“Lê lão, những gì mọi người đã nói có lẽ đều là sự thât, cán bộ của thành phố chúng tôi, rất quan tâm đến những nhân công nghỉ hưu hoặc mất việc, nhưng cụ thể đến vấn đề của chính bản thân tôi, thì tôi thấy, xử lý không công khai…”
“Ồ, tại sao lại xử lý không công khai?”
“Tôi là một kỹ sư điện cao cấp. Từ năm bảy nhăm đã tham gia công tác. Tôi luôn làm việc ở xưởng máy nông khí. Công việc rất đều đặn, mấy năm liền tôi đều được bầu làm công nhân tiên tiến. Khi thực hiện chế độ giao khoán, tại sao lại khoán cả tôi vào, không cho tôi đi làm nữa chứ?”
Phụ Liên Hưng xúc động nói.
Lê lão hơi chau mày nói: “Đồng chí Tiểu Phụ, đừng lo. Có chuyện gì anh cứ từ từ nói. Anh nói rõ cả nguyên nhân và kết quả cho tôi. Xưởng máy nông khí đó của các anh bao thầu vào từ khi nào vậy? Và anh được tổ hợp lại từ khi nào?”
Có lẽ vì quá căng thẳng, Phụ Liên Hưng nhấc cốc trà lên, uống một hơi hết sạch, đưa tay áo lên lau miệng, hít vào thật sâu một hơi, rồi nói tiếp: “Lê lão, xưởng nông khí của chúng tôi tuyên bố phá sản vào tháng 10 năm 86, do một ông chủ đứng ra bao thầu lại..”
“Năm 86?”
Lê lão lẩm bẩm.
“Đúng vậy, Lê lão, thành phố Bảo Châu của chúng tôi lúc đú là ‘thành phố thí điểm tổ hợp lại những doanh nghiệp quốc doanh phá sản’ của tỉnh N.”
Cha nhắc thêm một câu.
Năm 1984, cùng với việc cải cách mở cửa ngày càng sâu rộng, rất nhiều doanh nghiệp quốc doanh, xí nghiệp tập thể vì bộ máy đã quá cứng nhắc, không thích ứng được với quỹ đạo cải cách nữa, vì thế không làm ăn kinh doanh được, nợ chất như núi, không tiếp tục làm việc được nữa. Để tìm kiếm biện pháp giải quyết, quốc gia đã thí điểm cho một vài thành phố tiến hành công tác tổ hợp lại những xí nghiệp phá sản. Những thành phố này dựa vào một số mô hình lúc đó giơ thẻ vàng với những xí nghiệp lỗ nghiêm trọng, kinh doanh không có đầu ra, làm cho họ nỗ lực cải thiện sản xuất kinh doanh quản lý, tránh phá sản.
Do không có kinh nghiệm, cũng không có tiền lệ, điều chính phủ làm lúc đó là, giải tán những “doanh nghiệp xấu”, “hợp nhất” vào những doanh nghiệp đang kinh doanh tốt. Cách làm này thật ra đã vi phạm quy luật vận hành kinh tế khách quan, không những không cho những “doanh nghiệp xấu” động lực để thay đổi, lại phạm phải quyền tự chủ của những doanh nghiệp khác một cách nghiêm trọng, nuốt trọn những lợi ích của những doanh nghiệp đang vận hành bình thường, vì thế đã có người nói đùa, xí nghiệp phá sản lúc đó, trên thực tế chính là phá sản nghiệp của quốc gia.”
Tỉnh N nằm trong lục địa, nền tảng nông nghiệp rất mỏng manh, công tác thí điểm cải cách những doanh nghiệp phá sản, chính thức bắt đầu vào năm 86. Đó là do bài văn đầu tiên của cha dẫn đến.
Mặc dù khởi bước hơi chậm, nhưng không thấp, vừa lên đã làm rất mạnh tay, kể cả với những doanh nghiệp nợ vốn và cả những xí nghiệp tập thể, không hề giống với những cách làm bên trên.
“Người chủ tư nhân bao thầu lại đó tên là Liễu Triệu Mẫn, từ Liễu Gia Sơn của huyện Hướng Dương đến, trước đó là một xưởng trưởng của một phân xưởng thuộc công ty Đằng Phi….”
Nghe nói đến tên của công ty Đằng Phi, Lê lão quay sang liếc cha, cha không tỏ thái độ gì, thần sắc rất bình tĩnh.
“Anh ta vừa lên, đã bắt đầu tổ hợp lại bộ máy của xưởng chúng tôi, kết quả, rất nhiều đồng chí nữ không hề có trình độ chuyên môn, và cả những đồng chí nhiều tuổi đều không bị tổ hợp, mà lại tổ hợp cái ông công nhân tiên tiến là tôi đây. Nói thật, tôi không phục!”
Nói một lúc, Phụ Liên Hưng dần dần đã khống chế được sự căng thẳng, và câu nói bắt đầu chỉn chu hơn.
“Ồ? Anh đã là người có chuyên môn, lại là công nhân tiên tiến, tại sao lúc tổ hợp lại có tên anh trong đó?”
Lê lão lạnh lùng nói.
“Chẳng phải đều vì tôi không biết nịnh nọt, không biết nâng cao lãnh đạo lên đầu, nên anh ta mới báo thù tôi.”
Phụ Liên Hưng nghiến răng nói.
“Không đúng chứ, đồng chí Phụ Liên Hưng, tôi đã từng điều tra, anh bị hạ bệ, là do anh thường xuyên nghỉ việc, rất nhiều lúc là cố ý bỏ việc, khi đi làm thì thường xuyên chạy ra chỗ khác đánh bài, xưởng đã giáo dục anh nhiều lần, anh không sửa đổi lỗi sai của mình, vì thế mới cho anh nghỉ việc.”
Đường Hải Thiên không chịu được nữa, liền chêm vào một câu.
“Là như vậy sao?”
Lê lão hỏi.
“Tôi….Tôi cũng chỉ là thỉnh thoảng đến muộn một hai lần thôi…..Đánh bài thì cũng thỉnh thoảng lắm mới đánh được một lần….Tôi….Tôi vẫn là công nhân tiên tiến trong xưởng đấy…”
Phụ Liên Hưng bèn lắp bắp.
“Anh là công nhân tiên tiến, điều đó không sai, nhưng đó là chuyện của năm 80 đổ về trước rồi. Lúc đó anh vừa tham gia công tác, tính tích cực vẫn khá cao. Nhưng sau này biểu hiện của anh không còn tốt nữa. Sau năm 80, anh vẫn còn là công nhân tiên tiến sao?”
Đường Hải Thiên phản đối một cách thẳng thừng.
“Dù thế nào, kỹ thuật của tôi vẫn rất cao.”
Liên Phụ Hung không còn sợ gì, đối chất với cả phó bí thư thị ủy.
“Kỹ thuật cao đến mấy, nếu như thái độ làm việc không tốt thì cũng không được! Công tác cách mạng, muốn làm tốt đầu tiên phải cần thái độ, sau đó mới là năng lực.”
Đường Hải Thiên nói lại.
Lê lão hơi gật đầu.
“Vậy….Vậy tại sao họ đều có thể vay được vốn ngân hàng, chỉ có tôi là không được? Cán bộ làm việc ghét tôi!”
Thấy Lê lão dường như đồng tình với Đường Hải Thiên, Phụ Liên Hưng lại đưa ra một lý do.
“Vậy sao? Vậy tại sao anh không hỏi bản thân mình, tại sao ngân hàng lại không cho anh vay vốn? Anh làm một công việc cho tử tế thì anh không muốn, lập gia đình cho đàng hoàng cũng không thích, chỉ biết suốt ngày lêu lổng đánh bài, dùng hết tất cả số tích lũy ít ỏi của gia đình, cả vợ và con anh đều không ở với anh được nữa, xin hỏi có ngân hàng nào đồng ý cho anh vay vốn không?”
Những câu nói của Đường Hải Thiên bắt đầu nghiêm khắc. Với loại người như Phụ Liên Hưng, thực ra ông ấy không thuận mắt, nếu không phải là vướng Lê lão ở đây, có lẽ ông đã bắt đầu chửi rồi.
Hai đôi lông mày của Lê lão bắt đầu nhíu vào nhau.
“Tôi….Tôi không có thế….”
“Không có thế? Tháng 5 năm 1987, vì anh tụ tập đánh bạc, đã bị sở công an tạm giữ bảy ngày, có việc này không? Tháng 7 năm 1988, vì anh tụ tập đánh bạc lần nữa, lại bị đưa vào trại cải tạo sáu tháng ,việc này không sai chứ? Chẳng lẽ tất cả đều là oan uổng cho anh ư?”
“…………..”
Phụ Liên Hưng không nói được gì nữa.
“Hơn nữa cả phòng làm việc tái tựu nghiệp và phòng xử lý đường phố khu Tú Thành đều đã giới thiệu cho anh hai công việc, có lần nào là anh làm được đầy ba tháng?”
Lê lão không vui, nói: “Đồng chí Tiểu Phụ, đây là điều sai sót của anh rồi. Anh vẫn còn trẻ mà đã mê mải đánh bạc, không chịu làm ăn, cuộc sống về sau phải làm sao?”
“Lê lão, tôi….Tôi…Thật ra lúc đầu nếu họ không đạp tôi xuống, thì tôi cũng sẽ làm ăn tử tế! Giờ đây tôi đến công việc cũng không có, vợ tôi để lại con chạy theo người khác, những ngày tháng này, thật sự không tài nào sống được nữa…..”
Hai hàng lệ của Phụ Liên Hưng bắt đầu chảy xuống.
“Tôi giúp anh!”
Đột nhiên, Lương Xảo vẫn ngồi yên lặng ở một góc lên tiếng nói, âm thanh rất rõ ràng.
“Tôi là chủ tịch của khách sạn Thu Thủy, tôi có thể giúp anh xin được một công việc kỹ sư điện ở khách sạn, mỗi tháng cho anh tiền lương 200 tệ.”
“A?”
Phụ Liên Hưng ngỡ mình nghe nhầm.
Những người khác cũng tròn mắt, họ thấy Lương Xảo đi vào sau Lê lão, còn tưởng Lương Xảo là con cháu gì đấy của ông, không ngờ vị này chính là chủ tịch của khách sạn Thu Thủy.
Thật là khó tin!
Ai cũng chẳng thể ngờ được một khách sạn lớn có tiếng như Thu Thủy, lại có một chủ tịch trẻ đẹp thế này.
Lê lão đột nhiên nhìn Lương Xảo với ánh mắt khen ngợi. Xảo Nhi gật đầu mỉm cười với Lê lão, coi như là đáp lại, rồi sau đó nói với Phụ Liên Hưng: “Phụ tiênn sinh, nếu như ông đồng ý, ngày mai ông có thể đến khách sạn làm việc. Nhưng có điều, tôi phải nói trước với ông, quy định làm việc của khách sạn chúng tôi rất nghiêm ngặt, ông phải chăm chỉ làm việc, không được đánh bạc ở khách sạn. Chỉ cần ông làm việc cho tốt, khách sạn sẽ mở rộng tấm lòng với ông, những khoản phúc lợi nhân công khác có, ông cũng sẽ được hưởng!”
“Chủ….Chủ tịch Lương, cô nói lời này là thật ư? Mỗi tháng có 200 tệ tiền công?”
“Đúng vậy, chỉ cần biểu hiện của ông xuất sắc, là có thể tiếp tục tăng lương.”
Xảo Nhi chắc chắn nói.
“Được được, vậy ngày mai tôi sẽ đi làm ngay!”
Phụ Liên Hưng vội vàng nhận lời.
“Lê lão, bí thư Long, bí thư Liễu, các vị lãnh đạo, tôi thay mặt khách sạn Thu Thủy nói câu này ở đây, khách sạn của chúng tôi sẽ dốc toàn sức để phối hợp với công tác tái tựu nghiệp của lãnh đạo, điều kiện như nhau, chúng tôi sẽ ưu tiên những người mất việc.”
Xảo Nhi nói rất rõ ràng rành mạch, trên gương mặt xinh đẹp của cô lộ ra vẻ tự tin.
“Tốt, rất tốt!”
Lê lão vỗ tay đầu tiên, rồi gật đầu, phòng hội nghị rộ lên một tràng pháo tay.
Xảo Nhi mỉm cười, không nói gì nữa, ánh mắt cô liếc sang cha.
Miệng cha cũng đang nở ra một nụ cười tán thưởng.
Xảo Nhi cắn cắn môi, đầu hơi cúi xuống ngượng ngùng, nhẹ nhàng thở phào một tiếng. Cô ấy cũng làm cái chức chủ tịch này một thời gian rồi, nhưng nói chuyện rõ ràng mạch lạc thế này với những lãnh đạo tỉnh thành phố và cả những thủ trưởng trung ương, là lần đầu tiên. Tóm lại đã nhận được hiệu quả dự đoán.
…………….
“Lê lão, chào ông!”
Buổi tối, khi Lê lão về đến khách sạn Bảo Châu, Bạch Dương và tôi được gặp mặt Lê lão như đã mong muốn.
Theo thư ký tiết lộ, sau khi Lê lão đến thành phố Bảo Châu, ngoài Long Thiết Quân, đây là lần đầu tiên gặp riêng người khác. Trước kia những lãnh đạo thành phố Bảo Châu đến thăm ông đều bị ngăn lại cả.
Trong lòng tôi bỗng có một suy nghĩ.
Lê lão đồng ý gặp Bạch Dương, là chuyện bình thường. Nhưng đến tôi ông cũng đồng ý gặp, chẳng phải là một tín hiệu sao? Cần phải biết rằng mặc dù tôi chỉ là một nghiên cứu sinh, nhưng dù sao cũng là con trai của bí thư thị ủy Liễu Tấn Tài. Lê lão lần này đến thành phố Bảo Châu, mặc dù không phải là chính thức, nhưng trong đó cũng mập mờ có ý điều tra thăm dò. Còn đám người của cha ở chính phủ thành phố thị ủy Bảo Châu, chính là đối tượng của cuộc điều tra.
Lê lão xem ra tâm trạng không tồi, mỉm cười ngụ ý mời hai chúng tôi vào ngồi.
“Anh chàng, cậu tên là Liễu Tuấn?”
Lê lão nhìn tôi rất hứng thú.
Bổn thiếu gia ăn mặc rất đơn giản, chiếc áo màu xanh, quần màu xanh và một đôi giày thể thao màu trắng, trông giống hệt một học sinh bình thường, chẳng có chút nào của con nhà quan cả.
“Đúng vậy, Lê lão.”
“Lê lão, Tiểu Tuấn là nghiên cứu sinh thạc sĩ của khoa Trung trường đại học Hoa Nam đó, là đệ tử của Khương lão tiên sinh.”
Bạch Dương kịp thời giới thiệu tôi.
“Ồ? Vậy năm nay cậu bao nhiêu tuổi rồi?”
“Cháu đã đầy hai mươi tuổi.”
“Hai mươi tuổi mà đã học thạc sĩ à? Tôi còn tưởng cậu hai ba hai tư tuổi kìa.”
Lê lão cười hà hà nói.
“Dương Dương à, hai đứa bay quen nhau kiểu gì thế?”
Tôi thấy bộ trưởng Bạch chán nản, bèn cảm thấy đáng cười. Người này cứ phồng mang trợn má trước mắt tôi, mở miệng ra là “Tiểu ngoan đồng”, mà giờ đây không cẩn thận là trở thành “hai đứa bay” rồi!
“Lê lão, ông đừng quên cháu là cán bộ đoàn làm công tác học sinh chứ ạ. Khi Tiểu Tuấn ở đại học Hoa Nam, đã từng tham gia hoạt động viết văn “giương cao lá cờ chống tự do hóa của giai cấp tư sản”, giành được giải nhất. Cũng được coi là một nhà bình luận. Cậu ta vừa tròn 18 tuổi, và đảng tại trường, lập trường chính trị rất vững vàng.”
Bạch Dương bèn nói về quan hệ giữa tôi và cô ấy như vậy, sau đó nói lên tinh thần “Đấu sĩ” rất kiên định của tôi, mặc dù tôi còn trẻ, nhưng không thể xem thường.
Hai hàng lông mày của Lê lão hơi rung động, rồi chầm chậm gật đầu.
“Dương Dương, cháu đến thành phố Bảo Châu cũng được mấy ngày rồi nhỉ? Công việc triển khai thế nào?”
“Vâng, cháu mấy ngày nay đến trường sư phạm Quảng Châu, làm việc cùng các đồng chí thị ủy, triển khai công tác giáo dục tư tưởng “phản diễn biến hòa bình”, phản ứng của các bạn học sinh rất dữ dội.”
Bạch Dương dường như rất tùy ý, nhưng thật ra mỗi câu đều là suy nghĩ kỹ rồi mới nói ra.
“Đại học sư phạm Bảo Châu, là bồi dưỡng thầy giáo phải không? Những học sinh này sau khi tốt nghiệp sẽ trở thành nhà giáo, cần phải tăng cường công tác giáo dục tư tưởng đối với họ, thiết lập thế giới quan, lập trường tư tưởng vững chắc, là điều vô cùng cần thiết. Dương Dương, công tác này của cháu rất có ý nghĩa đấy….”
Bạch Dương bèn gật đầu, nhận lời dạy của Lê lão.
“Liễu Tuấn, cậu là cán bộ học sinh, với công tác giáo dục tư tưởng này, cậu thấy thế nào?”
Lê lão lại quay ra hỏi tôi, điềm đạm.
Tôi nghĩ một lúc, ngồi thẳng người lên, rồi đáp: “Lê lão, các quốc gia tư bản chủ nghĩa đã thực hiễn diễn biến hòa bình với các nước xã hội chủ nghĩa từ lâu, từ những năm năm mươi, nước Mỹ đã phát động, phải ‘dựa vào phương pháp hòa bình, để giải quyết các nước vệ tinh đằng sau’. Về vấn đề này, lãnh tụ vĩ đại cũng đã chỉ rõ, cần phải cảnh giác chủ nghĩa đế quốc và diễn biến hòa bình. Cháu thấy, đây là một vấn đề mang tính nguyên tắc rất lớn, thậm chí có thể nói là một vấn đề mang tính cơ bản nền tảng, vì thế không thể lơ đãng, để các nước chủ nghĩa đế quốc lợi dụng thời cơ….”
Ánh mắt của Lê lão rực lửa nhìn tôi.
“Vậy phải thế nào mới không để cho các nước đế quốc lợi dụng thời cơ?”
Lần này tôi không nghĩ lâu, mà ngay lập tức đáp: “Lê lão, lãnh tụ vĩ đại đã nói từ nhiều năm trước rồi, làm tốt công việc của chính chúng ta, nâng cao về vật chất, làm cho quốc gia trở nên lớn mạnh. Cháu thấy biện pháp cốt lõi nhất để chống diễn biến hòa bình, chính là phải làm tốt công việc của mình, tuyển chọn những cán bộ lãnh đạo có lập trường chính trị kiên định và tác phong làm việc có trách nhiệm, phải giữ chắc nắm vững phương hướng chính trị, dù chủ nghĩa đế quốc có xảo quyệt đến mấy, cũng không làm gì được chúng ta!”
Trên khuôn mặt trầm tư của Lê lão nở ra một nụ cười.