- Yêu cầu mà tôi muốn là ngài trở thành sứ giả chuyển lời của tôi đến tướng Harty.
- Với mục đích gì?
- Tôi muốn đề nghị một số điều với ông ta trước khi bắt đầu cuộc chiến.
- Tôi dám hỏi - Roland nói - là trong số những đề nghị mà ngài định nhờ tôi không có đề nghị nào yêu cầu ông ta hạ vũ khí chứ?
- Ngược lại, thưa đại tá. Ngài cũng hiểu tình thế bây giờ rồi đấy.
- Tướng Harty sẽ từ chối - Roland nói và nắm chặt tay lại.
- Có thể - Cadoudal bình thản trả lời.
- Vậy thì sao?
- Thì tôi sẽ cho ông ta lựa chọn hai cách khác để ông ta thoải mái đồng thuận mà không ảnh hưởng đến danh dự và phương hại đến tiếng tăm của mình.
- Tôi có thể biết cách ấy là gì không? - Roland hỏi.
- Ngài sẽ lần lượt biết. Hãy chuyển thật tốt thông điệp đầu tiên đi đã.
- Đó là gì?
- Tướng Harty và một trăm quân của ông ta đang bị bao vây bằng lực lượng đông gấp ba lần, chính ngài cũng biết và có thể nói cho ông ta biết. Tôi sẽ dành cho họ con đường sống nhưng họ phải hạ vũ khí và thề không chống lại miền Vendée hay
- Thông điệp vô ích - Roland nói.
- Như thế còn hơn bị hạ, cả ông ta và quân của mình.
- Được thôi, nhưng ông ta vẫn thích bị hạ và hạ những người khác cùng với mình hơn.
- Trước tiên, sẽ tốt hơn nếu ngài chuyển lời cho.
- Được thôi, ngựa của tôi đâu?
Người ta dắt ngựa ra Roland lên ngựa phi nhanh về phía đoàn quân bị chặn.
Tướng Harty vô cùng ngạc nhiên khi thấy một sĩ quan mặc quân phục phe Cộng hoà mang lon đại tá đang phi ngựa đến.
Roland đến trước mặt tướng Harty, anh kể vì sao mình lại có mặt trong đám quân Trắng và cuối cùng chuyển lời đề nghị của Cadoudal.
Như Roland tiên đoán, viên tướng từ chối.
Roland lại phi nước đại về phía Cadoudal.
- Ông ấy từ chối - Anh kêu to để Cadoudal nghe được từ xa.
- Nếu thế hãy chuyển lời đề nghị thứ hai của tôi: tướng Harty sẽ cưỡi ngựa ra gặp tôi ở chỗ giữa hai đạo quân. Ông ta có thể mang gươm và súng. Sau đó chuyện sẽ được hai chúng tôi quyết định. Nếu tôi hạ ông ta, quân của ông ta sẽ phái rút lui và năm năm tới không được chống lại chúng tôi, tôi không muốn bắt ai làm tù binh, ngài biết đấy. Còn nếu ông ta hạ tôi, đội quân của ông ta sẽ được mang quân lương cướp được ra đi. Tôi hy vọng với lời đề nghị này, ngài sẽ chấp nhận chứ, đại tá?
- Không cần bàn nữa, tôi chấp nhận - Roland nói.
- Phải rồi, nhưng ngài không phải là tướng Harty. Hãy đảm nhiệm vai trò sứ giả của mình đi. Còn nếu đề nghị này vẫn chưa làm ông ta hứng thú - Nếu tôi ở vị trí của ông ta tôi sẽ không bỏ lỡ đâu - thì ngài hãy quay lại đây, vì tôi là người hào hiệp, tôi sẽ có lời đề nghị thứ ba.
Roland lại phóng ngựa đi. Tướng Halty và đội quân Xanh đang sốt ruột chờ anh quay lại.
- Đại tá - Viên tướng nói - tôi là người chịu trách nhiệm trước ngài Tổng tài, còn ngài là sĩ quan tuỳ tùng của ông ấy. Tôi phiền ngài làm chứng cho tôi khi ngài về
Roland khẽ rùng mình. Một biểu hiện nghiêm túc xuất hiện trên gương mặt anh. Anh đang suy nghĩ. Một lát sau, anh nói:
- Thưa tướng quân, tôi từ chối.
- Nói cho tôi biết tại sao. Để tôi xem có trùng với suy nghĩ của tôi không.
- Bởi vì cơ may cho việc đấu súng là năm mươi - năm mươi. Ngài không thể đặt tính mạng của một trăm con người này vào cơ may ấy. Trong trường hợp như thế này, chỉ có chiến đấu hết mình, mọi người đều hết sức để tự cứu mới là thượng sách.
- Đó là ý của anh ư, đại tá?
- Vâng, trên danh dự của tôi.
- Tôi cũng nghĩ như vậy. Hãy mang câu trả lời của tôi đến viên tướng Bảo hoàng đi.
Roland lại nhanh nhẹn trở về phía Cadoudal như lúc trước.
Ông này mỉm cười khi biết câu trả lời của viên tướng phe Cộng hoà.
- Tôi biết mà... - ông ta nói.
- Làm sao ông biết được khi đó là ý của tôi khuyên ông ấy?
- Tuy nhiên ngài cũng đổi ý nhanh đấy chứ, đại tá?
- Đúng vậy. Ngài quả có lý khi nói tôi không phải là tướng Harty. Vậy đề nghị thứ ba là gì? - Roland rốt ruột nói khi nhận ra từ lúc đầu thương lượng đến giờ, Cadoudal luôn chiếm thế chủ động.
- Đó là lệnh của tôi cho rút bớt quân của mình. Tướng Harty có một trăm quân, tôi cũng chỉ giữ lại một trăm. Các nhà quý tộc, những người Bretagne từ cuộc chiến ba mươi năm đến nay luôn quen đấu một chọi một hoặc một chọi bốn chứ không bốn đánh một. Nếu tướng Harty chiến thắng, ông ta sẽ bước qua xác quân đội về Vannes mà không phải lo số quân còn lại nhảy vào ứng chiến. Còn nếu ông ta thua, ông ta không thể nói chúng tôi ỷ thế đông. Ngài Montrevel, hãy đi đi và ở bên những người bạn của mình. Tôi cho ngài ưu thế hơn chúng tôi về số quân vì chỉ mình ngài cũng bằng mười người của chúng tôi.
Roland ngả mũ.
- Ngài muốn nói điều gì ư? - Cadoudal hỏi.
- Tôi có thói quen chào những ai mà mình cho là vĩ đại, và tôi muốn chào ngài.
- Đại tá - Cadoudal nói - Một ly cuối cùng nhé. Mỗi người trong chúng ta sẽ uống vì điều mình thích, điều mình phải từ giã trên cõi đời này và những gì ta hy vọng tìm lại được trên đời.
Ông cầm chiếc ly duy nhất, rót nửa ly rồi đưa cho Roland.
- Chúng ta chỉ có một chiếc ly. Ngài uống trước đi.
- Tại sao?
- Trước tiên vì ngài là khách của tôi. Sau nữa có một câu châm ngôn nói rằng ai uống sau sẽ đọc được ý nghĩa của người uống trước. Tôi muốn biết ngài nghĩ gì.
Roland uống cạn một hơi rồi trả lại ly cho Cadoudal. Người này cũng uống cạn nửa ly do mình tự rót:
- Thế nào, bây giờ ngài biết tôi nghĩ gì chưa? - Roland hỏi.
- Hãy giúp tôi đi? - Cadoudal vừa nói vừa cười.
- Nếu vậy, suy nghĩ của tôi là ngài là một người can đảm, rộng lượng. Tôi sẽ rất vinh dự nếu trong lúc chiến đấu, ngài chìa tay cho tôi.
Quả thật hai người đang bắt tay nhau, họ như những người bạn sắp chia tay chứ không phải hai kẻ thù sắp lao vào cuộc quyết tử. Những gì vừa diễn ra là một sự vĩ đại giản đơn nhưng cũng đầy chất tráng ca. Sau đó họ chào nhau theo kiểu nhà binh.
- Chúc may mắn! - Roland nói với Cadoudal - Nhưng cho phép tôi được tiết lộ, điều tôi vừa nói là câu nói đầu môi không phải xuất phát từ đáy lòng đâu.
- Chúa phù hộ cho ngài, ngài Montrevel - Cadoudal nói - và tôi cũng hy vọng điều may mắn ngài vừa chúc tôi sẽ trở thành hiện thực vì tôi hoàn toàn nghĩ như vậy.
- Khi nào chúng tôi biết các vị đã sẵn sàng? - Roland hỏi.
- Khi có một phát đạn bắn lên.
- Được rồi.
Roland đáp rồi phi ngựa lần thứ ba về phía khoảng không gian giữa quân Bảo hoàng và quân cách mạng. Trong lúc đó, Cadoudal chỉ tay về phía anh.
- Hãy nhớ kỹ người thanh niên kia. - ông ta nói với quân của mình.
- Vâng thưa tướng quân.
- Hãy thề trên linh hồn cha mẹ các anh rằng mạng sống của anh ta phải được đảm bảo. Các anh có thể bắt anh ta nhưng phải còn sống không để mất sợi tóc nào đấy.
- Tuân lệnh, thưa tướng quân - Người Bretagne đáp gọn.
- Còn bây giờ, hỡi các anh em chiến hữu? - ông cất cao giọng - Hãy nhớ các người là con trai của ba mươi anh hùng đánh gục ba mươi quân Anh các đây chỉ mười dặm! Cha ông ta đã trở thành bất tử với trận chiến Ba mươi, giờ đây chúng ta noi gương họ với trận đấu Một trăm này.
- Bất hạnh thay - ông hạ giọng nói thêm - Lần này không phải chúng ta đánh nhau với quân Anh mà đánh với những người anh em của mình.
Sương mù đã tan, những tia nắng mặt trời đấu tiền khoác lên miền đồng bằng Plescơp bộ mặt vàng nhạt. Bây giờ người ta có thể quan sát nhất cử nhất động của hai đội quân.
Khi Roland quay về phe Cộng hoà cũng là lúc Branche-d'Or phi nước dại tiến lên và chỉ để lại trước mặt tướng Harty và quân Xanh viên chỉ huy Cadoudal cùng một trăm quân Trắng.
Hai toán quân thừa rút về phía Plumergat và Saint-Avé. Con đường trở nên thông thoáng xong việc, Branche-d'Or tiến về phía Cadoudal.
- Xin chờ lệnh tướng quân.
- Hãy lấy tám người và theo tôi. Khi anh thấy người thanh niên ban nãy ngã ngựa, các anh hãy xông vào bắt anh ta trước khi anh ta kịp thoát.
- Xin tuân lệnh.
- Chắc các anh biết tôi muốn anh ta bình yên vô sự chứ?
- Vâng, thưa tướng quân.
- Hãy chọn người đi và tuỳ nghi hành động.
- Thế nếu anh ta không chịu im một chỗ?
- Hãy làm sao đừng để anh ta thoát, giữ anh ta đến cuối trận.
Branche-d'Or thở dài:
- Như thế thì buồn quá khi phải ngồi một chỗ trong lúc mọi người đang chiến đấu.
- Chúa lòng lành - Cadoudal nói - Hãy đi đi, ai cũng có việc của mình. Nhìn kìa, quân Cộng hoà đã dàn trận rồi. Đưa súng đây!
Cadoudal cầm súng và siết cò từ phía quân Cộng hoà vang lên tiếng trống trận. Cadoudal đứng hẳn trên yên cương nói to:
- Hỡi anh em binh sĩ, tất cả mọi người đã cầu nguyện buổi sáng chưa?
Hầu như mọi người đều đáp "Rồi, rồi!"
- Nếu ai chưa kịp hoặc quên thì hãy cầu nguyện đi.
Năm sáu lính quỳ gối xuống và cầu nguyện.
Tiếng trống càng lúc càng đến gần.
- Tướng quân! Tướng quân! - Nhiều giọng nói sốt ruột vang lên - Chúng đến gần rồi!
Viên tướng dang tay chỉ vào những người linh Bảo hoàng đang quỳ.
- Sắp đến rồi - Những người sốt suốt lại nhắc.
Số lính cầu nguyện lần lượt đứng dậy. Quân Cộng hoà đi được một phần ba khoảng cách giữa hai đạo quân thì người cuối cùng đứng lại. Họ dàn thành ba hàng, mỗi hàng khoảng ba mươi người các sĩ quan đi hậu quân. Roland đi đầu hàng thứ nhất.
Tướng Harty đi giữa hàng quân thứ nhất và thứ hai và chỉ mình ông ta cưỡi ngựa.
Bên phe Bảo hoàng cũng chỉ Cadoudal cưỡi ngựa.
Branche-d'Or đã buộc ngựa của mình vào gốc cây để cùng tám người lính thực hiện nhiệm vụ bắt sống Roland.
- Thưa tướng quân: Branche-d'Or nói - Mọi người đã cầu nguyện xong cả rồi.
Cadoudal nhìn lại xem đúng không, sau đó ông hô to:
- Tiến lên, dàn quân ra!
Khẩu lệnh vừa dứt, đội quân Bảo hoàng toả ra kèm theo những tiếng hô vang "Đức vua vạn tuế!" Họ dùng một tay vẫy mũ, tay kia lắc súng trường.
Chỉ có điều thay vì đứng sát nhau như quân Cộng hoà, họ toả rộng ra các phía xung quanh Georges, để ông ở trung tâm..
Chờ quân Cộng hoà đến gần hơn, những loạt đạn bắt đầu vãi ra. Hầu như tất cả lính của Cadoudal đều là thợ săn trộm, tức là những tay bắn tỉa thiện xạ. Thêm vào đó, họ được trang bị những khẩu cạc bin của Anh có phần trữ đạn dài gấp đôi loại súng trường thông thường.
Dù quân Bảo hoàng, người nổ súng trước có vẻ xa ngoài tầm dạn nhưng vẫn có vài người ngã xuống, quân Cộng hoà cũng vậy.
- Tiến lên - Tướng Harty hét to.
Lính của ông ta tiếp tục tiến lên thành hàng nhưng vài giây sau, họ không thấy ai trước mặt nữa.
Một trăm lính của Cadoudal đã biến mất. Họ tản ra hai cánh thành những vị trí bắn tỉa. Tướng Harty cứ mải ra lệnh quay phải, quay trái sau đó người ta chỉ thấy ông hô gọn:
- Bắn.
Nhưng không kết quả. Quân Cộng hoà bắn vào những người riêng lẻ trong khi quân Bảo hoàng bắn vào một khối người tập trung.
Roland nhận ngay ra thế bất lợi. Anh nhìn quanh, giữa làn khói anh phát hiện ra Cadoudal đứng im bất động như một pho tượng. Người chỉ huy phe Bảo hoàng đang chờ anh. Roland hét lên rồi lao thẳng về phía Cadoudal.
Về phần mình, để tiết kiệm đoạn đường, Cadoudal phi ngựa đón đầu, song cách Roland năm chục bước, ông ta dừng lại.
- Chú ý đấy! Ông ta nói với Branche-d'Or và toán lính.
- Xin tướng quân yên tâm. Chúng tôi đang ở đây - Branche-d'Or đáp.
Cadoudal rút súng lục từ hai bên sườn ra nạp đạn còn Roland đưa gươm lên cặp vào nách, cúi thấp người xuống nạp đạn. Khi chỉ còn cách Roland hai chục bước, Cadoudal chầm chậm giang tay chĩa súng về phía anh ta.
Còn chục bước, ông nổ súng.
Con ngựa mà Roland mới trèo lên bị viên đạn găm vào giữa trán. Nó đổ sụp xuống cùng người kỵ sĩ lăn tròn dưới chân Cadoudal. Anh ôm chặt thân ngựa của mình nhảy vượt qua chướng ngại vừa đổ. Branche-d'Or và đám lính đã sẵn sàng. Họ chồm lên như bầy báo gấm xông về phía Roland. Roland chưa kịp thả gươm để rút súng thì hai người đàn ông đã ghì chặt tay, người khác kéo chân anh ra khỏi bàn đạp yên cương ngựa. Mọi việc diễn ra nhịp nhàng cứ như đã tập sẵn từ trước.
Roland gào lên giận dữ, Branche-d'Or lại gần ngả mũ xuống tay.
- Ta không đầu hàng đâu - Roland kêu to.
- Ngài đầu hàng cũng vô ích, thưa ngài Montrevel - Branche-d'Or lịch sự đáp.
- Tại sao? - Roland hỏi lại, mệt mỏi, kiệt sức trong cơn chống trả vô vọng.
- Vì ngài đã bị bắt. Sự thật hiển nhiên không còn gì để nói.
- Thế thì giết ta đi! - Roland kêu lên.
- Chúng tôi không muốn giết ngài.
- Thế các người muốn gì?
- Muốn ngài hứa không tham gia vào cuộc chiến này, như thế chúng tôi sẽ thả ngài ra và ngài được tự do.
- Không đời nào? - Roland cương quyết.
- Xin thứ lỗi thưa ngài Montrevel, Branche-d'Or nói - Điều ngài vừa làm là không hợp lẽ.
- Không hợp lẽ! Đồ khốn! Mày chửi tao vì mày biết tao không thể tự vệ cũng không thể trừng trị mày chứ gì?
- Tôi không phải là đồ khốn và tôi cũng không chơi ngài. Chỉ có điều chỉ cần ngài hứa không tham gia trận này, chúng tôi sẽ không phải mất chục người ngồi cạnh ngài trong khi chúng tôi có thể có ích ngoài kia. Đó không phải cách tướng Đầu tròn cư xử với ngài. Ông ấy có ba trăm người hơn các vị nhưng đã cho rút bớt. Bây giờ chúng tôi lại chỉ còn chín mươi mốt chọi một trăm.
Một ngọn lửa bừng bừng trên khuôn mặt Roland nhưng sắc mặt đỏ ấy chuyển ngay sang tái mét.
- Có lý. Dù thế này hay thế khác, tôi đành chịu theo. Hãy đi chiến đấu với bạn của các người đi.
Đám lính Bảo hoàng kêu lên vui sướng thả vội Roland rồi chạy ra đám đông vừa vẫy mũ và súng vừa hô to "Đức vua vạn tuế!"