Từ Điển Triệu Chứng Và Chẩn Đoán Bệnh

Tìm hiểu chung

Xơ gan không do rượu là bệnh gì?

Xơ gan không do rượu là giai đoạn sẹo hóa (xơ hóa) của gan gây ra do nhiều loại bệnh lý và tình trạng của gan như viêm gan. Gan thực hiện một số chức năng cần thiết, trong đó có giải độc các chất có hại trong cơ thể, làm sạch máu và sản xuất các chất dinh dưỡng quan trọng.

Xơ gan xảy ra là sự phản ứng với các tổn thương của gan. Mỗi lần gan bị tổn thương, nó cố gắng tự sửa chữa. Trong quá trình này, mô sẹo hình thành. Do xơ gan tiến triển, mô sẹo hình thành ngày càng nhiều, gây khó khăn cho chức năng gan.

Hầu hết những người bị xơ gan đều liên quan đến việc uống nhiều rượu. Mặc dù uống rượu là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh xơ gan, nhưng nhiều người không bao giờ uống rượu cũng có thể phát triển tình trạng này.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của xơ gan không do rượu?

Xơ gan không do rượu thường không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cho đến khi tổn thương gan lan rộng. Khi các dấu hiệu và triệu chứng xảy ra, chúng có thể bao gồm:

• Mệt mỏi
• Chảy máu dễ dàng
• Bầm tím dễ dàng
• Ngứa da
• Da và mắt đổi màu vàng (bệnh vàng da)
• Chất lỏng tích tụ trong bụng (cổ trướng)
• Chán ăn
• Buồn nôn
• Sưng ở chân
• Giảm cân
• Lẫn lộn, buồn ngủ và nói lắp (bệnh não gan)
• Mạch máu giống như màng nhện trên da
• Lòng bàn tay đỏ
• Teo tinh hoàn ở nam giới
• Phì đại vú ở nam giới

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương pháp thích hợp nhất.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra xơ gan không do rượu?

Một trong những công việc của gan là làm sạch vi khuẩn ra khỏi máu. Tuy nhiên, đôi khi các vi trùng có thế ở thể áp đảo. Nhiễm trùng mãn tính do virus viêm gan C là nguyên nhân phổ biến nhất gây xơ gan không do rượu. Trong hầu hết các trường hợp, phải mất nhiều năm cho việc lây nhiễm dẫn đến sẹo. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 20% những người bị viêm gan C mãn tính phát triển thành xơ gan.

Nhiễm trùng mãn tính của viêm gan B cũng có thể dẫn đến xơ gan. Virus gây bệnh viêm gan A không bao giờ tồn tại đủ lâu để gây xơ gan.

Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu, một tình trạng gan chứa nhiều chất béo và trở nên viêm, có thể tiến triển thành xơ gan. Nguyên nhân của viêm gan nhiễm mỡ không do rượu chưa được rõ, nhưng bệnh béo phì, tiểu đường, suy dinh dưỡng thiếu đạm, bệnh tim và các loại thuốc corticosteroid có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.

Một số người có thể bị xơ gan do hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức. Cơ thể sản xuất các kháng thể tấn công các tế bào gan như thể chúng là những kẻ xâm nhập. Gan bị tổn thương và viêm, tình trạng này được gọi là viêm gan tự miễn.

Nguyên nhân hiếm gặp khác gây xơ gan bao gồm tắc nghẽn hoặc viêm đường mật; phản ứng nghiêm trọng với thuốc hoặc chất bổ sung như methotrexate hoặc vitamin A; các cơn suy tim thường xuyên và các tình trạng di truyền như xơ nang; thiếu alpha-1-antitrypsin; bệnh quá tải sắt và bệnh Wilson.

Khoảng 10% các trường hợp không tìm ra nguyên nhân gây xơ gan. Bác sĩ gọi những trường hợp này là “xơ gan vô căn”. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng nhiều người trong 10% trường hợp này thực sự do viêm gan nhiễm mỡ không do rượu gây ra.

Nguy cơ mắc phải

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh xơ gan không do rượu?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ gây xơ gan không do rượu như:

• Viêm gan B mãn tính
• Viêm gan C mãn tính
• Uống rượu trong thời gian dài
• Bệnh gan nhiễm mỡ (gan nhiễm mỡ không do rượu)
• Bệnh gan tự miễn (viêm gan tự miễn, xơ gan mật tiên phát hoặc viêm đường mật xơ hóa tiên phát)
• Bệnh Wilson, dư sắt và các bệnh gan di truyền hiếm gặp khác

Chẩn đoán & Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán xơ gan không do rượu?

Những người bị xơ gan giai đoạn đầu thường không có triệu chứng. Thông thường, xơ gan lần đầu tiên được phát hiện thông qua xét nghiệm máu định kỳ hoặc kiểm tra sức khỏe. Bác sĩ có thể yêu cầu một hoặc nhiều xét nghiệm liên quan đến vấn đề của gan như xơ gan.

Xét nghiệm

• Chức năng gan. Xét nghiệm máu kiểm tra bilirubin dư, là một sản phẩm từ việc phá vỡ các tế bào hồng cầu, cũng như một số enzyme nhất định có thể cho thấy tổn thương gan.
• Chức năng thận. Kiểm tra creatinin máu vì chức năng thận có thể giảm trong giai đoạn sau của bệnh xơ gan (xơ gan mất bù).
• Các xét nghiệm viêm gan B và C. Xét nghiệm máu tìm viêm gan do virus.
• Đông máu. Chỉ số bình thường hóa quốc tế (INR) dùng để kiểm tra khả năng đông máu.

Bác sĩ có thể yêu cầu chẩn đoán hình ảnh và các xét nghiệm khác để tiếp tục chẩn đoán xơ gan:

• Đo cộng hưởng từ đàn hồi hoặc đo độ đàn hồi thoáng qua. Các xét nghiệm hình ảnh không xâm lấn này phát hiện độ cứng hoặc chắc của gan và có thể loại trừ nhu cầu sinh thiết gan.
• Các chẩn đoán hình ảnh khác. Chụp MRI, CT và siêu âm tạo ra hình ảnh của gan.
• Sinh thiết. Một mẫu mô (sinh thiết) không nhất thiết chẩn đoán xơ gan. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sử dụng nó để xác định độ nghiêm trọng, mức tiến triển và nguyên nhân gây tổn thương gan.

Nếu có xơ gan, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm chẩn đoán thường xuyên để theo dõi các dấu hiệu tiến triển của bệnh hoặc biến chứng, đặc biệt là giãn tĩnh mạch thực quản và ung thư gan.

Những phương pháp nào dùng để điều trị xơ gan không do rượu?

Điều trị xơ gan phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tổn thương gan. Mục tiêu điều trị là làm chậm sự tiến triển của mô sẹo trong gan và ngăn ngừa hoặc điều trị các triệu chứng và biến chứng của xơ gan. Bạn có thể cần nhập viện nếu tổn thương gan nghiêm trọng.

Điều trị nguyên nhân tiềm ẩn gây bệnh xơ gan

Với xơ gan sớm, điều trị các nguyên nhân cơ bản gây ra bệnh có thể giảm tổn thương gan, bao gồm:

• Giảm cân. Những người bị xơ gan do bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu có thể khỏe mạnh hơn nếu họ giảm cân và kiểm soát lượng đường trong máu. Duy trì lượng protein đầy đủ trong khi cố gắng giảm cân là quan trọng trong các trường hợp xơ gan.
• Các thuốc kiểm soát bệnh viêm gan. Các thuốc có thể hạn chế tổn thương thêm cho các tế bào gan do viêm gan B hoặc viêm gan C thông qua việc điều trị đặc hiệu các virus này.
• Các thuốc khác kiểm soát nguyên nhân và triệu chứng của xơ gan. Các thuốc có thể làm chậm sự tiến triển của một số loại xơ gan. Ví dụ như đối với những người bị xơ gan mật tiên phát (hiện nay được biết đến là viêm đường mật tiên phát), chẩn đoán sớm và thuốc có thể làm chậm đáng kể tiến triển dẫn đến xơ gan.
• Các thuốc khác có thể làm giảm một số triệu chứng nhất định như ngứa, mệt mỏi và đau đớn. Bổ sung dinh dưỡng có thể được chỉ định để chống suy dinh dưỡng liên quan đến xơ gan và ngăn chặn yếu xương (loãng xương).

Điều trị các biến chứng của xơ gan

Bác sĩ điều trị bất kỳ các biến chứng của xơ gan, bao gồm:

• Chất lỏng dư trong cơ thể. Chế độ ăn uống ít natri và thuốc ngăn ngừa sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể, có thể giúp kiểm soát cổ trướng và sưng phù. Đối với tình trạng tích tụ chất lỏng nghiêm trọng hơn, bạn có thể cần được làm thủ thuật dẫn lưu hoặc các biện pháp can thiệp để giảm bớt áp lực. Đôi khi, một ống nhỏ – tạo đường thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh trong (TIPS) – được đặt vào tĩnh mạch trong gan để giảm áp lực của gan và làm chậm tốc độ tích tụ chất lỏng.
• Tăng huyết áp cửa. Một số loại thuốc huyết áp có thể kiểm soát gia tăng áp lực trong các tĩnh mạch cung cấp máu cho gan (tăng huyết áp cửa) và ngăn ngừa chảy máu nghiêm trọng. Bác sĩ sẽ thực hiện nội soi đều đặn để tìm tĩnh mạch giãn rộng trong thực quản hoặc dạ dày (giãn tĩnh mạch) có thể gây chảy máu. Nếu phát triển giãn tĩnh mạch, bạn có thể sẽ cần thuốc để giảm nguy cơ chảy máu. Nếu không chịu được thuốc và có dấu hiệu cho thấy giãn tĩnh mạch gây chảy máu hoặc có khả năng gây chảy máu, bạn có thể cần làm thủ thuật (băng thắt) để cầm máu hoặc giảm nguy cơ chảy máu thêm. Trong trường hợp nặng, ống nhỏ có thể được đặt trong các tĩnh mạch gan để giảm áp lực trong gan và ngăn chặn chảy máu nhiều hơn.
• Nhiễm trùng. Thuốc kháng sinh hoặc các phương pháp điều trị khác được sử dụng điều trị nhiễm trùng. Bác sĩ cũng có thể khuyên bạn nên tiêm phòng cúm, viêm phổi và viêm gan.
• Tăng nguy cơ ung thư gan. Bác sĩ sẽ khuyên bạn nên xét nghiệm máu và siêu âm mỗi 6 tháng để tìm kiếm các dấu hiệu của bệnh ung thư gan.
• Bệnh não gan. Bạn có thể được kê toa thuốc giúp ngăn ngừa tích tụ chất độc trong máu do chức năng gan kém.

Cấy ghép gan

Trong trường hợp xơ gan tiến triển, khi gan không còn hoạt động, ghép gan có thể là lựa chọn điều trị duy nhất. Bệnh nhân cần xem xét lựa chọn này khi họ phát triển các triệu chứng xơ gan như vàng da, giữ nước đáng kể (cổ trướng), chảy máu do giãn tĩnh mạch, bệnh não gan, rối loạn chức năng thận hoặc ung thư gan. Ghép gan là thay thế gan bệnh bằng một lá gan khỏe mạnh từ người hiến tặng đã chết hoặc một phần gan từ người sống. Thông thường các ca ghép gan đều do người bệnh bị xơ gan.

Các ứng cử viên cho ghép gan cần thực hiện nhiều xét nghiệm nhằm xác định xem họ có đủ sức khỏe để có một kết quả tốt sau phẫu thuật không.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn quản lý xơ gan không do rượu?

Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với xơ gan không do rượu:

• Không uống rượu. Cho dù xơ gan là do sử dụng rượu mãn tính hoặc các bệnh khác gây ra, bạn cũng cần tránh uống rượu. Uống rượu có thể gây tổn thương gan thêm.
• Có một chế độ ăn uống ít natri. Muối dư có thể làm cơ thể duy trì chất lỏng, phù nề ở bụng và chân. Bạn hãy sử dụng thảo dược cho gia vị thực phẩm, chứ không dùng muối. Chọn thực phẩm chế biến có ít natri.
• Chế độ ăn uống lành mạnh. Xơ gan dẫn đến suy dinh dưỡng và mất cơ. Việc bảo vệ gan tốt nhất để chống lại sự phát triển của xơ gan là duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, với nhiều loại trái cây và rau quả. Bạn cũng cần protein, như các loại đậu, thịt gia cầm hoặc cá, tránh hải sản thô.
• Tránh nhiễm trùng. Xơ gan làm cho cơ thể khó khăn hơn trong việc chống lại nhiễm trùng. Tự bảo vệ mình bằng cách rửa tay thường xuyên. Ngoài ra, bạn cũng nên chích ngừa viêm gan A và B, cúm và viêm phổi.
• Sử dụng thuốc không kê toa cẩn thận. Xơ gan làm cho việc chuyển hóa các thuốc khó khăn hơn. Vì lý do này, hãy hỏi bác sĩ trước khi dùng bất cứ loại thuốc nào, bao gồm cả các loại thuốc không cần toa. Tránh các loại thuốc như aspirin và ibuprofen (Advil, Motrin IB, những biệt dược khác). Nếu bạn bị tổn thương gan, bác sĩ có thể khuyên bạn nên sử dụng acetaminophen (Tylenol, những biệt dược khác) với liều thấp hơn.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

docsach24.com chỉ đưa ra thông tin tham khảo không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.