Từ Điển Triệu Chứng Và Chẩn Đoán Bệnh

Tìm hiểu chung

Thoái hóa điểm vàng thể ướt là bệnh gì?

Thoái hóa điểm vàng thể ướt là một bệnh mắt mãn tính, gây mờ mắt hoặc một điểm mù trong tầm nhìn. Bệnh này thường gây ra bởi các mạch máu bất thường rò rỉ chất lỏng hoặc máu vào điểm vàng. Hoàng điểm là một phần của võng mạc chịu trách nhiệm về thị lực trung tâm.

Thoái hóa điểm vàng thể ướt là một trong hai loại thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác. Các loại khác, như thoái hóa điểm vàng thể khô, phổ biến và ít nghiêm trọng hơn. Thể ướt thường bắt đầu từ thể khô.

Phát hiện và điều trị thoái hóa điểm vàng thể ướt sớm có thể giúp bạn tránh mất thị lực và trong một số trường hợp có thể phục hồi thị lực.

Triệu chứng

Những dấu hiệu và triệu chứng của bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt là gì?

Các triệu chứng phổ biến của bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt là:

• Hình ảnh bị biến dạng như nhìn đường thẳng thành đường cong
• Giảm thị lực trung tâm ở một hoặc cả hai mắt
• Giảm cường độ hay độ sáng của màu sắc
• Thấy rõ một đốm mờ hoặc điểm mù trong tầm nhìn
• Thị lực chung bị mờ dần
• Bệnh bắt đầu đột ngột và các triệu chứng nhanh chóng xấu đi.

Thoái hóa điểm vàng không ảnh hưởng đến tầm nhìn bên (ngoại biên), vì vậy nó hiếm khi gây mù.

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.

Khi nào bạn cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đến khám bác sĩ nếu nằm trong những trường hợp sau đây:

• Bạn nhận thấy những thay đổi về thị lực trung tâm
• Khả năng nhìn màu sắc và các chi tiết bị suy yếu dần

Những thay đổi này có thể là dấu hiệu đầu tiên của sự thoái hóa điểm vàng, đặc biệt nếu bạn hơn 50 tuổi.

Nguyên nhân

Nguyên nhân nào gây ra bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt?

Không ai biết chính xác nguyên nhân gây ra thoái hóa điểm vàng thể ướt, nhưng bệnh thường phát triển ở những người đã có thoái hóa điểm vàng thể khô. Trong tất cả những người có thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi, khoảng 10% trường hợp là dạng ướt.

Bênh thoái hóa điểm vàng thể ướt có thể phát triển theo nhiều cách khác nhau:

• Mất thị lực do tăng trưởng mạch máu bất thường. Đôi khi, các mạch máu mới bất thường phát triển từ màng mạch phía dưới và chảy vào điểm vàng (tân mạch hắc mạc). Màng mạch là lớp mạch máu nằm giữa võng mạc và lớp cứng bên ngoài của mắt (màng cứng). Những mạch máu bất thường có thể gây rò rỉ chất lỏng hoặc máu, ảnh hưởng tới chức năng của võng mạc.
• Giảm thị lực gây ra do tích tụ chất lỏng ở phía sau mắt. Khi chất lỏng rò rỉ từ màng mạch, nó tích tụ giữa màng mạch và một lớp tế bào mỏng gọi là sắc tố võng mạc biểu mô. Điều này có thể gây ra một vết sưng trong hoàng điểm, dẫn đến mất thị lực.

Nguy cơ mắc phải

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng ướt như sau:

• Tuổi tác. Căn bệnh này phổ biến nhất ở những người trên 65 tuổi.
• Lịch sử gia đình. Căn bệnh này có yếu tố di truyền. Các nhà nghiên cứu đã xác định một số gen liên quan đến sự phát triển tình trạng này.
• Hút thuốc. Hút thuốc lá hoặc thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá làm tăng đáng kể nguy cơ mắc thoái hóa điểm vàng.
• Béo phì. Nghiên cứu cho thấy béo phì làm tăng nguy cơ cho các thoái hóa điểm vàng nhẹ và trung bình tiến triển thành dạng nghiêm trọng hơn.
• Bệnh tim mạch. Các bệnh ảnh hưởng đến tim và mạch máu có thể làm tăng nguy cơ cho thoái hóa điểm vàng.

Chẩn đoán & Điều trị

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt?

Bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử, lịch sử bệnh lý gia đình và tiến hành kiểm tra mắt toàn diện. Để xác định chẩn đoán thoái hóa điểm vàng, bác sĩ cần làm một số xét nghiệm khác bao gồm:

• Kiểm tra mặt sau của mắt. Bác sĩ nhãn khoa sẽ nhỏ vài giọt thuốc vào mắt để làm giãn đồng tử, sau đó sử dụng một công cụ đặc biệt để kiểm tra mặt sau của mắt. Bác sĩ sẽ tìm kiếm chất lỏng, máu hay sự hiện diện các đốm gây ra do cục mỡ. Những người bị thoái hóa điểm vàng thường có nhiều cục mỡ, chất tích tụ màu vàng hình thành dưới võng mạc.
• Kiểm tra các khuyết tật trong trung tâm tầm nhìn. Trong khi kiểm tra mắt, bác sĩ nhãn khoa có thể sử dụng lưới Amsler để kiểm tra khuyết tật của tầm nhìn trung tâm. Nếu bạn bị thoái hóa điểm vàng, bạn sẽ nhìn một số đường thẳng trong lưới bị mờ đi, đứt đoạn hoặc bị bóp méo.
• Chụp mạch huỳnh quang. Trong thử nghiệm này, bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc nhuộm màu vào tĩnh mạch ở cánh tay. Thuốc nhuộm di chuyển và làm nổi bật các mạch máu ở mắt. Một máy ảnh đặc biệt được sử dụng để chụp các hình ảnh khi thuốc nhuộm đi qua các mạch máu. Các hình ảnh này sẽ cho thấy có các mạch máu bất thường hoặc các thay đổi của võng mạc.
• Chụp mạch với indocyanine màu xanh lá cây. Giống như chụp mạch huỳnh quang, xét nghiệm này sử dụng một loại thuốc nhuộm tiêm. Nó có thể được sử dụng để xác nhận kết quả của chụp mạch huỳnh quang hoặc để xác định cụ thể loại thoái hóa điểm vàng.
• Chụp cắt lớp quang học. Kiểm tra hình ảnh không xâm lấn này sẽ hiển thị chi tiết mặt cắt của võng mạc. Xét nghiệm này cho thấy rõ các phần bị mỏng, dày hoặc sưng. Xét nghiệm này cũng được sử dụng để giúp theo dõi cách võng mạc phản ứng với các phương pháp điều trị thoái hóa điểm vàng.

Những phương pháp nào dùng để điều trị bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt?

Các phương pháp điều trị hiệu quả nhất đối với thoái hóa điểm vàng thể ướt là một số thuốc kháng angiogenic.

Sự hình thành mạch là một thuật ngữ dùng để mô tả sự phát triển của các mạch máu mới, đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển bình thường của các cơ quan và các mô trong cơ thể. Tuy nhiên, đôi khi sự phát triển mạch máu quá mức và không bình thường có thể xảy ra trong các bệnh như ung thư (tăng trưởng khối u) và AMD (xuất huyết võng mạc và điểm vàng).

Trọng tâm của phương pháp điều trị với các thuốc kháng angiogenic hiện nay cho thoái hóa điểm vàng thể ướt nhằm giảm nồng độ của một loại protein đặc biệt gọi là yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu hay VEGF, là chất kích thích tăng trưởng mạch máu bất thường ở võng mạc và điểm vàng; do đó, các loại thuốc này được phân loại là phương pháp điều trị kháng VEGF.

Lucentis, Avastin và Eylea

Hiện nay, các loại thuốc này được tiêm trực tiếp vào mắt sau khi bề mặt mắt đã được gây tê. Một kim rất nhỏ được đâm vào gần góc mắt, không phải vùng trung tâm. Trong suốt quá trình tiêm, bác sĩ sẽ yêu cầu bệnh nhân nhìn theo hướng ngược lại để lộ vị trí tiêm và tránh cho bệnh nhân nhìn thấy kim tiêm. Các thuốc kháng angiogenic hiện nay đang sử dụng bao gồm Lucentis, Avastin và Eylea. Một loại thuốc thế hệ cũ, Macugen, cũng được sử dụng trong những hoàn cảnh nhất định.

Quang động trị liệu

Liệu pháp quang động được phát triển bởi các nhà nghiên cứu tại viện Mắt và Tai Massachusetts đã được FDA chấp thuận để điều trị thoái hóa điểm vàng kể từ tháng 4 năm 2000. Liệu pháp quang động hoạt động như sau: 10 phút tiêm tĩnh mạch Visudyne (thuốc tăng độ nhạy cảm ánh sáng), tiếp theo với chiếu tia laser liều thấp, không nhiệt (chỉ có ánh sáng) vào vùng bị ảnh hưởng của võng mạc. Thuốc lưu thông khắp các mạch máu của cơ thể và đặc biệt hấp thụ bởi các mạch máu mới, bao gồm các mạch máu bất thường dưới hoàng điểm.

Tia laser kích hoạt thuốc nhằm đóng chọn lọc các nơi mạch máu bị rò rỉ mà không làm tổn hại đến các mô võng mạc khỏe mạnh xung quanh. Tính năng này cho phép liệu pháp quang động được sử dụng trực tiếp bên dưới trung tâm của hoàng điểm, không giống như laser nhiệt quang động, có thể gây đốt cháy và phá hủy mô võng mạc bình thường.

Laser nhiệt quang động

Laser nhiệt quang động là một kỹ thuật được bác sĩ phẫu thuật võng mạc sử dụng để điều trị một số bệnh về mắt, bao gồm bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt. Tia laser nhiệt được đưa trực tiếp vào mắt tại nơi có các mạch máu bất thường phát triển bên dưới võng mạc. Nhiệt từ laser đóng các mạch máu không mong muốn, ngăn chặn rò rỉ và giảm thị lực hơn nữa.

Nhiệt quang động laser không giúp phục hồi thị lực bị mất. Vì vậy, trước đây nó là phương pháp điều trị quan trọng được thực hiện càng sớm càng tốt trong quá trình bệnh. Tuy nhiên, không giống như liệu pháp quang động, laser nhiệt có thể phá hủy các mô khỏe mạnh xung quanh võng mạc khi nó đóng rò rỉ do sự phát triển bất thường của mạch máu. Vì vậy, nó không còn được sử dụng trên các mạch máu thuộc trung tâm điểm vàng. Hiện nay, laser nhiệt hiếm khi được sử dụng trong thực hành lâm sàng.

Phẫu thuật chuyển vị điểm vàng

Chuyển vị điểm vàng là một phẫu thuật có liên quan đến bóc tách võng mạc với nền của nó, xoay chuyển võng mạc một chút và đưa nó đến một vị trí khác, do đó điểm vàng tựa trên vùng mới lành mạnh hơn. Trong khi phẫu thuật chuyển vị điểm vàng khó có khả năng trở thành một điều trị tiêu chuẩn cho tất cả mọi người bị thoái hóa điểm vàng thể ướt, nó đã được chứng minh có hiệu quả tốt đối với một số người khi được điều trị kịp thời. Phương pháp này không có tác dụng cho thoái hóa điểm vàng thể khô vì những lý do chưa được hiểu rõ, sự thoái hóa tái phát ở vị trí mới.

Chế độ sinh hoạt phù hợp

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn quản lý bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt?

Lối sống sau và biện pháp khắc phục có thể giúp bạn đối phó với bệnh thoái hóa điểm vàng thể ướt:

• Hãy hỏi bác sĩ nhãn khoa để kiểm tra kính đeo. Nếu bạn đeo kính sát tròng hoặc đeo kính, hãy theo toa cập nhật của bác sĩ.
• Sử dụng kính lúp. Một loạt các thiết bị kính lúp khác nhau có thể giúp bạn đọc và làm việc cận cảnh như may vá. Các thiết bị như vậy bao gồm kính lúp cầm tay hoặc kính đeo bình thường. Bạn cũng có thể sử dụng một hệ thống truyền hình mạch kín, sử dụng một máy quay video phóng to các tài liệu cần đọc và chiếu nó trên một màn hình video.
• Thay đổi màn hình máy tính và thêm hệ thống âm thanh. Điều chỉnh kích thước chữ trong cài đặt máy tính. Điều chỉnh màn hình để hiển thị độ tương phản rõ hơn. Bạn cũng có thể lắp đặt thêm hệ thống loa ngoài hoặc các công nghệ khác vào máy tính.
• Sử dụng máy đọc sách điện tử và giao diện bằng giọng nói. Hãy thử các sách in khổ chữ lớn, máy tính bảng và sách nói. Một số ứng dụng máy tính bảng và điện thoại thông minh được thiết kế để giúp những người có thị lực kém. Rất nhiều thiết bị hiện nay được thiết kế với tính năng nhận dạng giọng nói.
• Chọn các thiết bị đặc biệt dành cho người có thị lực kém. Một số đồng hồ, radio, điện thoại và các thiết bị khác có hình cỡ lớn. Bạn có thể xem truyền hình dễ dàng hơn với một màn hình có độ nét cao hơn hoặc có thể ngồi gần màn hình.
• Sử dụng đèn chiếu sáng trong nhà. Ánh sáng tốt hơn giúp việc đọc và các hoạt động hàng ngày dễ dàng hơn đồng thời làm giảm nguy cơ bị té ngã.
• Cân nhắc lựa chọn phương tiện giao thông. Nếu bạn lái xe, hãy kiểm tra với bác sĩ xem việc này có an toàn không. Hãy cẩn trọng trong các tình huống nhất định như lái xe vào ban đêm, tắc đường hoặc trong thời tiết xấu. Sử dụng giao thông công cộng hoặc yêu cầu bạn bè hay thành viên gia đình giúp đỡ, đặc biệt với lái xe vào ban đêm. Hãy sắp xếp sử dụng các dịch vụ đưa đón ở địa phương, mạng lưới lái xe tình nguyện hoặc đi nhờ.
• Nhận hỗ trợ. Thoái hóa điểm vàng có thể gây nhiều khó khăn, do đó bạn có thể có nhiều thay đổi trong cuộc sống. Bạn có thể trải qua nhiều cảm xúc cần được điều chỉnh. Cân nhắc nói chuyện với một cố vấn hoặc tham gia một nhóm hỗ trợ tâm lý. Dành nhiều thời gian với các thành viên trong gia đình và bạn bè luôn giúp đỡ mình.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.

docsach24.com chỉ đưa ra thông tin tham khảo không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.