“Xin lỗi, anh Phương, tôi không biết đồn trưởng Trình là người nhà anh, thật là có lỗi với anh….”
Triệu Cường chiều hôm đó liền đến nhà chúng tôi xin lỗi, khẩu khí thật là khách khí.
Đáng lẽ chiều hôm đó tôi phải đi học, trưa hôm đó bị hắn ta làm loạn, mấy chiếc máy hỏng vẫn chưa kịp sửa, nên dứt khoát trốn học.
Khi Triệu Cường đến, tôi trốn trong phòng ra làm việc, nghe thấy tiếng hắn chỉ thò đầu ra xem một chút, Triệu Cường mắt trái thâm quầng, khóe miệng bị rách, chắc chắn đã bị xử lý rồi.
Buổi trưa khi Trình Tân Kiến vội vàng chạy ra ngoài đồn công an, đã mang theo mấy anh ở đội liên phòng trị an. Cái gọi là đội liên phòng trị an, thực ra hầu hết đều là những người ở các đơn vị khác, giới thiệu đến làm ở đồn công an, vì lực lượng ở đây thiếu thốn nghiêm trọng.
Trong số những người này, có rất nhiều người là loại côn đồ mà Triệu Cường không dây được.
Trình Tân Kiến vì lấy lòng tôi, nên chẳng thèm khách khí gì với Triệu Cường. Các cụ nói kẻ cướp gặp bà già, loại côn đồ tép riu thế này, gặp những tên còn lưu manh hơn hắn, ngay lập tức chẳng là gì!
Nghe Triệu Cường nói thế, tôi rất hài lòng. Việc này nói lên Trình Tân Kiến rất biết điều, không để lộ danh tính của tôi ra. Khắp nơi rêu rao việc con trai chủ nhiệm Liễu bị côn đồ bắt nạt cũng chẳng phải là chuyện hay, không biết còn tam sao thất bản thành chuyện gì.
Vương Văn Dịch vừa bất ngờ vừa sợ, không dám nói gì, chỉ cười: “Không có gì, hiểu nhầm hiểu nhầm thôi.”
Thấy thái độ Phương Văn Dịch như vậy, Triệu Cường thở phào một tiếng, đặt 10 điếu thuốc và mười đồng 5 hào lên mặt bàn.
“Xin lỗi anh Phương, chúng tôi hút hai bao thuốc rồi, chỉ còn thế này thôi, mong anh đừng trách chúng tôi.”
Tiền cũng đã trả lại rồi, thuốc lá chẳng phải là đồ tặng miễn phí hay sao?
Phương Văn Dịch vừa kinh ngạc vừa mừng rỡ, lại nổi máu tham, định lấy cả tiền và thuốc đút vào trong túi.
Tôi ho lên một tiếng.
Phương Văn Dịch run bắn mình, vội vàng xua tay, chỉ lấy tiền, cười gượng nói: “Anh Cường, tiền tôi lấy rồi, còn thuốc lá anh cứ mang về đi”
“Thế làm sao được, tôi có mắt mà không thấy núi Thái Sơn, dám động chạm đến cả anh Phương, mấy bao thuốc này, cứ coi như là tôi đền tội với anh vậy.”
“Chỉ là hiểu nhầm thôi, anh Cường khách khí quá rồi…”Phương Văn Dịch cẩn thẩn nhìn sang tôi, cuối cùng cắn răng chịu, cầm mấy bao cửa trước lớn lên, nói: “Anh Cường đã nói vậy, tôi cũng không khách khí nữa, mấy bao thuốc này tôi cầm vậy.”
Triệu Cường vui vẻ ra mặt. Hắn ta đã chuẩn bị tâm lý sẽ có một trận “đổ máu” ở đây, hôm nay Phương Văn Dịch lại cầm mấy bao thuốc hút dở của hắn, đúng là bất ngờ quá đỗi.
Tôi hừ một tiếng, bước ra, giật mấy bao thuốc trong tay Phương Văn Dịch, và cả hai điếu còn đầy đủ, giúi vào trong tay Triệu Cường, lạnh lùng nói: “Triệu Cường, thuốc anh cầm về đi, cứ coi như là tự mình mua cho mình hút. Về sau đừng có đến đây làm loạn nữa.”
Triệu Cường đờ người ra một lúc, rồi vội vàng thu đống thuốc lá, gật đầu khom lưng, cười nhạt bỏ đi.
“Phương Văn Dịch, cảnh cáo anh, về sau anh còn tham lam thế này, tôi bỏ đi ngay, chúng ta coi như chưa từng gặp nhau.”
Phương Văn Dịch thấy thần thái tôi nghiêm túc, giật mình, vội vàng cười: “Chỉ là hút hai bao thuốc, không nghiêm trọng đến vậy chứ?”
“Anh hiểu cái quái gì!”
Tôi mắng không chút khách sáo.
“Loại đầu đường xó chợ này, anh ăn của chúng nó một miếng, chúng nó liền như kẹo cao su bám dính lấy anh, vất cũng không vất ra được. Anh không sợ thêm phiền phức cho Trương Mộc Lâm, nhưng tôi còn sợ cha tôi không tha cho tôi kìa. Tôi thấy anh thọt một chân, sống chẳng dễ dàng gì nên mới muốn ra tay giúp anh. Nếu anh muốn lấy người nhà tôi làm bia đỡ để toan tính những việc linh tinh khác, thì anh nhầm rồi đấy.”
“Cái này, cái này, Tiểu Quân…”
Phương Văn Dịch chưa bao giờ thấy tôi ăn nói hùng hồn thế, liền hoảng hốt.
“Anh nghe kỹ cho tôi, tôi gọi người xử lý Triệu Cường thế nào, thì cũng có thể xử lý anh như vậy, nên anh tốt nhất là làm ăn cho lương thiện vào, đừng có mà nghĩ linh tinh.”
Phương Văn Dịch run bắn toàn thân, anh ta biết rằng tôi không phải đang nói đùa, vội vàng gật đầu, thấy trong ánh mắt của tôi đầy sự nghiêm nghị, không giống ánh măt của một đứa trẻ chút nào.
Thực ra tôi cũng muốn ra mặt trước Phương Văn Dịch làm gì, đây là cái sĩ diện của người làm quan mà đến tôi cũng phải nực cười, ra vẻ trước mặt một người tàn tật. Chỉ là tôi nghĩ về sau có những việc phải đứng đằng sau Phương Văn Dịch, nhờ ông ta lộ diện hộ, xét cho cùng ông ta là người lớn còn tôi chỉ là một đứa trẻ con, ông ra ra mặt tiện hơn tôi nhiều. Vì thế cũng phải giáo dục lại anh ta, nếu không anh ta lại không rõ tình hình, lấy gia đình tôi làm tấm lá chắn, thì ảnh hưởng không tốt đến người mới lên nhậm chức như cha tôi.
Nếu so với kiếp trước của tôi, thì Phương Văn Dịch còn thấp hèn hơn, càng yếu đuối hơn, bất cứ tên cường quyền nào (bao gồm cả bọn lưu manh côn đồ) đều làm anh ta sợ nổi da gà. Những lời hăm dọa của tôi vì thế rất có tác dụng.
“Tôi có ý này.”
Tôi biểu ý bảo anh ta ngồi xuống, rồi chậm rãi nói.
Phương Văn Dịch ngồi trước mặt tôi, ngước mắt lên nhìn tôi.
“Anh làm tấm biển treo ở ngoài, thu mua đồ điện cũ.”
“Để làm gì?”
“Tháo linh kiện chứ còn làm gì nữa. Rất nhiều linh kiện của đồ điện tử cũ không sửa được nữa, nhưng nếu tháo những linh kiện của chúng ra, thì vẫn còn chút tác dụng. Người ta cũng hài lòng, bán được giá hơn là bán đồ ve chai phế phẩm.”
Thực ra rất nhiều loại máy móc điện tử như máy thu, những công ty thu mua phế phẩm chưa chắc đã chịu mua.
Phương Văn Dịch vốn thông minh, liền hiểu ngay ý tôi, vỗ đùi đánh đét một cái rồi nói: “Ý này hay. Đến công ty Ngũ Kim để mua mấy đồ điện tử quá là đắt, lắm lúc còn thiếu hàng nữa chứ.”
“Là thế này.”
Tôi mỉm cười gật đầu.
“Nếu hợp lý, chúng ta còn đi lắp ráp mấy đồ điện, để bán như đồ second hand”
“Bán?”
Đầu óc Phương Văn Dịch lại không đủ để dùng rồi.
“Sao, anh nghĩ cả đời chỉ làm ăn trong cái tiệm bé tí này à? Thật là chẳng có tiền đồ gì hết.”
“Nhưng, đó là phạm pháp đấy, Tiểu Tuấn…”
Phương Văn Dịch không hiểu tại sao một đứa trẻ như tôi mà trong đầu lại có nhiều tư tưởng đến thế.
“Có phạm pháp hay không tôi biết, không cần anh phải lo. Tôi chỉ hỏi anh, có muốn kiếm tiền hay không?”
“Muốn, đương nhiên là muốn rồi.”
Năm 1978 là năm thuộc thời kỳ tem phiếu, rất nhiều đồ đều là phải có phiếu mới mua được, ma lực của đồng tiền không thể bằng những năm về sau được. Thân phận cao thấp, hầu như vẫn được thể hiện ở viêc có việc làm hay thất nghiệp, đơn vị làm việc tốt hay tồi. Chỉ có người thất nghiệp như Phương Văn Dịch, mới mê tiền đến thế.
Ngoài việc kiếm thêm chút đỉnh, anh ta cũng chẳng có ý nghĩ tiến thân.
Thấy tôi nói chắc như đinh đóng cột, anh ta cũng vất việc phạm pháp sang một bên. Anh ta vốn đã là người không coi trọng pháp luật, chỉ là sợ nếu sự việc bị vỡ lở ra lại ngồi ăn cơm tù trong cục cảnh sát.
“Nghe tôi không sai được, thu mua đồ điện tử cũ, việc mặc cả trả giá thì giao cho anh làm, việc sửa chữa và lắp ráp tôi lo.”
Tôi vỗ vai anh ta, đứng dậy đi vào phòng, vẫn còn mấy chiếc máy đang chờ được sửa kìa.
Hôm nay nghĩ ra ý đấy, chỉ là muốn làm thử xem thế nào. Theo tôi biết, trước khi “Công ti pháp” được ban bố, kinh tế tư nhân tồn tại dưới hình thức từng cá thể hộ gia đình một trong một thời kỳ dài, làm ăn buôn bán còn lách luật được, còn làm ăn nghiêm chỉnh đàng hoàng thì không tài nào được. Quy mô kinh doanh, số lượng thuê người làm bị hạn chế chặt chẽ, đều phải dựa vào chính phủ, trở thành những doanh nghiệp tập thể “đội mũ đỏ”.
Nhưng việc “đội mũ đỏ” cũng có rất nhiều nguy cơ luôn mai phục, quan trọng nhất là sau khi chủ thể biến thành tập thể, nếu chính phủ giở mặt, thì có nguy cơ bị ăn trắng trăm phần trăm.
Những năm 1978, vẫn chưa hoàn toàn là thời đại kinh tế kế hoạch, tức là các hộ cá thể cũng thuộc vào dạng tồn tại bất hợp pháp. Tôi không bài trừ việc làm doanh nghiệp tập thể, nếu điều kiện cho phép, tôi có đủ tự tin đưa thôn Liễu Gia Sơn thậm chí cả xã Hồng Kỳ khoảng 10 năm sau trở thành thủ phủ của tỉnh N, tranh chức “đệ nhất thiên hạ” với một thôn nổi tiếng nào đó ở khu vực phía Bắc.
Nhưng với tôi, điều hạn chế nhất là tuổi tác của mình. Nhất định không có ai lại cho một đứa trẻ 9 tuổi đi làm lãnh đạo doanh nghiệp tập thể của cả một thôn. Vì thế trong giai đoạn này tôi cũng chỉ có thể làm mấy việc cỏn con, như là đang chơi đùa vậy, nhưng có còn hơn không.
“Tiểu Quân, chiều nay em đi đâu vậy? Cô Tạ của các em đang hỏi đấy.”
Vừa về đến nhà, chị ba đã cất tiếng hỏi tôi.
Chết rồi, chiều nay trốn học, bị cô Tạ để mắt đến rồi. May mà thời này điện thoại còn chưa phổ cập, nếu không đã bị báo cho cha biết rồi.
“Chị cứ bảo là em bệnh, cảm sốt rồi. Ngày mai em còn phải xin phép nghỉ tiếp.”
“Thế không được, chị không nói dối cho em đâu.”
Chị ba từ chối thẳng thừng. Ở địa vị của chị, nói dối thầy giáo là việc không thể tha thứ. Chị ba năm nay 11 tuổi, vẫn là một đứa trẻ con. Dù là tôi nói ngọt hay là dụ chị, để chị nói dối giúp tôi, đều không được.
“Thôi vậy, thể mai em tự đi xin phép cô. Cha đâu rồi?”
“Cha về quê rồi. Không biết hôm nay có về không nữa.”
“Ừm”
Tôi gật gật đầu, xem ra vấn đề của mình vẫn phải tự mình giải quyết vậy. Nếu ỷ vào chức phó chủ nhiệm ủy ban cách mạng huyện của cha mà bảo cha đi xin phép cho mình nghỉ học, có lẽ không khả thi lắm. Trừ phi, vẫn ý ấy, nhưng thay đổi đối tượng thành Chu tiên sinh.
Không lâu sau mẹ về nhà, không có gì thay đổi. Xem ra mẹ không biết chuyện xảy ra ngày hôm nay.
Tôi thấy chị ba nhẫn nhịn một lúc, cuối cùng vẫn không nói chuyện tôi trốn học cho mẹ nghe, tôi bất giác quay ra trêu chị, chị chỉ nhẹ nhẹ hừ một tiếng, rồi nhạnh miệng.
Sáng ngày hôm sau, cô Tạ đến hẳn cửa lớp đợi tôi.
“Tiểu Tuấn, sao hôm qua em không đi học?”
Thấy sắc mặt cô còn được, dù sao tôi mới chỉ trốn học một lần, sự tình vẫn chưa nghiêm trọng lắm.
“Chiều hôm qua em đi thăm Chu tiên sinh ạ.”
Đáng lẽ định nói là cảm sốt để ứng phó với cô một chút, sau này nghĩ đi nghĩ lại vẫn không được. Cô Tạ chiều qua đã hỏi chị ba rồi, nếu thực là tôi bị cảm sốt, thì không có cớ gì chị ba lại không biết.
Nói dối cũng phải dối cho có trình độ mới được.
“Chu tiên sinh là ai?”
“Là thầy giáo trước kia của em ở thôn Liễu Gia Sơn, ông cũng lên đây rồi.”
Cô Tạ gật đầu, sắc mặt lại giãn ra một chút, nói: “Về sau không được tự ý nghỉ học nữa, sắp đến thi cuối kỳ rồi. Nếu thi kém quá thì ảnh hưởng không tốt đâu.”
Tôi chỉ cười đau khổ. Có lẽ là do khi đi học, chẳng bao giờ tôi ngước đầu nhìn lên bảng, nên cô Tạ nghĩ là căn bản của tôi kém.
Cứ thế này không ổn, phải nghĩ cách gì đó thôi.
Tiết đầu tiên là tiết ngữ văn, cô Tạ viết từ mới lên bảng, tôi ngang nhiên đặt quyển “cổ văn quan chỉ” lên quyển sách ngữ văn lớp 2, lại còn lắc lư đầu, phát ra âm thanh.
Cô Tạ không chịu được nữa, bước đến bên cạnh tôi gõ gõ bàn.
“Tiểu Tuấn, em đang làm gì vậy?”
“Xem sách ạ.”
Tôi đứng dậy trả lời.
“Lên lớp không nghe giảng cho đàng hoàng, lại còn xem sách ngoài lề gì?”
“Xem ‘cổ văn quan chỉ’ ạ”
“Gì cơ?”
Cô tại không thể ngờ được từ “cổ văn quan chỉ” lại phát ra từ miệng một đứa học sinh lớp 2, nghi hoặc cầm quyển sách trên bàn lên xem, chẳng phải là “cổ văn quan chỉ” sao?
“Em….Em đọc hiểu được ư?”
“Hiểu ạ”
Tôi chẳng ngần ngại trả lời.
“Thần mật ngôn: Thần dĩ hiểm hẫn, túc tao mẫn hung. Sanh hài lục nguyệt, từ phụ kiến bối; hành niên tứ tuế, cữu đoạt mẫu chí….”
Tôi mở miệng đọc làu làu, chẳng thèm nhìn sách.
“Trần Biểu Tình” của Lý Mật, là bài yêu thích nhất của Chu tiên sinh, từ lâu đã bắt tôi phải đọc thuộc làu rồi. Tôi thông minh nhanh nhẹn thế này, mà Chu tiên sinh cũng phải giảng hết một tiết học, đủ để thấy ông yêu thích nó đến thế nào.
“Thần mật kim niên tứ thập hữu tứ, tổ mẫu kim niên cửu thập hữu lục, thị thần tẫn tiết vu bệ hạ chi nhật trường, báo dưỡng lưu chi nhật đoản dã. Ô điểu tư tình, nguyện khất chung dưỡng. Thần chi tân khổ, phi độc thục chi nhân sĩ cập nhị châu mục bá sở kiến minh tri, hoàng thiên hậu thổ thật sở cộng giám. Nguyên bệ hạ căng mẫn ngu thành, thính thần vi chí. Thứ lưu nghiêu hạnh, bảo tốt dư niên. Thần sanh đương vẫn thủ, tử đương kết thảo. Thần bất thắng khuyển mã phố cụ chi tình, cẩn bái biểu dĩ văn…”
Tôi ngân nga bằng một giọng trẻ con, làm cô Tạ tròn mắt kinh ngạc.
“Em….Em dịch ra cho cô nghe…”
Cô Tạ vẫn chưa chịu khuất phục. Một đứa trẻ con 3,4 tuổi, cũng có đứa thuộc rất nhiều thơ Đường. Học thuộc lòng “trần tình biểu” không lạ lắm. Nhưng nếu dịch thành văn hiện đại, thì không phải là vấn đề của trí nhớ rồi.
“Thần Lý Mật Trần nói rằng: thần do vận mệnh không tốt, lúc nhỏ gặp phải nhiều điều bất hạnh, vừa ra đời 6 tháng, cha thân yêu đã qua đời. Bốn năm sau, bác bắt mẹ tái giá. Bà thần là Lưu Thị, thương thần mồ côi cha từ nhỏ lại hay bệnh tật, liền tự tay nuôi thần lớn…”
Cô Tạ cuối cùng bị khuất phục rồi.
Không nhìn nguyên tác mà lại có thể dịch lưu loát thế, người giáo viên dạy mười mấy năm như cô, cũng có chút khó khăn.
Cô nhìn tôi, rồi lại nhìn những học sinh khác đang ngơ ngác, hít một hơi thật sâu rồi nói: “Tiểu Tuấn, em ra đây với cô. Những em khác viết lại từ mới 10 lần…”
Tôi suýt nữa thì cười thành tiếng. Mỗi lần nghe đến việc chép từ mới bao nhiêu lần, tôi đều không khỏi nhịn cười.
Phòng làm việc cũng là phòng ngủ của cô Tạ ở ngay cạnh lớp học. Đây là kiểu kiến trúc trường học cũ rất điển hình.
“Liễu Tuấn, ‘cổ văn quan chỉ’ em học được bao nhiêu bài rồi?”
“Tất cả ạ…….Nhưng tất cả có bao nhiêu bài, em chưa đếm bao giờ.”
“Tất cả?” Cô Tạ lại tròn mắt: “Mỗi bài đều học thuộc và biết dịch?”
“Tất cả đều học thuộc thì không được ạ, nhưng dịch thì được.”
Tôi vẫn giữ ngữ khí kính trọng, dù sao cô vẫn là cô giáo tôi, vả lại tôi từ trước giờ những thầy cô giáo mà tôi kính trọng, kiếp trước đều rất tốt với tôi.”
“Vậy, ai dạy em, cha em ư?”
Sự kiên nhẫn của cha làm cô giáo rất khâm phục.
“Không ạ, là Chu tiên sinh.”
“Chu tiên sinh nào? À, đúng rồi, là thầy giáo ở Liễu Gia Sơn….”
“Thực ra cũng không phải là thầy giáo của Liễu Gia Sơn, ông là thầy giáo của chủ nhiệm ủy ban cách mạng Nghiêm Ngọc Thành, ngày xưa là giáo sư của trường cách mạng tỉnh.”
Nghe thấy việc này còn động chạm đến cả chủ nhiệm Nghiêm, đầu cô Tạ ong ong lên.
“cô Tạ, sự việc là thế này…..”
Tôi thấy không cần thiết phải vòng vo nhiều, liền kể những chuyện từ ngày xưa cho cô nghe. Nghe tôi còn biết cả tiếng Anh và tiếng Nga, còn biết sửa máy móc nữa, cô Tạ chốc chốc lại ngắt lời tôi, dừng lại suy ngẫm.
Thấy vẻ kinh ngạc của cô mỗi lúc một lớn hơn, tôi nghi ngờ không biết cô có nghĩ rằng mình đã thu nhận một đứa học sinh quái thú hay không.
“……..Thì ra là vậy, giáo sư đúng là giáo sư, rất kiên nhẫn…..”
Bó tay, nói một thôi một hồi, rốt cuộc, thần đồng lại là Chu tiên sinh.
“Những việc này cha em có biết không?”
“Biết ạ, nguyên lý sửa máy là do ông dạy em.”
“Vậy sao ông ấy còn để em đi học lớp 2 làm gì……..”
Cô Tạ không hiểu, lắc lắc đầu.
“Em cũng không rõ. Có lẽ ông nghĩ em là trẻ con, nên đi học. Thục ra……đúng là có lãng phí thời gian ạ.”
“Đúng là thế đấy, cô thấy em đi học cấp 2 được rồi.”
Tôi mừng húm, cô Tạ quả nhiên là người thành thật.
“Thế này không được, đúng là làm người ta bất ngờ quá. Hay là, cô Tạ, em có một chuyện nói với cô, cô xem có được không?”
“Em nói đi”
“Ý của cha em là không muốn em quá khác người. Còn em, vẫn giữ nguyên chỗ ở tiểu học Dân Chủ, có thời gian thì đến học, thi cử nhất định sẽ tham gia, hơn nữa em chắc chắn thành tích sẽ rất tốt……Ừm…, top 3 vậy. Cô thấy thế nào?”
“Top 3?”
Cô Tạ cười rồi. Cô thích cái cách khiêm nhường của tôi.
“Chỉ là những bạn khác…..”
“Đều là trẻ con cả thôi ạ, không có chuyện gì đâu cô.”
“Em chẳng phải cũng là trẻ con sao?’
Cô Tạ nhìn tôi, rồi lại lắc đầu. Là trẻ con thì đúng rồi, nhưng loại trẻ con thế này thì đúng là hiếm gặp.
“Được, chỉ cần em đảm bảo mỗi lần kiểm tra đều đứng thứ nhất, cô sẽ đồng ý, nhưng….”
Tôi đang mừng rơn, nghe đến từ “nhưng” bống lại lo. Cô Tạ nói sao lại giống như lãnh đạo vậy? Thích chữ “nhưng” đến vậy sao?
“Cô phải nói với cha em, nghe ý kiến của ông ấy.”
“Được ạ, không có vấn đề gì, cô nên làm như vậy.”
Tôi thở phào một tiếng.
Chỉ cần bên trường không có vấn đề gì, nhất định cha cũng vậy thôi.