2. Lịch Sử - Chính Trị
  3. Bách Khoa Thư Lịch Sử
  4. Kiến Trúc (1836–1913)

Bách Khoa Thư Lịch Sử

Kiến Trúc (1836–1913)

KIẾN TRÚC (1836–1913)

Cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX, kiến trúc thể hiện một sự tự do mới trong cách thể hiện và sự sẵn sàng áp dụng kỹ thuật hiện đại.

Tháp Eiffel được gọi theo tên của nhà thiết kế tháp này là Gustave Eiffel (1832–1923). Tháp được xây để phục vụ cho cuộc triển lãm Paris năm 1889. Tháp cao 300 mét, làm bằng sắt và được kết nối bởi 2,5 triệu chiếc đinh tán.

Phong cách kiến trúc của một công trình xây dựng có thể phụ thuộc vào một vài yếu tố. Một yếu tố là vật liệu có thể sử dụng, một yếu tố khác nữa là mục đích của công trình xây dựng. Một yếu tố quan trọng không kém là trí tưởng tượng của kiến trúc sư và khách hàng của họ. Đặc điểm chính của kiến trúc thế kỷ XIX ở châu Âu và Bắc Mỹ là sự sẵn sàng áp dụng mọi phong cách kiến trúc xuất sắc của quá khứ, từ thời Hy Lạp cổ đại đến thế kỷ XVIII. Đôi khi có những phong cách hoàn toàn khác nhau cùng được áp dụng vào một công trình.

Tượng Nữ thần Tự do ở cảng New York là quà tặng của nước Pháp vào năm 1884, để kỷ niệm 100 năm độc lập của Mỹ. Công trình này gồm các tấm đồng gắn vào khung sắt, do Gustave Eiffel thiết kế. Bức tượng cao 93,5 mét tính từ đáy bệ tới đầu ngọn đuốc và nặng 254 tấn. Bên trong bộ khung thép có các bậc thang và một thang máy đưa lên một ban công ngắm cảnh ở chỗ ngọn đuốc.

Cuối thế kỷ XIX, một kiểu kiến trúc mới phát triển, về cơ bản dùng thép để tạo khung cho mỗi công trình. Theo cách này, các bức tường không phải chống đỡ sức nặng của chính nó, nên các công trình có thể xây cao hơn. Các tòa nhà chọc trời khung thép đầu tiên được xây tại Mỹ sau khi Elisha Otis (1811–1861) phát minh ra thang máy vào năm 1852. Năm 1884, William Le Baron Jenney (1832–1907) đã xây tòa nhà chọc trời đầu tiên trên thế giới tại Chicago. Ngày nay, tòa nhà cao mười tầng này không còn được coi là nhà chọc trời nữa, nhưng kết cấu khung bằng kim loại của nó đã mở ra một xu hướng mới.

Khi các đô thị ngày càng đông dân cư, thì điều quan trọng là các dịch vụ như cấp nước sạch và xử lý rác thải phải theo kịp tốc độ tăng dân số. Các đường ống dẫn nước mới được xây ngầm dưới thành phố, và khi ống gang được sản xuất thì việc xây đường thoát nước trở nên dễ dàng hơn. Nhờ kiến thức về công nghệ được nâng cao, người ta đã có thể xây những cây cầu dài hơn hẳn.

Isambard Kingdom Brunel đã thiết kế cầu Clifton bắc qua sông Avon ở Anh. Cầu xây xong vào năm 1864, được treo cao trên sông bằng dây cáp.
Opera trở nên phổ biến vào thế kỷ XIX, và nhiều nhà hát opera lộng lẫy đã được xây dựng. Nhà hát opera này ở Manaus, một thành phố vùng rừng nhiệt đới Brazil. Trong một thời gian ngắn, Manaus đã là một thành phố giàu có nhờ lợi nhuận do ngành công nghiệp cao su ở địa phương.
Tòa nhà Home Insurance khung thép cao mười tầng này ở Chicago thường được coi là tòa nhà chọc trời đầu tiên trên thế giới. Sau khi một đám cháy đã phá hủy phần lớn thành phố Chicago ban đầu vào năm 1871, giá đất xây dựng tăng lên, nên xây nhà cao hơn thì sẽ đỡ tốn đất hơn.

KỸ THUẬT MỚI

Kiến trúc cuối thế kỷ XIX đã thích nghi với hoàn cảnh mới để ứng dụng phát minh của các kỹ sư, và sử dụng những vật liệu đã trở nên sẵn có như sắt, thép. Nhờ áp dụng kết cấu khung thép, con người không những có thể xây được các tòa nhà chọc trời mà còn xây được các công trình như tháp Eiffel cao 300 mét ở Paris để phục vụ cuộc triển lãm lớn năm 1889, và tượng Nữ thần Tự do ở bến cảng New York – món quà và cũng là biểu tượng hữu nghị mà nhân dân Pháp gửi tới nhân dân Mỹ nhân dịp kỷ niệm 100 năm độc lập của Mỹ.

Thế kỷ XIX, tầng lớp trung lưu phát đạt ở châu Âu và Mỹ sống trong những ngôi nhà lớn trên các đường phố yên tĩnh có nhiều cây.

Kỷ nguyên của đường sắt cũng mang đến nhiều cơ hội mới cho các nhà kiến trúc và những người xây dựng. Các ga đường sắt mọc lên ở các thành phố trên khắp thế giới, tượng trưng cho sự giàu có của thời đại công nghiệp mới. Các công trình to lớn này kết hợp kỹ thuật mới sử dụng sắt, thép với phong cách kiến trúc của những thời kỳ trước.

Tuy nhiên, việc sử dụng bê tông cốt thép vào đầu thế kỷ XX còn dẫn tới một biến đổi lớn trong kiến trúc. Thiết kế nhà bắt đầu trở nên đơn giản hơn và ít trang trí hơn. Phong cách “hiện đại” này phát triển mạnh sau khi Chiến tranh Thế giới I kết thúc.

Nhà ga chính ở Bombay khai trương vào năm 1866, kết hợp phong cách Gothic và Phục hưng của châu Âu, nhưng phần mái vòm tròn vẫn theo phong cách kiến trúc Ấn Độ.