Thời giờ trôi qua một cách chậm chạp, lười biếng và trong cái im lặng của đêm tối, bà nghe xa xa chiếc đồng hồ lớn của thành phố yếu ớt gõ mười hai tiếng. Một ngày mới bắt đầu và bà sắp phải đương đầu với dòng thời gian u buồn cùng tất cả những gì nó sẽ đem đến cho bà. Nhưng tư tưởng bà không đi theo chiều hướng đó. Ngay khi ý thức được thời gian, bà chỉ nói thì thầm:
- Nó đi về trễ, cả hai người đều về thật trễ.
Với tính bi quan đặc biệt của một tâm hồn bị sụp đổ, bà đi đến tận cùng của những điều tệ hại nhất có thể xảy ra, bà lo lắng tự hỏi liệu Matt có thể gặp cha cậu trong thành phố không. Những hậu quả không lường trước được mà sự tình cờ có thể đem lai, làm người bà run lên.
Sau cùng, khi sự lo sợ của bà lên đến một cao điểm không thể nào chịu nổi, bà nghe tiếng những bước chân ngoài đường. Bà muốn lao người đến bên cửa số để nhìn xuyên qua bóng tối bên ngoài, nhưng không thể làm đượcvà bà phải nằm đó lo lắng chờ đợi tiếng mở khóa… Cánh cửa từ từ mở ra, sự bối rối của bà càng gia tăng, bởi vì bà nhận ra ngay trong giọng nói to lớn của chồng bà, một âm điệu nhạo báng đàn áp, và hống hách; còn giọng trả lời của con trai bà đầy vẻ quỳ lụy và phục tùng. Bà nghe một tiếng chân nặng nề lên cầu thang và một tiếng chân khác nhẹ hơn, yếu ớt hơn, kéo lê theo sau. Trên đầu cầu thang trước phòng bà, chồng bà nói bằng giọng đầy đe dọa:
- Bây giờ mày đi vào cái ổ của mày đi, đồ con chó! Tao sẽ gặp mày vào sáng mai.
Không có tiếng trả lời, nhưng bà nghe rõ tiếng lướt nhanh của những bàn chân và tiếng một cánh cửa đóng sầm lại. Sự yên tĩnh tương đối lại bao trùm căn nhà, thỉnh thoảng chỉ bị khuấy phá bởi một tiếng động vang ra từ căn phòng của Brodie: tiếng kêu răng rắc của sàn nhà, tiếng đẩy của một chiếc ghế, tiếng rơi của những chiếc giày mà ông ta ném xuống sàn, tiếng rít của lò xo khi tấm thân to lớn của ông nằm xuống giường. Sau tiếng động cuối cùng này, căn nhà lại yên lặng hoàn toàn.
Hoàn cảnh tuyệt vọng của bà hình như làm cho những giác quan của bà nhạy bén hơn. Bà hiểu rằng những gì bà lo lắng đã thành sự thật! Ngoài ra, còn có một chuyện không may tai hại nào đó đã xảy ra đến cho Matt. Bà đã cảm thấy điều đó liền ngay khi nghe tiếng chân kéo lết bất thường và giọng nói yếu ớt đầy sợ hãi của cậu; và bây giờ, trí tưởng tượng bị kích thích mạnh mẽ khiến bà nghe thấy trong sự im lặng nặng nề của đêm tối những tiếng động đáng lo ngại. Dường như có tiếng khóc. Phải chăng, bà tự hỏi, đó chỉ là tiếng than thở chung quanh nhà hay đúng thật là những tiếng thổn thức nghẹn ngào của con trai bà? Nếu quả như vậy, chắc con trai bà đang gặp một tai họa ghê gớm lắm. Bà hình dung ra cậu, đứa con lầm đường nhưng bà vẫn luôn luôn yêu thương đang tìm một phương tiện nào đó để tự hủy mình. Liền đó những tiếng thổn thức biến thành một điệu nhạc dịu dàng và u buồn của một bài thánh ca tang tóc. Bà cố gắng hết sức lấy lại bình tĩnh và ngủ, nhưng không được. Âm điệu bi thương đó đập vào tâm trí bà đang lơ lửng giữa mộng mị và thực tại như những đợt sóng màu xám đập vào một bờ biển hoang vắng, hòa lẫn với tiếng kêu ai oán của những con chim biển. Bà thấy, dưới một cơn mưa tầm tã và giữa những cục đất mới đào lên, một chiếc quan tài màu vàng đang được người ta đưa xuống lỗ huyệt. Bà ú ớ kêu lên, nằm ngửa ra. Lập tức, mọi ảo giác biến mất. Cơn đau lại kéo đến. Trước kia, cái cảm giác đau đớn tuy mãnh liệt nhưng chỉ thoáng qua trong một lúc, còn bây giờ, nó giày vò không ngừng, đối với bà còn đáng sợ hơn những lần đau đẻ; và bỗng có ý nghĩ rằng cơn đau ghê gớm này là hình phạt của việc bà đã bỏ mặc con gái mình bị xua đuổi ra khỏi nhà trong khi cô đang đau đẻ, giữa một đêm bão tố khủng khiếp. Bà cảm thấy quả tim yếu đuối của mình như bị xé ra dưới sức mạnh dữ dội của cơn đau.
- Chúa ôi! – bà thì thầm – xin hãy giải thoát cho con, con không thể chịu nổi nữa.
Đến lúc quá sức chịu đựng, bà mệt nhọc cố gắng ngồi dậy, hai tay siết chặt chiếc áo ngủ vào người, lảo đảo đứng lên. Được thúc đẩy bởi sự lo sợ, bà để chân trần lê từng bước đến phòng của con trai và gần như ngã gục xuống chân giường.
- Matt,- bà nói lặp bặp- cơn đau của mẹ đã trở lại và không chịu dứt… con hãy chạy… hãy chạy đi tìm bác sĩ nhanh lên con.
Mathieu hằn học không ngủ được, bật ngồi dậy, hốt hoảng trước thân hình dài màu trắng nằm dưới chân, kêu lên:
- Có chuyện gì thế? Mẹ cần gì con? - Rồi mơ hồ biết rằng bà bệnh, cậu hỏi – Mẹ sao thế?
Bà nói thì thầm một cách mệt nhọc:
- Mẹ đang gần chết. Matt con, mẹ cần một bác sĩ. Mẹ không thể sống được. Mẹ sẽ chết nếu con không tìm gấp một bác sĩ.
Cậu nhảy xuống giường sợ hãi rên rỉ:
- Đó là do lỗi của con, mẹ à, vì con lấy tiền của mẹ. Con sẽ không làm điều đó nữa và con sẽ mang cái đồng hồ về trả cho mẹ. Con sẽ là đứa con trai tốt của mẹ. Con sẽ là đứa con trai tốt của mẹ.
Sự đau đớn của bà khủng khiếp đến độ bà gần như không nghe và không hiểu được cậu muốn nói gì.
- Con chạy cho nhanh, mẹ không chịu được sự đau đớn này nữa.
- Con đi liền đây, con đi liền đây.
Matt hấp tấp mặc quần áo vào, vội vã xỏ chân vào giày, phóng xuống cầu thang và bay ra khỏi nhà.
- Chúa ôi! Chính vì tôi mà mẹ tôi bị bệnh gần chết. Chính tại lỗi của tôi, chính tôi phải chịu trách nhiệm… Tôi đã đối xử thật bậy bạ với mẹ tôi.
Trong sự ủ rũ tiếp theo cơn say, Matt cảm thấy mình hoàn toàn chịu trách nhiệm về cơn bệnh bất ngờ của mẹ, những tiếng nấc lớn làm toàn thân cậu rung động, cậu kêu to lên với Chúa những lời hứa hẹn tự sửa mình nếu Chúa cho mẹ cậu sống. Cậu chạy như bay, đầu hất ra sau, hai cùi chỏ ép sát vào người, chiếc áo sơ mi không kịp gài nút mở rộng trên ngực, chạy như một tội phạm trốn tránh công lý, chỉ nghĩ làm sao thoát khỏi hình phạt của nó. Đầu óc quay cuồng hỗn loạn, chân tay rã rời, cậu hiểu mình không thể chạy đến Knoxhill để tìm bác sĩ Lawrie được… Xa quá. Cậu bỗng nhớ rằng, trong một bức thư gửi cho cậu, mẹ đã nói đến bác sĩ Renwick ở đường Wellhall với nhiều thiện cảm. Ý nghĩ này khiến cậu rẽ trái ở cầu xe lửa và sau cố gắng cuối cùng của những bắp thịt đã kiệt sức, Matt trông thấy ánh đèn ở một trong những ngôi nhà dọc theo con đường.
Cậu dừng lại, thở hổn hển trước cửa, tìm thấy sợi dây chuông và kéo với tất cả sức mạnh của sự sợ hãi. Một tiếng chuông vang dài trong ngôi nhà im lặng và vài phút sau từ cửa sổ ở trên lầu xuất hiện một người đàn ông.
- Có chuyện gì thế?- Một giọng hỏi lanh lảnh vang lên.
- Chúng tôi có việc cần đến bác sĩ ngay lập tức- Mathieu kêu lên, gương mặt nhợt nhạt và lo lắng ngước mắt nhìn ông. – Mẹ tôi bệnh, bà đã lên cơn đau dữ dội.
- Bà ấy đau gì? - Renwick hỏi.
- Thưa bác sĩ, tôi không thể nói gì được. Tôi không hề nghĩ rằng bà bị bệnh. Bà đau rất ghê gớm, ôi, xin bác sĩ đến nhanh cho.
- Bà ấy ở đâu? – Renwick hỏi, đành chấp nhận đi.
Ông không nhìn vấn đề theo con mắt của Mathieu. Đối với ông, đây chỉ là một trường hợp có thể nặng hay nhẹ, một sự kiện thông thường và không vui thú gì… một đêm ngủ ngon bị mất toi.
- Thưa bác sĩ, đó là bà Brodie, chắc chắn ông biết nhà chúng tôi.
- Brodie! - Bác sĩ kêu lên, và sau một lúc im lặng, ông đổi giọng hỏi. – Vì sao cậu đến tìm tôi? Mẹ cậu không phải là một khách hàng của tôi.
- Ồ! Tôi không biết gì về điều đó.- Mathieu sốt ruột kêu lên. – Mẹ tôi cần một bác sĩ, xin ông hãy đến, mẹ tôi đau nhiều lắm, tôi van ông… đây là một vấn đề sống chết.
Renwick bây giờ khác với Renwick hai năm về trước. Bây giờ ông đã là một bác sĩ nổi tiếng, có quyền lựa chọn hay từ chối một công việc mà ông không muốn. Nhưng ông cũng không thể dửng dưng trước một lời yêu cầu khẩn thiết như vậy.
- Được, tôi sẽ đến! Anh đi trước, tôi theo sau.
Mathieu thở dài nhẹ nhõm, nói ấp úng vài câu cảm ơn trước cửa sổ đã đóng lại và đi trở về nhà. Không khí lạnh như băng của ban đêm như đang cắt đứt da thịt cậu, và sự hình dung về một cảnh tượng hãi hùng lúc vào nhà - có lẽ cậu sẽ thấy mẹ cậu nằm chết vắt ngang qua chiếc giường của cậu - - khiến cậu đứng lại ở ngoài cổng rào, run rẩy vì lạnh và vì sợ. Nhưng cậu không phải chờ đợi lâu. Chẳng mấy chốc một chiếc xe độc mã chạy đến và dừng lại. Từ trong xe, tiếng của Renwick hỏi lớn:
- Tại sao anh không đi vào? Thật là điên rồ! Sau khi đã chạy đổ mồ hôi mà đứng ngoài không khí lạnh, anh sẽ bị cảm nặng.
Và nhảy xuống xe, ông tiến đến phía Matt đang đứng trong vùng ánh sáng của chiếc đèn lồng.
Vào đến nhà, cả hai lập tức bị bao trùm bởi bóng tối.
- Anh thắp đèn lên coi nào. - Renwick nói với vẻ cáu kỉnh. Chưa tiếp xúc với chàng trai này bao lâu, ông đã nhận rõ và thầm chê trách cá tính nhu nhược, thụ động của anh ta. - Vậy ra anh không biết thắp đèn lên cho sáng trước khi tôi đến à? Anh cần phải bình tĩnh lại, nếu anh muốn giúp được gì cho mẹ anh.
- Tôi có những cây diêm trong túi – Mathieu thì thầm.
Cậu quẹt diêm bằng những ngón tay run rẩy và thắp sáng một chiếc đèn gaz ở phòng ngoài. Trong ánh sáng lờ mờ, cả hai cùng bước lên cầu thang. Từ cánh cửa hé mở của phòng bà Brodie, thoát ra tiếng thở của bà khiến Matt kêu lên với một tiếng khóc:
- Xin cảm tạ Chúa, mẹ tôi hãy còn sống.
Do phép lạ của một nghị lực phi thường, bà đã quay trở về phòng bà, và nằm sóng sượt ở đó, kiệt sức, như một con vật bị thương đã cố gắng để tìm về nơi ẩn trú của mình. Ông bác sĩ lấy các que diêm từ những ngón tay bất lực của Mathieu, thắp đèn gaz trong căn phòng, thản nhiên mời chàng trai trẻ ra ngoài, rồi đóng cửa phòng lại đến ngồi bên cạnh người bệnh.
Renwick nhìn đăm đăm vào thân hình bị bệnh tật tàn phá của bà, gương mặt ông thoáng lên một ý nghĩ bi quan. Bắt mạch xong, ông nhẹ nhàng đặt lòng bàn tay lên cơ thể và liền nhận thấy ngay phản ứng bất thường của những bắp thịt cứng nhắc. Ông càng tỏ vẻ lo lắng hơn. Đúng lúc này, bà mở to mắt ra và nhìn ông với một cái nhìn cầu khẩn, chậm chạp thì thầm:
- À! Bác sĩ đã đến rồi.
Lời nói và ánh mắt của bà biểu lộ niềm vui được có ông như một vị cứu tinh. Liền đó ông thay đổi nét mặt, lấy một vẻ tin tưởng đầy thiện cảm.
- Bà cảm thấy đau ở chỗ này? – Ông dịu dàng hỏi, khi bàn tay hơi nhấn xuống một chút.
Bà ra dấu trả lời phải. Bà cảm thấy thật là một điều kỳ diệu, khi ông có thể đoán đúng ngay nơi mà bà đang bị đau: Điều này tạo cho ông một quyền lực màu nhiệm đáng sợ, sự sờ mó của ông làm cho bà cảm thấy dễ chịu, Và bà vui mừng nghĩ rằng ông có khả năng thiên phú chữa lành bệnh cho bà.
- Như thế tốt hơn – Ông nói để khuyến khích bà, cảm thấy có vẻ thoải mái hơn – Bà có thể cho phép tôi khám kỹ cho bà hơn không, chỉ một lần thôi.
Bà lại ra dấu bằng lòng và tuân theo những lời chỉ dẫn của bác sĩ, bà cố gắng thở một cách bình thản tự nhiên trong khi những ngón tay dài và chắc chắn của ông gây cho cơ thể bà những cái rùng mình đau đớn.
- Tốt lắm, - Renwick động viên người bệnh, - bà rất can đảm.
Bà không thể nào – dầu chỉ qua một cái rung động nhẹ của những mí mắt ông – đoán được rằng trong những phần sâu kín của các mô bắp thịt của bà, ông đã khám phá ra được những khối u đã phát triển một cách nguy hiểm và không một khả năng nào của con người có thể chữa trị được.
- Bà bị đau nhức từ bao lâu rồi?
- Thỉnh thoảng tôi bị những cơn đau nhói như thế. Bà trả lời vẻ rất mệt nhọc. - Nhưng chưa bao giờ các cơn đau đó để lại kéo dài như vậy. Lúc trước, sự đau đớn chỉ thoáng qua rất nhanh rồi êm ngay, còn lần này… bây giờ đỡ hơn, nhưng cũng còn đau lắm.
- Chắc chắn bà đã có những triệu chứng khác thưa bà Brodie. - Renwick kêu lên, và cái nhìn đầy ý nghĩa của ông nói lên rất nhiều. - Chắc bà phải nhận thức rằng sức khỏe của bà không được tốt. Tại sao bà không chữa trị sớm.
- Tôi cũng nghi ngờ tôi đang bị một chứng bệnh gì đó, nhưng tôi không hề có thì giờ chăm sóc đến tôi… - Và, không ám chỉ đến sự khắc nghiệt của chồng bà, bà nói thêm: - Tôi cứ để mặc cho mọi việc trôi qua, nghĩ rằng sau một thời gian nó sẽ hết.
Ông chậm chạp lắc đầu với một vẻ trách móc, vừa nói:
- Tôi nghĩ rằng bà đã quá lơ là đối với sức khỏe của bà, điều này có thể buộc bà phải nằm yên trong một thời gian. Bà cần phải chấp nhận sự nghỉ ngơi: đó là điều mà bà cần phải làm từ lâu, nghỉ ngơi và không lo lắng.
- Như vậy tôi bị bệnh gì? – Bà hỏi thì thầm – Không nặng lắm chứ?
Ông đứng dậy nhìn bà với vẻ từ tâm:
- Tôi đã nói là bà đừng lo lắng. Ngày mai tôi sẽ trở lại để khám một cách toàn diện hơn. Trong lúc này, tôi sẽ làm cho bà được ngủ ngon.
- Ông có thể làm cho sự đau đớn của tôi dịu xuống không? - Bà nói bằng một giọng không được rõ lắm. Tôi không thể nào chịu đựng nổi nữa.
- Bà sẽ không còn đau đớn nữa, bà hãy yên tâm. Tôi làm được.
Bà lặng lẽ nhìn ông mở túi lấy ra một cái lọ nhỏ, cẩn thận chế vài giọt vào trong một cái ly, rót thêm một ít nước và mang đến cho bà. Bà đặt bàn tay héo hon của mình vào bàn tay ông, cảm động nói:
- Ông rất tốt đối với tôi… tôi không thể ngạc nhiên khi nghe tất cả mọi người đều nhắc đến tên ông. Tôi chỉ biết tỏ lời cảm ơn ông đã đến khám bệnh cho tôi ngay giữa đêm hôm như thế này, và tôi nói điều đó với tất cả tấm lòng của tôi.
- Vậy bà hãy uống cái này, - Renwick dịu dàng đáp, vừa siết chặt những ngón tay chai cứng của bà, - đây là món thuốc bà cần.
Bà đỡ lấy cái ly với một vẻ tin tưởng đầy cảm động và uống cạn, vừa nhếch môi nở nụ cười, nói:
- Thưa bác sĩ, thuốc này đắng, chắc phải là một thứ thuốc hay.
- Bây giờ bà hãy nằm nghỉ. - Ông ra lệnh với một nụ cười làm cho bà vững tâm. - - Bà cần một giấc ngủ dài mà ngon.
Và vẫn nắm lấy bàn tay bà, ông lại ngồi xuống đầu giường chờ đợi chất thuốc ngủ có tác dụng. Sự hiện diện của ông làm bà yên tâm và thỉnh thoảng bà hé mở đôi mắt nhìn ông với một vẻ biết ơn. Rồi, hai mí mắt từ từ khép lại, nét mặt trở nên bình thản, bà thì thầm, với một giọng đã ngái ngủ.
- Xin Chúa hãy ban phép lành cho bác sĩ, chính ông đã cứu con Mary, và ông cũng sẽ chữa lành bệnh cho tôi, ông hãy trở lại khám bệnh cho tôi… tôi van ông…
Renwick rút tay ra khỏi bàn tay của người bệnh đã chìm trong giấc ngủ và nhìn bà hồi lâu. Gương mặt ông, không mang vẻ tự tin lúc đầu nữa, đượm nỗi buồn pha lẫn vẻ thương xót nhân đạo và trầm tư. Ông đứng im lặng như thế trong một lúc, rồi đắp chăn cho bà ấm hơn, hạ bớt đèn gaz và đi ra.
Xuống dưới chân cầu thang, ông gặp Matt đang chờ đợi, gương mặt xanh xao và lo sợ.
- Mẹ tôi thế nào? – Bà ấy có khỏe không? – Cậu hỏi nhỏ.
- Bà ấy đang ngủ và không còn đau đớn nữa.
Renwick nhìn thẳng vào mặt Matt, tự hỏi ông có thể nói sự thật cho cậu biết đến mức độ nào.
- Cha cậu ở đâu? Tôi cần phải gặp ông ấy.
Ánh mắt của Matt tối sầm lại, cậu cúi đầu xuống và nói rõ với một vẻ bối rối.
- Ông ấy đang ngủ. Tôi không muốn phá rầy ông ấy. Không, tốt hơn không nên đánh thức ông ấy dậy…, điều đó không có ích lợi gì.
Renwick lấy vẻ mặt nghiêm trang trước nét khốn khổ của cậu con trai gia đình Brodie. Cuộc sống của những con người này như thế nào? Bà mẹ, cậu con trai, và ngay cả Mary? Phải, tất cả đều bị kẻ duy nhất đầy quyền uy làm cho khiếp sợ. Đó là ông chủ nhà, ông Brodie khả ố.
- Tôi không biết - sau cùng, Renwick nói vừa nhấn mạnh từng chữ một cách lạnh lùng và rõ ràng, - tôi có nên tiếp tục theo dõi bệnh tình của mẹ cậu không, nhưng cậu có thể nói với cha cậu ngày mai tôi sẽ trở lại gặp ông ấy.
- Vậy là mẹ tôi sẽ bị bệnh lâu lắm? – Matt ấp úng hỏi
- Khoảng sáu tháng.
- Lâu quá. – Matt chậm chạp nói. – Tất cả công việc ở đây đều do một mình mẹ tôi làm. Làm sao chúng tôi…
- Các người phải tự sắp xếp và phải tự lo lấy. - Bác sĩ nói một cách nghiêm khắc. - Và đã đến lúc các người phải bắt đầu nhận thức được…
- Về cái gì? – Matt hỏi một cách ngớ ngẩn.
- Mẹ cậu đang chết dần chết mòn vì một chứng ung thư nội, không thể chữa trị được. Bà ấy sẽ không bao giờ khỏe lại và trong sáu tháng tất cả sẽ chấm dứt!
Matt choáng váng như thể chính Renwick đã đánh cậu một đòn chí tử. Cậu ngồi xuống, mềm nhũn trên một nấc thang. Mẹ đang chết. Cách đây không đầy năm tiếng đồng hồ, bà vui vẻ đi đi lại lại chung quanh cậu, tự tay dọn cho cậu một bữa ăn ngon lành và bây giờ bà đang nằm ngắc ngoải trên một chiếc giường mà bà sẽ không bao giờ trỗi dậy được. Hai bàn tay ôm lấy đầu, cậu không thấy bác sĩ đi ra, không nghe tiếng cánh cửa lớn đóng lại. Tâm hồn tràn đầy đau khổ và hối hận, cậu nhớ lại tất cả cuộc đời mình trước đây, thấy lại tất cả những đoạn đường của quá khứ. Cậu cảm thấy những cái vuốt ve âu yếm của hai bàn tay mẹ cậu, sự chạm phớt của má bà lên má cậu hay của đôi môi bà trên trán cậu. Cậu nhìn thấy bà bước vào phòng cậu trong khi cậu đang chơi đùa trên giường và cậu nghe tiếng nói dịu dàng của bà: - Đây là một món ăn ngon cho con, con trai của mẹ. Gương mặt bà xuất hiện trước cậu với tất cả những vẻ mơn trớn, chìu chuộng, năn nỉ và nựng nịu, nhưng luôn luôn biểu lộ một tình thương không thể nào diễn tả được. Sau cùng, cậu nhận thấy bà nằm yên, với vẻ bất động cứng nhắc của sự chết, và trong sự thanh thản của bà, cậu hãy còn nhận thấy vẻ âu yếm tươi cười mà lúc nào bà cũng dành cho cậu.
Một mình trên cầu thang, cậu vẫn ngồi ủ rũ, không ngừng thì thầm với mình: - Mẹ ơi! Mẹ ơi! Mẹ lúc nào cũng rất thương con và rất tốt đối với con.