Hè năm 1997, nhà trường bố trí cho học sinh lớp cao trung 1 và 2 tập quân sự trong 6 ngày, mong muốn qua cuộc huấn luyện gian khổ và cường độ cao này, rèn luyện các chàng trai, cô gái có tâm thế vững vàng để nghênh đón thời kỳ học tập và kỳ thi căng thẳng sắp tới. Ba Trương Hân Vũ, trước đây đã từng nói nhiều lần, có mất tiền cũng phải tìm một cơ hội cho Đình Nhi luyện tập quân sự, rèn giũa thêm cho nó. Vì thế, đây quả là một dịp hiếm có. Chúng tôi nghĩ rằng nhà trường sẽ chọn một nơi rất gian khổ để huấn luyện, không ngờ địa điểm đó lại ở núi Thanh Thành, một nơi danh lam thắng cảnh và là Viện Điều dưỡng đầy đủ tiện nghi của quân đội. Lúc đi, ĐÌnh Nhi và các bạn luôn hoài nghi, nơi điều dưỡng về nghỉ mát quá tốt này, có thể nào tôi luyện cho thân thể và ý chí con người được sao? Ngày thứ hai sau khi khai mạc, bọn trẻ mới biết chỗ lợi hại thực sự ở đây. Đình Nhi lúc bấy giờ đã sớm xác lập cho mình phải luôn giữ vững được niềm vui trong gian khổ. Vào học kỳ II năm thứ 3 sơ trung, Đình Nhi đã nói với ba cháu, muốn được thực hiện theo phương thức “nhà sư khổ hạnh” để hoàn thành ba năm rưỡi tới. Loại rèn luyện theo kiểu “trui rèn gân cốt” này có thể nói là một thứ kích thích tinh thần trước đợt “luyện binh” cuối cùng.
Với tâm trạng tích cực này, Đình Nhi nhanh chóng thích nghi với cuộc sống quân ngũ: khẩn trương và gian khổ. Dưới ngòi bút của Đình Nhi cuộc sống đó đã biến thành niềm vui vô bờ: từ trong 3 bài ghi chép thú vị về đợt huấn luyện quân sự mà Đình Nhi chọn ra dưới đây, có thể cho chúng ta thấy rõ Đình Nhi và các bạn của cháu có một sức sống mãnh liệt biết bao.
Dáng đứng chiến sĩ
Hôm nay là bài học thứ nhất của đợt huấn luyện quân sự: luyện đứng tư thế nghiêm của người chiến sĩ. Trên thao trường có từng dãy tùng xanh bao quanh, chúng tôi theo yêu cầu của đại đội trưởng kiêm giáo viên chỉnh đốn tư thế, các bạn đều trở nên hăng hái phấn chấn. Mấy bạn thường ngày được coi là “con ếch”, “lạc đà”, “tép con”… hôm nay cũng tỏ vẻ hiên ngang hùng dũng lắm. Đại đội trưởng nói: “Hôm nay, trước tiên hãy tập đứng một tiếng đồng hồ, xem nó làm đổ mấy người. Ai không đứng được thì báo cáo ngay!”
Mặt trời như thiêu đốt, chưa đến 5 phút đã có người báo cáo thua trận. Tôi mồ hôi đã ướt đẫm lưng, chân bắt đầu đau nhức. Thời gian tựa như con nhím nhỏ nhích đi nhích lại đôi chân, tôi không muốn bỏ đi. “Ối!” – có người nôn mửa. Dạ dày tôi cũng sôi lên. Tôi cắn răng, thầm nhắc đi nhắc lại lời nói của đại đội trưởng: “Đây là trận quyết đấu giữa ý chí con người, cũng là thời cơ tự rèn luyện của mỗi người. Để xem các bạn tự yêu cầu mình như thế nào?” Tôi vừa suy nghĩ vừa ráng chịu đựng, bỗng nhiên cảm thấy toàn thân lạnh toát, giữa ngày nóng nực mà lại lạnh rùng mình. Cố nhiên vài phút, hai mắt tối sầm, ngã vật về phía trước, tôi lo sợ, một tiếng “báo cáo” bật ra khỏi miệng.
Ngồi dưới bóng cây, uống vài ngụm nước, tôi mới thấy tỉnh lại. Nhìn những vòm lá cây xanh sẫm, tôi cảm thấy không thể bỏ được nơi này, cạnh tôi, một số bạn nghỉ đã lâu cũng không muốn về. Tiếp tục luyện tập hay không? Bất giác hơi do dự. Vừa cúi đầu, những vạt cỏ thưa thớt dưới gốc cây làm tôi chợt tỉnh ngộ: Lẽ nào tôi lại muốn như loài cỏ quá yếu đuối kia? Không! Tôi bật đứng dậy, mạnh mẽ hướng về đội ngũ đang nghiêm đứng kia bước tới.
Dưới ánh nắng chói chang, tôi lại cùng các bạn đứng thành những hàng cây tùng.
Báo động!
“Tu…tu, tu, tu, tu…”. Hiệu lệnh tập hợp khẩn cấp, phá tan bầu không khí yên tĩnh của đêm khuya. Theo tiếng bước chân vội vã, tôi đã đứng trong đội ngũ trên thao trường và đang muốn mượn đêm tối giụi nhẹ đôi mắt còn mơ ngủ của mình. Đại đội trưởng dằn giọng hạ mệnh lệnh: “Chạy hai cây số! Bắt đầu … chạy!”
Chúng tôi chạy trong màn đêm đen, hai bên đường như có bao nhiêu ma quỷ giơ nanh vuốt đuổi theo mình, tự nhiên cảm thấy sợ hãi không thể nào lý giải được, tôi vội chạy nhào lên phía trước.
Ôi! Có ma! – Khang Quả Quả bỗng nhiên ghé tai tôi kêu lên.
A! – Tôi sợ run lên - Chỉ hù doạ người ta.
Có gì đáng sợ kia chứ? – Hùng Vũ vừa thở hổn hển vừa nói: - Tớ đã bị ma cắn ba miếng mà có chết đâu!
Tớ cũng bị ma cắn năm miếng đây, cũng giết chết cả năm con ma! - Hồ Bộ Thôn nói tiếp theo. Mấy đứa chúng tôi nói đùa cười vang, nỗi sợ hãi tan biến.
Này, cẩn thận kẻo biến thành ma đấy – Bao Ngọc Tiệp cười nói thêm - Tớ mà biến thành ma, trước hết sẽ ăn luôn đèn pin của cậu đấy… (Một anh cầm đèn pin chiếu lại. “Ô! Trung đội trưởng!”)… của trung đội trưởng đấy.
Làm gì thế? Tụt hậu rồi. – Trung đội trưởng vừa chạy vừa mắng chúng tôi. – Khang Quả Quả liền rất nghiêm túc trả lời:
Báo cáo trung đội trưởng, chúng tôi là bộ đội yểm trợ cho đội quân phía sau tiến lên. Chúng tôi vừa đánh nhau rất kịch liệt với mấy con ma, may mà trung đội trưởng đến kịp cứu được mấy mạng sống của chúng tôi… - nói liền một hơi dài khiến Khang Quả Quả không nhịn được nữa cười to lên
Trung đội trưởng nín cười, nghiêm nghị nói:
Không quấy phá nữa, chạy nhanh lên, yểm hộ phía sau đã có tôi.
Thi hát đuổi
Cả một ngày học đội ngũ làm chúng tôi mệt rã người, đang muốn dùng thời gian đêm nay thư giãn nhưng lại bị gọi lên hội trường tập hợp. “Lại làm gì nữa đây” Mọi người thì thầm ngồi theo tiểu đội, ai nấy đều uể oải, bóp vai đấm chân. Đến như Trương Kích hàng ngày rất sôi nổi cũng gục xuống lơ mơ ngủ. Đại đội trưởng nhìn mọi người một lượt rồi cười rất tự tin, nói to:
Các bạn, để sinh hoạt tinh thần của mọi người được phong phú thêm, đêm nay chúng ta tổ chức cuộc thi hát đuổi, đồng ý không?
Đồ..ồ..ồng ý! – Không khí buồn tẻ đột nhiên bị phá tan, vui hẳn lên.
Tôi tuyên bố, các bạn cao trung 1 là một tổ, cao trung 2 là một tổ. Cuộc thi bắt đầu!
Đại đội trưởng vừa dứt lời, lớp cao trung 1 chúng tôi giành hát trước bài “Đoàn kết là sức mạnh”. Lớp cao trung 2 cũng không kém, hát bài “Không có Đảng Cộng Sản, không có nước Trung Hoa mới”. Cao trung 2 ít người, thanh thế có vẻ đuối hơn. Đoàn Yến thấy thế mặt đỏ bừng, hất mạnh bím tóc, đứng ngay phía trước chỗ ngồi, chỉ huy các bạn hát bài đã đoạt giải thưởng của nhà trường “Đội quân nương tử đỏ”. Ngay lập tức, cao trung 2 sĩ khí dâng trào, hát theo nhịp tay của cô, lúc bổng, lúc trầm, vươn lên chiếm thế thượng phong. Tổ cao trung 1 của chúng tôi lẽ nào bị thua, tiếng hát “Bảo vệ Hoàng Hà” thể hiện mạnh mẽ ưu thế số đông như tiếng sóng vỗ, đè bẹp được tổ cao trung 2. Cao trung 2 liền xuất chiêu mới, Triệu Hy cầm nhịp hát bài “Trên Kim Sơn có Bắc Kinh” nhảy một điệu múa dân tộc Tạng tuyệt vời. Âu Bằng lại biểu diễn môn võ thuật trong tiếng ca hùng tráng của bài “Nam nhi phải tự cường”…
Tiếng hát dâng lên như lớp lớp sóng bạc, cuộc thi đã đạt đến cao trào. Trong ánh mắt mọi người đều lấp lánh niềm hưng phấn rạo rực, nỗi mệt nhọc trước đây đã không biết bay đi đâu hết.
THOÁT KHỎI U MÊ BỪNG TỈNH DƯỚI TRỜI SAO
Nhà tâm lý học cho biết, cùng với việc số người vào đại học ngày càng nhiều, thời kỳ thanh xuân của con người hiện đại cũng kéo dài thêm. Thời thanh xuân sẽ kết thúc khi người thanh niên trưởng thành bắt đầu gánh vác trách nhiệm với gia đình xã hội.
Trong giai đoạn học cao trung, Đình Nhi và các ban tưởng tượng về sự bộn bề của cuộc sống tương lai càng ngày càng nhiều. Các cháu thường kết hợp trong lúc luyện khẩu ngữ tiếng Anh, thảo luận về cách nhìn đối với các kiểu sống và mọi loại nghề nghiệp, những rõ tàng còn rất ít người có được lý tưởng và chí hướng rõ ràng với tương lai cũng như chưa nhận thức sâu sắc tinh thần trách nhiệm đối với xã hội. ĐÌnh Nhi cũng như vậy. Từ thời học sơ trung, chúng tôi đã chú trọng vấn đề “lập chí” cho Đình Nhi, bây giờ càng nói về chủ đề đó với Đình Nhi nhiều hơn: “Con đến bao giờ mới gọi được là người có chí lớn đây?”
Đình Nhi cũng luôn trăn trở trước vấn đề này. Nhưng cháu cũng cho rằng không nên trách cứ cháu, là vì chí lớn của nhiều bạn cũng tuổi là thi đỗ vào đạu học, mà thi đỗ vào đại học đối với Đình Nhi và các bạn là rất chắc, đó chưa hẳn là lý tưởng. Có thể nói bắt đầu từ việc đỗ vào Trường Chuyên ngữ cao trung đã coi như được vào trường đạu học trọng điểm. Hơn nữa “mộng đại học” của các cháu chỉ là thay đổi điều kiện sinh tồn của cá nhân. Đình Nhi cũng không cho đó là lý tưởng.
Đình Nhi chỉ hâm mộ những người sớm say mê văn học, mỹ thuật và âm nhạc, đối với họ, mỗi ngày thực hiện được niềm ham muốn của mình tức là mỗi ngày tiến dần đến lý tưởng.
Khát vọng của Đình Nhi chính là loại lý tưởng này, loại lý tưởng mà theo cháu cảm nhận “sự nỗ lực mỗi ngày đều có giá trị”. Gian khổ tìm tòi, cho đến một ngày, một chuỗi ngẫu nhiên gây xúc động sâu sắc tâm hồn, cháu ý thức được sứ mệnh lịch sử của chính mình - lớp người thời đại.
Bừng tỉnh
Vào khoảng thời gian trước và sau sinh nhật tuổi 16, tôi thường rơi vào tâm trạng khó hiểu. Nhìn bề ngoài, tôi vẫn cần mẫn, vui vẻ như ngày thường, mỗi ngày đều làm bạn với những ký hiệu toán đại số, từ đơn tiếng Anh và giấy kẻ, còn làm thêm công tác cán bộ lớp và Hội học sinh, bận đến nỗi không còn thời gian giặt đôi tất. Tuy nhiên, trong lòng tôi vẫn cảm thấy một sự trống trải và mê muội. Tôi không thể hiểu được mình vì sao mà nỗ lực, do quán tính hay do áp lực của hoàn cảnh. Cuối cùng tôi đã nghĩ ra, vấn đề đó từ lâu đã bao bọc tôi, cho tới khi mùa hè đến.
Tuần đầu tiên sau khi từ trường về nhà, tôi và ba mẹ đi tham quan vùng sản xuất hoa quả của xã. Lúc trên xe, tôi đang hăng say nói về trường lớp, đột nhiên, một luồng khí hôi thối xộc vào, tôi vội vàng bịt miệng lại. Bên đường là một núi rác dơ bẩn, với hàng trăm người đang tranh giành nhặt các đồ bỏ đi trong núi rác hôi hám đó.
Trước mắt tôi là một em bé, em đứng một mình dưới chân núi rác đưa con mắt buồn bã nhìn tôi, đầu tóc rối bù có lẫn vụn giấy, tay ôm một con búp bê vải chỉ còn một cánh tay. Nhìn thấy đoàn xe bị núi rác chặn lại sắp nổ máy lên đường, bé liền nhoẻn miệng cười rất tươi và dùng cánh tay còn lại của con búp bê vẫy chào tôi. Tôi buồn vô hạn trước cảnh đau lòng đó.
Nửa năm sau, tôi lại cùng cha mẹ nhắc lại câu chuyện này. Tôi ấp úng hỏi: “Hpj cũng là những con người, cũng là những công dân Trung Quốc, vì sao họ lại bi thảm như thế?” Ba mẹ nói, vấn đề này rất phức tạp, nếu tôi muốn biết, nên tìm hiểu qua sách báo.
Tôi mua cuốn sách dày về ngấu nghiến đọc mất một tuần. Căn cứ vào những con số thống kê và báo cáo phân tích nêu ra trong cuốn sách này, đáp án mà tôi rút ra được là: những “con sâu rác” này chỉ là một số nhỏ trong lực lượng lao đông dư thừa to lớn ở nông thôn. Họ không có vốn, cũng không có văn hoá và kỹ thuật. Trong giai đoạn hiện nay, nền kinh tế chưa phát triển, xã hội không có khả năng giúp họ. Trước khi Trung Quốc giàu có lên, họ chỉ có thể vật lộn trong đói nghèo và phạm tội mà thôi.
Kết luận bất đắc dĩ đó làm lòng tôi quặn đau. Tôi muốn Trung Quốc nhanh chóng giàu lên, cấp thiết hơn bao giờ hết. Bước ra ban công nhìn bầu trời đầy sao, trong muôn vàn ngôi sao ấy như có đôi mắt đầy mơ ước của em bé gái. Trong giờ khắc đó, tôi xúc động mãnh liệt: nguyện đem cuộc sống của mình hiến dâng cho sự nghiệp xây dựng nền kinh tế của đất nước. Tôi cần phải lấy tri thức văn hoá khoa học làm đòn bẩy, tạo nhiều cơ hội có việc làm cho nhân dân, sáng tạo thật nhiều của cải cho xã hội, cho trẻ em nghèo khổ đều được đi học, cho những người cần cứu trợ được cứu trợ.
Cảm nhận về sứ mệnh nặng nề đó ngày càng như khắc sâu vào tâm khảm tôi. Từ đấy trở đi, sự nỗ lực mỗi ngày của tôi đều có giá trị và ý nghĩa mới.