Bách Khoa Thư Lịch Sử

Chiến Tranh Trăm Năm (1337–1453)

CHIẾN TRANH TRĂM NĂM (1337–1453)

“Chiến tranh Trăm năm” là một loạt các cuộc chiến ngắn, tốn kém, xảy ra do các vua Anh toan thống trị nước Pháp nhưng vấp phải sự phản kháng dữ dội của người Pháp.

John xứ Gaunt (hoặc Ghent, thuộc Bỉ) là một trong số các con trai của vua Edward III. Trong thời gian làm nhiếp chính (1377–1386) cho cháu trai là vua Richard II, ông là người quyền lực nhất ở Anh.

Năm 1328, vua Pháp Charles IV qua đời không có người kế vị. Các nam tước người Pháp đã đưa em họ của vua Charles là Philip VI lên ngôi, nhưng vua Anh Edward III, cháu vua Charles, không thừa nhận việc này nên tịch thu các vùng đất của vua Edward ở Pháp. Chiến tranh bùng nổ vào năm 1337. Khởi đầu cuộc xung đột kéo dài liên miên suốt 116 năm giữa người Anh và người Pháp, người Anh đánh bại đội tàu của Pháp tại Sluys trên eo biển Manche (English Channel), rồi tấn công nước Pháp, giành chiến thắng quan trọng ở Crécy và chiếm thành phố Calais. Cả hai bên cùng cạn tiền và đành chấp nhận đình chiến từ năm 1347 đến năm 1355. Năm 1355, dưới sự chỉ huy của Edward, biệt danh Hoàng tử Đen, người kế vị vua Edward III, quân Anh lại tấn công nước Pháp. Hoàng tử Đen giành chiến thắng vang dội ở Poitiers. Hiệp ước Brétigny do hai bên ký vào năm 1360 trao cho Anh nhiều vùng đất rộng lớn của Pháp. Nhưng tiếp đó chiến tranh lại nổ ra và nước Anh mất hầu hết các vùng đất của Pháp mà họ sở hữu.

Edward, Công tước xứ Wales, cha của Richard II, có biệt danh là Hoàng tử Đen, vì ông mặc áo giáp màu đen.

CÁC VỊ VUA THIẾU NIÊN VÀ THỎA ƯỚC NGỪNG BẮN

Cuối những năm 1360, ngai vàng Pháp và Anh đều do các vị vua thiếu niên kế vị. Ở Pháp là Charles VI và ở Anh là Richard II. Chú của vua Richard là John xứ Gaunt (1340–1399) cai trị đất nước thay vua. Năm 1396, vua Richard II cưới Isabelle, con gái của vua Charles VI và hai bên ký một thỏa ước đình chiến trong 20 năm.

Cung bắn tên có gắn lông chim của quân Anh (hình trái) bắn xa và nhanh chưa từng thấy trước đó. Nỏ của quân Pháp (hình phải) dễ nạp tên và dễ bắn hơn, nhưng tốc độ tên bay chậm hơn nhiều.
TRẬN AGINCOURT: Trận Agincourt năm 1415 là một chiến thắng lừng danh của quân Anh. Vua Henry V chỉ huy khoảng 900 kỵ binh và 3.000 tay cung. Quân Pháp trang bị nhiều khí giới và đông ít nhất gấp ba lần quân Anh nhưng tổ chức và chỉ huy rất kém.
Ở tuổi 17, Jeanne d’Arc (1412–1431) đã chỉ huy quân Pháp chống lại quân Anh vào thời điểm đen tối nhất đối với nước Pháp. Người Anh buộc tội cô làm phù thủy vì cô tuyên bố đã được báo mộng và nghe thấy giọng nói bảo cô phải đánh đuổi quân Anh khỏi nước Pháp.

CHẤM DỨT CUỘC CHIẾN TRANH TỐN KÉM

Sau một thời gian đình chiến kéo dài, chiến tranh lại nổ ra vào năm 1415. Ông vua thích phiêu lưu của nước Anh là Henry V (1387–1422) khơi lại đòi hỏi quyền sở hữu trước đây của nước Anh đối với ngai vàng nước Pháp. Lúc đó, Anh vẫn giữ thành phố Calais và một số vùng thuộc Bordeaux. Vua Henry chiếm được thị trấn Harfleur thuộc Normandy và đánh bại thảm hại quân Pháp ở Agincourt. Tiếp đó, ông chiếm phần lớn miền Bắc nước Pháp. Vua Pháp Charles VI đưa Henry lên kế vị ngai vàng nước Pháp vào năm 1420. Vua Henry cũng cưới con gái của vua Charles là Catherine xứ Valois. Chỉ 15 tháng sau đó, vua Henry qua đời, để lại ngai vàng cho con trai còn thơ là Henry VI. Không lâu sau, vua Charles VI cũng qua đời.

Jeanne d’Arc bị trói vào cọc và thiêu sống vào năm 1431. Sáu trăm năm sau, năm 1920, cô được phong thánh.

Là người ủng hộ chủ trương nước Anh được quyền sở hữu ngai vàng Pháp, chú của vua Henry là John, bá tước xứ Bedford, đã bao vây thành phố Orléans. Nhưng quân Pháp dưới sự chỉ huy của Jeanne d’Arc (Joan of Arc), một thôn nữ 17 tuổi, đã bảo vệ được thành phố. Jeanne d’Arc tuyên bố rằng cô được báo mộng và nghe thấy giọng nói bảo cô phải giải phóng nước Pháp. Cô hộ tống vị vua mới là Charles VII tới Reims để làm lễ đăng quang. Nhưng ngay sau đó Jeanne d’Arc thua trận ở Paris và bị người Burgundy bắt. Họ bán cô cho người Anh; người Anh đã thiêu sống cô với tội danh phù thủy. Chiến sự vẫn tiếp diễn lẻ tẻ trong vài năm sau đó. Đến năm 1453, người Pháp tái chiếm các vùng đất của họ, chấm dứt cuộc Chiến tranh Trăm năm. Chỉ có Calais vẫn trong tay người Anh. Đó là một cuộc chiến tranh của các ông vua nhưng người trả giá lại là dân chúng.


CÁC MỐC THỜI GIAN CHÍNH

1340 Trận Sluys, trên biển – quân Anh thắng

1346 Trận Crécy – quân Anh thắng

1347 Trận Calais – quân Anh thắng

1356 Trận Poitiers – quân Anh thắng

1372 Trận La Rochelle, trên biển – quân Pháp thắng

1415 Trận Agincourt – quân Anh thắng

1428 Trận Orléans – quân Pháp thắng

1450 Trận Formigny – quân Pháp thắng

1451 Trận Bordeaux – quân Pháp thắng