“Cay Đắng Mùi Đời” thuật lại câu chuyện lưu lạc của một đứa bé con nhà giàu (con ông bà hội đồng Phan Thanh Nhàn), song bị vợ bé của cha âm mưu với chú đoạt gia tài, đem vứt bỏ ngay lúc sơ sinh.
Một người đàn bà nhà quê (chị Ba Thời) có chồng là anh Hữu đi làm ăn xa xí được đem về nuôi, đặt tên là Ðược. Thằng Được lên chín thì anh Hữu trở về, anh ta bán nó cho Trần Cao Ðàng.
Thầy Ðàng trước kia dạy học, sau làm thông ngôn, gặp quan trên khắc khe, tức khí xin thôi việc, lại bị vợ bạc đãi bèn bỏ đi lang thang khắp lục tỉnh. Thầy xin con Liên và thằng Ðược, dạy chúng đàn ca trình diễn cho thiên hạ nghe mà kiếm tiền. Ngoài ra, những lúc rảnh rang, thầy…
Dù trên con đường dong duổi đàn hát kiếm sống gặp nhiều khó khăn, gặp người tốt có người xấu có nhưng thằng Được vẫn giữ được bản tính lương thiện, nghèo mà vẫn giữ lòng tự trọng như lời thầy dạy đàn đã dạy bảo. Không chỉ dạy đàn mà thầy dạy đàn còn dạy cho Được rất nhiều cách ứng xử, lối sống ở đời.
Nhưng đúng như cụ Chánh đã nói trong tác phẩm. Liệu nếu không trải qua 15 năm lưu lạc, chịu mọi cay đắng mùi đời thì liệu thằng Được sau khi tìm được gia đình giàu có của mình có biết thương người nghèo hay không, điều đó ai dám chắc.
