1976 – 1978
Một ngày cuối tuần đầu năm 1976 tôi đã gặp vợ tương lai của tôi – Joan Templeman, tại Manor. Tôi quyết định về một người nào đó chỉ trong 30 giây tôi gặp họ, và tôi đã phải lòng Joan ngay từ phút đầu tiên tôi nhìn thấy cô ấy. Vấn đề là cô ấy đã kết hôn với một người khác, một nhà sản xuất băng đĩa kiêm nghệ sĩ piano hiện đang quản lý một ban nhạc tên là Wigwam.
Joan là một phụ nữ Scot không hề viển vông và ngay lập tức tôi nhận ra rằng cô ấy không thể chịu nổi những trò ngu xuẩn. Tôi biết rằng tôi không thể lôi kéo sự chú ý của cô ấy theo như cách tôi đã quyến rũ Kristen. Hầu hết các mối quan hệ của tôi trước đây với phụ nữ đều dựa trên nghệ thuật quảng cáo công chúng, nhưng đây là lần đầu tiên tôi cảm giác có một phụ nữ không muốn tôi diễn lại những trò hề quen thuộc của mình.
Joan làm việc trong một cửa hàng đồ cổ tên là Dodo trên Westbourne Grove, gần với khu văn phòng của tôi tại Vernon Yard. Vào buổi sáng thứ Hai, tôi lảng vảng quanh cửa hàng, sau đó lấy hết can đảm và bước vào trong. Cửa hàng bán những biển hiệu và các mục quảng cáo cũ. Khi tôi hỏi người chủ cửa hàng xem Joan có ở đây không, cô ta nhìn tôi đầy hoài nghi.
“Anh có phải khách hàng không?” – Cô ta hỏi, nhìn trừng trừng vào tôi.
“Phải. Tôi thật sự bị lôi cuốn bởi những tấm biển hiệu cũ.” – Tôi nói, bối rối nhìn quanh cửa hàng.
Joan bước vào ngay từ sau lưng tôi.
“Tôi thấy anh đã gặp Liz rồi” – cô ấy nói. “Liz, đây là Richard” “Vậy anh muốn mua gì?” – Liz nói như thể đang thúc ép tôi.
Tôi không còn đường nào để chạy. Suốt vài tuần sau đó, những chuyến thăm của tôi tới Joan đã khiến tôi cóp nhặt được một bộ sưu tập ấn tượng những biển hiệu bằng thiếc cũ được sơn tay quảng cáo bất cứ thứ gì từ bánh mì Hovis cho tới xì gà Woodbine. Một tấm thiếc có dòng chữ DIVE IN HERE FOR TEA! (Lặn xuống đây vì một tách trà)! Tôi cũng mua một con heo mập đang chơi chũm chọe đã từng đứng quảng cáo trong cửa hàng thịt lợn. Một trong những biển hiệu ưa thích của tôi là một bức tranh cũ quảng cáo trứng và thịt muối Danish vẽ hình một chú lợn đang dựa lưng vào tường nghe một con gà hát. Con gà đang mở tiệc ăn mừng chiến công đẻ trứng của mình và lời chú thích cho cảnh tượng này là NOW, THAT’S WHAT I CALL MUSIC! (Nào, đó mới gọi là âm nhạc chứ!) Tôi đã đưa tấm biển quảng cáo này cho Simon Draper, vì anh ta luôn gắt gỏng vào buổi sáng chừng nào anh ta chưa được dùng một bữa sáng tươm tất. Anh ta treo nó lên trên bàn làm việc, nơi sau này đã tạo cảm hứng cho tựa đề biên soạn các hit nổi nhất hàng năm của chúng tôi, Now That’s What I Call Music. Vào thời điểm đó tôi đã mua tất cả quà tặng Giáng sinh của tôi từ Dodo, Liz nói với Joan rằng Joan là trợ lý cửa hàng tuyệt nhất mà cô ta từng có.
Joan đã kết hôn với Ronnie Leahy được gần 8 năm nhưng họ chưa có con. Ronnie đi công tác rất nhiều và dường như với tôi có lẽ đó là lợi thế vì anh ta và Joan bắt đầu sống xa nhau. Bất cứ khi nào Ronnie đi vắng, tôi lại gọi cho những người bạn của Joan và hỏi họ có thấy Joan không.
“Có phiền không nếu tôi theo đuổi cô ấy?” – Tôi hỏi một cách tình cờ.
Họ nhanh chóng gọi tôi là “cái đuôi”, và thực sự tôi không thấy hề hấn gì miễn là bằng cách bám đuôi, tôi có thể có cơ hội ngồi ở đâu đó gần Joan và nói chuyện với cô ấy. Việc tán tỉnh của tôi không giống như những chuyện lãng mạn khác mà tôi từng làm, những chuyện tôi có thể kiểm soát được. Joan là một người khép kín và rất khó để tìm hiểu được tình trạng hôn nhân của cô ấy. Trong khi tôi biết rõ ràng những gì tôi cảm nhận về Joan, tôi lại chẳng mảy may biết được Joan nghĩ gì về tôi. Tôi nghĩ rằng cô ấy có thể thích thú bởi sự đeo bám của tôi, nhưng ngoài chuyện đó ra tôi hoàn toàn mù tịt.
Cuối cùng, Joan đã đồng ý đi cùng tôi đến đảo Isle of Wight, và chúng tôi đã trải qua ngày cuối tuần trong một khách sạn nhỏ tại Bembridge. Đó là nơi chuyện tình của chúng tôi bắt đầu. Do Joan đã kết hôn nên cả hai chúng tôi tiếp tục sống hai cuộc sống. Cô ấy không thể gặp tôi suốt cả tuần khi Ronnie ở nhà nhưng vào một sáng sớm cô ấy đã quyết định khiến tôi ngạc nhiên bằng việc ghé thăm ngôi nhà tại Denbigh Terrace, nơi tôi đang sống. Khi vừa mở cửa bước vào, cô ấy đã thấy người giúp việc của tôi Martah đang mang một chiếc khay đựng hai tách trà. Joan hiểu ra tôi đã qua đêm với một phụ nữ khác – và đúng thật như vậy – vì thế cô ấy chặn Martha lại và đặt một bông hoa lên chiếc khay.
“Hãy nói với Richard rằng Joan gửi tới ông ta lời chào” – Cô ấy nói và sau đó quay gót đi thẳng tới cửa hàng.
Tôi thực sự xấu hổ. Tôi vội vàng tới gặp cô ấy tại Dodo và thuyết phục cô ấy ăn trưa với tôi.
“Tất cả những điều này là tình yêu bất diệt đó ư?” – Joan hỏi đầy châm chọc.
“Phải, anh đang cô độc.” – Tôi nói ngập ngừng. “Anh không thể đợi được đến cuối tuần.” “Thật là một tội lỗi cảm động!” – Joan nói.
Tôi cố gắng tạo vẻ mặt xấu hổ với bản thân và tỏ ra ăn năn, nhưng chúng tôi đã bắt gặp ánh mắt nhau và sau đó cả hai cùng cười phá lên.
Chuyện tình của tôi tiếp diễn gần một năm. Chúng tôi liều lĩnh để ở bên nhau và sẽ gọi cho nhau bất cứ khi nào chúng tôi có năm phút rảnh rỗi. Joan sẽ lẻn khỏi Dodo còn tôi sẽ rời Vernon Yard và chúng tôi lại gặp nhau tại Denbigh Terrace, địa điểm ở chính giữa chúng tôi. Vị trí hẹn hò của chúng tôi rất chắc chắn: Vernon Yard, Westbourne Grove và Denbigh Terrace, tất cả đều dẫn qua con đường Portobello Road chỉ cách nhau chừng hai mươi mét, và vì thế chuyện tình của chúng tôi đã diễn ra trong một tam giác dữ dội.
Khi chúng tôi dành 20 phút quý giá giờ nghỉ trưa, 15 phút trước cuộc họp hay chỉ vài giây sau khi Dodo đóng cửa, chúng tôi đã cố gắng để gạt bỏ tất cả những chuyện bên ngoài. Nhưng, cùng với niềm đam mê mãnh liệt, chúng tôi cũng nhận thức rõ ràng rằng Joan đã kết hôn (thực tế, trên giấy, chính tôi cũng ở tình huống tương tự), và rằng chúng tôi đang gây ra đau đớn cho Ronnie. Xét một vài góc độ, Joan và Ronnie có mối quan hệ giống như mối quan hệ giữa tôi và Kristen. Ronnie muốn thử nghiệm việc lên giường với những người phụ nữ khác và nói với Joan rằng cô ấy cũng nên mở rộng chân trời của mình. Joan rơi vào thế lúng túng bởi vì cô không thể chịu nổi một chuỗi những mối tình một đêm, và vì thế cô dần dần sa vào chuyện tình ái với tôi.
Chuyện tình của chúng tôi phức tạp hơn khi Kristen nghe tin tôi đang say mê Joan và ngay lập tức cô ấy trở về London. Vào lúc này, tôi đã thành công khi mua lại được Duende từ tay Kevin Ayers. Ít nhiều vào đúng lúc đó, Kristen đã bỏ rơi anh ta. Giờ cô ấy nói với tôi rằng cô ấy muốn quay trở lại với tôi. Trên tất cả, chúng tôi vẫn là vợ chồng. Gia đình tôi luôn đảm bảo rằng cuộc hôn nhân phải được giữ vững dù hạnh phúc hay đau khổ và do đó tôi cảm thấy một trách nhiệm nặng nề khi đồng ý với Kristen. Nhưng người tôi yêu là Joan. Đó là một cơn ác mộng với mỗi chúng tôi: Joan cảm thấy bị giằng xé giữa tôi và Ronnie; Kristen bị giằng xé giữa tôi và Kevin; còn tôi giờ lại bị giằng xé giữa Kristen và Joan.
Chuyện khởi đầu như một chuyện tình trong mơ với Joan trong căn phòng ngủ nhỏ tại Denbigh Terrace hiện giờ đang bắt đầu phá hủy cuộc sống của 5 người.
Mớ bòng bong mối quan hệ tay tư này cuối cùng đã tự được giải quyết khi tôi tham dự bữa tiệc có cả Joan và Kristen. Linda – bạn thân nhất của Joan kéo tôi vào góc.
“Vậy người anh thực sự yêu là ai?” – Cô ấy gặng hỏi. “Điều này không thể tiếp diễn. Anh đang tự giết mình và anh cần phải lựa chọn một trong hai.”
Tôi nhìn thấy Joan đang nói chuyện với một người nào đó.
“Tôi chỉ yêu một người” – Tôi nói, nhìn về phía Joan. “Nhưng cô ấy không yêu tôi.” “Tôi nói với anh rằng cô ấy yêu anh”. Linda nói, hướng mắt theo ánh nhìn của tôi. Chúng tôi bỏ lửng câu chuyện ở đó.
Đêm hôm sau chỉ có tôi một mình trên Duende. Đó là một đêm tháng Hai tối đen như mực và ngoài trời mưa nặng hạt. Tôi đang nói chuyện điện thoại nên không nghe thấy tiếng gõ cửa. Sau đó cửa mở và tôi quay lại. Đó là Joan.
“Tôi sẽ gọi lại sau” – tôi nói qua điện thoại, và bước tới ôm chầm lấy cô ấy. “Anh, em nghĩ là em sẽ dọn đi” – Joan nói.
*
“Chúng ta có một đơn đặt hàng khác từ Nigeria” – Chris Stylianou nói với tôi. “Họ có vẻ thích thú với anh chàng U-Roy này”
Chris Stylianou hiện là giám đốc xuất khẩu tại Virgin và trong suốt vài tháng cuối năm 1977, anh ấy đã thu về những hợp đồng đáng giá hàng nghìn bảng từ một trong những vùng đất lạ kỳ nhất – Nigeria. Người Nigeria yêu thích dòng âm nhạc nhịp điệu. Vào thời điểm đó, hầu như hãng băng đĩa Anh duy nhất bán thể loại đĩa nhạc này là Island Record của Chris Blackwell.
Vào năm 1976, tôi đã theo chân Chris Blackwell tới Jamaica với mục đích thăm dò việc ký hợp đồng với các nghệ sĩ thuộc dòng nhạc này. Sau vài ngày đứng ngoài quan sát, cuối cùng tôi đã thành công khi ký hợp đồng với Peter Tosh, nghệ sĩ hát cùng Bob Marley và một nghệ sĩ biểu diễn có tên U-Roy. Legalize It, album đầu tiên Peter Tosh thực hiện cùng Virgin, đã bán rất chạy vào năm 1977. Nhưng lại có một chiều hướng khác: những DJ và các Jock radio người Jamaica đang cắt dần các bản thu âm của chính họ và hát rất nhiều thứ tiếng lóng vần và các khẩu hiệu chính trị vào nhịp điệu chính. Đó là một dạng thức sơ khai của nhạc rap. Những người hát thể loại nhạc này được gọi là các “toaster” và chính U-Roy, một hippi được luyện tập bài bản cũng đã thể hiện rất tốt thể loại nhạc này tại Nigeria. Tôi biết rằng chắc hẳn sẽ có thêm nhiều toaster nữa không chỉ tại Jamaica và tôi đã quyết định chúng tôi nên ra ngoài và mua vét thị trường.
Tôi luôn thích rời khỏi London vào giữa mùa đông. Tôi khám phá ra ánh mặt trời và những chuyến đi xa mang lại cho tôi một cái nhìn rõ nét hơn về cuộc sống London. Và lúc này tôi có thêm hai lý do để rời khỏi thành phố: Tôi muốn đưa Johnny Rotten cùng đi với tôi vì anh ta đang gặp phải một số vấn đề với The Sex Pistols và Malcolm McLaren; tôi cũng hy vọng được hội ngộ Joan. Cô ấy dự định tới Los Angeles với Ronnie để cho cuộc hôn nhân của họ một cơ hội cuối cùng. Johnny Rotten rất hào hứng với chuyến đi vì anh ta là người đam mê nhạc nhịp điệu, còn Joan và tôi đã đồng ý không liên lạc với nhau tới khi nào cô ấy giải quyết ổn thỏa chuyện hôn nhân của cô ấy bằng cách này hay cách khác.
Vào phút cuối, Simon không thể cùng đi và tôi đã đi với Ken. Như vậy, vào đầu năm 1978, một ca sĩ nhạc rock, một kế toán và một hippi Earl’s Court cách tân đã cùng nhau bay tới Kingston, Jamaica, để ký hợp đồng với một số ban nhạc nhịp điệu và tìm kiếm những toaster. Nắm chắc rằng những người Jamaica không tin tưởng vào các bản hợp đồng trên giấy, chúng tôi đã mang theo một vali chứa 30.000 bảng tiền mặt và dựng một quầy hàng tại Kingston Sheraton. Tin tức về việc 3 người Anh đang có mặt tại thị trấn để tìm những nhạc công thử giọng nhanh chóng lan đi và một hàng dài các ban nhạc bắt đầu kéo đến quanh căn phòng khách sạn. Ken ngồi trên giường cạnh chiếc vali. Johnny và tôi lắng nghe băng thu âm của các ban nhạc và nói chuyện với họ. Johnny quyết định nghệ sĩ nào chúng tôi nên ký hợp đồng, và cuối cùng Ken sẽ mở vali lấy tiền. Những đồng đôla Mỹ là loại tiền hiếm thấy tại Jamaica, nơi các mặt hàng nhập khẩu bị cấm và tất cả mọi thứ đều phải mua ngoài chợ đen. Một vài ban nhạc quá miệt mài tạo ấn tượng với chúng tôi đến nỗi họ mang theo cả trống và ghita. Căn phòng nhanh chóng chật kín những người giáo phái gốc Jamaica cao lớn. Họ đội những chiếc mũ đồ sộ đính các quả cầu len sọc đỏ, vàng, xanh. Một ca sĩ có chiều cao vượt hẳn so với chúng tôi đang say mê hát về quê hương Ethiopia thanh bình của anh ta.
Tôi quan sát Johnny ngồi trên ghế sofa và lắc lư hòa theo điệu nhạc. Thật khó tin rằng chính người đàn ông gầy hốc hác như dây điện này, đã cất lên lời ca lên án sự ngược đãi, đập vào bức tranh Nữ hoàng và khích động một thế hệ phẫn nộ. Nghĩ về Hoàng đế Haile Selassies, người đã truyền cảm hứng cho những người giáo phái gốc Jamaica, tôi tự hỏi phải chăng dòng họ hoàng gia Anh đã không từ bất kỳ một thủ đoạn nào?
Trong suốt một tuần, chúng tôi đã ký hợp đồng với 20 ban nhạc nhịp điệu và tìm thêm được một cặp toaster tên là Prince Far I và Tappa Zukie. Tôi cố gắng thuyết phục Johnny Rotten ở lại với The Sex Pistols nhưng vô ích. Anh ta nói với tôi rằng nhóm gặp mâu thuẫn nội bộ và mâu thuẫn với Malcolm McLaren; rằng Sid Vicious đang xuống dốc, anh ta dùng mọi loại thuốc kích thích và hành hung Nancy – bạn gái anh ta. Johnny muốn tách ra solo và anh đã nghĩ tới một cặp nhạc công có thể thành lập nên một ban nhạc mới lấy tên PiL, Public Image Limited. Tôi rất tiếc vì tôi muốn tạo dựng The Sex Pistols thành một ban nhạc rock cổ điển tiếp nối The Rolling Stones. Trên tất cả, The Rolling Stones đã khởi nghiệp như một ban nhạc gây chấn động trên toàn thế giới. Mick Jagger đã bị bắt vì tàng trữ ma túy và dính líu tới scandal xúc phạm luận điệu dư luận. Năm 1978, The Stones đã có 15 năm sự nghiệp âm nhạc và họ trở thành một phần nền tảng tạo nên rock & roll. Và dường như tới giờ họ vẫn tiếp tục không ngừng.
Đương đầu với thành công là rõ ràng mang tới những khó khăn cho ban nhạc rock.
Nhưng làm thế nào để lưu giữ tên mình trong tâm trí người khác mới thực sự là điều khó nhất… The Sex Pistols chắc chắn đã có tên trong từ vựng thế giới – như một tấm gương xấu cho tất cả những gì người ta ghê tởm – và tôi cảm thấy họ thật điên rồ khi vứt đi lợi thế đó. Tôi cố gắng thuyết phục Johnny rằng The Sex Pistols có thể sử dụng tên của họ theo một cách khác, và có thể phát triển khác xa hình ảnh rock mà họ đã tạo dựng. Tôi cũng muốn thúc đẩy họ phát triển tại nước ngoài: Never Mind The Bollocks chỉ bán được 300.000 bản tại thị trường quốc tế, bằng số lượng bán được tại Anh, và tôi có cảm giác rằng họ có thể làm tốt hơn với album kế tiếp. Sau thành công ập tới với Mike Oldfield và tiếp đó là việc rút khỏi cuộc sống công chúng của anh ta, tôi đã xác định rằng The Sex Pistols sẽ không thể sụp đổ như vậy. Họ là ban nhạc hàng đầu của Virgin và họ chính là chất xúc tác cho thành công xa hơn của Virgin Music và cho cả toàn bộ một làn sóng mới nhạc rock. Nhưng Johnny không có tâm trạng nào để nghe.
Vào buổi tối cuối cùng chúng tôi tìm thấy một quán bar Rasta dọc bờ biển từ Kingston có phục vụ món cá nước sốt. Chúng tôi ngồi phía ngoài ngắm nhìn biển. Một đám bồ nông đang nhào xuống và chúng tôi quan sát chúng bắt mồi một cách rất có nguyên tắc, từng con tách khỏi đàn và lặn xuống, đút đôi cánh vào trong trước khi nhào mình xuống nước.
Chúng tôi uống bia Red Stripe và nghe Bob Marley. Mặc dù tôi lại chuyển chủ đề cuộc nói chuyện sang những điều The Sex Pistols có thể làm nhưng Johnny thực sự không lắng nghe.
Có cả một thế giới khác biệt giữa Mike Oldfield và The Sex Pistols. Nhưng cả hai đều nhận ra rằng họ không thể đương đầu với áp lực của sự nổi tiếng. Theo quan điểm của tôi, với tư cách người đứng đầu một công ty băng đĩa, còn có một sự khác biệt xa hơn nữa: Mike Oldfield đã giúp Virgin Music kiếm được một khoản tiền khổng lồ mà chúng tôi chi tiêu vào việc xây dựng công ty và ký các hợp đồng mới. Chúng tôi sẽ không thể nào duy trì hoạt động kinh doanh được nếu không có anh ta. Mặc dù The Sex Pistols dành vị trí số 1 với God Save The Queen, và album Never Mind The Bollocks, nhưng Virgin lại không thu lợi nhiều về từ nhóm này.
Khi tôi ngồi đó cùng Johnny Rotten trên bãi biển Jamaica, tôi bắt buộc phải chấp nhận sự thật rằng Virgin sẽ không bao giờ kiếm được thêm lợi nhuận từ The Sex Pistols.
Malcolm McLaren đã sắp xếp cho The Sex Pistols tham gia một bộ phim có tên The Great Rock And Roll Swindle, và tôi tự hỏi liệu chúng tôi có thể cho ra đời một soundtrack từ bộ phim này không, nhưng đổi lại, Simon, Ken và tôi sẽ phải chấp nhận từ giờ phút này The Sex Pistols sẽ không còn liên quan tới chúng tôi nữa.
Mặc dù vô cùng chán nản khi chứng kiến họ tan rã – và còn đáng buồn hơn cả Mike Oldfield, sau này vẫn tiếp tục cho ra đời những đĩa hát bán chạy – nhưng vẫn có sự an ủi phần nào với chúng tôi, sau khi ký hợp đồng với The Sex Pistols, Virgin trở thành thương hiệu băng đĩa nổi tiếng và là nơi tìm đến của các ban nhạc làn sóng mới và nhạc rock. Thế giới âm nhạc đã được chứng kiến sự thăng tiến mà chúng tôi đạt được phía sau The Sex Pistols, và cả một thế hệ mới các ban nhạc sôi động đang hướng về chúng tôi. Dimon đã quy tụ các ban nhạc như The Motors, XTC, The Skids, Magazine, Penetration và The Members với rất nhiều album bán chạy và một ban nhạc mang tên The Human League đang tạo dựng được đông đảo người hâm mộ. Hãng Virgin Music Publishing đã ký hợp đồng với một giáo viên trường cấp 3 từ Newscattle tên là Gordon Summer, sau này lấy tên hiệu là “Sting” và hát cùng ban nhạc Last Exit.
Tôi trở lại Kingston Sheraton, ngẫm nghĩ về tiền đồ của Virgin khi thiếu vắng The Sex Pistols và có một tin nhắn từ Joan, đề nghị tôi gọi lại cho cô ấy.
“Chúng ta có thể gặp nhau ở New York không?” – Cô ấy hỏi. Tôi rời Jamaica ngay sáng hôm sau.