KHINH BỈ THÓI ĐỜI
Tư Tiền xuống Sài Gòn ở trọn năm năm. Nhờ có thằng Lành ở đậu coi nhà giùm, hễ nhà hư đâu nó sửa đó, nên khi Tư Tiền trở về, thì nhà cửa cũng còn y nguyên như cũ, mà chung quanh nhà lại giẫy cỏ quét rác sạch sẽ, trước cửa có thêm một giàn bầu trái treo lòng thòng, sau hè có thêm hai đám rau, một hàng ớt, một hàng cà, ớt trái chín đỏ lòm, cà trổ bông trắng nõn.
Vì chồng ở tù, nên Tư Tiền trở về Chí Hòa, mà chị ta cũng cho thằng Lành ở đậu luôn trong nhà chớ không đuổi nó đi ở chỗ khác. Mỗi bữa chị ta mua rau, cải, ớt, cà, chuối, mít rồi gánh xuống chợ Bến Thành mà bán. Thằng Lành thì đi làm mướn trong làng, trong xóm, khi gánh đất, khi cuốc giồng, khi lợp nhà, khi đào giếng. Thằng Hồi ở nhà coi nhà, đói bụng cứ lục cơm nguội mà ăn, có buồn lấy mủng vùa múc nước đem ra sân rồi đổ mấy hang cho dế bò lên mà bắt.
Trong năm ba bữa, Tư Tiền nghỉ bán một bữa. Mà hễ bữa nào Tư Tiền nghỉ thì thằng Lành nó cũng nghỉ, không chịu đi làm. Đã vậy mà bữa nào Tư Tiền với thằng Lành ở nhà đủ mặt thì Tư Tiền sai thằng Hồi đi theo mấy con đường trong xóm mà lượm củi khô, hoặc đi vét hầm đắp mương tát nước bắt cá.
Có một bữa thằng Hồi đi quơ củi. Bữa ấy nhờ trời gió mạnh nhánh cây khô rớt xuống nhiều, nên mặt trời mới đứng bóng mà nó đã lượm được một đống củi. Trời nắng chang chang, bờ giồng khô khốc, thằng Hồi khát nước đâm đầu về nhà, rồi đi riết ra sau múc nước mà uống. Phía trước vắng teo, dường như nhà đi khỏi hết. Bị trời nắng đổ hào quang nên bước vô nhà cặp mắt chóa lòa, không thấy đường đi. Thằng Hồi chạy vừa tới cửa buồng, thằng Lành ở trong buồng cũng vừa bước ra. Thằng Hồi không ngó thấy mà tránh nên nó đụng thằng Lành một cái mạnh quá, làm cho nó té nghiêng vô vách một cái ầm. Nó lồm cồm đứng dậy đưa cánh tay trái ra coi thì thấy nẹp vách tre cấn tay rướm máu hai ba đường. Thằng Lành đụng người ta té, đã không thương hại lại nói rằng: "Đáng kiếp! Chạy đi đâu dữ vậy?"
Thằng Hồi đương đứng ứa nước mắt, kế Tư Tiền ở trong buồng ấy bước ra nữa hai tay bới đầu, miệng rủa rằng: "Đồ ôn hoàng dịch lệ, tao biểu mầy đi quơ củi, mầy còn về chi đó hử?". Thằng Hồi đổ quạu, nên bỏ đi ra sau uống nước mà miệng nói cùn quằn rằng: "Củi ta lượm rồi. Khát nước ta về uống nước không cho hay sao?"
Tư Tiền vác roi rượt quất nó trót trót và chửi om sòm rằng: "Cái léo mẹ tiên nhơn tổ đường thằng cha mầy, tao rầy sao mầy dám nói đi nói lại vậy hử. Tao đánh thấy con đĩ mẹ mầy coi. Thứ đồ phản, nuôi uổng cơm. Chết đâu sao nó không chết phứt cho rồi, sống chi cho cực lòng người ta vậy không biết. Từ rày sắp lên hễ tao sai mầy đi quơ củi hay là đi tát cá thì mặt trời lặn mầy mới được về, nếu mầy về trước nữa thì mầy coi tao".
Thằng Hồi vô tội mà bị đánh chửi; bởi vậy nó giận, không thèm uống nước, đi vòng ngả sau ra sân rồi đi tuốt. Nó ghé nhà gần đó xin nước uống đầy một bụng rồi ra lộ ngồi khoanh tay dưới gốc cây gáo mà chơi. Nó nhớ mấy lời của Tư Tiền chửi cha chửi mẹ nó thì nó buồn tủi tức giận hết sức. Nó muốn trở xuống Sài Gòn kiếm thằng Quì, rồi rủ nó dắt nhau mà đi, không biết đi xứ nào, đi đâu cũng được, miễn là thoát khỏi tay Tư Tiền là một người hay đào ông bà, bới cha mẹ nó, nên nó giận lắm. Mà chị Châu đã hết đau chưa? Nếu chỉ đau thì đi sao được, bởi thằng Quì nó nói nó đợi chỉ mạnh rồi nó mới dắt chỉ đi, chớ nó đi mà bỏ chỉ lại bị đòn bị bọng hoài thì tội nghiệp chỉ lắm, nó đi không đành. Còn sợ một nỗi chị Châu đã mạnh, thằng Quì với chỉ dắt nhau đi rồi, nếu hai đứa nó đi mất rồi mình đi với ai.
Thằng Hồi ngồi suy tới tính lui, nó nghĩ người ta cứ chửi rủa đánh đuổi mình hoài, mình còn ở đây làm chi nữa, mình đi ra hoặc may gặp ba má mình, chớ ở đây thì làm sao mà kiếm cho được. Nó nhứt định phải đi, song còn dụ dự chưa biết bữa nào đi. Nó nghĩ việc đó một hồi nữa, rồi quyết đoán sáng bữa sau Tư Tiền đi bán, thằng Lành đi làm, nó ở nhà một mình, nó sẽ bỏ nhà mà trốn. Nó tính xong rồi đứng dậy đi chơi, chẳng hiểu vì cớ nào nó giùn mình hai ba cái rồi bắt ngáp như lúc buồn ngủ vậy mà trên đầu lại nặng trìu trịu. Nó ngồi lại rồi khoanh tay, gục mặt, nhắm mắt. Cách một hồi cặp mắt mở không ra, mà đầu cổ mình mẩy nó lại nóng hầm. Nó ngồi dựa lưng vào gốc cây gáo mà chịu, ai đi ngang qua thấy thằng nhỏ ngồi khoanh tay gục đầu cũng tưởng nó ngủ.
Đến chiều, thằng Hồi thấy trong mình càng thêm nóng, trên đầu càng thêm nặng. Nó vịn gốc cây đứng dậy, rồi ráng thủng thẳng đi về nhà. Nó bước vô cửa, Tư Tiền ngó thấy bèn nói rằng: "Đồ mắc dịch, bây giờ mới về. Đánh nó rồi nó giận lẫy không về ăn cơm. Thây kệ, để bỏ đói nó một bữa cho nó biết chừng".
Thằng Hồi không nói đi nói lại, lần đi lại góc ván phía trong vách nằm chèo queo. Thằng Lành ở đàng sau đi ra, Tư Tiền biểu nó sập cửa tắt đèn mà ngủ. Thằng Lành làm y lời rồi nằm chuồi trên bộ ván chung với thằng Hồi, song nó nằm đầu đàng nầy. Thằng Hồi nằm mê man không biết chi hết. Đến khuya nó khát nước quá, nên ráng ngồi dậy, nó đi múc nước uống mà đi không nổi. Ngoài sân mặt trăng tỏ rạng, vì vách thưa nên yếng sáng giọi vào nhà thấy rõ ràng. Thằng Hồi tính mượn thằng Lành đi múc nước giùm té ra nó dòm chỗ thằng Lành nằm hồi hôm thì bộ ván bỏ trống trơn, không có thằng Lành nằm đó nữa. Nó cùng thế nên phải nằm xuống mà nhịn khát. Đến sáng thằng Hồi mở mắt dòm cùng trong nhà thì trước sau vắng teo, Tư Tiền với thằng Lành đã đi rồi. Nó ráng đi múc nước uống rồi nằm lên chỗ cũ, đầu cũng nặng, mình cũng nóng hoài. Tư Tiền đi bán về hồi nào nó không hay. Đến chiều thằng Lành về, bước lại rờ đầu nó, giở áo nó lên mà coi, rồi đi vô trong nói với Tư Tiền rằng: "Nè, thằng Hồi nó lên trái, đầu nó nóng hực, mình nó nổi mụt đỏ đỏ mà dày trạt. Phải coi chừng, kẻo không xong đa". Thằng Hồi nghe Tư Tiền đáp rằng: "Có trái hay sao? Đâu đi giùm ra ruộng bứt ít bụi rạ về đặng sắc cho nó uống, chớ ai biết thuốc gì bây giờ".
Thiệt quả thằng Hồi bị trái giống. Trong vài bữa thì mặt mày, đầu cổ, mình mẩy, tay chơn có trái mọc dày, mụt nào mụt nấy bóng lưỡng. Thằng Hồi nằm mê man luôn mấy bữa, mà không có thuốc men chi hết, chỉ uống nước rạ mà thôi.
Đứa mắc nạn nhờ có Trời nuôi, tuy mang chứng bịnh hiểm nghèo, song nhờ có Trời phò hộ, nên trái lên đều mà cũng xuống đều, bởi vậy trong ít ngày thì nó đã mạnh, ra vô được. Nó bị trận đau nầy nên mình nó ốm nhách, mặt nó rỗ chằng. Mấy người ở gần đây vẫn đã biết mặt nó cháo chan mà bây giờ thấy nó lạ hoắc.
Tư Tiền thấy nó đã mạnh rồi, bèn sai đi quơ củi bắt cá nữa. Một bữa nọ, ăn cơm sớm mai rồi, thằng Hồi xách một cái giỏ với một cái thùng ra đi. Nó đi dọc theo lộ được một khúc xa xa, gặp một cái vũng nước dựa bờ lộ, nó bèn cởi áo quần bỏ trên cỏ, rồi nhảy xuống móc đất be vòng theo vũng nước. Nó làm thủng thẳng và làm và chơi, nên đắp bờ coi láng lẩy. Đắp bờ xong rồi nó mới lấy thùng mà tát nước. Nó tát một hồi mỏi tay, nên buông thùng mà nghỉ. Nó ngó mông trên bờ lộ, trời nắng chang chang, có một cái xe hơi ở phía Sài Gòn chạy lên, máy kêu vù vù, kèn bóp te te, sau xe bụi bay mịt mù. Xe chạy ngang qua nó một cái ồ, nó đứng ngó theo, trong lòng khoan khoái, không biết làm sao mà ngồi trên cái xe như vậy, đặng chạy thử coi trong bụng nó vui sướng đến bực nào.
Xe hơi đã chạy mất rồi, không còn nghe tiếng máy kêu và tiếng kèn bóp nữa, mà thằng Hồi vẫn còn đứng ngó mông theo. Nó đương thầm tính hễ nó gặp được ba má nó rồi nó sẽ biểu ba nó mua một cái xe hơi đặng cho nó đi chơi. Thình lình có một đứa nhỏ đi ngang qua lộ. Nó ngó lên thấy quả là thằng Quì, vùng kêu lớn mà hỏi rằng: "Quì, mầy đi đâu lên trên nầy?". Thằng Quì đứng khựng lại, ngó nó chưng hửng. Thằng Hồi buông cái thùng lật đật leo lên lộ, chạy lại nắm tay thằng Quì mà hỏi nữa rằng:
- Mầy đi đâu đây?
- Tao đi kiếm mầy chớ đi đâu.
- Sao mầy biết tao ở đây mà kiếm?
- Hôm kỳ xưa, tao nghe má mầy nói về Chí Hòa. Tao hỏi thăm họ rồi tao đi. Nhà mầy ở đâu?
- Ở dưới kia.
- Mặt mầy sao mà có lỗ có hang cùng hết vậy?
- Tao bị lên mùa.
- Vậy hay sao? Hồi nào?
- Hôm trước. Tao mới hết.
- Mặt mầy rỗ, bây giờ coi mầy lạ quá. Tao thấy mầy mà tao không dè, nghe chừng mầy lên tiếng tao mới biết.
- Tao tính tao xuống Đất Hộ kiếm mầy, té ra tao mới tính rồi kế bị lên mùa nên không đi được. Mầy đi thăm tao chơi rồi về hay đi đâu? Chị Châu hết đau hay chưa?
- Chỉ chết rồi, còn đâu mà hỏi.
- Úy chà! Sao mà chết vậy? Chết hồi nào?
- Chết hôm kia, kể về bữa nay là ba bữa rồi. Không chết sao được. Chị tao đau mà tía tao không thèm ngó ngàng gì hết. Tía tao bỏ liều không mua được lấy một cắc bạc thuốc cho chị tao uống. Còn má tao thì cứ nói chị tao làm bộ, hễ ra vô thấy chị tao nằm thì chửi rủa. Tội nghiệp quá! Cái đêm mà rồi sáng ra chỉ chết đó, tao lén rờ mặt chỉ coi chỉ nóng nhiều ít. Chỉ mượn tao đắp chiếu giùm cho chỉ rồi chỉ khóc chỉ nói với tao như vầy: "Chị có chết rồi, em phải trốn đi đi, đừng có ở đây nữa! Em ở đây, em cũng chết theo chị vậy đa, nói cho biết".
Thằng Quì nói tới đó rồi nó ngồi trên bờ lề mà khóc. Thằng Hồi còn ở trần ở truồng, nó thấy vậy nó cũng ngồi xề dựa bên đó mà nói rằng: "Mầy với chị Châu là con ghẻ mà má mầy thương sao được. Tao đây cũng vậy, tao không phải con ruột nên má tao cũng đánh chửi tao hoài". Thằng Quì lặng thinh một hồi rồi đáp rằng:
- Tao nghĩ lại tao không giận má tao cho lắm. Tao phiền là phiền tía tao, cứ nghe lời má tao mà đánh hai chị em tao hoài. Tại tía tao nên chị tao mới chết đó.
- Nè Quì, hổm nay tao về trên nầy, má tao trai gái với anh Lành mầy a.
- Anh Lành nào?
- Anh Lành ở đậu nhà má tao đó.
- Tao không biết ảnh bao lớn?
- Ảnh bằng anh Kim vậy, mà mập hơn.
- Mọi rợ quá! Chồng bị ở tù, má mầy ở nhà lấy trai hay sao?
- Vậy mới kỳ. Tao nói cho mầy biết thôi, mầy đừng có nói bậy, má tao hay má tao đánh chết.
- Ai nói làm gì.
- Mầy lên chơi chừng nào mầy về?
- Tao không về. Về làm gì nữa?
- Mầy tính trốn luôn hay sao?
- Ừ.
- Nếu mầy đi luôn thì tao đi với mầy.
- Tao tính lên rủ mầy đi đây.
- Hổm nay tao cũng muốn rủ mầy; tao sợ chị Châu còn đau mầy chưa đi được, nên tao chưa xuống. Thôi, bây giờ chị Châu chết rồi thì hai đứa mình đi. Để tao tắm rửa bận quần áo rồi đi.
Thằng Hồi nhảy xuống vũng nước rửa sạch mình mẩy, đầu cổ rồi nó leo lên bận quần áo. Nó bận một cái áo vải cũ khi trước màu trắng mà bây giờ đã trổ màu vàng với cái quần vải đen đứt lai lại rách đầu gối. Nó ngó thằng Quì, thấy nó cũng bận quần vải đen như nó, còn ở trên thì bận một cái áo thun rách, đã rộng mà lại dài, nó bèn cười mà nói rằng: "Mình bận áo xấu quá! Mình đi ra bầy trẻ thấy mình chắc nó cười. Mà thây kệ, nếu tao gặp được ba má tao thì thiếu gì đồ tốt mà lo".
Bận đồ xong rồi, thằng Hồi mới hỏi rằng:
- Bây giờ mình đi đâu?
- Đi xuống Sài Gòn.
- Xuống Sài Gòn rủi gặp tía mầy rồi sao?
- Ờ, xuống đó khó há... Thây kệ, xuống đó rồi mình sẽ tính.
- Cha chả, xuống Sài Gòn bây giờ phải trở lại đi ngang nhà tao. Bữa nay có má tao ở nhà, tao sợ đi ngang má tao ngó thấy quá.
- Có đường nào khác hôn? Mình đi vòng, bất quá đi xa một chút có hại gì.
- Ờ được. Tao nghe nói lên trên đây một chút có cái ngả trổ xuống Sài Gòn. Thôi mình lên đó rồi hỏi thăm đường đi.
- Đi bây giờ thúng với giỏ của mầy làm sao?
- Thây kệ, bỏ cho rảnh, cần gì.
- Uổng lắm chớ.
- Đồ bậy bạ mà tiếc giống gì mậy. Thôi đi nè.
Thằng Hồi ngó cái thúng với cái giỏ rồi cười và nói rằng: "Tụi, nằm đó chơi nghe hôn tụi. Ở đó mạnh giỏi". Thằng Quì thấy vậy tức cười, nó kéo thằng Hồi đi và nói rằng:
- Mọi rợ quá.
- Mầy nói cái gì mọi rợ?
- Tao nói má mầy.
- Má tao sao mà mọi rợ.
- Chồng đi ăn trộm cho mà ăn, rủi bị bắt ở tù, ở nhà lấy trai, má mầy làm như vậy không phải mọi rợ hay sao?
- Ờ phải. Mọi rợ thiệt.
Thằng Hồi nói dứt lời, liền day lại, đưa tay phía nhà Tư Tiền ở và nói rằng: "Thôi má ở với tía Lành nghe hôn má. Tôi đi đa". Hai đứa ngó nhau cười ngất rồi cặp kè nhau mà đi.