• Sự chân thật
• Có thái độ và quan điểm đúng đắn
• Quan tâm đến người bạn đang tiếp chuyện
• Sự cởi mở
Tôi nghĩ rằng việc trò chuyện cũng giống như chơi golf, như lái xe hay làm chủ một cửa hàng. Nghĩa là, bạn càng thích thú, càng quen với nó bao nhiêu thì bạn sẽ làm tốt bấy nhiêu. Dĩ nhiên trước tiên bạn nên biết một vài nguyên tắc cơ bản.
Người ta bảo rằng tôi có tài ăn nói, và lại nói rất thành công nữa chứ. Thực ra, để có được như ngày nay, tôi đã phải nỗ lực không ngừng. Bạn biết Ted Williams không? Anh chàng vận động viên bóng chày này có tài năng bẩm sinh mà ai cũng ao ước, thế nhưng anh ta vẫn phải rèn luyện mỗi ngày như mọi người đấy thôi. Và cả Luciano Pavarotti, vừa lọt lòng mẹ đã có chất giọng tuyệt vời (nghe đồn tiếng khóc của anh ấy cũng khác người nữa!), thế nhưng cho tới giờ phút này anh vẫn còn luyện hát. Bạn thấy đấy, rèn luyện là cách duy nhất để có được năng lực thực sự, cho dù bạn có năng khiếu bẩm sinh hay không.
Người ta bảo rằng tôi có tài ăn nói. Mấy ai biết rằng đã có những lúc tôi chẳng biết nói cái gì…
LẦN XUẤT HIỆN ĐẦU TIÊN: thất bại
Nếu có thể quay về quá khứ cách đây 45 năm về trước, xin mời bạn ghé qua đài phát thanh Miami Beach, để chứng kiến cái buổi sáng đầu tiên trong nghề phát thanh của tôi. Tôi dám đánh cược bạn sẽ nói rằng: “Cái gã khù khờ này mà là Larry King ư?!”.
Mọi chuyện bắt đầu vào một buổi sáng đẹp trời ngày 1/5/1957 tại đài phát thanh WAHR. Đây là một đài phát thanh nhỏ nằm trên đại lộ thứ nhất ở Washington. Tôi đã đi tới đi lui ở đó suốt ba tuần liền, với niềm hi vọng sẽ được vào làm nghề phát thanh như vẫn hằng ao ước. Chả là ông giám đốc của đài nói rằng ông ấy thích giọng nói của tôi, nhưng ông ta chưa hề hứa hẹn với tôi điều gì. Bạn hãy tưởng tượng chỉ bấy nhiêu cũng đủ làm tôi phấn khích cỡ nào. Thế là tôi cứ quanh quẩn ở đó, chờ đợi một cơ hội.
Khi ấy tôi đã rời khỏi Brooklyn và ở nhờ nhà một người chú, chú Jack. Bạn biết không, tôi như một đứa trẻ lang thang không một xu dính túi, và cứ sáng sớm lại tha thẩn đến cổng đài phát thanh. Đôi mắt trố lên đầy háo hức, đôi tai chăm chú lắng nghe mọi âm thanh phát ra từ đài. Tôi còn tưởng tượng phòng ghi âm ra sao, cái cảnh người ta đọc những bản tin tức, tường thuật thể thao như thế nào…Ôi chà, lúc đó tôi đã nghĩ: “Giá mà một lần, dù chỉ một lần… đài phát thanh, đài phát thanh…”
Tôi viết đôi dòng lý lịch và đánh liều nộp lên đài. (Việc gặp ông giám đốc Marshall Simmonds cũng do tình cờ chứ tôi đâu có quen biết gì ông ta.). Thế rồi đột nhiên sau ba tuần, người phát thanh buổi sáng nghỉ làm. Bạn biết chuyện gì xảy ra không? Marshall gọi tôi lên văn phòng bảo rằng tôi có thể thử việc, bắt đầu từ sáng thứ hai tới. Tôi sẽ làm việc từ thứ hai đến thứ sáu với tiền lương là 55 đô la một tuần.
Lúc đó quả thật tôi mừng đến nỗi hai tai cứ ù đi. Giấc mơ của tôi đã trở thành sự thật! Tôi sẽ được làm ở đài phát thanh! Giọng nói của tôi sẽ được truyền đi trên làn sóng suốt ba giờ đồng hồ mỗi buổi sáng, và có thể thêm nữa vào buổi chiều. Tôi sẽ được làm việc giống như Arthur Godfrey, phát thanh viên nổi tiếng của đài CBS lúc bấy giờ.
Suốt tuần đó tôi đâu có ngủ được. Tôi lắp bắp suốt ngày, tập đi tập lại cho buổi phát thanh đầu tiên. Tôi uống cà phê và thật nhiều nước để không bị khô cổ họng. Tôi đã có trong tay đoạn nhạc dạo đầu cho buổi phát thanh đầu tiên: “Swingin’ Down the Lan” của Les Elgart. Tóm lại mọi thứ đều được chuẩn bị kỹ càng.
Ấy vậy mà khi bước vào phòng phát thanh, tim tôi cứ đập thình thịch. Marsall bước vào, ông chúc tôi may mắn “Anh sắp lấy tên là gì?”
“Ông nói sao ạ?” – Tôi hỏi lại.
“À! Anh không nên lấy tên là Larry Zeiger nữa. Nghe nó không được thông dụng cho lắm. Người ta không thể đánh vần và nhớ nó một cách dễ dàng được. Hãy thử chọn một cái tên khác hay hơn xem”.
Rồi ông liếc xuống bàn, vô tình thấy dòng chữ: “King’s Wholesale Liquors” trên một cuốn sách quảng cáo, Marshall reo lên: “A ha, Larry King! Anh nghĩ thế nào?”
“Tuyệt!”
“Tốt lắm! Kể từ bây giờ đây là tên của anh. Larry King, anh sẽ phụ trách chương trình Larry King Show”.
Cứ như một giấc mơ! Tôi có một công việc mới, một chương trình mới và, ô là la, cả một cái tên mới. Lúc đó, tôi đã có cảm giác như mình là người giàu có nhất thế giới!
Và rồi giây phút mà tôi mong đợi đã đến. Chín giờ, buổi phát thanh đầu tiên của Larry King bắt đầu! Tôi mở đoạn nhạc dạo “Swingin’ Down the Lane”. Rồi vặn volume xuống, lấy hơi chuẩn bị nói… Nhưng cha mẹ ơi, cái miệng của tôi bỗng khô khốc như một miếng bông gòn! Và không một từ nào thoát ra cả.
Rồi tôi lại vặn nhạc lên… và vặn nhạc xuống. Vẫn không sao mở miệng được! Việc này cứ lặp đi lặp lại đến ba lần. Âm thanh duy nhất mà các thính giả của tôi nghe được là một đoạn nhạc cứ hết to rồi lại nhỏ, mà chẳng kèm theo một giọng nói nào.
Tôi vẫn còn nhớ lúc đó tôi đã nhủ thầm rằng có lẽ tôi đã nhầm, rằng tôi chỉ là một kẻ ba hoa chích chòe ngoài phố chứ đâu có giỏi giang gì. Tôi biết mình rất thích công việc này, nhưng rõ ràng là tôi chưa có chuyên môn gì cả.
Marshall Simmonds, người đàn ông tốt bụng, ông tiên của cuộc đời tôi giờ đây xuất hiện với tư cách là một ông giám đốc. Marshalll đá sập cách cửa cái rầm, hộc tốc lao vào phòng thu với đôi chân trần, và quát lên với tôi vỏn vẹn chỉ có năm từ. Chỉ có năm từ, rõ ràng, rành mạch: “Đây là nghề phát thanh!”
Rồi ông xoay người bỏ đi, và lại sập cánh cửa cái rầm.
Các bạn ạ, không biết có phải vì quá ấn tượng trước phản ứng của Marshall hay không mà tôi như được truyền sinh lực, không còn thấy căng thẳng nữa. Tôi kéo cái micro sát vào miệng và nói những tiếng đầu tiên trong nghề phát thanh của mình:
“Xin chào các bạn. Đây là ngày đầu tiên tôi bước vào nghề phát thanh. Tôi thích cái nghề này lắm! Tôi đã luyện tập suốt tuần rồi. Cách đây mười phút người ta đã đặt cho tôi một cái tên mới. Ban nãy tôi đã quá căng thẳng, mà không hiểu sao cái miệng của tôi khô như bông vậy… Cho nên… Cho nên ông giám đốc vừa mới đá sập cánh cửa cái rầm và quát rằng: “Đây là nghề phát thanh”.
Bạn có thể tưởng tượng các thính giả của tôi đã cười nghiêng ngửa thế nào. Họ không hiểu sao chàng phát thanh viên mới này lại quá ngây ngô đến thế. Riêng đối với tôi thì thế là ổn, chỉ cần nói được đôi ba câu ngớ ngẩn đó thôi cũng giúp tôi bình tĩnh và tự tin trở lại. Sau đó, tạ ơn trời, phần còn lại của chương trình diễn ra êm xuôi trót lọt. Và từ đấy trở đi, tôi không bao giờ thấy căng thẳng khi phát thanh trên radio nữa.
SỰ CHÂN THẬT
Tôi đã học được một điều quý giá từ buổi phát thanh đầu tiên sáng hôm đó: sự chân thật. Dù có là phát thanh viên hay là ai đi nữa, bạn cũng nên chân thật, nhất là trong khi nói. Bạn chỉ có thể tự tin ở chính mình và tạo được lòng tin nơi người khác khi bạn chân thật. Bạn sẽ không bao giờ phải bất an hay hối tiếc. Arthus Godfrey đã đồng ý với tôi về điều này. Phát thanh viên muốn thành công thì phải biết chia sẻ với khán thính giả những vấn đề mà họ gặp phải, những suy nghĩ chân thực của họ.
Tôi còn nhớ khi lần đầu thực hiện một buổi trò chuyện trên truyền hình, tôi đã run và hồi hộp như thế nào…
Người ta đặt tôi ngồi xuống một cái ghế quay. Sai lầm chưa từng có! Vì quá xúc động nên tôi không sao điều khiển được cái ghế, và bởi thế nên nó cứ quay vòng vòng. Tất nhiên mọi khán giả đều nhìn thấy cảnh tượng khôi hài đó.
May là tôi sớm lấy lại tinh thần và trở lại bản năng chân thật của mình. Bạn có đoán được tôi làm gì không? Tôi nói với khán giả rằng tôi quá hồi hộp, rằng tôi đã làm phát thanh viên trên radio ba năm nay, nhưng đây là lần đầu xuất hiện trên truyền hình… Và cả việc ai đó ấn tôi ngồi vào cái ghế quay này nữa. Tôi hỏi khán giả họ sẽ như thế nào nếu rơi vào tình huống của tôi.
Mọi người à ra vỡ lẽ. Nhờ vậy tôi không còn thấy run nữa. Tôi đã nói tốt hơn và thành công hơn trong suốt buổi tối hôm đó. Tất cả là nhờ sự chân thật của tôi với những khán giả của mình.
Trong buổi tối hôm ấy, một người khách đột nhiên hỏi tôi rằng: “Giả sử anh đang đi dưới sân đài truyền hình NBC thì có ai đó nắm lấy anh đặt anh ngồi xuống một cái ghế trong phòng quay, nhét vào tay anh một mớ bản tin và nói: “Brokaw bệnh rồi. Anh hãy thế chỗ anh ấy!”. Máy quay thì đang chạy tới. Lúc đó anh sẽ làm gì?”
Tôi trả lời rằng tôi vẫn cứ thành thật mà thôi. Tôi sẽ nhìn vào camera và nói: “Tôi đang đi dạo ở dưới kia thì được người ta đưa lên đây, giao cho tôi bản tin này và bảo rằng Brokaw bệnh rồi, hãy thế chỗ anh ấy…”
Nếu làm như vậy, ngay tức khắc khán giả sẽ biết rằng tôi đang nói thật. Và tôi sẽ cố gắng làm hết mình, thật chí còn thích thú nữa chứ sao. Tôi không phải lo gì cả. Khán giả biết tôi cũng như họ, tôi đâu có biết phần cuối của bản tin kia là gì.
Tôi đã thành công không phải bởi đã làm một cái gì vĩ đại, lớn lao thế nào, đơn giản là nhờ tôi biết chân thật. Đây cũng là cách giúp tôi đã xử trí những tình huống tiến thoái lưỡng nan đấy các bạn.
CÁC NGUYÊN TẮC QUAN TRỌNG KHÁC
Thái độ đứng đắn, chững chạc cũng là một yếu tố quan trọng không kém. Sau lần thất bại ở đài phát thanh Miami, tôi đã tự nghiệm ra nguyên tắc này. Khi đã vượt qua được “nỗi sợ cái micro”, tôi tự yêu cầu mình phải làm được hai việc:
Một là, phải luôn giữ một thái độ đúng đắn khi nói.
Hai là, phải làm việc cật lực để mình nói ngày một hay hơn.
Sau đó tôi đã làm gì? Tất cả mọi việc! Tôi xin phụ trách bản tin thời tiết buổi sáng, làm tường trình chuyên mục thể thao buổi chiều. Tôi đọc rất nhiều các bài diễn văn. Và khi có ai đó nghỉ bệnh hay được nghỉ phép thì ngay lập tức, tôi liền tình nguyện xin gánh vác luôn phần việc của họ. Bạn thấy đấy, tôi luôn nắm lấy mọi cơ hội để rèn luyện kỹ năng nói của mình phải không? Mục tiêu của tôi ư? Nhất định phải trở thành một phát thanh viên giỏi! Vì thế tôi thường tự nhủ phải học tập ở Ted Williams tính quyết tâm, thấy việc gì cần làm thì làm đến cùng. Và còn vô số việc cần thiết khác phải luyện tập…
Có rất nhiều cách để luyện kỹ năng nói. Nào là xem sách tham khảo về lĩnh vực này, hay xem các cuộc đối thoại trên băng hình… Ngoài ra còn nhiều cách thú vị khác nữa. Chẳng hạn đây ai cấm bạn tự trò chuyện với chính mình! (Có điều cách này chỉ nên tiến hành ở trong nhà hay ngoài vườn mà thôi. Khi ra phố đừng dại dột mà lẩm bẩm một mình hoài, bạn sẽ bị hiểu lầm đấy!). Và thật tuyệt nếu bạn đang sống một mình, bạn có thể nói vô tư, nói sảng khoái… bất cứ lúc nào! Thỉnh thoảng tôi cũng hay làm như vậy. Tôi tự thuyết trình một mình. Tôi tự đặt câu hỏi và thảo luận một mình. Tôi tập đọc cho thật truyền cảm. Điều này rất có ích, nó giúp tôi tự tin hơn và nói năng ngày một lưu loát hơn. Cho dù không sống một mình bạn cũng có thể luyện nói theo cách này. Hãy vào một căn phòng trống, hoặc tận dụng trong phòng làm việc khi sếp và các đồng nghiệp đã ra về, hoặc sử dụng thời gian đợi ai đó, và tha hồ nói. Cách luyện nói này tuy đơn giản nhưng rất hiệu quả.
Bạn biết không, sáng nào tôi cũng đứng trước gương và cười tươi rói:”Chào Larry, hôm nay cậu khỏe không? Có gì vui mà cười tươi thế?”. Anh chàng Larry trong tấm gương kia cũng hoạt bát và đẹp trai…y như tôi vậy, bởi thế chúng tôi trò chuyện rất ăn ý và thoải mái. Thế là, lại thêm một môi trường nữa để tôi được nói! Sao bạn không bắt chước tôi nhỉ? Đặc biệt là khi bạn muốn nói chuyện hay diễn thuyết trước công chúng. Phương pháp này giúp bạn tự tập cho mình linh hoạt hơn, và nhất là có thể sửa đổi từng cử chỉ đến ánh mắt nụ cười sao cho lịch lãm và đáng yêu nhất.
Còn bây giờ, đừng gọi bác sĩ tâm thần đến khám cho tôi khi tôi mách với bạn cách thức thứ ba này nhé. Đó là trò chuyện với con mèo, chú chim hay chú cá vàng nhà bạn. Trò chuyện với mấy vật cưng đó thích nhất là bạn sẽ không phải nghe những lời đáp khó chịu, và câu chuyện lại không bị gián đoạn nữa!
Bên cạnh việc tích cực và hăng say luyện nói, ta cần xem trọng hai yếu tố sau: Quan tâm chân thành đến người đối diện và sự cởi mở về bản thân.
Trong chương trình mỗi tối của tôi trên đài CNN, bạn cũng thấy rằng tôi rất thích được lắng nghe các vị khách mời. Một cách gần gũi và chân thành, tôi đặt câu hỏi về họ, lắng nghe những suy nghĩ và tâm tư của họ. Tôi tôn trọng tất cả các vị khách của tôi, tất cả mọi người, từ tổng thống, các bộ trưởng đến các vận động viên thể thao, đến những người bình thường… Bạn sẽ không bao giờ nói chuyện thành công một khi người ta nghĩ rằng bạn không quan tâm đến lời nói của họ, tức không tôn trọng họ.
Will Rogers từng nói: “Một người dù khờ khạo đến đâu chăng nữa ít ra cũng biết đôi chút về một lĩnh vực nào đó”. Câu nói này đáng nhớ đây! Nhất là khi bạn đang nói chuyện với các đồng nghiệp, hay là người dẫn chương trình như tôi. Tâm lý mà, ai lại không thích nói (thậm chí nói say sưa) về những điều mà mình quan tâm đến. Và khi được nói thì, chúng ta lại thích được người khác chú ý lắng nghe. Trong một cuộc trò chuyện nào cũng vậy, nếu bạn lắng nghe người khác nói thì họ cũng sẽ lắng nghe bạn. Ngược lại, dù bạn có nói du dương thánh thót đến đâu đi nữa mà chả thèm lắng nghe ai thì cũng đâu có ai lắng nghe bạn nói. Bởi thế, như tôi đã khẳng định từ đầu, biết lắng nghe là yêu cầu rất quan trọng.
Bạn còn nhớ những lời nói đầu tiên của tôi trên radio không? Những lời chân thật cởi mở ấy giúp tôi vượt qua “Nỗi sợ cái micro” một cách dễ dàng. Và đó cũng là “nguyên tắc vàng” sau cùng mà tôi muốn nói: Hãy cởi mở (một cách chân thành) với người mà bạn đang trò chuyện, để họ cũng cởi mở với bạn nữa chứ!
Nhưng này, ý tôi không phải là lúc nào bạn cũng lôi mọi bí mật riêng tư, hay mọi chuyện lớn bé của mình ra kể cho người ta nghe đâu nhé. “Khờ khạo” như thế thì nguy to, phản tác dụng hoàn toàn! Bạn có muốn nghe kể về “tim gan” của ông hàng xóm kế bên nhà bạn không? Hay chẳng hạn như chuyện cô công nhân của bạn đi nghỉ cuối tuần với mẹ chồng như thế nào… Có thể là không, vì thế hãy uốn lưỡi bảy lần trước khi… “cởi mở”.
“Cởi mở” như thế nào đây? Hãy nói về tiểu sử, sở thích, tính tình, về chuyên môn, hay về những ước mơ của bạn… Rồi hỏi lại người khách của mình những câu hỏi đó. Đây là cách để chúng ta hiểu nhau nhiều hơn trong lúc nói chuyện.
Regis Philbin và Kathie Lee Gifford là những phóng viên điển hình rất thành công từ việc biết cởi mở. Họ đến gần bạn một cách hết sức tự nhiên và thân thiện, rồi không ngại nói với bạn về cảm xúc của họ, hay kể cho bạn nghe những câu chuyện về họ. Không có gì làm họ mất tập trung khi đang nói. Nhưng trên hết là Regis và Kathie Lee đã bày tỏ cảm xúc một cách chân thành, điều này thật sự đáng quý. Họ không nói một cách gượng gạo, cũng không giấu những cảm xúc chân thật của mình, lúc vui hay lúc buồn, khi sợ hãi hay khi bình tĩnh. Cả Regis và Kathie Lee đều hoàn toàn biết rằng việc này không có gì sai cả. Truyền hình trực tiếp thì đã sao? Sự khách khí trong giao tiếp là như thế nào? Tất cả đều không quan trọng bằng sự cởi mở chân thành để người với người xích lại gần nhau. Bởi thế các chương trình của Regis và Kathie Lee rất sinh động và đầy cảm xúc.
Ai từng trò chuyện với tôi chỉ trong vài phút đều biết ít nhất hai điều về tôi: 1/ Tôi đến từ Brooklyn, và 2/ Tôi là người Do Thái.
Làm sao họ biết điều này? Vì tôi luôn giới thiệu xuất xứ của mình với họ. Đó là một phần của cuộc đời tôi. Và tận sâu trong tâm khảm, tôi luôn tự hào về xuất xứ ấy. Tôi tự hào mình là người Do Thái, tôi tự hào được sinh ra ở Brooklyn. Tôi thích được nói điều đó với tất cả mọi người.
Nếu tôi có tật nói lắp, tôi cũng không ngại nói với bạn rằng: “Xin chà-à-o! R-r-ấ-t vui đ-ư-ợ-c-c làm quen v-ới bạn! T-t-ê-n của tôi là Larry King. T-t-ôi biết tôi n-n-ói rất r-ất khó kh-ó-ó nghe, nhưng tôi v-ẫn r-r-ất vui khi được nói ch-ch-uyện với bạn”.
Bạn thấy đấy, không việc gì phải xấu hổ, thẹn thùng hay e ngại cả! Chúng ta nên chia sẻ tâm sự của mình, thắng thắn và bộc trực, không quanh co, không giả tạo. Cuộc trò chuyện tự nhiên và chân thành như thế thì mới thích chứ! Dĩ nhiên nó không chữa được tật nói lắp, cũng không thay đổi được xuất xứ của một anh chàng nhà quê, nhưng nó giúp bạn tạo được lòng tin ở người đối diện.
Ca sĩ nhạc đồng quê Mel Tillis là người luôn luôn áp dụng phương pháp này. Anh có tật nói lắp (khuyết điểm này không diễn ra khi anh hát, nó chỉ xuất hiện khi anh nói). Nhưng trong các buổi giao lưu trước công chúng Mel lại vui vẻ và cởi mở hơn hết. Anh còn cười đùa về tật nói lắp của mình. Anh tạo nên một không khí thoải mái thân thiện cho chính anh và cả cho khán giả.
Trong một chương trình truyền hình ở Florida, tôi đã trò chuyện với một vị khách mời đặc biệt. Một triệu phú sinh ra đã có dị tật hàm ếch và vốn dĩ xưa kia chỉ là một anh bán hàng. “Bí quyết thành công của anh là gì?” – “Điều quan trọng nhất là tôi đã không mặc cảm về dị tật của mình mà vẫn tự tin trong giao tiếp. Giọng nói của tôi khó nghe thì tôi cười bằng ánh mắt, cười bằng cử chỉ”. Cho tới khi kết thúc chương trình, nhà triệu phú lúc nào cũng hóm hỉnh và hài hước. Đến nỗi có lúc chúng tôi quên rằng anh nói khó nghe như thế nào. Quả là một con người có tật nhưng có tài, biết vượt lên số phận, biết chiến đấu và chiến thắng.
Bạn thấy đấy, muốn thành công trong cuộc sống thì phải biết cách nói chuyện. Bất cứ lúc nào không mở lời được hãy nhớ đến nhà triệu phú trẻ.