóm lại, chính nhu cầu tự biện minh cho mình đã thúc đẩy chàng đến gặp ông chủ tiệm bán nón:
- Thưa ông Brodie, sở dĩ tôi đường đột vào đây, ấy là vì tôi nghĩ, nếu không, ông có thể không chịu tiếp tôi. Tôi là Denis Foyle ở Darroch.
Brodie kinh ngạc trước sự táo bạo của Denis nhưng vẫn giữ nét thản nhiên, ngồi một cách chễm chệ và vững chắc hơn trong ghế bành, thụt đầu sâu xuống giữa đôi vai lực lưỡng như một tảng đá trên đỉnh núi.
- Con trai của người bán rượu lẻ? - Ông hỏi bằng một giọng nhạo báng.
- Dạ vâng - Denis trả lời một cách lễ phép
- Vậy thì, ông Denis Foyle - Brodie nhấn mạnh một cách mỉa mai vào chữ "ông" - ông đến đây tìm ai?
Ông ta hy vọng kích thích cho Denis nói vài câu vô lễ nào đó để có lý do đánh cho chàng nhừ tử.
Denis nhìn thẳng vào mặt Brodie, và không để ý đến thái độ của ông ta, chàng tiếp tục theo đúng kế hoạch đã vạch ra.
- Có thể là cuộc viếng thăm này đã làm cho ông ngạc nhiên, thưa ông Brodie, nhưng tôi nghĩ rằng tôi nên đến gặp ông. Từ ba tháng nay, tôi không được gặp con gái của ông, cô Mary Brodie. Cô ấy luôn luôn tránh né tôi. Tôi muốn thú nhận một cách thành thật với ông rằng tôi rất quý mến cô ấy và tôi đến yêu cầu ông cho phép tôi được gặp cô ấy.
Brodie nhìn chòng chọc vào chàng thanh niên với một gương mặt đóng kín, không để lộ một chút nào sự giận dữ và ngạc nhiên. Sau cùng, ông nói một cách chậm chạp.
- Tôi sung sướng được biết do chính miệng ông nói lại rằng con gái tôi từ chối gặp ông bởi vì tôi đã cấm nó nhìn ông. Ông nghe tôi rõ chứ? Tôi đã cấm nó, và bây giờ, khi đã thấy con người ông như thế nào rồi, tôi lại còn cấm nó gắt gao hơn.
- Tại sao, thưa ông Brodie, nếu tôi được phép hỏi ông điều đó?
- Tôi có bị bắt buộc phải giải thích cho ông biết không? Khi tôi đã ra mệnh lệnh, điều đó đủ cho con gái tôi rồi. Tôi không giải thích với nó, tôi ra lệnh cho nó.
- "Thưa ông Brodie, tôi sẽ rất sung sướng được biết ông chê trách tôi vì điều gì. Tôi sẽ làm hết sức, tôi sẽ tuân theo những ý muốn của ông, dầu các ý muốn đó có thế nào đi nữa". Foyle cố gắng hết sức mình để lấy lòng ông ta. "Tôi ước muốn làm cho ông vừa lòng. Xin ông hãy cho tôi biết tôi phải làm gì và tôi sẽ làm điều đó ngay".
- Vậy à, tốt lắm! Tôi muốn… - Brodie nói vừa cười gằn - rằng ông hãy vác cái bộ mặt mũm mĩm của ông ra khỏi phòng giấy này và đừng bao giờ bén mảng đến Levenford nữa. Ông làm điều này nhanh chừng nào, tôi sẽ càng vui lòng chừng đấy.
- Vậy ra ông chỉ giận có cái bộ mặt của tôi thôi, thưa ông Brodie? - Foyle nói với một nụ cười cầu khẩn.
Brodie muốn phát khùng. Ông không thể làm cho thằng nhãi ranh này cụp mắt xuống hay khiến nó nổi giận lên. Cố gắng tự kiềm chế mình, ông nói tiếp, giọng nhạo báng:
- Tôi không có thói quen nói chuyện với những người thuộc hạng như ông, nhưng bởi vì tôi có một phút rảnh, nên tôi cũng vui lòng cho ông biết những gì tôi không thích. Mary Brodie là một cô gái mà trong huyết quản của nó chảy một dòng máu quý phái. Nó là một nữ công tước. Còn ông, ông chỉ là một người Ái Nhĩ Lan thấp hèn nhất, một kẻ không có giá trị gì hết! Ông là con trai của một kẻ không có giá trị gì hết. Cha của ông bán những thứ rượu hạng bét, và tổ tiên của ông, tôi chắc chắn như vậy, đã ăn vỏ khoai ngay trong nồi.
Denis vẫn tiếp tục nhìn thẳng vào mắt Brodie, không nao núng, nhưng những lời nhục mạ của ông ta làm người chàng run lên bên trong, chàng cố gắng một cách tuyệt vọng để giữ bình tĩnh.
- "Sự kiện tôi là một người Ái Nhĩ Lan không phải là một điều xấu xa", chàng nói, vẫn giữ giọng bình thường. "Tôi không uống rượu, không một giọt. Tóm lại, tôi có một nghề làm ăn hoàn toàn khác hẳn, một nghề mà tôi tin tưởng một ngày nào đó mang lại những kết quả tốt đẹp!"
- Tôi biết cái nghề của ông rồi, ông thanh niên đẹp trai; đi hàng tháng trong các vùng quê, rồi trở về lang thang, lê lết khắp nơi trong nhiều ngày. Tôi biết điều đó. Nếu ông tưởng ông sẽ thích thú kiếm tiền bằng cách đi bán trà rong khắp xứ Tô Cách Lan, thì ông là một thằng ngu; và nếu ông tưởng có thể làm cho người ta quên nguồn gốc hèn hạ của gia đình ông bằng cách làm một nghề tồi tàn như cái nghề đó, thì ông là một thằng điên!
- Nếu ông cho phép tôi được giải thích cho ông, thưa ông Brodie…
Ông ta nhìn chàng một cách giận dữ.
- Giải thích cho tôi? Với tôi mà ông dám nói giọng đó? Một thằng làm nghề sơn đông mãi võ đáng ghét như ông mà lại nói với tôi như thế à? Ông có biết ông đang nói chuyện với ai không? Ông hãy nhìn đây!
Brodie nói, giọng oang oang như sấm rồi vung tờ báo lên, ông ta ném nó vào người chàng:
- "Nếu ông biết đọc, ông sẽ thấy: Đó là những người mà tôi giao thiệp" - và ông ưỡn ngực kêu lên - "nếu tôi cho con gái tôi lấy ông thì cũng bằng tôi cho phép nó lấy một con heo!"
- Mày có chuồn ngay đi không, thằng khốn nạn, hay mày muốn một bài học?
Ông ta tiến một cách nặng nề về phía Denis. Chàng chỉ cần một giây để ra khỏi cửa tiệm, nhưng những lời nhục mạ của Brodie đã gây cho chàng một mối ác cảm. Tuy biết rằng, vì lợi ích của Mary, chàng nên ra đi, nhưng chàng vẫn ở lại. Tin chắc mình đủ sức tự vệ, chàng không sợ sức mạnh của ông ta và chàng càng nghĩ rằng, nếu chàng đi ra ngay, Brodie sẽ tưởng đuổi được chàng như đuổi một con chó ghẻ. Bằng một giọng đầy thù hận, chàng kêu lên:
- Đừng đụng đến tôi. Tôi đã chịu đựng những lời nhục mạ của ông, nhưng bao nhiêu đó đủ rồi!
Brodie suýt nghẹt thở:
- "Không được đụng đến mày à?" - ông ta thét lên bằng một giọng nghẹt trong cổ họng - "Mày như một con chuột trong bẫy và tao sẽ đập nát mày như đập nát một con chuột".
Từ từ tiến về phía Denis, khi còn cách Denis một bước, ông ta nhếch môi trong một cái nhăn ghê rợn, phóng quả đấm dữ dội vào đầy Foyle. Một tiếng "rắc" ghê gớm vang lên. Cánh tay phải của Brodie rơi xuống, bất động, cổ tay bị gãy. Denis bình thảng nhìn ông ta, bàn tay phải đặt trên núm cửa:
- Tôi rất tiếc, thưa ông Brodie. Bây giờ ông đã thấy rõ trên đời này còn có những điều mà ông không thể nào hiểu được. Tôi đã báo trước cho ông biết rằng, ông đừng dùng sức mạnh đối với tôi.
Và chàng biến mất đúng lúc chiếc ghế bành bằng gỗ có trục quay - như được phóng ra từ một máy phóng - đập vào cánh cửa bằng kính và khung kính vỡ tan ra từng mảnh vụn.
Brodie đứng sững ở đó, hai lỗ mũi phập phồng tưởng như sắp vỡ ra. Ý nghĩ thằng nhãi con không ra gì này đã thách thức ông và đã thoát được một cách an toàn làm ông giận run lên. Cái cảm giác đau về thể xác không là gì cả, nhưng sự nhục nhã là một cú đấm chết người.
Ông siết chặt những ngón tay của bàn tay trái lại. Nếu Denis trễ thêm một giây nữa, ông đã ném trúng chàng và hạ chàng tại chỗ, song ông đã bị thua. Nhưng Brodie cũng còn một chút thể diện ngăn không cho ông rượt theo đập chết chàng. Đây là lần đầu tiên trong cuộc đời, có một người dám chiếm phần ưu thế đối với ông ta!
- Đồ khốn khiếp, rồi mày sẽ biết tay tao! - Ông ta thốt lên trong phòng giấy trống không của mình.
Nhìn bàn tay và cánh tay bầm sưng húp, ông tự bảo phải gặp bác sĩ và bịa ra một câu chuyện để giải thích… Với vẻ mặt đen tối, Brodie bước ra khỏi cửa tiệm, đóng cửa, khóa lại và bỏ đi.
Trên đường về Denis hiểu rằng, hành động của chàng đã gây ra một hậu quả không thể nào lường được. Trước khi đến đó, chàng tưởng rằng có thể hòa giải với ông ta - Và được ông ta cho phép gặp nàng, rồi hai người sẽ bàn kế hoạch đưa nhau đi trốn. Chàng hy vọng Brodie sẽ tỏ ra ít nghiêm khắc đối với chàng. Rõ ràng Denis không biết gì hết về Brodie. Trước kia, chàng đã từng suy nghĩ về những lời Mary mô tả về cha mình, nhưng chàng cho rằng vì quá sợ hãi, nàng đã phóng đại tính khắc nghiệt của ông ta. Giờ đây, chàng thấy những điều mô tả ấy còn quá nhẹ. Denis vừa được gặp ông ta trong một trạng thái dữ dội, hung bạo, khiến chàng bắt đầu lo sợ cho sự an toàn của Mary, và chàng không ngừng tự nguyền rủa mình đã hành động một cách quá khinh suất.
Hoàn toàn bối rối, Denis không còn biết phải làm gì nữa. Khi đi ngang qua tiệm bán giấy bút, chàng bỗng có ý nghĩ viết cho Mary một lá thư, hẹn gặp vào ngày mai. Chàng bước vào cửa hàng, mua một tờ giấy và một phong bì - và vẫn với các vẻ đầy quyến rũ mặc dầu đang lo âu, Denis đã làm cho bà cụ bán giấy bút có cảm tình, vui lòng cho chàng mượn bút mực. Viết xong, Denis cảm ơn bà một cách duyên dáng và toan bỏ thư vào thùng thư thì một ý nghĩ chợt đến, làm chàng vội rụt tay lại như thể bị phỏng lửa.
Sau một hồi suy nghĩ, chàng xé nát lá thư, ném chúng xuống rãnh lề đường. Chàng nhận thấy nếu lá thư bị chặn lại, Brodie sẽ biết chàng lừa gạt ông và Mary vẫn tiếp tục lén lút gặp chàng. Ngày hôm đó, chàng đã phạm một lỗi lầm rất lớn và không muốn phạm thêm một lỗi lầm nữa. Gài nút áo véc tông lại, chàng thọc hai tay vào túi áo, hất cằm ra phía trước với một vẻ khiêu khích và nhanh nhẹn bước đi. Chàng quyết định đi thám sát địa thế chung quanh nhà của Brodie.
Vì không biết rõ vùng này, Denis đi lạc, nhưng nhờ khả năng định hướng, sau vài lối đi vòng, chàng đã đến trước ngôi nhà của Mary. Vừa trông thấy ngôi nhà, chàng kinh hoàng nhận thấy nó giống như một nhà tù hơn là một nhà ở và không thích hợp chút nào với vẻ dịu dàng, đáng yêu của Mary. Các vách tường dày, xám xịt giam giữ cô gái trong một vòng vây khắc nghiệt. Những khung cửa sổ sâu hoắm giống như những khung cửa sổ của một phòng giam nghiêm ngặt.
Vừa quan sát ngôi nhà, Denis tự thì thầm với mình: "Mình sẽ sung sướng được đưa nàng ra khỏi nơi đó và nàng sẽ rất vui lòng được theo mình. Người đàn ông đó đã mất hết lương tri, đầu óc ông ta không còn bình thường nữa, và ngôi nhà ông ta cũng gần giống ông ta". Tâm trí luôn luôn đầy lo sợ, chàng lách mình vào lỗ hổng của cái hàng rào sau lưng chàng, ngồi xuống đất, đốt một điếu thuốc và bắt đầu suy nghĩ. Chàng duyệt qua một số kế hoạch khó thực hiện và những phương tiện đầy táo bạo để đạt được mục đích. Chàng sợ mình phạm phải một lỗi lầm nguy hiểm khác, nhưng thấy cần phải gặp nàng ngay lập tức. Nếu không, cơ hội này sẽ qua mất vĩnh viễn. Điếu thuốc cháy gần hết, bỗng gương mặt của Denis sáng lên và chàng nở một nụ cười. Tại sao không đoàng hoàng đến gõ vào cổng chính, chắc chắn là chính Mary ra mở cửa, chàng sẽ liền ra dấu cho nàng im lặng và sau khi đã trao tận tay nàng lá thư, chàng cũng đường hoàng đi ra. Chàng nắm khá vững tình hình sinh hoạt của gia đình, biết rằng Brodie ở lại cửa tiệm, bé Nessie ở tại trường học. Ngoài Mary ra, người duy nhất có thể ra mở cửa là bà Brodie. Trong trường hợp này, - bà không biết mặt Denis và chồng bà có lẽ chưa dặn bà phải đề phòng chàng - chàng chỉ cần hỏi bà về một cái tên tưởng tượng nào đó rồi xin lỗi bà và rút lui thật nhanh.
Xé một tờ giấy trong quyển sổ tay, Denis viết vài chữ bằng bút chì, lặp lại rằng chàng yêu nàng và xin được gặp nàng trong phòng đọc sách vào chiều mai. Chàng thích chọn một nơi nào ít người lui tới hơn, nhưng sợ nàng không tìm được lý do để đến đó, ngoài lý do đi đến thư viện. Denis gấp tờ giấy lại, đứng lên phủi bụi. Chàng nhanh nhẹn quay đầu về phía ngôi nhà và lấy vẻ ngây thơ, hiền lành của một vị khách đến thăm. Mắt chàng bỗng tối sầm, mặt chàng dài ra và lật đật chui trở vào chỗ núp; Brodie đang tiến dọc theo lề đường hướng về nhà, cổ tay bị băng bó và cánh tay được treo chéo qua vai.
Denis cắn chặt môi. Rõ ràng là vận xui vẫn còn đeo đuổi. Bây giờ chàng không thể nào đến gần ngôi nhà được, và chàng hiểu một cách cay đắng rằng Brodie, trong sự thù hận của ông ta, sẽ báo cho cả gia đình biết phải đề phòng chàng và do đó sẽ làm chàng mất hết cơ hội thi hành kế hoạch vào một lần khác.
Tim se thắt, chàng nhìn Brodie đến gần, hối tiếc nhận thấy tay ông ta bị bó thạch cao, quan sát màu da sạm trên mặt ông ta, nhìn ông ta đóng sầm cửa rào lại và đi vào nhà.
"Cho tới khi nào Mary còn sống bên cạnh con người quái gở này, trong ngôi nhà quái gở này, chàng sẽ không bao giờ được yên tâm", Denis cảm thấy như vậy. Lắng tai để nghe một tiếng động nào đó, một tiếng kêu cầu cứu, chàng chờ đợi trong thời gian dài vô tận.
Nhưng sự im lặng vẫn ngự trị, sự im lặng ở đằng sau những bức tường xám xịt và lạnh lẽo của ngôi nhà kỳ quái. Sau cùng, chàng đứng dậy và bước đi, đầu cúi gầm.