Vừa mới tảng sáng thì ông Hai Sửu đã hối con dâu nấu cơm cho ông ăn đặng ông vô xóm. Thằng Mau tuy còn tức cái ngực và rêm cùng mình hết, song mẹ nó ép quá nên nó phải ráng ngồi dậy mà ăn một chén cơm.
Ăn cơm rồi, ông Hai Sửu biểu thằng Mau đi với ông ra nhà thầy Hội đồng đặng lạy Vĩnh Thái mà xin lỗi. Thằng Mau lắc đầu nói rằng:
- Tôi đau mà đi giống gì được. Tía ra ngoài tía nói sao đó tía nói. Chừng nào thầy Hội đồng về tôi sẽ ra tôi ở, chớ bây giờ tôi ra dượng Hai dưởng đánh tôi chết.
Bà Hai Sửu cũng nói tiếp rằng:
- Con nó bị đánh, bây giờ nó đau, mà ông biểu nó đi đâu. Ðể nó ở nhà đặng kiếm thuốc men cho nó uống chớ. Ông ra thưa với cô Hai mà xin phép cho nó nghỉ ít bữa.
Ông Hai Sửu nghe vợ con nói như vậy thì ông không biểu con đi nữa. Ông lấy cây dù cán tre mà cặp trong nách rồi đi ra một mình. Ra tới nhà thầy Hội đồng, ông vừa bước vô sân thì thấy cái xe hơi đậu đó.
Ông vô tới thềm lại gặp Vĩnh Thái đội nón đi ra. Ông lột khăn xá Vĩnh Thái mà nói rằng:
- Thưa dượng Hai, hôm qua dượng đánh thằng nhỏ tôi, rồi nó sợ nên nó trốn về trong tôi. Tôi tính dắt nó ra đặng nó lạy mà xin lỗi dượng, ngặt vì nó đau bộn, nó đi không được nên tôi ra xin dượng làm phước cho nó nghỉ ít bữa đặng nó dưỡng bịnh. Chừng nào nó mạnh rồi tôi sẽ đem nó ra ở.
Vĩnh Thái ngó ngang ông nọ mà hỏi rằng:
- Chú là cha của thằng Mau phải hôn?
- Thưa phải.
- Nó ở đâu bây giờ?
- Thưa, nó về ở trong nhà tôi.
- Chú về nói cho nó biết, tôi không muốn thấy cái bản mặt của nó nữa. Hễ tôi gặp nó thì tôi đánh nó chết. Chú phải về chạy cho đủ ba chục đồng bạc đem trả lại đây cho mau, nếu không có thì tôi làm nó ở tù đa, nói cho chú biết.
- Thưa dượng, tội nghiệp tôi quá, tôi nghèo mà tiền bạc đâu có...
- Thây kệ, làm sao thì làm, không biết. Tôi kỳ cho chú ba ngày, nếu không có đủ ba chục đồng bạc thì chú coi tôi.
Vĩnh Thái và nói và leo lên xe hơi mà đi. ông Hai Sửu ngẩn ngơ, đứng ngó theo, không biết liệu làm sao được. Ông còn ôm cây dù rách, nắm cái khăn rằn đứng xớ rớ dưới thềm, bỗng nghe tiếng Thu Hà ở trong nhà kêu ông mà biểu rằng:
- Ông Hai, ông đi đâu đó? Vô đây đặng tôi hỏi chút coi nào.
Ông cóm róm bước lên thềm rồi vô đứng dựa cửa. Thu Hà mời ông ngồi và hỏi rằng:
- Thằng Mau nó có về trong nhà ông hay không?
- Thưa có.
- Thằng dại quá. Hôm qua nó nói bậy nói bạ làm cho thầy Hai, thẩy giận thẩy đánh nó. Ông phải răn dạy nó, đừng có để nó dại như vậy nữa. Nó về trỏng, nó có nói với ông tại sao mà nó bị đòn hay không?
- Thưa không. Nó cứ nằm rên hoài, nó có làm việc gì được ở đâu. Mà tôi cũng không thèm hỏi làm chi, tại nó dại nên nó mới bị đòn, chớ giống gì đó mà hỏi.
- Sao mà nó rên.
- Mặt mày nó sưng chù vù, mình mẩy nó bầm đen, mà nó lại nói nó lói trên ngực, với đau cái hông nữa.
- Ông kiếm dầu kiếm thuốc rượu mà thoa bóp cho nó. Ông hốt vài thang thuốc bắc cho uống nữa, nghe hôn.
- Dạ!
Thu Hà móc túi lấy ra mười đồng bạc mà đưa cho ông Hai Sửu và tiếp rằng:
- Ðây nè, ông lấy tiền đây đem về hốt thuốc cho nó uống, ít bữa nó mạnh rồi ông ra nói cho tôi hay.
Ông Hai Sửu chưng hửng, ông cầm hai tấm giấy năm đồng đứng lo le một hồi rồi nói rằng:
- Thưa cô Hai, cô thương thằng nhỏ tôi nên cô cho tiền, thiệt tôi đội ơn cô nhiều quá. Mà hồi nãy dượng Hai biểu tôi đem thối đủ ba chục đồng bạc lại. Tôi không biết làm sao.
- Thối bạc gì?
- Dượng Hai nói dượng không cho nó ở nữa, nên phải đem bạc trả lại.
- Ối, thầy Hai thẩy giận nó nên thẩy nói như vậy, không sao đâu, ông đừng có lo. Ông về kiếm thuốc cho nó uống, ít bữa nó mạnh rồi ông biểu nó ra ở lại.
- Thưa, dượng Hai dưởng nói dưởng ghét nó lắm, hễ dưởng thấy mặt nó thì dưởng đánh nó chết.
Thu Hà đứng suy nghĩ một giây lâu rồi cô nói rằng:
- Thôi, mà dầu cho nó có mạnh rồi ông cũng biểu nó ở trỏng mà chờ chừng nào ba tôi về rồi nó sẽ trở ra ở lại.
Ông Hai Sửu xá Thu Hà mà về. Chừng về tới nhà, ông thuật chuyện lại cho vợ con nghe, ông khen ngợi, cảm mến cái lòng khoan nhơn của Thu Hà hoài.
Ông đưa cho thằng Chậm một cái giấy năm đồng mà biểu nó đi hốt thuốc cho thằng Mau uống. Ông lại nói rằng:
- Mầy thấy hôn? Tao nói cô Hai tử tế lắm. Ðừng có nói bậy nữa, cổ nghe cổ giận, nghe hôn.
Trong ba bốn ngày kế đó, Vĩnh Thái mắc lo kiếm đất trên phía Mặc Cần Dưng mà mua, nên chàng quên lửng việc thằng Mau. Một bữa nọ, chàng đi về, chàng sực nhớ lại bèn kêu vợ mà hỏi rằng:
- Hổm nay tôi mắc đi hoài. Vậy chớ cha thằng Mau có đem ba chục đồng bạc mà thối lại hay không vậy mình?
Thu Hà bước ra hỏi rằng:
- Bạc gì mà thối?
- Nó ở một năm ba chục đồng. Bạc nó lãnh trước rồi, có làm giấy tờ hẳn hòi. Bây giờ nó trốn không chịu ở nữa, thì nhơn hủy công, ngân hủy lợi, nó phải đem số bạc mà thối lại, chớ bạc gì.
- Ông Hai Sửu ổng nghèo quá, tiền đâu mà thối.
- Ủa? Nói nó nghèo rồi bây giờ mình bỏ tiền mình hay sao?
-Tại mình đánh nó gần chết, rồi mình còn hăm he nó nữa, nên nó sợ nó về trỏng, chớ phải khi không mà nó tháo trút hay sao nên mình đòi tiền lại.
- Hổng biết? Nó phải đem đủ ba chục đồng bạc mà trả lại đây nếu không có thì nó sẽ coi.
- Ðánh người ta gần chết mà còn đòi tiền lại nữa.
- Chừng nào nó chết tôi mới chịu bỏ số bạc đó, chớ nó còn sống thì nó phải thối đủ, nếu cừ ngạnh thì tôi làm ở tù.
- Mình đánh nó bây giờ nó đau, nên tôi cho phép tía nó đem về mà chạy thuốc cho nó. Chừng nào nó mạnh thì sẽ ra ở nữa, thối bạc làm chi?
- Tôi không muốn cho nó bước chưn tới nhà này nữa.
- Không muốn thì thôi. Ðuổi người ta mà còn buộc thối bạc nỗi gì?
- Ừ, để rồi coi.
Vĩnh Thái bỏ đi ra ngoài sân, không thèm nói chuyện với vợ nữa. Tối lại chàng viết một tờ cớ khai là thằng Mau có làm giấy ở một năm ba chục đồng bạc, lãnh trước tất số rồi, mà nó ở mới có tám tháng rồi nó trốn, lại ăn cắp một cái đồng hồ vàng giá đáng một trăm hai chục đồng, một bộ đồ mát bằng lụa trắng giá đáng mười đồng với một cái nón nỉ xám giá tám đồng rưỡi.
Sáng ngày chàng bắt Hương hào Ðiều với thằng Tùng đứng chứng, rồi biểu Hương hào Ðiều đem cho Hương quản và Xã trưởng thị nhận chạy tờ đến cho quan Biện lý.
Cách mười bữa, Vĩnh Thái nghe người trong xóm nói có gặp thằng Mau đi chơi, chàng biết nó đã mạnh rồi, nên chàng viết một lá đơn bằng chữ Tây, ghim tờ cớ theo, rồỉ đem đến hầu quan Biện lý mà xin bắt thằng Mau trốn tại nhà cha nó ở làng Vĩnh Trinh.
Quan Biện lý thấy tờ cớ có làng thị nhận đủ phép, bèn xuất trát cho Hương quản làng Vĩnh Trinh bắt tên Mau mà giải nạp.
Vì có lời của Thu Hà dặn, nên cha con ông Hai Sửu vững bụng không lo sợ chi hết; tuy thằng Mau uống thuốc lành mạnh rồi, song nó cũng cứ ở nhà chờ chừng nào thầy Hội đồng về nó sẽ ra lạy mà xin ở lại.
Còn Thu Hà cũng tưởng chồng giận thằng Mau nên hăm he như vậy rồi bỏ qua, chớ không bó buộc đầy tớ của cha mình, nàng không dè chàng lập mưu gian kế độc mà hại cho nó ở tù.
Bữa nọ ăn cơm sớm mai vừa rồi, vợ chồng Vĩnh Thái đang ngồi phía trước mà chơi, thình lình ông Hai Sửu chạy ào vô và lạy và khóc và nói rằng:
- Tội nghiệp con tôi lắm cô dượng ơi! Không biết cô dượng thưa làm sao mà trát tòa dạy Hương quản bắt còng con tôi mà giải đi rồi. Thiệt nếu con tôi ở tù thì chắc vợ chồng tôi chết. Xin cô dượng làm phước cứu giúp giùm nó tội nghiệp.
Thu Hà chưng hửng ngó chồng mà nói rằng:
- Ai mà thưa kiện nói hồi nào đâu? Mình có thưa thằng Mau trên tòa về việc gì hay sao?
Vĩnh Thái cười gằn và gục gặc đầu mà nói rằng:
- Biết đâu, thì để giải nó lên tòa coi quan Biện lý nói làm sao rồi sẽ biết mà.
Ông Hai Sửu cóm róm khoanh tay đứng dựa cửa nghe Vĩnh Thái nới như vậy, ông mới nói rằng:
- Hồi nãy Hương quản bắt nó, Hương quản có nói nó bị dượng Hai cáo nó về tội ăn trộm và sang đoạt. Tội nghiệp quá! Xin dượng thương, nó có ăn trộm sang đoạt vật gì của cô dượng đâu.
Thu Hà châu mày ngó chồng, sắc mặt cô giận lắm. Còn Vĩnh Thái thì hớn hở như thường, chàng chúm chím cười. Ông Hai Sửu đứng khóc, chớ không còn lời nào nói nữa.
Thu Hà hiểu rỏ, cô biết tại chồng cô lên tòa báo cáo sao đó, nên quan Biện lý mới dạy bắt thằng Mau, bởi vậy trong lòng cô khinh bỉ chồng vô cùng, nhưng vì có ông Hai Sửu đứng đó, cô không thể lộ cái sự bất bình của cô ra được, cô phải dằn lòng mà nói rất dịu ngọt với ông Hai Sửu rằng:
- Thôi ông về đi, quan có bắt thằng Mau thì bắt, chớ không hại chi đâu mà sợ. Nó ở với ba tôi, ba tôi đi khỏi nó ở nhà làm quấy cách nào đi nữa thì vợ chồng tôi cũng đợi ba tôi về rồi sẽ hay, chớ không lẽ vợ chồng tôi giết nó đâu mà ông sợ.
Ông Hai Sửu cúi đầu lạy nữa, ông vừa lạy vừa nói:
- Xin cô dượng thương giùm nó kẻo tội nghiệp. Nó có tánh liếng xáo chớ không khi nào gian giảo. Hổm nay nó mạnh rồi tôi muốn dắt nó ra đặng nó lạy cô dượng mà ở lại. Tại nó sợ dượng còn giận, dượng đánh nó nữa, lại cô cũng có biểu thôi, để chừng nào thầy Hội đồng về rồi nó sẽ ra, nên tôi mới để nó ở nhà.
Thu Hà khoát tay biểu ông nọ đi về, để đó cho cô tính bởi vậy ông xá vợ chồng Vĩnh Thái rồi lau nước mắt mà bước ra cửa. Thu Hà ngồi đợi ông Hai Sửu ra khỏi sân rỏi cô mới hỏi chồng rằng:
- Mình thưa thằng Mau trên tòa, mình nói làm sao mà quan bắt nó đó?
- Việc tôi làm, mình không cần gì hỏi.
- Phải, việc của mình tôi không cần biết làm gì mà việc này không phải là việc của mình, thằng Mau là đứa bạn của ba, dầu nó có quấy cho mấy đi nữa, thì mình cũng phải chờ ba về rồi mình thưa cho ba hay đặng ba liệu định, chớ sao ở nhà mình tự lịnh mà hại nó?
- Ba giao cho tôi cai quản việc nhà. Tôi có đủ quyền mà làm việc, có cần gì đợi ba đâu.
- Dầu ba giao cho mình cai quản việc nhà đi nữa, mình lại làm như vậy hay sao?
- Ðày tớ nó khi dễ tôi, mình không cho tôi trừng trị nó hay sao hử?
- Dầu có trừng trị thì trừng trị bằng cách nào, chớ mình đánh người ta gần chết, rồi kiếm chuyện cáo gian cho người ta ở tù nữa, tôi nín làm sao cho được. Thằng Mau nó lấy của mình vật gì, nó giựt của mình bao nhiêu, mà mình cáo nó ăn trộm và sang đoạt?
- Nó ngay hay là gian để chừng tòa xử rồi sẽ biết.
- Mình làm cho người ta ở tù, có lợi gì cho mình hay sao, mà mình hầm hầm dữ vậy?
- Hễ ai khinh khi tôi thì tôi giết hết thảy.
- Mình nói chi những tiếng độc ác như vậy? Hồi nào mình nói mình ghét những bọn giàu sang ỷ thế mà húng hiếp nhà nghèo, mình quyết hy sinh tánh mạng của mình đặng bênh vực hạng người nghèo khổ, sao bây giờ mình làm việc gì, mình nói tiếng gì mình cũng cố ý muốn giết bọn nhà nghèo vậy?
- Ồ, hồi trước khác, bây giờ khác chớ?
- Khác là sao?
- Mình thuộc trong hạng nào, mình phải binh quyền lợi cho hạng nấy chớ sao.
- Mình nói sao đó, tôi hiểu ý chưa rõ. Có phải mình nói hồi trước mình nghèo, nên mình phải binh nhà nghèo mà ghét nhà giàu. Rồi bây giờ mình giàu, nên mình binh nhà giàu mà ghét nhà nghèo hay không?
- Phải. Ấy là lẽ tự nhiên.
Thu Hà vừa nghe nói mấy lời, thì cô liền đứng dậy ngó ngang chồng mà nói rất nghiêm chỉnh rằng:
- Bây giờ tôi mới biết chắc mình là một người vô lương tâm, mình là một chú bợm bãi mượn hai chữ "ái quốc" để ngoài chót lưỡi mà kiếm gạo.
Cô nói dứt lời, cô bỏ đi riết xuống nhà sau, ngoài mặt thì buồn, còn trong lòng thì khinh bỉ chồng vô cùng. Có lẽ Vĩnh Thái mắc cỡ hay sao, mà chàng ngồi nín khe, không dám nói lại một tiếng nào nữa hết.
Tối bữa đó, Thu Hà buộc chồng phải lên tòa mà xin rút đơn ra và xin thả thằng Mau. Vĩnh Thái dục dặc không chịu nghe lời. Thu Hà nói rằng nếu không làm y theo lời cô biểu, thì cô sẽ lên quan Biện lý mà kêu oan cho thằng Mau. Vĩnh Thái sợ vợ lên tòa nói lôi thôi rồi lòi sự cáo gian của mình, nên cực chẳng đã chàng phải chịu.
Sáng bữa sau, Vĩnh Thái lên tòa. Tuy không phải chàng hết giận thằng Mau, chàng đi đây là vì sợ mang tiếng mà phải đi, song lên tòa chàng thiệt hết lòng mà xin bãi nại. Ngặt vì quan Biện lý không cho, ngài nói rằng thằng Mau bị phạm luật hình, quyền buộc tội về ngài chớ không phải về tài chủ, bởi vậy Vĩnh Thái trở về mặt mày buồn hiu. Chàng thuật những lời của quan Biện lý lại cho vợ nghe. Thu Hà không tin, Vĩnh Thái phải thề nhiều tiếng rất nặng nề, chàng lại hứa rằng để đến bữa tòa xử chàng sẽ kiếm thế mà gỡ tội cho thằng Mau, chớ chàng không buộc nó nữa.
Vì sợ mang tiếng với đời, mà cũng vì sợ trái đạo làm vợ, nên Thu Hà phải dằn lòng làm lãng nhưng mà sự khinh bỉ chồng là một người giả dối, là một người độc ác thì không thể nào bớt được. Vì là chồng, nên cô phải ép mình mà ăn chung một mâm, ở chung một nhà song ăn thì ăn, ở thì ở, và trước mặt tôi tớ thì cô làm bộ kính trọng chồng, còn riêng trong trí cô thì cô thị chồng không bằng mấy đứa ở đợ.
Cách ít ngày có trát tòa đòi Vĩnh Thái hầu, đặng tòa xử vụ tên Mau. Ðến bữa đi hầu, Thu Hà đòi đi theo. Vĩnh Thái sợ vợ nghe những điều cáo gian trong đơn của chàng, rồi bất bình mà nói bậy giữa tòa thì mình có tội, nên chàng năn nỉ với vợ, xin vợ ở nhà, chàng lại hứa bướng rằng thế nào chàng cũng xin cho thằng Mau khỏi ở tù.
Thu Hà tuy khinh bỉ chồng, song không có lòng làm nhục chồng. Ban đầu cô muốn đi theo lên tòa đặng lóng tai nghe coi như chồng không thiệt tình, chồng còn khai gian mà hại thằng Mau, thì cô sẽ đối nại mà cứu nó. Mà rồi cô nghĩ hễ nín không được, cô nói ra thì còn gì chồng, dầu tòa không buộc chồng về tội đánh thằng Mau có thương tích và tội cáo gian cho nó đi nữa, thì chồng cũng mất thể diện với thiên hạ, cô là vợ mà cô khai tội ác của chồng trước mặt công chúng thì ai coi cô ra gì. Bởi cô nghĩ như vậy nên cô không đòi đi theo nữa.
Vĩnh Thái đi hầu đến trưa chàng mới về. Thu Hà nghe tiếng xe hơi vô sân, cô bước ra có ý muốn biết coi tòa có tha thằng Mau hay không. Vĩnh Thái thấy vợ thì cười ngỏn ngoẻn và nói rằng:
- Tôi xin hết sức mà không được. Tòa kêu án nó bốn tháng tù.
Thu Hà châu mày đáp rằng:
- Nó vô tội mà lập mưu hại được nó như vậy, coi mình độc ác là dường nào.
- Tôi xin không được, tại tòa kêu án nó, chớ phải tại tôi hay sao?
- Dầu bữa nay mình có xin cho nó đi nữa, mình cũng không chuộc cái tội ác của mình được. Tôi sợ e mình không khỏi cái quả báo này đâu.
- Hứ, quả báo cái gì? Nó khinh khi tôi thì nó phải ở tù. Có vậy nó mới tởn.
- Nó dại nó nói bậy, thì mình đã đánh nó gần chết rồi, chưa vừa hay sao?
- Tôi không hiểu tại sao mà mình binh thằng Mau quá.
- Phải. Tôi binh thằng Mau. Tôi binh nó là vì nó vô tội. Duy có hạng người giả dối độc ác như mình đó thì mới không biết thương ai hết, cứ kiếm chuyện mà chặt đầu lột da người ta, biết hôn?
Vĩnh Thái rùng vai bỏ đi thay áo. Thu Hà ngó theo chồng, cô giận lung lắm.
Ðến xế hai vợ chồng ông Hai Sửu dắt nhau ra kiếm Thu Hà mà khóc kể nỗi oan của con. Thu Hà đã động lòng mà lại bối rối, cô không biết liệu phương nào mà làm cho hai vợ chồng ông Hai Sửu bớt buồn, cô mới mở tủ lấy một trăm đồng bạc mà đưa cho và nói rằng:
- Việc đã lỡ rồi. Thôi, hai ông bà đừng có buồn, ở bốn tháng tù cũng không chết đâu mà sợ. Ai ngay ai gian có trời đất làm chứng cho. Vì nó ở với ba tôi nên nó mang hại đó. Vậy tôi cho ông bà một trăm đồng bạc mà thường bốn tháng tù đó.
Hai vợ chồng ông Hai Sửu lấy bạc đi về, mà cũng không hết khóc.