Của hồi môn.
Ông Tướng và Moutier cùng đến quán trọ Bournier. Trong nhà không có ai ngoài viên lục sự tòa thị chính đang ngồi viết. Moutier nói mục đích ông Tướng đến. Viên lục sự làm khó dễ trả lời rằng không biết ông Tướng nào cả.
Ông tướng: Ông cho tôi là kẻ trộm à? Tôi là người bọn nhà Bournier muốn giết để cướp của. Tôi có quyền đòi lại những thứ của tôi.
Lục sự: Thưa ông, tôi có phận sự coi sóc tòa nhà này cho đến khi công việc được giải quyết. Tôi không biết đồ đạc của ông. Tôi không thể để mang đi những thứ tôi có trách nhiệm giữ và thuộc về ngôi nhà này.
Ông tướng đưa bản danh mục đồ đạc cho viên lục sự và nói chỗ để từng thứ. Viên lục sự vào phòng tìm và đưa ra. Ông tướng biếu hai mươi franc. Thọat tiên ông lục sự cương quyết từ chối, sau dịu giọng xuống, rồi cuối cùng nhận và làm ra vẻ miễn cưỡng. Moutier vác chiếc hòm, tay xách cái hộp, hai người đi về "Quán Thiên Thần". Ông Tướng gọi Paul và Jacques vào phòng. Ông mở cho chúng xem những thứ đựng trong hòm và trong hộp. Trong hộp có nữa tá đồng hồ vàng có dây đeo loại đẹp đặc biệt, các đồ trang sức bằng kim cương và đá quý, một ví đầy giấy bạc và một xà cột đựng chật tiền vàng. Tất cả những thứ này, ông Tướng đã hớ hênh để bọn Bournier nhìn thấy và thúc giục lòng tham của hắn. Cái hòm đựng mọi thứ quần áo và khăn dùng trong bữa ăn.
Jacques và Paul mê mẩn reo lên mỗi lúc ông Tướng giơ cho xem một thứ mới. Nhất là những chiếc đồng hồ, làm chúng cực kỳ thích thú. Ông Tướng nhấc một chiếc loại trung, dây đeo bằng vàng, đặt vào một hộp, màu đỏ và bảo Jacques:
- Chiếc này là của chú cháu tặng cô Elfit. Còn hai chiếc này, ông nói và cầm lên hai đồng hồ không đẹp bằng, là của chú cháu tặng hai cháu. Nhưng đừng nói với ai, không chú ấy lại phê bình ông đã cho các cháu xem.
Jacques: Đây là của Tướng quân cho chúng cháu chứ.
Ông tướng: Không phải, của chú Moutier đấy. Tặng phẩm của chú ấy nhân ngày cưới.
Jacques: Nhưng chú ấy mua bao giờ? Chú lấy gì để mua? Chú vừa nói chú nghèo, chú không có tiền.
Ông tướng: Đúng thế. Chú không có tiền vì chú đã tiêu hết.
Jacques: Chú bảo chú nghèo, nên không thể lấy vợ. Nếu không có Tướng quân thì đã không có đám cưới. Vậy mà sao chú lại tiêu hết tiền mua tặng phẩm.
Ông tướng: Đúng thế. Nhưng ta nói điều gì mà không tin là rất vô lễ.
Jacques: Vâng ạ. Tuớng quân kính mến. Nhưng Tướng quân cho gì mà không cảm tạ là vô ơn.
Ông tướng: Thằng láo! Ta đã bảo...
Ông tướng không nói tiếp được nữa vì Jacques và Paul mỗi đứa nắm một tay ông hôn, không bỏ ra nữa. Ông cố giằng ra mà không được. Ông bực, ông quát, dọa báo cảnh sát đến bắt giam. Cuối cùng ông gỡ ra được, chạy sang phòng đang có Moutier, Elfit và bà chị ngồi. Mặt ông đỏ gay, mồ hôi nhễ nhại.
- Moutier, ông gọi, sang phòng bên ta nói việc này.
Moutier ngạc nhiên nhìn ông. Giọng ông có vẻ giận dữ. Ông không về phòng mà đi đi lại lại, hay tay chắp sau lưng, thở và lau trán.
Moutier: Có chuyện gì xãy ra, thưa Tướng quân? Thấy Tướng quân có vẻ...
Ông tướng: Có vẻ một thằng ngốc, yếu và kém một đứa trẻ lên chín, một đứa trẻ lên sáu. Khi ta nói, nó không nghe. Ta đứng dậy đi, nó giữ lại. Anh thấy có quá đáng không?
Moutier: Nhưng, thưa Tướng quân, tôi vẫn không hiễu. Có chuyện gì vậy?
Ông tướng: Anh cứ hỏi hai đứa trẻ, chúng sẽ nói.
Jacques cười: Chú Moutier. Cháu cảm ơn chú đã cho chúng cháu chiếc đồng hồ đẹp bằng vàng làm quà tặng nhân ngày cưới.
Moutier rất ngạc nhiên: Đồng hồ vàng? Quà tặng nhân đám cưới! Cháu điên à! Chú lấy đâu ra tiền để mua đồng hồ vàng làm quà tặng đám cưới? Tặng đồng hồ cho hai đứa trẻ, trong khi bản thân chú cũng chẳng có! Mà quà tặng đám cưới nào, chú đã nghĩ đến quà cưới đâu.
Jacques: Tướng quân thấy chưa? Cháu đã bảo mà. Chính tướng quân...
Ông tướng: Im đi! Đồ hớ lẻo! Ta cấm mầy không được nói. Moutier, cấm anh không được nghe nó. Anh chỉ là Trung úy. Ta là Tướng. Đi theo ta, có việc cần nói với anh.
Moutier càng ngạc nhiên thêm, đi theo. Vào phòng ông Tướng đóng sầm cửa lại.
Ông tướng nghiêm nghị: Hồi môn của các người đây. (Ông ấn vào tay Moutier một ví đầy). Ta đã thêm vào đấy cả tiền cho lễ cưới và mua sắm đồ gia dụng. Đây là đồng hồ cho Elfit, đây là của anh (Moutier đẩy lại). Lạ thật! Chả nhẽ anh không có đồng hồ để cần khi xem giờ? Mỗi lúc lại đi hỏi vợ anh? Thanh niên mà chẳng có đầu óc gì cả. Thật đấy. Hai chiếc này là của hai con anh. Anh sẽ đưa cho chúng. Chú không phải tôi đưa. Anh nghe chưa? Không phải là tôi. Tôi không cho chúng. Có phải tôi cưới vợ đâu? Có phải tôi nhặt được chúng, cứu giúp chúng, đưa chúng đến với hai người phụ nữ tuyệt diệu để chúng được sung sướng đâu. Hai bà phụ nữ tuyệt diệu. Anh sẽ được sung sướng, anh Moutier tốt bụng ạ. Tôi biết lắm anh ạ. Anh đi khắp thiên hạ cũng không tìm được người như thế. Tôi tiếc mình lại là Tướng, lại là Bá tước Dourakine, lại đã sáu mươi ba tuổi, lại là người Nga. Nếu tôi mới ba mươi tuổi, chỉ là trung úy, là người Pháp thì tôi là anh rể anh, tôi sẽ lấy bà Blidot.
Y" nghĩ có người anh rể là một ông tướng già tóc bạc phơ, mặt đỏ lựng, bụng to, vai rộng như Hercule, làm Moutier không nhịn được cười. Ông tướng thấy Moutier cười cũng cười theo. Nghe tiếng hai người cười, bà Blidot, cô Elfit và hai đứa trẻ chạy sang. Họ sửng sốt khi nhìn thấy ông Tướng đang cười lăn lộn trên giường, còn Moutier đang dúi dụi vào cái bàn, trên bàn bầy la liệt các thứ bằng vàng.
Ông tướng nhổm dậy.
Ông tướng: Chúng tôi cười vì... Ha! ha! ha!... Bà Blidot tốt bụng ạ... Ha! ha! ha! Tôi muốn lấy bà để làm anh rể Moutier... Ha! ha! ha!...
Bà Blidot: Lấy tôi! Ha! ha! ha! Tướng quân buồn cười quá! Ha! ha! ha! Thật kỳ cục! Ha! ha! ha!....
Elfit cũng phá lên cười. Hai đứa trẻ thấy người lớn vậy cũng hùa vào reo hò, chạy nhảy. Trong phòng ran lên tiếng cười đủ kích cỡ. Ông Tướng là người đầu tiên thôi cười. Ông cảm thấy lời đùa cợt của mình về chuyện lấy bà Blidot là vô duyên.
- Trong thâm tâm, ông nói, tôi thắc mắc tại sao chúng ta lại cười. Tôi đã thấy có nhiều người Nga lấy vợ Pháp, có nhiều người đàn ông ngoài sáu mươi tuổi vẫn lấy vợ, nhiều công hầu lấy thứ dân. Vậy chuyện tôi nói có gì đáng cười. Tôi có già nua, xấu xí, ngu ngốc, độc ác quá đến mức không ai có thể lấy tôi? Anh Moutier, anh xem tôi có thể lấy vợ như anh được không?
- Đúng thế, thưa Tướng quân, cười. Moutier nói, cắn hai môi để khỏi bật ra tiếng. Chỉ có điều Tướng quân vượt lên trên chúng tôi quá nhiều nên thấy buồn cười, nếu mình lại có một rể là một vị Tướng, một bá tước, một người giàu có! Thế thôi ạ.
- Đúng vậy, ông Tướng lại nói. Cho nên đấy chỉ là pha trò. Chú có bao giờ bà Blidot lại đồng ý.
Bà Blidot: Không bao giờ, thưa Tướng quân, không bao giờ. Nhưng sao Tướng quân lại bày vàng bạc, châu báu ra thế? Để làm gì vậy?
Ông tướng: Để làm gì hả. Bà sẽ thấy. Elfit, chiếc đồng hồ này của cô; chiếc này của Jacques; chiếc này của Paul; chú Moutier cho hai cháu đấy. Bà Blidot quý mến, bà nhận chiếc này, dành riêng cho bà. Không ai không nhận được - ông nói thêm khi thấy bà Blidot có ý từ chối - tên từng người đã ghi sẵn lên từng chiếc.
Elfit: Tướng quân chu đáo quá, không ai từ chối được.
Moutier: Cảm ơn Tướng quân. Tôi cũng thấy như thế, Tướng quân thật là tốt. Nhưng vì sao Tướng quân có ý định sắm những thứ này?
Ông tướng: Từ đâu mà tôi có những ý định này à, anh bạn? Thế này nhé: Khi anh chi tay tôi để đến đây, tôi thầm nghĩ: "Phải thu xếp cho nó. Vì túng thiếu nên nó chịu bó tay. Ta sẽ chu cấp cho nó, giúp nó giải quyết và chuẩn bị tặng phẩm đám cưới." Ta mua những vật phẩm này, và ra đi cùng ngày với anh, định đến đây trước anh để làm quen với cô dâu và bà chị cùng hai đứa trẻ. Nhưng ta lại hớ hênh để lộ cái túi đựng số giấy bạc tiền mừng cộng thêm chi phí đám cưới và mười nghìn franc bằng tiền vàng cùng các thứ khác. Lão chủ quán nổi lòng tham đã nhốt ta định giết để lấy của. Đấy, tại sao những chiếc đồng hồ lại khắc sẵn tên từng người. Bây giờ anh hiểu rồi chứ?
Moutier: Thưa Tướng quân, bây giờ thì tôi hiểu. Elfit và tôi sẽ chẳng bao giờ dám quên...
Ông tướng: Quên, nhớ gì! Vẽ chuyện! Ăn tối đi rồi còn phải ngủ. Ta đói bụng và buồn ngủ lắm.
Bà Blidot chạy vào bếp bê chảo thức ăn bị bỏ quên vì mãi nói chuyện. Elfit và Moutier bày bàn. Jacques và Paul xuống hầm lấy rượu. Ông tướng còn lại một mình đứng giữa phòng, hai bàn tay chắp sau lưng. Ông mỉm cười nhìn mọi người.
- Được lắm, anh bạn Moutier!... Nào ta vào chỗ!... Một cốc để mừng cho sự thịnh vượng của "Quán Thiên Thần".
Jacques mở nút chai và rót rượu:
- Quán Thiên Thần muôn năm! Mọi người trong Quán muôn năm! - Ông tướng nâng cốc, hô to và uống cạn một hơi... Hầm rượu "Quán Thiên Thần" tuyệt quá! Uống rượu này chúc sức khỏe tuyệt quá!
Mọi người ăn uống, trò chuyện vui vẻ, rồi đi ngủ. Người nào cũng kéo một mạch cho đến sáng. Jacques và Paul cất đồng hồ của chúng dưới gối lúc nằm ngủ. Elfit ngắm nghía chiếc đồng hồ của mình thật lâu, rồi úp vào tai nghe, rồi giữ trong tay trong lúc ngủ. bà Blidot và Moutier cũng làm giống như Jacques và Paul. Sáng dậy, việc đầu tiên là họ cầm ngay đồng hồ xem nó có chạy không.