Vệ Sinh Yếu Quyết

Dưỡng Nhi

Nuôi con là việc rất cần

 

Mọi người ai cũng quan tâm hàng ngày

 

Tiên thiên bẩm thụ chẳng đầy

 

Là vì thiếu phép dưỡng thai trong lòng

 

Hậu thiên nuôi dưỡng chẳng phòng

 

Thì con ốm yếu gày còm chết non

 

Anh nhi như cái mầm non

 

Cần nên vun tưới, chăm nom, giữ gìn

 

Dự phòng ngay lúc mới sinh

 

Trước tiên cắt rốn, gừng, hành xát dao

 

Vải mềm nước muối tẩm vào

 

Quấn tay móc miệng độc trào tiết ra

 

Lại dùng nước nấu Ngân hoa

 

Tắm ngay cho trẻ, ngoài da mát lành

 

Dự phòng đậu sởi phát sinh

 

Lá xoan, ích mẫu rửa mình cũng hay

 

Dự phòng thai nhiệt kinh sài

 

Lúc khi mới đẻ uống ngay Ngưu Hoàng

 

Phòng ngừa kiết lỵ tiện đường

 

Uống ngay cam thảo, mật ong kiện tỳ

 

Phòng ngừa kinh giản, đậu mùa

 

Cho uống sữa lợn tháng đầu cũng nên

 

Buộc bụng cho kẻ không quên

 

Chặn tà hàn thấp nhiễm truyền tề phong (uốn ván rốn)

 

Khi tắm cho trẻ phải phòng

 

Gió lùa nước lạnh, trẻ run rẩy mình

 

Chớ nên để trẻ sợ kinh

 

Tắm lâu nên kỵ, lau mình nhẹ tay

 

Giữ lưng cho trẻ cần thay

 

hàn thấp xâm nhập, kinh sài phát ra

 

Phong trì sau gáy thường xoa

 

Đề phòng ngoại cảm phong tà Lục dâm

 

Khi cảm chỗ đó nên chườm

 

Mồ hôi ra được, trẻ thường lại chơi

 

Hớt tóc chỗ ấm nên ngồi

 

Làn đào, bột mịn, cạo rồi liền xoa

 

Đề phòng lở ngứa ngoài da

 

Dùng nước Kinh giới, hoè hoa tắm thường

 

Cho mặc ấm bụng, ấm lưng

 

Ấm chân, kín rốn còn hơn bịt đầu

 

Áo quần thích ứng theo mùa

 

Bịt hơi nóng quá phải ngừa ngứa sang (Lở)

 

Trên đầu dương khí bốc lên

 

Đội mão hơi bức hoá sinh chốc đầu

 

Dưới chân chẳng thiết ấm nhiều

 

Từ khi trẻ đã bắt đầu tập đi

 

Để cho cơ biểu thích nghi

 

Khi trời ấm lạnh cho đi ra ngoài

 

Trong phòng ủ ấm là sai

 

Đến khi thay đổi tiết trời cảm ngay

 

Cho nằm ở chỗ thoáng hơi

 

Nhưng cần phải tránh những nơi gió lùa

 

Đề phòng hàn thấp răn ngừa

 

Lăn mình dưới đất, nằm bò ngoài sương

 

Nằm nơi mát lạnh nên kiêng

 

Mặc dù tiết nóng chớ nên ở trần

 

Khi ngủ bụng ngực đắp chăn

 

Còn kiêng tiếng động giật mình hoảng kinh

 

Gối đầu Hoa cúc nhẹ thanh

 

Phòng ngừa phong nhiệt xông lên mắt đầu

 

Tịch (tránh) tà cho đeo bao trừ

 

Địa liền, Long não, A nguỳ, Chân hương

 

Gặp khi sấm sét tiếng vang

 

Nhét tai cho trẻ để phòng điếc tai

 

Lại cần biết cách cho chơi

 

Cấm ôm súc vật, tránh nơi lạ thường

 

Đồ chơi thanh nhã nên dùng

 

Chớ cho bốc đất, bắt trùng mà ăn

 

Ngồi lê dưới đất nên răn

 

Trùng xâm, kiến đốt, bất thần bệnh sinh

 

Chơi dao, chơi lửa đáng kinh

 

Đề phòng tai nạn, thân hình đao thương

 

Nuôi trẻ tuần tiết phải tường

 

Vỡ da sốt lớn là thường đừng lo

 

Vội dùng thuốc mạnh hồ đồ

 

Hài nhi non nớt, nguy cơ tới liền

 

Mọc răng đi tướt suốt đêm

 

Vội vàng cầm ỉa sẽ thêm nóng nhiều

 

Tập ngồi chớ để ngồi lâu

 

Tuỷ non, xương yếu về sau lưng gù

 

Tập đi sớm quá cũng ngừa

 

Làm trẻ rán sức, gân mềm chồn chân

 

Luận về cho bú, cho ăn

 

Là phần trọng yếu ta cần quan tâm

 

Những điều nhũ mẫu phải làm

 

Giữ sao cho sữa tốt lành luôn luôn

 

Phòng dục, uống rượu phải kiêng

 

Nhất là ăn thức nướng rang, cay nồng

 

Cùng thức sống lạnh cay nhờn

 

Mặn chua thái quá cũng không nên dùng

 

Uống ăn hỗn tạp không chừng

 

Làm cho chất sữa thất thường, loãng chua

 

Lạnh thì nôn, tháo đầy, ho

 

Nóng thì lở, kiết, bất ngờ lòi dom

 

Sau khi mưa nắng giãi dầm

 

Hoặc khi mẹ mới tắm xong uống liền

 

Sữa này truyền bệnh tất nhiên

 

Cần nên vắt bỏ trước tiên nước đầu

 

Sau khi tích sữa đã lâu

 

Cũng nên vắt bỏ lớp đầu mới an

 

Bú ăn cần cách thời gian

 

Ăn liền lại bú hoàn toàn không tiêu

 

Đang no hoặc giả bú nhiều

 

Nôn, ói, ọc sữa là điều đáng lo

 

Sau khi trẻ đã biết bò

 

Ăn nhiều bột gạo để cho cứng mình

 

Muốn cho bụng dạ yên lành

 

Sớm ăn ngũ cốc cho thành thói quen

 

Kể từ ba tháng trở lên

 

Cho ăn cháo loãng thì yên vị trường

 

Dự phòng tích trệ giun trùng

 

Ít ăn béo ngọt, uống phòng Sứ quân (quả giun)

 

Hạt sen, đậu ván nên ăn

 

Chua cay, đắng chát ta cần phải kiêng

 

Bớt ăn mấy miếng cho thèm

 

Còn hơn bội thực gây nên tích đầy

 

Uống ăn điều độ cần thay

 

Thức ăn thanh đạm là bài thuốc tiên

 

Tôm cua, sò ốc nên kiêng

 

Ăn vào lạnh dạ, ỉa liền phân tanh

 

Đến như kiệu, tỏi, hẹ, hành

 

Dễ sinh hư nhiệt tính tình mẩn mê

 

Chim sẻ, chím ngói bổ ghê

 

Ăn vào trằn trọc khó bề ngủ yên

 

Lại sinh lở ngứa liên miên

 

Thịt gà, cá chép cũng nên ăn vừa

 

Nuôi con biết cách phòng ngừa

 

Thì con khoẻ manh, mẹ đà khỏi lo

 

Nhà nghèo khi đói, khi no

 

Không mền, không áo cần ngừa gió sương

 

May thay tạo hoá đoái thương

 

Lưng cơm mảnh chiếu, con thường vui chơi

 

Vì chưng quen với tiết trời

 

Lại không tích trệ như người cao lương

 

Muốn cho con cái khang cường

 

Khuyên người phụ nữ nên tường cách nuôi