Bách Khoa Thư Lịch Sử

NAM PHI (1814–1910)

Thế kỷ XIX, Nam Phi chứng kiến nhiều cuộc tranh giành quyền lực và lãnh thổ giữa người Anh, người Boer và người Zulu.

Năm 1836, Thuộc địa Cape (Cape Colony) ở địa đầu miền Nam châu Phi do người Anh cai trị. Người định cư Hà Lan, được gọi là người Boer (nghĩa là “nông dân”), không ưa sự cai trị của người Anh. Họ rời Thuộc địa Cape và bắt đầu cuộc Đại Di cư (Great Trek). Họ đi về phía Bắc, tới các vùng đất mà nay gọi là KwaZulu-Natal và Free State (Nhà nước Tự do), và đánh bại người châu Phi sống ở đó. Năm 1843, người Anh chiếm nước cộng hòa Natal mới được thành lập của người Boer, nhưng vào đầu những năm 1850, người Anh trao trả độc lập cho Transvaal và Nhà nước Tự do Orange. Người Zulu do Cetswayo lãnh đạo tiếp tục cuộc chiến với người Boer và bùng phát một cuộc chiến tay ba, trong đó người Anh chống người Zulu, và cả người Anh lẫn người Zulu đều chống người Boer.

Năm 1879, người Zulu đánh bại người Anh ở Isandlwana nhưng lại thua người Anh trong trận Sông Cạn Rourke. Người Zulu được tổ chức thành các trung đoàn (impis) và chiến đấu dũng cảm trước khi bị đánh bại.

Năm 1880, người Anh cố chiếm Transvaal và cuộc Chiến tranh Boer lần thứ nhất bùng nổ. Người Boer đánh bại người Anh và Transvaal vẫn được độc lập.

CECIL RHODES

Cecil Rhodes là thủ hiến của Thuộc địa Cape vào thời kỳ này. Ông muốn thành lập một đế quốc của Anh ở châu Phi trải dài từ Thuộc địa Cape tới Cairo ở Ai Cập. Ông lập kế hoạch cho cuộc đột kích Jameson nhằm lật đổ chính phủ của người Boer ở Transvaal. Cuộc đột kích thất bại và cuộc Chiến tranh Boer lần thứ hai nổ ra năm 1899. Quân Boer giành thắng lợi trong một số trận đầu như trận Spion Kop, nhưng bị quân Anh đánh bại năm 1902.

Vào tháng 5 năm 1902, Hiệp ước Vereeniging được ký kết, theo đó nước cộng hòa của người Boer trở thành một phần của đế quốc Anh và để đổi lại sự bảo đảm về quyền tự trị. Năm 1907, cam kết này được thực hiện và năm 1910, Natal và Thuộc địa Cape trở thành các tỉnh đầu tiên của Liên bang Nam Phi.