Thi nhân và sát nhân

hà của ông buôn trà nằm trong một phố chật hẹp, phải vất vả lắm mới đưa kiệu vào được. Tuy vậy, những bức tường cao dọc hai bên đường đều xây bằng gạch, đỉnh lợp ngói cổ tráng men màu xanh rêu, chứng tỏ đây là khu nhà của những người có máu mặt trong thị trấn. Phu kiệu dừng lại trước một khuôn cổng chính, cánh cổng trang trí toàn những hoa văn bằng sắt sơn đen. Viên cảnh sát trưởng làm nhiệm vụ túc trực đang giơ roi xua đám người tò mò định xúm đến. Hai cánh cổng sắt được mở cho kiệu đi qua, tán kiệu đụng vào những thanh rui lớn đen sạm vì năm tháng trên mái nhà người gác cổng.

Quan tri huyện từ trong kiệu bước ra, theo sau là quan án sát. Ông đưa mắt quan sát một lượt mảnh sân trước sạch sẽ. Những cây thông đỏ thân mập mạp toả bóng mát rượi. Hai bên đều có bậc thềm xây bằng đá hoa cương kéo dài tới một toà đại sảnh với những cột sơn đỏ rực chống thẳng lên mái.

Một người đàn ông mảnh khảnh mặc áo dài màu xanh lá mạ. Các tà áo dài lượt thượt, đầu đội mũ trùm gấp nếp cứng màu đen, đang vội vã bước xuống các bậc thềm ra đón hai vị khách lạ. Quan tri huyện cũng tỏ vẻ sốt sắng tiến lên vài bước.

- Ông là ông Minh phải không? Tuyệt lắm ông Minh ạ. Tôi rất thích làm quen với chủ nhân của một trong những hãng trà nổi tiếng của huyện ta. Nhưng khủng khiếp quá, một vụ giết người lấy của lại xảy ra ở đây, ngay tại ngôi nhà tao nhã và đáng kính này. Mà lại đúng trước ngày Tết trung thu kia chứ!

Ông buôn trà cúi đầu thi lễ trước các vị thượng khách và cứ một mực xin lỗi về sự phiền toái mà ông làm như chính mình đã gây ra cho các vị quan chức địa phương có trách nhiệm điều hành công lý này. Nhưng vị tiểu quan địa phương thì lại dửng dưng và làm ra vẻ vội vã ngắt lời ông nhà buôn.

- Không, không, chuyện thường thôi. Làm việc phục vụ dân chúng là chuyện thường, ông Minh ạ. Nhân tiện tôi giới thiệu với ông đây là bạn tôi, bạn đồng nghiệp. Chúng tôi vừa mới tình cờ gặp nhau đúng vào lúc biết tin xảy ra vụ án mạng.

Quan tri huyện sửa lại chiếc mũ cánh chuồn trên đầu cho ngay ngắn rồi đáp lễ vị chủ nhà với dáng điệu suồng sã nhất.

- Tốt lắm, bây giờ yêu cầu ông đưa chúng tôi đi xem hiện trường. Hình như ở mé sân sau thì phải, nếu trí nhớ của tôi không đến nỗi tồi.

- Bẩm quan đúng thế ạ. Nhưng trước khi xem hiện trường xin mời hai quan hãy vào trong nhà dùng một chút gì giải nhiệt cái đã, được không ạ? Rồi trong lúc các quan dùng trà tôi sẽ trình bày tỉ mỉ… theo cách mà…

- Thôi thôi, ông bạn thân mến. Đừng bận tâm đến chúng tôi. Ông đưa chúng tôi ra sân sau đi.

Ông buôn trà tỏ vẻ tiếc nhưng vẫn cúi đầu lặng thinh dẫn hai vị quan huyện đến một khu vườn ở phía sau nhà, có tường xây quanh, hai bên có hai hàng chậu trồng hoa. Hai đứa nữ tì thoáng nhìn thấy ông chủ đi ở đầu nhà cùng với các vị quyền cao chức trọng, chúng vội lẩn đi nơi khác. Người cảnh sát trưởng đi sau cùng, xích và khoá đeo ở thắt lưng va vào nhau kêu loảng xoảng. Ông Minh giơ tay chỉ vào một dãy nhà dài.

- Thưa các quan, kia là dãy nhà ở của gia đình tôi. Chúng tôi sắp cho sửa lại lối đi này đưa nó sang bên trái khu nhà.

Trong lúc đi dưới hàng hiên theo một lối hẹp lát gạch, quan án sát nhìn vào các khuôn cửa sổ chạm trổ sơn son. Ông chợt nhìn thấy một khuôn mặt trắng trẻo và nghĩ thầm: “Cô con gái nhà ai mà trông đẹp thế”. Mọi người đã đến môt vườn cây rộng, có đủ các loại cây ăn quả mọc um tùm chen chúc nhau. Ông buôn trà giải thích:

- Bà mẹ quá cố của tôi đặc biệt rất thích trồng các cây ăn quả và hoa. Bà kiểm soát rất chặt chẽ, từng li từng tí một công việc của những người làm vườn. Từ khi bà mất đi, tôi không sao thu xếp được thời giờ để…

- Vâng tôi biết. – Quan tri huyện vừa nói vừa nâng vạt áo cho khỏi vướng vào các bụi gai. – Đối với tôi cây lê bao giờ cũng là thứ cây tuyệt nhất.

- Vâng. Đấy là loại lê đặc biệt, quả vừa to lại vừa ngon. À, sân sau chỗ ông Tống ở kia rồi… Đứng tận đây cũng đã nhìn thấy mái nhà. Bây giờ chắc các quan đã rõ vì sao tôi không nghe thấy tiếng kêu và nhưng tiếng động tĩnh lúc nửa đêm… chúng tôi…

Quan tri huyện chợt dừng lại.

- Đêm hôm qua à? Thế sao mãi trưa nay ông mới báo cho chúng tôi?

- Dạ đến lúc đó chúng tôi mới biết ạ. Sáng dậy bao giờ ông Tống cũng ăn lót dạ vài chiếc bánh quẩy mua ở cửa hàng góc phố. Ông ấy tự pha trà, còn các bữa ăn trưa và tối thì gia nhân của chúng tôi phục vụ. Trưa hôm nay bọn gia nhân nhà tôi mang bữa ăn đến, không thấy ông Tống ra mở cửa, chúng vội chạy đi báo. Tôi đến gõ cửa rất lâu mà tuyệt nhiên không thấy động tĩnh. Tôi cho là ông ấy bị cảm nặng nên sai người quản gia phá cửa và…

- Tôi hiểu. Ông dẫn chúng tôi đi xem tiếp.

Căn nhà ở cuối vườn đã có một lính cảnh sát đứng gác ngoài cửa. Anh ta thận trọng nâng tấm cánh cửa vì cánh cửa đã bị dao chặt, các bản lề đều long ra. Mọi người bước vào gian phòng nhỏ dùng làm thư viện gia đình. Ông nhà buôn tỏ vẻ phẫn nộ.

- Thưa các quan, tên sát nhân đã bới tung cả gian phòng này. Tôi nghĩ đây là nơi sinh thời mẹ tôi yêu thích nhất. Từ khi bố tôi mất, hầu như chiều nào bà cũng đến gian phòng này, gian phòng rất yên tĩnh. Ngồi đây, bà có thể phóng tầm mắt qua khung cửa sổ, ngắm những cây trái sum xuê trong vườn. Bà thường ngồi rất lâu ở thư phòng cặm cụi đọc, viết… Thế mà… giờ đây…

Minh bùi ngùi nhìn chiếu bàn bằng gỗ cẩm lai kê sát cửa sổ. Các ngăn kéo đều bị lôi ra ngoài. Mọi thứ nào bưu thiếp, bút nghiên, giấy trắng lẫn lộn tung toé trên mặt đất. Một cái tráp bằng da nhuộm đỏ bị nạy tung nắp, bên trong trống rỗng, lăn lóc bên bộ ghế bành lót đệm.

- Tôi cảm thấy bà cụ thân sinh của ông là một người rất yêu thơ, – quan tri huyện vui vẻ nhận xét.

Ông đảo mắt một lượt nhìn những quyển sách có nhãn dán ngoài bìa bằng những mảnh giấy màu đỏ, xếp chồng chất trên các giá sách kê sát bức tường bên. Những quyển sách có nhiều chỗ đánh dấu và ghi chú. Quan tri huyện định cầm một quyển xem nhưng lại thôi, bất chợt quay sang hỏi chủ nhà:

- Buồng ngủ của ông Tống ở sau tấm màn đỏ phía trong cùng kia có phải không?

Ông buôn trà gật đầu. Quan tri huyện kéo mạnh tấm màn che. Gian buồng lộ ra rộng hơn gian thư viện đôi chút. Cuối buồng chỗ sát vách chỏng chơ một khung giường. Tấm ra trải giường vẫn phẳng phiu. Đầu giường là chiếc tủ nhỏ, mặt tủ còn một mẩu nến đã cháy lụi. Cây sáo trúc vẫn treo vào cái đinh đóng trên tường. Đằng trước là cái bàn trang điểm của phụ nữ bằng gỗ mun được chạm trổ rất công phu. Chiếc rương da lợn nhuộm đỏ của nạn nhân dùng để đựng quần áo lôi từ trong gầm giường ra, nắp bị cậy tung, các thứ trong rương, những bộ quần áo đàn ông vứt bừa bãi. Vách buồng phía trong cùng nổi lên một khuôn cửa ra vào đồ sộ có ổ khoá to tướng. Một người đàn ông béo lùn mặc áo thụng màu xanh biếc đang quỳ bên thi hài chàng trai trẻ nằm sóng sượt trên nền nhà. Quan án sát nhìn qua vai quan tri huyện thấy thân hình chàng phó bảng gầy, khuôn mặt cân đối, để ria mép và chòm râu cằm. Búi tóc trên đỉnh đầu nạn nhân xổ ra, máu dính bê bết và đông lại thành vũng trên thảm. Chiếc mũ trùm thấm máu lăn lóc bên cạnh chàng thư sinh xấu số. Anh ta mặc áo dài trắng ban đêm, đi dép bằng nỉ khâu tay, đế dép có đính một vài vết bùn đã khô. Nạn nhân bị một vết thương ác hiểm dưới mang tai phải.

Người đàn ông béo lùn là nhên viên làm nhiệm vụ khám tử thi. Thấy quan tri huyện đền, ông ta nhẹ nhàng đứng dậy nghiêng mình thi lễ trước hai vị cấp trên.

- Thưa ngài, động mạch chủ ở bên phải cổ nạn nhân bị cắt đứt bởi một nhát chém rất mạnh, chắc chắn phải do một con dao phay thật to. Căn cứ vào tình trạng xác chết, vụ án mạng ắt phải xảy ra vào lúc nửa đêm. Nạn nhân ngã xuống đúng chỗ này, mặt úp xuống đất. Tôi đã lật xác lên xem còn vết thương nào nữa nhưng không thấy.

Quan tri huyện lầm bầm điều gì trong miệng rồi quay sang ông nhà buôn đứng ở chỗ gần cửa ra vào. Ông chăm chú quan sát ông nhà buôn, mắt mơ màng, ngón tay trỏ và ngón tay cái kẹp lấy chòm râu xoắn đi xoắn lại. Trong khi đó quan án sát cũng đang nhìn ông nhà buôn dưới một góc độ đặc biệt hơn: một bộ mặt dài ngoằng mỏng dính có hai túm ria mép rủ xuống làm cho nó mỏng thêm.

- Này ông Minh, cả ông nữa cũng nói vụ án mạng xảy ra vào lúc nửa đêm. Ông căn cứ vào đâu mà nói là nửa đêm? – Quan tri huyện chợt hỏi.

- Bẩm quan có một điều tôi để ý, – ông buôn trà ung dung trả lời, – là ông Tống mặc áo lót ban đêm, giường ngủ vẫn gọn gàng, đèn thì mãi đến nửa đêm tôi vẫn còn thấy sáng. Như vậy chứng tỏ đêm hôm qua ông ấy đi ngủ muộn. Cho nên tôi thiết nghĩ ông ấy bị giết lúc sắp lên giường nằm.

Quan tri huyện lắc đầu:

- Thế theo ông, hung thủ lẻn vào nhà bằng cách nào, ông Minh?

Ông buôn trà lắc đầu thở dài tỏ ý bất bình:

- Dạ bẩm quan, tôi cảm thấy ông Tống có phần nào sơ suất. Đám nữ tì nhà tôi nói với vợ tôi rằng khi chúng nó mang cơm đến chúng thấy ông Tống ngồi thừ bên bàn suy nghĩ. Chúng nó chào, ông ấy cũng chẳng trả lời. Chiều hôm qua ông ấy quên không khoá cửa buồng ngủ, không cài then cổng vườn. Xin mời các quan đi theo tôi…

Người lính cảnh sát đang ngồi trên chiếc ghế dài kê trong vườn nhanh nhẹn đứng nghiêm chào. Quan án sát nghĩ bụng thì ra quan huyện đã cẩn thận bố trí người canh gác khắp các ngõ ngách xung quanh nơi xảy ra vụ án mạng. Một phong cách làm việc mà những ông quan vô tâm không làm sao có được. Ông thoáng nhìn sang gian bên trái nơi dùng làm bếp và chỗ rửa ráy, rồi rảo bước cho kịp quan tri huyện và ông buôn trà lúc này đã đến chỗ cổng xuyên qua bức tường lớn của khu vườn. Người cảnh sát trưởng luôn luôn bám sát hai vị quan huyện. Mỗi người đang men theo dãy tường bao quanh khu nhà ở của ông Minh đến tận khuôn cổng chính trông ra đường phố chạy song song đằng sau khu nhà ở. Ông buôn trà trỏ vào những đống rác lù lù trên mặt đường làm tắc nghẽn cả con đường vốn đã nhỏ hẹp này.

- Ban đêm không ít những kẻ lang thang và những người nhặt giẻ rách lảng vảng quanh đây. Bẩm các quan họ đến bới các đống rác. Vì vậy tôi cứ phải luôn luôn nhắc nhở ông Tống tối đến phải cài then cổng vườn cẩn thận. Đêm hôm qua chắc ông ấy đi xem xét một vòng xung quanh nhà rồi lúc quay vào đã quên lời tôi dặn… Hơn nữa ông ấy còn quên khoá cửa buồng ngủ. Chính tôi đã nhìn thấy thi thể ông ấy qua cánh cửa buồng ngủ để hé mở. Còn cổng vườn thì chỉ khép hờ không cài then. Tôi sẽ dẫn các quan đi xem tận nơi để chứng minh những điều tôi nói.

Minh dẫn các vị khách trở lại khu vườn. Cạnh khuôn cửa nhỏ, một then cài bằng gỗ nặng vẫn để dựa vào bức tường.

- Bẩm các quan, tôi thiết tưởng có thể hình dung dễ dàng sự việc đã diễn ra như sau: một thằng du côn đi lảng vảng ngoài đường tình cờ nhìn thấy cổng vườn không cài then. Nó liền lẻn vào. Mới đầu vào vườn, sau đó vào nhà, yên trí chủ nhà đang ngủ say. Nhưng nó bị bất ngờ vì ông Tống lúc ấy vẫn còn thức. Thấy trong nhà chỉ có một mình người thư sinh mảnh khảnh yếu ớt, tên vô lại đã không ngần ngại giết ông ngay tại chỗ. Sau khi hành động tội ác, tên vô lại đã lục lọi khắp nơi kể cả buồng ngủ lẫn gian thư viện. Nó tìm thấy chiếc rương, moi hết tiền rồi nhẹ nhàng rút đi hệt như lúc nó mò đến.

Quan tri huyện chậm rãi lắc đầu.

- Tiền bạc của ông Tống nói chung có nhiều không?

- Cái đó bẩm quan tôi không biết. Chỉ biết ông Tống đã thanh toán tiền thuê nhà trước một tháng. Số tiền còn lại của ông ấy ít ra cũng phải đủ để ông ấy chi tiêu cho đến khi xong việc trở về kinh đô. Hiển nhiên trong rương của ông ấy vẫn còn một vài đồ vật lặt vặt.

Viên cảnh sát trưởng tham gia ý kiến:

- Thưa các ngài, cánh tay chúng tôi không đủ dài để tóm hết bọn tinh ma quỷ quái. Nhưng rồi những tên vô lại thế nào cũng sẽ vung tiền ra ăn chơi thoả thích. Nhất định là thế một khi chúng đã vớ được món bở. Xin quan tri huyện cho biết tôi có cần tung người đi dò la một vòng các quán ăn rẻ tiền và các sòng bạc hay không?

- Ồ nhất định là phải thế. Ông bảo họ phải bí mật dò la cả những người chuyên làm nghề môi giới cho vay nặng lãi. Chúng ta cũng cần để mắt đến những người bà con họ hàng của chúng nữa. Bây giờ ông cho người chết vào một chiếc áo quan tạm và đem để ở nhà xác.

Quan tri huyện quay về phía ông buôn trà:

- Ông Tống có bạn bè hay họ hàng thân thích gì ở đây không?

- Bẩm quan, cứ nhìn bề ngoài thì ông Tống không có họ hàng bạn bè thân thiết gì ở đây. Tôi chưa bao giờ thấy người nào đến đây hỏi thăm ông ấy. Theo tôi biết thì ông ấy chưa hề tiếp xúc với một ai. Tống là một thanh niên đứng đắn và hiếu học nhưng sống rất cô độc. Lần đầu tiên gặp ông ấy, tôi đã ngỏ lời lúc nào cũng sẵn sàng tiếp đón vui vẻ nếu ông ấy thích uống trà hoặc muốn nói chuyện với tôi một chốc một lát sau bữa ăn trưa. Thế nhưng đã hai tuần lễ nay chẳng thấy ông ấy hưởng ứng. Việc ấy chỉ làm tôi hơi ngạc nhiên bởi vì tôi biết ông ấy vốn là con nhà dòng dõi gia giáo… Chỉ một chút sự gia giáo cũng làm nảy sinh…

- Được rồi ông Minh. Tôi sẽ nói ông cố vấn của tôi thảo một tờ trình gửi lên ngài bộ trưởng ở kinh đô đề nghị báo tin cho gia đình ông Tống. Bây giờ chúng ta hãy quay lại gian thư viện.

Quan tri huyện dành cho quan án sát ngồi ở chiếc ghế bành cạnh bàn giấy, còn mình thì ngồi xuống một chiếc ghế tựa bằng ngà cạnh tủ sách. Ông với tay chọn một vài quyển sách và bắt đầu lật từng trang giấy.

- A! – Quan tri huyện thốt lên. – Ông có một bà mẹ giàu nhận thức lắm ông Minh ạ. Bà ấy đọc cả những tác phẩm của các nhà thơ không tên tuổi. Tôi vừa phát hiện ra điều đó. Tôi nói không tên tuổi là so với những tiêu chuẩn chính thống của nhà vua. Ít ra là như vậy.

Sau khi ném cho quan án sát một cái nhìn láu lỉnh, quan tri huyện tươi cười nói thêm.

- Ông bạn Địch của tôi ạ, tính tôi hơi bảo thủ nên những điều tôi vừa nói ra không đúng với ý nghĩ của tôi đâu. Thực ra những bài thơ gọi là không tên tuổi có khi còn hay và độc đáo hơn cả những bài thơ chính thống được liệt kê trong danh mục của hoàng gia ấy chứ! (Quan tri huyện đặt quyển sách vào chỗ cũ, lấy quyển khác mở ra xem rồi nói tiếp, mắt không nhìn lên). Ông Tống không có bạn bè ở Tần Hoài thì làm sao mà biết ông có nhà cho thuê hở ông Minh?

- Bẩm quan, cái hôm tôi đến gặp ông cố vấn Cao, tình cờ thấy Tống cũng đến xin đăng ký trạm trú. Ông Cao biết mẹ tôi chết và tôi có ý định cho thuê nhà nên đã giới thiệu với ông Tống. Hai chúng tôi cùng về. Tôi chỉ cho ông Tống căn nhà tôi định cho thuê. Ông Tống hoàn toàn hài lòng về chỗ ở mới. Ông ấy bảo đúng là một chỗ yên tĩnh mà ông ấy đang cần tìm. Ông ấy còn nói trường hợp việc nghiên cứu kéo dài, ông ấy sẽ đề nghị gia hạn thuê nhà. Dĩ nhiên là tôi hết sức vui vẻ bởi vì không dễ gì…

Ông buôn trà thôi không nói nữa vì nhận thấy quan tri huyện không chú ý nghe mình nói. Quan tri huyện đang bị thu hút vào những dòng chữ ghi trên mảnh giấy kẹp vào quyển sách để trên đùi ông. Vị tiểu quan ngẩng mặt lên nói:

- Những lời hình chú của bà mẹ ông rất đích đáng ông Minh ạ. Nét chữ của bà ấy chứng tỏ bà ấy là một người tài ba lỗi lạc!

- Thưa, sáng nào mẹ tôi cũng tập viết. Và bà cứ giữ mãi cái nếp sinh hoạt ấy chẳng kể gì mắt mình mỗi ngày một kém đi. Cha tôi cũng vậy. Ông dồn hết tâm trí vào nghệ thuật thơ ca. Cả hai ông bà đều thích tranh luận với nhau về…

- Đáng khâm phục quá! – Quan tri huyện thốt lên. – Ông có thể tự hào vì đã được thừa kế một di sản văn hoá vô cùng quý giá, ông Minh ạ. Tôi có cảm tưởng chính ông đã tiếp thu được cái truyền thống thanh cao của bố mẹ ông ngay trong mỗi đường gân thớ thịt.

Ông buôn trà mỉm cười tỏ vẻ hối tiếc:

- Khốn thay thưa các quan, ông trời chỉ ban lộc cho có một thế hệ. Đến đời tôi, chẳng còn một tí khiếu văn thơ nào trong người cả! Nhưng hình như hai đứa con của tôi cũng…

- Tuyệt lắm. Ông Minh ạ, giờ chúng tôi không muốn làm ông mất thêm thì giờ nữa. Nhất định ông cũng còn phải chăm lo đến công việc riêng của mình nữa chứ. À, cửa hàng của ông ở ngã tư chỗ đại lộ cắt ngang phố Đền Thờ phải không? Ông còn thứ trà đắng của miền Nam không? Còn hả. Thế thì tuyệt lắm, tôi sẽ sai người quản gia của tôi đến cửa hàng của ông đặt mua ngay. Sau bữa cơm ngon phải có ấm trà ngon! Tôi sẽ làm mọi cách để tìm ra sớm nhất cái tên vô lại đã gây ra vụ án mạng tàn bạo này! Có gì cần đến ông tôi sẽ cho người báo sau.

Ông buôn trà cúi đầu chào các vị quan huyện và được người cảnh sát trưởng dẫn ra ngoài phòng. Còn lại hai vị quan huyện. Quan tri huyện cẩn thận đặt trả những quyển sách vào chỗ cũ rồi vắt chéo hai tay trước bụng.

- Ôi chao! – Ông thốt lên mắt đảo lia lịa, – rủi thật tiên sinh ạ. Thế là bỗng dưng tôi với ông bị lôi cuốn vào câu chuyện chết chóc phức tạp này trong lúc đáng lẽ chúng ta đang thưởng thức những thú vui cùng các quan khách thượng thặng chứ đâu phải hạng hèn kém và rồi không biết có còn thu hút chúng ta bao nhiêu thời gian và tâm trí nữa, nhất là ta lại phải đương đầu với một tên sát nhân quỷ quyệt như tôi đã cảm thấy ngay từ đầu. Tuy nhiên ông Địch ạ, chẳng biết ông có đồng ý với tôi rằng chiếc mũ trùm đen của nạn nhân chính là chỗ sơ hở nhất mà tên sát nhân quỷ quái này đã phạm phải trong lúc nó gây tội ác hay không?