Từ móng tay, tay áo, đôi ủng, đầu gối quần đến những vết chai ở ngón trỏ và ngón cái hay nét mặt, cổ tay áo, tác phong của một người đều nói lên nghề nghiệp của họ. Sự thật là tất cả những yếu tố này phối hợp lại có thể giúp điều tra viên tài giỏi làm sáng tỏ mọi vụ án.
SHERLOCK HOLMES, 1982
Khi còn nhỏ, tôi luôn cảm nhận rằng không phải lúc nào người ta cũng diễn đạt đúng những điều họ muốn nói hoặc đang cảm nhận và tôi biết, tôi có thể bắt người khác làm điều mình muốn nếu đọc được cảm xúc thật và đáp ứng đúng nhu cầu của họ. Tôi bắt đầu công việc bán hàng từ năm lên 11 tuổi. Để kiếm tiền, sau giờ học, tôi thường đến từng nhà bán miếng mút và nhanh chóng nhận ra ngay liệu chủ nhà có muốn mua hàng hay không. Khi tôi gõ cửa nhà nào đó, nếu chủ nhà đuổi tôi đi nhưng đôi bàn tay họ mở rộng để lộ lòng bàn tay thì tôi biết chắc chắn là mình có thể kiên trì mời chào, vì tuy họ ra vẻ xua đuổi tôi nhưng giọng không hằn học. Ngược lại, nếu chủ nhà đuổi tôi bằng một giọng nhẹ nhàng nhưng lại chỉ bằng ngón trỏ hoặc bàn tay đang nắm chặt thì tôi biết mình hết hy vọng! Tôi rất thích bán hàng và bán rất giỏi. Thời niên thiếu, tôi đã bán nồi niêu xoong chảo vào buổi tối. Chính khả năng đọc được ý nghĩ của người khác đã giúp tôi kiếm đủ tiền mua được món tài sản đầu tiên. Bán hàng đã cho tôi cơ hội tiếp xúc nhiều người, gần gũi tìm hiều và thăm dò xem họ có muốn mua hàng hay không chỉ đơn giản bằng việc quan sát ngôn ngữ cơ thể họ. Kỹ năng này cũng là một lợi thế khi tôi gặp gỡ mấy cô nàng ở sàn nhảy. Hầu như tôi luôn đoán được cô nào sẽ đồng ý nhảy với tôi và ai sẽ từ chối.
Năm 20 tuổi, tôi làm việc cho một công ty bảo hiểm nhân thọ. Trong năm đầu tiên, tôi liên tục phá nhiều kỷ lục bán bảo hiểm cho công ty và trở thành nhân viên trẻ nhất bán được trên 1 triệu đô la. Thành tích này giúp tôi đủ tiêu chuẩn tham dự Hội nghị Bàn tròn dành cho những người đạt doanh số 1 triệu đô la đầy uy thế ở Mỹ. Dù tuổi đời còn trẻ những tôi may mắn học được những thủ thuật đọc ngôn ngữ cơ thể khi bán hàng lúc nhỏ. Và khả năng này đã giúp tôi thành công trong lĩnh vực mới cũng như trong bất kỳ công việc kinh doanh nào cần khả năng giao tiếp.
Mọi thứ không như vẻ bề ngoài của chúng
Nhận biết chuyện gì đang xảy ra với ai, khả năng đó là điều bình thường thôi! Không dễ nhưng bình thường. Đó là khả năng phối hợp những điều tai nghe mắt thấy trong bối cảnh xảy ra sự việc mà rút ra các kết luận khả dĩ. Tuy nhiên, đại đa số chỉ thấy những thứ mà họ cho là mình đang thấy.
Câu chuyên sau đây dẫn chứng cho luận điểm này:
Hai người đàn ông đang đi qua cánh rừng thì tình cờ thấy một cái hố lớn rất sâu.
Một người nói: “Chà…trông có vẻ sâu đấy! Chúng ta thử ném mấy viên sỏi xuống hố xem nó sâu cỡ nào.”
Họ ném xuống vài viên sỏi và chờ đợi nhưng không nghe động tĩnh gì. “Chà, cái hố này rất sâu. Chúng ta hãy ném hòn đá to này xuống đi. Sẽ
nghe tiếng động đấy.”
Họ nhặt 2 hòn đá to cỡ trái banh ném xuống hố và chờ đợi, nhưng vẫn không nghe thấy gì cả.
“Có một thanh tà vẹt trong đám cỏ dại đằng kia”, một người nói. “Nếu mình ném thanh tà vẹt đó xuống hố, chắc chắn nó sẽ gây ra tiếng động”. Họ kéo lê thanh tà vẹt nặng trĩu đến bên hố rồi ném xuống nhưng không có một âm thanh nào phát ra.
Bất thình lình, từ trong cánh rừng gần đó xuất hiện một con dê. Nó chạy nhanh như gió và lao vào giữa 2 người. Rồi nó bỗng nhảy cẫng lên và mất dạng dưới cái hố. Hai người đàn ông đứng đó chứng kiến trong kinh ngạc.
Một người nông dân từ trong cánh rừng đi ra khỏi: “Này! Hai anh có thấy con dê của tôi không?”
“Đúng là chúng tôi có nhìn thấy nó! Chúng tôi đã chứng kiến một cảnh tượng hết sức khủng khiếp! Con dê lao nhanh như gió từ cánh rừng ra và nhảy xuống cái hố đó!”
“Không”, người nông dân nói, “Đó không phải nào là con dê của tôi. Con dê của tôi bị xích vào cái tà vẹt mà!”.
Bạn biết lòng bàn tay của mình đến mức nào?
Thỉnh thoảng chúng ta hay nói rằng ra biết rõ điều gì đó “như lòng bàn tay”. Nhưng các cuộc thí nghiệm đã chứng minh rằng không tới 5% số người có thể nhận dạng bàn tay của mình trong ảnh. Kết quả ghi nhận được từ một cuộc thí nghiệm đơn giản cho thấy, đại đa số không giỏi đọc được các dấu hiệu ngôn ngữ cơ thể. Chúng tôi đặt một tấm gương lớn ở cuối một cái sảnh dài trong khách sạn để tạo cho khách bước vào ảo giác là có một hành lang chạy dài ra tới phía sau sảnh. Chúng tôi treo trên trần những chậu cảnh to. Cách sàn khoảng 1,5 mét để mỗi khi có người bước vào cùng lúc phía đầu sảnh bên kia. Không dễ nhận ra “người kia” bởi cây cảnh đã che khuất gương mặt họ, nhưng có thể thấy rõ dáng dấp và sự di chuyển của người đó. Một vị khách đã quan sát “vị khách” ở trong gương khoảng 5 6 giây trước khi rẽ trái về bàn tiếp tân. Khi được hỏi là họ có nhận ra vị khách kia không, 85% nam giới trả lời là “không”. Hầu hết đàn ông đều không nhận ra chính mình trong gương. Có người thậm chí còn nói: “Ý anh muốn nói cái gã to béo, xấu xí đó phải không?” Nhưng không lấy làm lạ khi 58% phụ nữ nhận ra đó là chiếc gương và 30% nói “vị khách” kia trông “quen quen”.
Hầu hết đàn ông và gần phân nửa số phụ nữ không biết hình dạng của mình từ phần cổ trở lên.
Bạn có thể nhận ra những biều hiện trái ngược nhau trong ngôn ngữ cơ thể đến mức nào?
Ai ở bất cứ đâu cũng đều chú ý tới ngôn ngữ cơ thể của các chính trị gia, bởi mọi người đều biết rằng đôi khi các chính trị gia giả vờ tin tưởng vào một điều gì đó, hoặc suy diễn rằng họ là một người khác chứ không phải chính họ. Các chính trị gia thường né tránh, giả vờ, nói dối, che dấu những cảm xúc và tình cảm của bản thân, tung hỏa mù hoặc dùng gương soi và vẫy tay chào những người bạn mà họ tưởng tượng ra trong đám đông. Nhưng bản năng cho chúng ta biết là cuối cùng họ sẽ bị lộ tẩy từ những dấu hiệu ngôn ngữ cơ thể trái ngược của họ, vì vậy chúng ta rất thích quan sát họ thật kỹ để chờ tới lúc đó.
Dấu hiệu nào cho bạn biết rằng một chính trị gia đang nói dối?
Môi của ông ấy đang mấp máy.
Trong một chương trình truyền hình, chúng tôi hợp tác với một hãng du lịch địa phương tiến hành thí nghiệm khác. Khi các du khách bước vào văn phòng tìm hiểu về việc tham quan trong vùng và các địa điểm trong và các địa điểm du lịch, họ được hướng dẫn đến quầy để nói chuyện với nhân viên của hãng. Đó là một người đàn ông có mái tóc vàng, để ria mép, mặc áo sơ mi trắng và thắt cà vạt. Sau vài phút đề cập đến những lộ trình có thể tham quan, người này cúi xuống mất hút bên dưới quầy để lấy vài tấm sách quảng cáo. Lúc đó, một người đàn ông khác mặt mày nhẵn nhụi, tóc đen, mặc áo sơ mi màu xanh da trời xuất hiện từ dưới quầy, tay cầm những tập sách quảng cáo. Người này tiếp tục nói đúng chỗ người kia vừa bỏ dở. Đáng ngạc nhiên là gần nửa số du khách không chú ý đến sự thay đổi này, trong đó gấp đôi số đàn ông so với phụ nữ hoàn toàn không nhận ra sự khác biệt – không chỉ ở ngôn ngữ cơ thể mà là sự xuất hiện của một người hoàn toàn mới. Nếu bạn không có khả năng bẩm sinh hoặc chưa học cách nhận biết ngôn ngữ cơ thể, có thể bạn cũng sẽ không chú ý đến phần lớn những thay đổi đó. Cuốn sách này sẽ cho bạn thấy những gì bạn đang bỏ qua.
Cách thức chúng tôi viết cuốn sách này
Cuốn sách hoàn hảo về ngôn ngữ cơ thể được mở rộng trên tác phẩm đầu tiên của tôi có tựa là Ngôn ngữ cơ thể. Trong sách này tôi và Barbara đã dựa vào các công trình nghiên cứu từ các ngành khoa học mới như: sinh học tiến hóa, tâm lý học tiến hóa và các lý thuyết công nghệ mới như Cộng hưởng từ (Magetic Resonance Imaging) cho thấy những gì diễn ra trong não bộ. Chúng tôi viết cuốn sách này theo cách để độc giả có thể mở sách ra đọc ngẫu nhiên bất cứ trang nào. Chúng tôi cũng giữ lại nội dung về động tác của cơ thể, nét mặt và điệu bộ, bởi vì đây là những điều cơ bản cần nắm vững để áp dụng trong mọi cuộc gặp gỡ trực diện. Cuốn sách hoàn hảo về ngôn ngữ cơ thể sẽ giúp bạn thấu hiểu những ám hiệu không lời của bản thân, cách sử dụng chúng sao cho hiệu quả cũng như để nhận được những tác dụng như ý trong hoạt động giao tiếp.
Cuốn sách quan sát riêng biệt từng yếu tố ngôn ngữ cơ thể và điệu bộ, sử dụng các thuật ngữ đơn giản, dễ hiểu. Tuy nhiên, hầu như không có điệu bộ nào tách rời các điệu bộ khác. Vì vậy, chúng tôi cũng đồng thời cố tránh quá đơn giản hóa sự việc.
Thế nào cũng có người than trời rằng việc nghiên cứu ngôn ngữ cơ thể chỉ là sử dụng kiến thức khoa học theo một cách khác để khai thác hoặc chi phối người ta bằng cách đọc những bí mật hoặc suy nghĩ của họ. Tuy nhiên, mục đích cuốn sách này là giúp bạn hiểu biết hơn trong hoạt động giao tiếp, qua đó có thể thấu hiểu người khác cũng như bản thân mình. Hiểu sự việc diễn biến ra sao sẽ giúp chúng ta sống dễ dàng hơn. Còn không hiểu biết hay thiếu hiểu biết sẽ làm gia tăng sự sợ hãi, mê tín, và khiến chúng ta hay chỉ trích người khác. Một người quan sát chim không nghiên cứu về chim để bắn hạ chúng rồi giữ làm chiến lợi phẩm. Tương tự, nếu ta biết và có kỹ năng đọc ngôn ngữ cơ thể, mỗi cuộc gặp gỡ của ta sẽ trở nên thú vị.
Từ điển ngôn ngữ cơ thể của bạn
Cuốn sách đầu tiền về ngôn ngữ cơ thể được chúng tôi viết với dụng ý làm cẩm nang hướng dẫn cho nhân viên bán hàng, giám đốc, những nhà đàm phán và các nhà điều hành. Nhưng nó cũng có thể áp dụng trong mọi tình huống trong cuộc sống như trong gia đình, các cuộc hẹn hò, hoặc ở nơi làm việc… Cuốn sách hoàn hảo về ngôn ngữ cơ thể là thành quả trên 30 năm chúng tôi tích lũy kiến thức và dấn thân vào nghiên cứu lĩnh vực ngôn ngữ cơ thể. Với cuốn sách này, chúng tôi muốn cung cấp cho bạn những “vốn từ” cơ bản để đọc được thái độ, cảm xúc, đồng thời giải đáp một số câu hỏi cắc cớ về hành vi của người nào đó và mãi mãi làm thay đổi hành vi của bạn. Hãy tưởng tượng bạn vẫn luôn ở một căn phòng tối, bạn có thể chạm vào đồ đạc trong phòng như rèm treo tường và cửa ra vào nhưng thật sự bạn không thấy chúng ra sao. Cuốn sách này sẽ bật sáng đèn để giúp bạn nhìn thấy những thứ đã luôn có sẵn. Bây giờ thì bạn sẽ biết chính xác những thứ đó là gì, nằm ở đâu và nên làm gì với chúng.
Allan Pease