Từ Điển Triệu Chứng Và Chẩn Đoán Bệnh

Tìm hiểu chung

U tuyến giáp lành tính là bệnh gì?

U tuyến giáp lành tính là những khối u (bướu) chứa đầy chất rắn hoặc chất lỏng hình thành trong tuyến giáp – một tuyến nhỏ nằm trước vùng cổ, ngay trên xương ức.

Hầu hết các khối u tuyến giáp là lành tính, nhưng có khoảng 5% là ác tính. Các khối u lành tính có thể bao gồm u dạng tuyến của tuyến giáp, viêm tuyến giáp, u nang tuyến giáp và bướu giáp đa nhân.

Triệu chứng thường gặp

Những dấu hiệu và triệu chứng của u tuyến giáp lành tính?

Hầu hết các khối u tuyến giáp lành tính không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào. Đôi khi, một vài khối u ở tuyến giáp trở nên quá lớn mà:

• Người bệnh tự cảm thấy
• Được nhìn thấy, thường là sưng ở phần cổ
• Đè vào khí quản hoặc thực quản, gây khó thở hoặc nuốt nghẹn.

Trong một số trường hợp, các khối u lành tính sản sinh ra nhiều thyroxine – một hormone tiết ra bởi tuyến giáp – hơn bình thường. Mức thyroxine cao có thể gây triệu chứng cường giáp như:

• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Tăng tiết mồ hôi
• Run tay
• Buồn nôn
• Nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp

Một số ít u tuyến giáp là ung thư (ác tính), nhưng để xác định một khối u tuyến giáp là u ác tính thì không thể chỉ dựa vào một số triệu chứng riêng lẻ. Hầu hết các loại ung thư tuyến giáp phát triển chậm và có thể còn nhỏ khi mới phát hiện. Ung thư tuyến giáp xâm lấn rất hiếm, nhưng những khối u này có thể lớn, cứng chắc, ít di chuyển và phát triển nhanh.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập đến trong bài viết này. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu có bất cứ dấu hiệu nào sau đây:

• Giảm cân đột ngột mặc dù vẫn thèm ăn bình thường hoặc tăng cảm giác ngon miệng
• Tim đập nhanh
• Rối loạn giấc ngủ
• Yếu cơ
• Nhạy cảm hoặc khó chịu.

Mặc dù hầu hết các bướu tuyến giáp không phải ung thư (lành tính) và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, nhưng hãy yêu cầu bác sĩ kiểm tra bất kỳ chỗ sưng khác thường nào ở cổ, đặc biệt nếu bạn cảm thấy khó thở hoặc nuốt nghẹn.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân nào gây ra u tuyến giáp lành tính ?

Các nguyên nhân gây ra bệnh gồm:

• Thiếu iốt. Thiếu hụt lượng iốt trong chế độ ăn uống hàng ngày đôi khi có thể gây ra những bướu giáp nhân.
• Mô tuyến giáp bình thường tăng sinh quá mức. Nguyên nhân này vẫn chưa được biết rõ, sự tăng sinh quá mức như vậy đôi khi được xem là u dạng tuyến của tuyến giáp – không phải là ung thư và không được xem là nghiêm trọng trừ khi sự tăng sinh này gây ra các triệu chứng khó chịu cho người bệnh do kích thước của khối u. Một số loại u dạng tuyến của tuyến giáp (các tế bào tuyến giáp tự trị hoặc cường chức năng) sản sinh ra các hormone giáp ngoại lai vượt khỏi tầm kiểm soát cân bằng của tuyến yên, dẫn tới sự tăng sinh quá mức hormone giáp trạng (được gọi là cường giáp).
• Nang giáp. Các khoang chứa đầy dịch (được gọi là nang) là loại phổ biến trong những u dạng tuyến của tuyến giáp. Thông thường, các thành phần rắn được trộn lẫn với dịch trong các nang giáp. U nang tuyến giáp thường lành tính, nhưng thỉnh thoảng có thể chứa các thành phần ác tính.
• Viêm tuyến giáp mạn tính (viêm tuyến giáp). Bệnh Hashimoto, một rối loạn của tuyến giáp, có thể gây ra viêm tuyến giáp, dẫn đến bướu giáp nhân. Điều này thường liên quan đến việc suy giảm hoạt động tuyến giáp (còn gọi là nhược giáp).
• Bướu giáp đa nhân. “Bướu giáp đa nhân” là một thuật ngữ được sử dụng để mô tả bất kỳ sự tăng sinh nào của tuyến giáp, có thể là do thiếu iốt hoặc do rối loạn tuyến giáp. Một bướu giáp đa nhân bao gồm nhiều bướu nhỏ khác nhau. Nguyên nhân gây nên bướu giáp đa nhân  còn chưa được biết rõ.

Nguy cơ mắc phải

Những ai thường mắc phải u tuyến giáp lành tính?

Khoảng 40% người trưởng thành thường có một khối u hoặc nhiều khối u. Bệnh này phổ biến hơn ở phụ nữ. Khoảng 8–65% bệnh nhân có tuyến giáp bình thường với nhiều bướu nhỏ có thể nhìn thấy rõ, ngược lại tỷ lệ người mắc u ác tính là 2–4%. Hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc u tuyến giáp lành tính?

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.

Điều trị hiệu quả

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán u tuyến giáp lành tính?

Khi đánh giá khối u tuyến giáp lành tính, một trong những mục tiêu chính của bác sĩ là loại trừ khả năng ung thư tuyến giáp. Ngoài ra, bác sĩ còn muốn kiểm tra một số chức năng bình thường của tuyến giáp. Các xét nghiệm bao gồm:

• Khám sức khỏe. Bệnh nhân sẽ được yêu cầu thực hiện động tác nuốt do khối u ở tuyến giáp sẽ di chuyển lên xuống khi người bệnh nuốt. Bác sĩ cũng sẽ tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng của cường giáp, như run tay, tăng phản xạ, nhịp tim nhanh hoặc loạn nhịp; cũng như các dấu hiệu và triệu chứng của nhược giáp như nhịp tim chậm, da khô và phù mặt.
• Xét nghiệm chức năng tuyến giáp. Các xét nghiệm định lượng thyroxine, triiodothyronine trong máu (những hormone do tuyến giáp tiết ra) và hormone kích thích tuyến giáp (được phóng thích bởi tuyến yên) có thể cho biết tuyến giáp sản sinh ra thyroxine có quá nhiều (cường giáp) hay quá ít (nhược giáp) không.
• Siêu âm. Kỹ thuật hình ảnh này sử dụng sóng âm thanh tần số cao thay vì bức xạ để tạo ra hình ảnh. Siêu âm cung cấp thông tin tốt nhất về hình dạng và cấu trúc của các bướu nhỏ. Siêu âm có thể được sử dụng để phân biệt cấu trúc dạng nang với u đặc hoặc xác định sự hiện diện của đa nhân trong tuyến giáp. Ngoài ra, siêu âm còn được sử dụng trong việc thực hiện sinh thiết lõi bằng kim nhỏ.
• Sinh thiết lõi bằng kim nhỏ. U thường được sinh thiết để bác sĩ chắc chắn không có sự hiện diện của tế bào ung thư. Phương pháp này giúp phân biệt giữa u giáp lành tính và ác tính. Bác sĩ sẽ chèn kim rất nhỏ vào trong niêm mạc và lấy mẫu tế bào. Thủ thuật được tiến hành tại phòng khám, mất khoảng 20 phút và đương nhiên bất cứ thủ thuật nào cũng có một phần nhỏ nguy cơ. Thông thường, bác sĩ sẽ sử dụng siêu âm để giúp định hướng việc đặt kim. Các mẫu sinh thiết được gửi đến phòng thí nghiệm và phân tích dưới kính hiển vi.
• Xạ hình tuyến giáp. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể đề nghị xạ hình tuyến giáp để đánh giá bệnh rõ ràng hơn. Một đồng vị phóng xạ iốt được tiêm vào tĩnh mạch cánh tay khi bệnh nhân nằm trên bàn, cùng lúc đó một máy ảnh đặc biệt quét qua tạo nên hình ảnh tuyến giáp trên màn hình máy tính. Các bướu sản sinh ra hormone tuyến giáp ngoại lai – được gọi là nốt nóng – sẽ xuất hiện khi quét vì chúng chiếm nhiều đồng vị hơn so với mô bình thường. Nốt lạnh không hoạt động và xuất hiện dưới dạng khuyết hoặc lỗ hổng trong quá trình quét. Nốt nóng gần như luôn luôn lành tính, nhưng một vài nốt lạnh lại có khả năng gây ung thư. Điều bất lợi của xạ hình giáp là không thể phân biệt tính chất lành tính hay ác tính của những nốt lạnh. Thời gian của một lần xạ hình giáp luôn thay đổi, tùy thuộc vào việc phải mất bao lâu để đồng vị phóng xạ tiếp cận tuyến giáp. Bạn có thể bị khó chịu ở cổ khi quá trình xạ hình lâu và sẽ phải chịu tiếp xúc trực tiếp với một lượng nhỏ bức xạ trong quá trình xạ hình tuyến giáp.

Những phương pháp nào dùng để điều trị u tuyến giáp lành tính?

Các phương pháp điều trị bệnh bao gồm:

• Chờ đợi. Nếu sinh thiết cho kết quả u tuyến giáp là lành tính, bác sĩ có thể gợi ý bạn chỉ cần theo dõi mà không cần can thiệp gì thêm. Điều này có nghĩa là bệnh nhân chỉ cần được đánh giá lâm sàng và các xét nghiệm chức năng tuyến giáp theo những khoảng thời gian tái khám đều đặn. Bạn có thể được yêu cầu sinh thiết lại nếu thấy khối u lớn hơn lúc đầu. Nếu u tuyến giáp lành tính không thay đổi về kích thước, bạn có thể không cần điều trị gì thêm.
• Điều trị với thuốc kháng giáp. Việc điều trị u tuyến giáp lành tính có thể dùng levothyroxine (Levoxyl®, Synthroid®,…), một dạng tổng hợp thyroxine chiết xuất dạng viên. Việc cung cấp thêm hormone tuyến giáp sẽ báo hiệu tuyến yên sản sinh ra TSH ít hơn (TSH là hormone kích thích sự phát triển của mô tuyến giáp). Tuy nhiên, liệu pháp này vẫn còn rất nhiều tranh luận. Không có bằng chứng rõ ràng cho thấy việc điều trị bằng thuốc kháng giáp sẽ làm thu nhỏ kích thước khối u, thậm chí là những u nhỏ lành tính.
• Phẫu thuật. Thỉnh thoảng, một khối u tuyến giáp lành tính có thể cần phẫu thuật, đặc biệt trong trường hợp nó lớn đến nỗi khiến bạn khó thở hoặc nuốt nghẹn. Phẫu thuật cũng được xem xét đối với những người có bướu đa nhân lớn, đặc biệt khi bướu gây co thắt đường hô hấp, thực quản hoặc mạch máu. Bướu được chẩn đoán là không xác định hoặc nghi ngờ ác tính cũng cần phải được phẫu thuật để có thể kiểm tra các dấu hiệu ung thư dễ dàng hơn.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của u tuyến giáp lành tính?

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết thêm thông tin.

Việc phát hiện, chẩn đoán và điều trị khối u tuyến giáp lành tính tương đối dễ dàng. Bất cứ khi nào phát hiện một khối u ở vùng cổ, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn cụ thể. Tuy nhiên, bạn cũng đừng quá lo lắng vì tỷ lệ u ác tính của tuyến giáp tương đối thấp.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

docsach24.com chỉ đưa ra thông tin tham khảo không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.