(Trích tác phẩm: Sách - Đảo nguyệt quế)
(Khi con người ngồi trên đập chắn nước, thả đôi chân đung đưa, và ngắm cá biển)
Những điều sau đây phân biệt trật tự sống của người phương Bắc và người phương Nam: ở phương Bắc kẻ buông bỏ ham muốn, sẽ đánh mất mình. Còn ở phương Nam kẻ đánh mất mình, là kẻ khư khư nắm giữ ham muốn.
Sự khác biệt này là bản chất.
Ở phương Bắc, con người giữ chặt lấy sự ham muốn, bởi vậy trung tâm của mọi sự vật là: cái TÔI.
Ở phương Nam cần phải từ bỏ mọi ham muốn, bởi vậy trọng tâm của sự vật là: Thượng Đế.
Người nào muốn đi về phương Nam, hãy nghĩ cho kĩ, cần từ bỏ sự hoạt động, và thả lỏng mình.
Đối với dân chính gốc phương Bắc điều này thật khó. Khó vì cái mạnh nhất trong con người họ lại cần phải buông xả. Nhiều người không chịu được. Họ phát ốm vì sự thay đổi trạng thái. Căn bệnh này có tên: Sự buồn chán.
Con người tinh thần đặc biệt nhạy cảm với sự hóa thân.
Chính vì vậy, khi bạn đến phương Nam, hãy đào một cái hố bên cạnh những tảng đá, và đặt cái TÔI vào đấy.
Nếu sợ người ta đánh cắp, hãy cắm một danh thiếp bên cạnh, hoặc gói nó vào giấy, đánh dấu bằng chữ cái đầu tiên, rồi lấy đá đè lên.
Khi quay trở về, bạn lại lấy ra và đặt nó vào vị trí của nó. Sau khi thực hiện nghi lễ, bạn sẽ thấy, thiếu cái TÔI vẫn hoàn toàn có thể sống được.
Kinh nghiệm đầu tiên con người thu được là TÔI biến mất.
Có bầu trời màu xanh biếc, nắng chan hòa, ấm áp, gió thổi hiu hiu, có nước vị mặn, có tàu thủy, với tiếng động rầm rì.
Và đơn giản có nhiều thứ này, vì có sự hiện diện của Thượng Đế. Không có việc gì cho con người hết. Điều quan trọng nhất là có con người, và Thượng Đế làm thay họ. Con người không làm gì hết.
Và vì con người không làm gì hết, nên nó không mệt. Và bởi thế, ở phương Nam con người ngủ mới ngon giấc làm sao.
Một kinh nghiệm khác: hãy thử bắt đầu một cách không vội vã. Chẳng có gì đáng vội vã. Càng chậm và càng ít.
Người phương Nam sống như thểlúc nàocũng đang nghỉ phép. Người ta nhận ra cái TÔI luôn thúc giục, không tồn tại. Họ yên lòng, và từ phút ấy trở đi, họ nhàn rỗi.
Kinh nghiệm thứ ba quan trọng nhất. Không cần phải suy nghĩ. Nếu mọi giá vẫn cần, cóthể. Nhưngkhông bắt buộc và hoàn toàn thừa thãi. Tôi suy tư nên tôi tồn tại? Điều này người phương Bắc nghĩ ra.
Nói chung không phải như vậy. Tôi không suy nghĩ, tôi vẫn hoàn toàn tồn tại dễ chịu. Thậm chí không có tôi luôn. Có Thượng Đế và tôi chỉ rong chơi. Thậm chí, không phải tôi, mà là một người nào đấy, thư thái hơn, tỉnh táo hơn, bình yên hơn một cái TÔI, một người nào đấy lơ lửng trên thế gian một cách tự do và yên bình.
Thay vì suy tư, ở phương Nam, các sự vật hiện ra trong óc con người. Hiện ra thế thôi, không một cách cưỡng ép, thậm chí, càng ít sự cưỡng ép càng tốt. Giống như bây giờ sự vật đang hiện ra trong óc tôi.
Ta đặt giả thuyết, hai dân tộc đánh nhau trong một cuộc chiến tranh. Điều này không hiếm, có thể lấy ngay vài ví dụ. Những kẻ điên rồ xông vào nhau, giết chết nhau, chất xác thành đống.
Điều họ đạt được, là kẻ kia bao giờ cũng điên tiết hơn, và nếu thua, họ thề trả thù. Họ tích lũy sức lực, vài năm sau lại một lần nữa xông vào kẻ nọ, và có thể họ thắng. Thế là mọi việc lại bắt đầu lại từ đầu.
Nếu chẳng may tôi vướng vào một cuộc chiến với một ai đấy, có lẽ việc đầu tiên của tôi: ngay lập tức, kể cả với những điều kiện nhục nhã nhất, không chần chừ tôi sẽ kí kết ngay hòa bình.
Tôi sẽ hứa, ba mươi năm ròng rã tôi sẽ là nô lệ cho dân tộc của kẻ kia. Tôi sẽ phục vụ cho quyền lợi của kẻ đó bằng toàn bộ sức lực. Tôi sẽ chuyên chở trên những con đường sắt của tôi cho họ những thứ tôi trồng được từ đất, bằng những tàu thủy của mình tôi chở của cải của họ đi đến những miền xa hơn. Nhiều loại gia vị, đồ ngọt, lụa là, vàng bạc ngọc quý, tất cả, tôi sẽ cho họ. Tôi sẽ lột nốt chiếc áo dân tộc của riêng tôi và cho họ nốt.
Giá mà tôi tàn nhẫn. Tôi sẽ gom góp tích lũy của cải trần gian cho họ nhiều đến nỗi họ không kịp làm gì hết ngoài việc chỉ chè chén linh đình. Tôi nhồi nhét, vỗ béo họ, ca ngợi họ. Có bao nhiêu loại hoa quả, cá, thịt, thú rừng, gạo, vải, cafe có trên trái đất, tôi rắc hết lên đầu họ.
Một trăm người chống lại một, để một dân tộc khó có thể chịu đựng nổi ba mươi năm. Họ sẽ béo phì, trở nên lười biếng đến mức đần độn ngu dốt, đờ đẫn, đến mức không cần phải khởi quân chống lại họ. Nếu tôi chiến thắng họ bằng vũ khí, thực ra tôi củng cố, tăng bản năng mãn nguyện trong họ. Từ trước tới giờ tất cả các dân tộc thường chết chìm trong sự giàu sang.
Đấy, những điều như vậy nảy ra trong óc tôi. Tôi không biết, đúng hay sai, và tôi cũng không quan tâm đến điều đó.