Cuộc họp cán bộ may mắn thoát nạn,nhưng ba người hai lớn một bé chúng tôi đều rất phiền lòng.
Vương Bổn Thanh không phải là loại lãnh đạo bụng dạ tốt, phong thái đàng hoàng, nhất định sẽ không bỏ cuộc. Chỉ là không ngờ lại hành động nhanh đến thế, ngay ba ngày sau khi tổ chức cuộc họp cán bộ, Nghiêm Ngọc Thành và Trương Mộc Lâm bị triệu đến ủy ban cách mạng huyện nói chuyện.
Người đứng thứ hai trong ủy ban cách mạng huyện là phó chủ nhiệm Trịnh Hưng Vân và bộ trưởng tổ chức đích thân tìm đến Nghiêm Ngọc Thành nói chuyện. Đại ý là phải làm vững mạnh hơn nữa lực lượng của tổ chức lãnh đạo khu Đài Sơn, quyết định thăng chức cho Nghiêm Ngọc Thành làm phó chủ nhiệm hội ủy viên cách mạng khu Đài Sơn, phụ trách công tác nông nghiệp.
Nghiêm Ngọc Thành vừa nghe tin ấy, chán nản biết bao nhiêu.
Được thăng quan tiến chức, đương nhiên là chuyện tốt. Chỉ là phân công nội bộ của công tác phụ trách nông nghiệp này, lại làm Nghiêm Ngọc Thành cảm thấy điên đầu. Khu Đài Sơn vốn dĩ nông nghiệp đã là chủ yếu, chỉ có điều cai quản ở đấy không tìm thấy một công trường nào cho ra hồn. Cũng có nghĩa là phó chủ nhiệm chính của hội đồng cách mạng khu, mấy người lớn lớn nhỏ nhỏ ấy, sức lực chỉ có thể đổ dồn vào nông nghiệp. Một phó chủ nhiệm mới nhậm chức như ông, chẳng quyết định được gì hết, cũng đồng nghĩa với việc chỉ được đứng ngoài trông vào thôi. Nếu so sánh về thực quyền với công xã hồng kỳ, đấy là hai thứ không thế nào so được.
Có tiếng mà không có miếng! Đây đúng là có tiếng mà không có miếng!
Nhưng là một đảng viên, phục tùng sự sắp xếp của cấp trên là một điều kiện cơ bản. Nghiêm Ngọc Thành có thể gánh đỡ việc cho người khác, nhưng khi rơi lên chính đầu mình, lại chẳng có cách gì. Giả sử vì việc sắp xếp công tác cho mình mà đặt điều kiện với cấp trên, thì hoàn toàn không phù hợp với quan trường lúc đó, chẳng được lợi lộc gì cả.
Năm 1977 không giống sau này, biểu dương và tự biểu dương của cán bộ đã trở thành mốt, không ngại dùng tất cả mọi cách, tự dát vàng lên mặt mình. Còn lúc này vẫn là “phê bình và tự phê bình”
Về lần bổ nhiệm này của Nghiêm Ngọc Thành, nội bộ ủy ban cách mạng huyện cũng phải tranh đấu quyết liệt lắm.
Trịnh Hưng Vân và Vương Bổn Thanh đái không qua ngọn cỏ, đây là bí mật được công khai ở huyện. Vì thế những cán bộ không hợp với Vương Bổn Thanh, tất lẽ dĩ ngẫu sẽ bị quy về”Trịnh phái”. Trịnh Hưng Vân cũng rất mực khiêm nhường, chỉ cần người nào muốn gia nhập, nhất định sẽ đồng ý và tiếp nhận, về sau sẽ xem xét đến năng lực. Thực sự muốn gia nhập lại có thực lực nhất định, sẽ vô cùng trọng dụng. Những người tư chất thuộc hạng xoàng, cũng cố gắng cho sự an toàn nhất dịnh. Chỉ có những ai không chắc chắn thì mới dứt khoát không dùng.
Trong đội ngũ chủ nhiệm công xã huyện, Nghiêm Ngọc Thành cũng là nhân vật khó kiếm. Lần này đóng vai tương phản với Vương Bổn Thanh, Trịnh Hưng Vân nhất định sẽ vắt óc nghĩ cách đưa ông ta vào trận địa của mình. Vì thế khi Thôi Tú Hòa vô cùng ghen ghét đề ra ý kiến phải điều Nghiêm Ngọc Thành xuống làm trạm trưởng trạm khí tượng trong hội nghị chủ nhiệm ủy ban cách mạng huyện, Trịnh Hưng Vân cật lực phản đối, không những thế chẳng ngần ngại đề ra: sử dụng một cán bộ có tài như thế này rất không phù hợp với nguyên tắc của tổ chức.
Đa số phó chủ nhiệm đều gật đầu phụ họa.
Việc này cũng dễ hiểu thôi, ý kiến này của Thôi Tú Hòa đã chạm đến bức xúc của quần chúng. Người đã làm được đến phó chủ nhiệm hội đồng cách mạng huyện, ít nhiều cũng có năng lực thực sự của mình, giả dụ bản thân mình một ngày nào đó không cẩn thận đắc tội với Thôi Tú Hòa, ông ấy cũng làm như vậy, thì thiệt thòi lớn rồi. Cái ông họ Thôi này, ỷ là người thân của Vương Bổn Thanh, cái gì cũng dám nói ra miệng.
Thấy Trịnh Hưng Vân, người đứng đầu trong hàng ngũ phó chủ tịch, lại là người tổ chức nhân sự của phân quản lắc đầu phản đối, mọi người nhất định cũng sẽ hùa theo.
Qua mấy vòng đấu sức, liền có chuyện đương chức phó chủ nhiệm ủy ban cách mạng của khu Thái Sơn lần này.
Trịnh Hưng Vân dù vẫn chưa hài lòng, nhưng cũng không vượt được Vương Bổn Thanh. Hơn nữa dù cho bị mất quyền, nhưng hãnh diện, cũng vẫn chấp nhận được, không biết chừng Nghiêm Ngọc Thành sẽ nhớ công lao của mình.
Tổ chức đã quyết định thế, Nghiêm Ngọc Thành cũng biết rằng nói thêm chẳng để làm gì. Chỉ hỏi một vài câu, ai sẽ đảm nhận công việc chủ nhiệm ủy ban cách mạng xã Hồng Kỳ.
“Trương Mộc Lâm”
Trịnh Hưng Vân trả lời.
Nghiêm Ngọc Thành chẳng nói được gì. Gọi Trương Mộc Lâm đến nói chuyện cùng ông, đã làm rõ quyết định này rồi. Trương Mộc Lâm là trợ thủ thứ hai của xã Hồng Kỳ, ông đi rồi, ông ta tiếp quản, là điều đương nhiên. Xem ra khi Vương Bổn Thanh loại được cái gai trong mắt, mỹ mãn rồi, cũng chẳng vội vàng đưa người thân của mình lên tranh chức. Một là ở xã Hồng Kỳ, Nghiêm Ngọc Thành danh tiếng lẫy lừng, vừa rời ghế, ảnh hưởng của ông vẫn còn lớn lắm, hai là Xã Hồng Kỳ trực thuộc khu Đài Sơn, ông phó chủ nhiệm khu Đài Sơn Nghiêm Ngọc Thành này, vẫn có thể danh chính ngôn thuận tham dự vào việc của khu Đài Sơn. Nếu lúc này vội vàng đưa người mình vào, không chừng năm bảy hồi lại bị người ta đẩy ra. Không cướp được gà thì ăn khoét gạo. Cho Trương Mộc Lâm nhận chức, tranh đấu sẽ bớt đi nhiều, đấy chỉ là sự điều chỉnh cán bộ thông thường, nhất định chẳng ai nói được gì.
Trương Mộc Lâm chẳng có chút kiên nhẫn gì, chỉ biết làm bừa. Để cho hắn ta nhậm chức một thời gian, khi nào thời cơ chin muồi rồi đổi người mình lên cũng không muộn.
Đêm khuya, văn phòng làm việc và cũng là ký túc xá độc thân của Nghiêm Ngọc Thành vẫn sáng đèn.
Lúc đó điều kiện phòng làm việc của cơ quan chính quyền cao nhất ở xã vô cùng tạm bợ, người yêu trẻ như Nghiêm Ngọc Thành cũng thuộc dạng nghèo trong huyện, thường là nơi làm việc và nơi ở cùng một chỗ. Đương nhiên cánh tay đắc lực như Nghiêm Ngọc thành, muốn có một chỗ ở và chỗ làm việc riêng biệt không có gì là khó, nhưng chính ông yêu cầu chỉ cần một căn phòng. Cũng cọi như là lấy thân mình làm gương. Dù sao mình cũng không nấu cơm, ăn ở nhà ăn, hai nơi hợp làm một, đấy cũng là cái tiện.
Nếu nói về vẻ bề ngoài, Nghiêm Ngọc Thành cũng được coi là đã thăng chức, vì thế cũng có một số người đến chúc mừng. Đều là những cán bộ giản dị và những xã viên đã quen thân với Nghiêm Ngọc Thành, không thấy được vẻ ồn ào trong đó.
Nghiêm Ngọc Thành dù có chán nản đến mấy, cũng không bao giờ than thở với cấp dưới và quần chúng, lại còn phải bỏ tiền túi, mua hạt dưa và lạc đến đãi khách.
Thấy dáng bộ vui cười của Nghiêm Ngọc Thành, tôi cười thầm trong bụng.
Vĩ nhân ơi là vĩ nhân! Không ngờ ông cũng có lúc phải ra nông nỗi này, ha ha!
Tất nhiên, tôi không phải là loại cười trên nỗi đau của người khác. Tiếp xúc một thời gian, sự kính trọng của tôi với Nghiêm Ngọc Thành ngày càng lớn. Chỉ là tôi biết vài năm sau ông sẽ trở thành huyện lão gia của huyện Hướng Dương, những vất vả này có là gì. Nếu tôi không có khả năng biết trước tương lai, có lẽ cũng phải gây thù kết oán với cha rồi.
Nhưng, khoan đã, giả sử không có sự xuất hiện của người vượt thời gian như tôi, lịch sử sẽ không thay đổi, cha vẫn sẽ là kỹ sư kỹ thuật của trong huyện, làm gì có chuyện đến đảm nhiệm phó chủ nhiệm xã Hồng Kỳ. Nghiêm Ngọc Thành làm người đứng đầu xã cũng được, làm người ở khu Thái Sơn cũng được, đều chẳng liên quan gì đến hai cha con tôi. Ngược lại mà nói, vì có sự xuât hiện ngoài ý muốn của tôi, lịch sử đã thay đổi, vậy thì Nghiêm Ngọc Thành có thể trở thành thư ký ủy ban cách mạng hay không, cũng là dấu hỏi lớn.
Nếu sự xuất hiện của tôi làm ảnh hưởng đến Nghiêm Ngọc Thành, thì tội tôi quả là rất lớn.
Việc này không thể nghĩ nhiều nữa, nghĩ nhiều đau đầu lắm.
Khó khăn lắm mới tiễn được lượt khách cuối cùng về, cũng đến 10 giờ rồi, Nghiêm Ngọc Thành cười đau khổ với cha và Chu tiên sinh, mệt mỏi cầm cây chổi quét dọn phòng, tôi đỡ lấy cây chổi, giúp ông quét dọn.
“Đồng chí Mộc Lâm là người thật thà, Tấn Tài, anh không cần lo đâu.”
Nghiêm Ngọc Thành ngồi xuống, đưa một điếu thuốc cho cha, mình cũng hút một điếu, an ủi nói.
Cha bực mình nói: “Tôi có gì phải lo lắng chứ, cùng lắm về nhà không làm cán bộ nữa là xong chứ gì.”
Nghiêm Ngọc Thành sững người, rồi ngay lập tức đổi thái độ: “Tấn Tài, thái độ của anh thế là không được. Sao có thể vừa gặp chuyện trục trặc là bỏ cuộc ngay được?”
Cha cười đau khổ nói: “Không phải tôi bỏ cuộc, mà là nhìn cảnh này, Trương Mộc Lâm sẽ không đối phó được với Thôi Tú Hòa đâu, càng không nói huyện đã bắt đầu mở cuộc họp rồi. Một mình tôi, làm sao đối phó được chứ?”
“Bất luận thế nào, cũng phải kiên trì.”
Chu tiên sinh cương quyết nói.
Ba người này tính khí đều ương ngạnh, nhưng nếu luận về đẳng cấp, Chu tiên sinh là cao nhất, cha và Nghiêm Ngọc Thành không so sánh được. May mà mọi người đều là những thành phần trí thức một bồ kinh luân trong bụng, lại không so đo về kỹ xảo, một mực trung thành.
Chu tiên sinh tiếp tục phân tích: “Đừng thấy thế này có vẻ được hoan nghênh lắm, qua một thời gian nữa, chẳng biết sẽ thế nào. Rất nhiều cán bộ lão thành bị đánh gục, còn xin nghỉ hưu sớm ra ngoài làm nữa ấy chứ…”
Ừ, ừ, Chu tiên sinh đúng không hổ là người tiếp xúc nhiều với xã hội, nhìn xa trông rộng, phân tích rất thấu tình đạt lý.
Tôi vừa quét vừa gật đầu không ngớt.
Ai ngờ động tác nhỏ này của tôi bị Nghiêm Ngọc Thành nhìn thấy.
“Tiểu Quân, cháu gật đầu gì vậy? Cứ như là cháu nghe hiểu ấy?”
Tôi chẳng lẽ chỉ hiểu thôi sao, đến chuyện mười năm sau tôi còn nắm như lòng bàn tay kìa. Chỉ là cũng thật tình cờ, tôi chỉ gật đầu một chút thôi, mà lại bị ông tóm được. Xem ra từ nay về sau phải cẩn thận mới được, không chỉ không được biểu lộ cảm xúc, mà những động tác nhỏ cũng không được làm nữa.
“Cháu là học sinh của tiên sinh, những lời bác nói đều có lý cả. Dù không hiểu, nhưng cháu cũng phải làm ra vẻ phụ họa chứ.”
“Ha ha, cháu giỏi nịnh nọt thật đấy. Tấn Tài, con trai anh tài thật đấy, nếu lớn lên mà làm chính trị, chắc chắn sẽ giỏi hơn anh.”
Cha cười một tiếng, rồi lại nhăn nhó mặt mày.
Cũng khó trách, cứ trung thành với đạo đức, nói thì dễ, làm lại là một chuyện khác. Trong huyện vừa gửi văn kiện vừa mở cuộc họp, giống như kiểu mây đen chèn thành, thành sắp dổ ấy, nếu không có bàn tay nào nâng đỡ, chịu được hay không còn là vấn đề.
Nghiêm Ngọc Thành và Chu tiên sinh biết rõ cha đang lo lắng điều gì, chỉ là nhất thời không có cách gì hay.
Hài….cha tôi trong kiếp trước, dù chẳng làm quan to gì, nhưng cả đời sống vui vẻ. Kiếp này tự nhiên làm chức quan hèn, lại không ngừng khổ não, cũng chẳng biết là họa hay là phúc.
Chuyện đã đến mức này, phận làm con như tôi, cũng phải đỡ đần cho cha.
Tôi vừa rạp người móc mấy vỏ hạt dưa dưới gầm bàn, vừa làm ra bộ phiền não nói: “Mày trốn à, trốn à, xem mày trốn đến lúc nào…”
“Tiểu Quân, cháu nói gì vậy?”
Nghiêm Ngọc Thành cười hỏi.
“Bác ơi, mấy vỏ hạt dưa cứ trốn dưới gầm bàn, cháu quét không đến nơi.”
“Quét không đến nơi thì đừng quét nữa, cứ để chúng nó trốn cả đời đi.”
Tôi cười nói: “Cũng đúng, dây không được, chẳng lẽ trốn cũng không được sao?”
Nghiêm Ngọc Thành mắt bỗng sáng lên, cười ha ha nói: “Tấn Tài, con trai anh là thiên tài, tôi chặt đầu làm ghế cho anh ngồi.”
Cha giận dữ nói: “Đến lúc nào rồi, anh còn nói đùa như thế.”
“Ai nói đùa với anh? Ngày mai anh đi tìm Trương Mộc Lâm, bảo cậu ta điều chỉnh phân công phó chủ nhiệm. Anh không dính vào việc tuyên truyền là được rồi. Người khác có làm loạn thế nào cũng chẳng liên quan gì đến anh.”
Chu tiên sinh cười: “36 kế kế chuồn là hay nhất, đúng là kế hay, chỉ là không trách khỏi có kẻ giở trò, hà hà….”
“Cứ theo xu hướng trước mắt đi đã, tránh được cái gai này rồi tính sau. Có rừng thì lo gì không có củi.”
Cha đau đầu về phương châm lý luận, Trương Mộc Lâm cũng thế. Tất nhiên, cái mà ông đau đầu không phải là có nên tuyên truyền phương châm lý luận của trung ương hay không, mà là làm sao để thuyết phục cha tuân theo quyết định của huyện.
Dù ông ta đã danh chính ngôn thuận trở thành một chân của xã Hồng Kỳ, nhưng danh tiếng lại không bằng cha. Vừa nhậm chức đã ỷ quyền áp ức người khác, có lẽ không hay lắm. Trong huyện mở cuộc họp, cha còn bị Vương Bổn Thanh điểm danh phê bình, có lẽ cũng không dám làm cứng nữa. Trương Mộc Lâm sợ nhất là cha bằng mặt mà không bằng lòng, không ra sức làm việc.
Ông ta chẳng dễ dàng gì leo lên chức này, chỉ muốn làm việc gì đó lấy lòng cấp trên. Việc quan trọng trước mắt là tuyên truyền phương châm lí luận trung ương, nếu làm hỏng việc này, có lẽ cái ghế chủ nhiệm của mình cũng chẳng giữ được.
Vì thế cha chủ động đề nghị ông ta điều chỉnh phân công, ông ta vui không còn gì để nói.
Đúng lúc vừa định đi ngủ, lại có người đắp chăn nhường gối, còn gì tốt hơn thế nữa? vì thế ông ta chẳng khách khí, vội vàng đồng ý, sợ cha hối hận.
Trương Mộc Lâm quyết định sự việc rất nhanh, ngay sau đó liền họp, rồi chỉ định một phó chủ nhiệm đứng gần cuối đảm nhận công tác tuyên truyền, cha được điều làm quản lý tài vụ và trưng thu lương thực. Còn về thứ tự, đáng lẽ cha xếp sau Trương Mộc Lâm, Trương Mộc Lâm vừa thăng chức, cũng như thuyền thêm gió, trở thành phó chủ nhiệm đứng đầu của xã Hồng Kỳ.
Chỉ là người ngoài nhìn vào, ông phó chủ nhiệm họ Liễu này đắc tội với chủ nhiệm Vương và Thôi Ngọc Nhiệm, về sau có lẽ cũng chỉ đi được đến đây thôi, muốn tiến thêm cũng khó.
Ai ngờ cha đã chủ động đề nghị không chủ nhiệm công tác tuyên truyền nữa, Thôi Tú Hòa vẫn không chịu buông tha. Thù này nhất định phải trả, cứ ấm ức mãi chuyện “sự kiện kinh ngạc xã Hồng Kỳ”, bảo người nói với Trương Mộc Lâm, nói là Tấn Tài mới bị Vương chủ nhiệm phê bình trong cuộc họp cán bộ huyện, không thể trọng dụng, xã Hồng Kỳ làm sao có thể bầu ông ta làm phó chủ nhiệm đứng đầu?
Trương Mộc Lâm nhát gan, không dám đắc tội với Thôi Tú Hòa, nghĩ đi nghĩ lại, bất đắc dĩ, chỉ còn cách tìm cha thương lượng.
Dù là phó chủ nhiệm, nhưng việc sắp xếp thứ tự cũng được chăm chút lắm. Cha thấy Trương Mộc Lâm vòng vèo mãi nói ra chuyện này, trong lòng không vui, nét mặt cũng chẳng mấy đẹp đẽ.
Trương Mộc Lâm nói đi nói lại, cha thấy ông ta lo đến toát mồ hôi, cũng thấy tội nghiệp, liền nói: “Chủ nhiệm Trương anh tự quyết định làm thế nào thì làm”, quay người bỏ đi.
Trương Mộc Lâm mặt mũi lúc đỏ lúc trắng, nhưng cũng thở phào một tiếng. Bất luận thế nào, việc khó này cũng đã được giải quyết rồi, cũng ăn nói được với chủ nhiệm Thôi. Thế là trong danh sách phó chủ nhiệm xã Hồng Kỳ, cha từ vị trí đứng đầu bị giáng xuống cuối cùng.