Đời tư Mao Trạch Đông
Chương 18
Đại hội VIII, diễn đàn đầu tiên của đảng cộng sản Trung Quốc sau năm 1945, khi ấy căn cứ cách mạng còn ở Hồ Nam, trước khi nước Cộng hoà Nhân dân thành lập. Tại đại hội kỳ này vừa có kế hoạch bầu Ban chấp hành mới vừa đề ra những nguyên tắc cơ bản phát triển chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc. Mao tin đại hội sẽ chấp nhận hướng đi cải cách tận gốc của ông và chính thức đề cử ông là người lãnh đạo cao nhất của đảng và nhà nước. Nhưng ông lại để Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình điều khiển đại hội. Theo cái nhìn của tôi, sự quá tự tin của hai người đã lấn át những nhạy cảm chính trị. Họ không thấy được thủ đoạn từ chức của Mao, họ điều khiển đại hội theo chiều hướng của họ, điều đó đã giáng một đòn mạnh trực tiếp vào Chủ tịch. Mao buộc tội Lưu và Đặng không những âm mưu gạt ông khỏi chính trường mà còn định cướp chính quyền trong tay ông.
Lưu Thiếu Kỳ trình bày bản báo cáo chính trị – sự kiện trung tâm của đại hội. Trước đó, Lưu Thiếu Kỳ luôn luôn đưa cho Mao xem văn bản bài phát biểu của ông nhân danh đảng mà Mao thường sửa chữa và bổ xung. Nhưng lần này, như Mao nói với tôi, Lưu Thiếu Kỳ không làm như vậy. Điều này, Lưu Thiếu Kỳ đã ký vào bản án tử hình cho chính mình trong những năm Cách mạng văn hoá.
- Dù tôi từ bỏ chức vị Chủ tịch nước, nhưng tôi vẫn là Chủ tịch đảng cộng sản Trung Quốc – Mao tâm sự với tôi – Vì sao họ không trình tôi các thông tin về các vấn đề cần thảo luận trong báo cáo? Họ biện bạch không kịp thời gian, nhưng tôi có đi khỏi nước đâu. Tại sao họ lại bảo không kịp cơ chứ?
Tôi không biết trước kia Mao có đọc các dự thảo báo cáo chính trị của Lưu hay không, nhưng các mục chính của bài phát biểu này rõ ràng không hợp ý Mao. Đường lối chung của đảng được vạch ra trong đại hội VIII khác hẳn với ý tưởng của Mao. Tất cả các sự kiện chính trị sau này của Mao – thanh lọc hàng ngũ đảng viên, Đại nhảy vọt, chiến dịch “phục hồi chủ nghĩa xã hội” của quần chúng, cuối cùng, Cách mạng văn hoá – là sự xác nhận rõ nhất sự khác nhau này. Mao chỉ có thể tính sổ hoàn toàn các đối thủ chính trị của mình vào năm 1969, ở hội nghị đại biểu lần thứ 12 Ban chấp hành trung ương đảng cộng sản Trung Quốc, khai trừ Lưu Thiếu Kỳ, Đặng Tiểu Bình ra khỏi đảng và phần đông những người tham gia đại hội VIII và thông báo ý tưởng của Mao là người lãnh đạo đảng và nhà nước.
Đặng Tiểu Bình và Lưu Thiếu Kỳ cùng một quan điểm, cho rằng mọi quyết định của đảng phải được tập thể thông qua. Theo tôi đây là sự bất đồng cơ bản, khác biệt ý tưởng của Mao. Họ coi ban lãnh đạo đảng là nòng cốt, sự chỉ trích và phê phán của Khrushchsev vào Stalin là xác nhận sự lãnh đạo của tập thể, họ cho Mao tuy là người đứng đầu, những các lãnh đạo chủ chốt cũng phải có quyền ngang Mao, điều này rõ ràng chống lại hoài bão làm vua của Chủ tịch.
Tôi có mặt tại đại hội từ ngày khai mạc đến hôm bế mạc với tư cách bác sĩ riêng. Ngày đầu tiên Mao thu hút các đại biểu đại hội bằng bài phát biểu chào mừng. Sau đó Lưu Thiếu Kỳ đọc báo cáo chính trị. Nghe bản báo cáo chính trị của Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình, tôi biết ngay Mao đã nổi xung. Tôi kinh hãi khi được nghe họ chỉ trích đích danh Mao. Trong báo cáo Lưu và Đặng đưa ra ý tưởng lãnh đạo tập thể của đảng và nhà nước, lên án tệ sùng bái cá nhân. Trong đề án xây dựng hiến pháp mới Cộng hoà nhân dân Trung Hoa, do Đặng trình bày, không có điểm nào về vai trò lãnh đạo của tư tưởng Mao Trạch Đông, đặt Mao vào cương vị mới, vai trò chủ tịch danh dự. Người ta cho rằng cứ theo bài phát biểu này, chức vụ chủ tịch đảng không thể vĩnh viễn và hy vọng Mao cũng phải rời bỏ cả chức vụ Chủ tịch đảng cộng sản trong tương lai.
Đối với Mao, nguyên tắc lãnh đạo tập thể theo đường lối Khrushchev không thể chấp nhận. Bởi nếu đảng quán triệt đường lối lãnh đạo tập thể, như vậy đã tước bỏ quyền lực tuyệt đối của ông, đặt lãnh tụ ngang hàng với những người lãnh đạo khác. Nhưng ông vẫn muốn là vị lãnh tụ tối cao. Ông luôn thèm khát sự sùng bái cá nhân.
Tôi hoàn toàn đồng ý điều này. Chẳng phải Lưu Thiếu Kỳ, chẳng phải tổ chức tập thể nào cả, chỉ có Mao mới là người lãnh đạo cao nhất của đất nước.
Tuy từ chức nhưng ông vẫn muốn tham gia, làm cố vấn tất cả những cuộc họp thảo luận các sự kiện trọng đại. Theo Mao, vấn đề ở chỗ Lưu và Đặng tự coi mình là người quan trọng, coi ông còn là nhân vật quan trọng ngang hàng, chính vì lẽ đó đã gây cho Mao để ý Lưu và Đặng.
Đại hội VIII, phơi bày sự chia rẽ giữa Mao và người thừa kế của ông – Lưu Thiếu Kỳ. Sự kiện này coi như điểm đảo ngược trong mối quan hệ của Mao với Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình, đang cố gắng làm giảm quyền lực của Chủ tịch.
Tuy nhiên Mao quyết định tạm thời chưa xông vào cuộc chiến công khai với Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình, đầu tiên ông trút xuống những thuộc hạ trực tiếp của họ – La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng. Ông từng làm như thế từ trước đây, Mao giận dữ Stalin, nhưng trút xuống đầu nhân vật thân Kremlin là Vương Minh. Hành động quyết liệt của Mao trong mối quan hệ cả với La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng trong thời gian ngắn đã đụng chạm trực tiếp đến cả tôi.
Cơn lôi đình nổ ra ngay trong một buổi chiều đại hội. Ngày Quốc khánh 1-10-1956 vừa mới được tổ chức, đa số quan chức Trung Nam Hải đến xem buổi trình diễn vở kinh kịch trong hội trường Hoài Nhân. Giờ ấy, Mao đang ở buồng ngủ, còn tôi đang ngồi kiểm tra hồ sơ bệnh án trong buồng nhỏ bên cạnh. Bỗng nhiên Lý Ẩm Kiều giận dữ vào phòng tôi, gọi điện vào hội trường Hoài Nhân gọi La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng cả hai đang xem kinh kịch, cấp tốc về gặp Chủ tịch.
Cả hai đến ngay sau vài phút, chưa hiểu lý do gì Chủ tịch cần gặp khẩn cấp. Lý Ẩm Kiều vội báo:
- Chủ tịch cần gặp hai đồng chí.
Họ chưa kịp bước qua ngưỡng cửa phòng, Mao đã nổi cơn lôi đình. Tôi được giải thích việc này sau đó mấy giờ do Lý Ẩm Kiều và một vệ sĩ của lãnh tụ đứng ngoài cửa nghe lỏm được kể lại.
Mao từ trước đã không ưa La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng. Ông bực mình về các biện pháp an ninh đắt tiền và phức tạp, bởi lẽ họ hoàn toàn áp dụng nguyên xi hệ thống an ninh của Liên Xô. Mao cũng nhắc là Uông đã phát biểu chống lại việc bơi của lãnh tụ trên sông Dương Tử. Nhưng tất cả cơn giận Chủ tịch ở chỗ cả hai người này luôn luôn thông báo mọi hoạt động của ông cho Ban chấp hành trung ương, thông qua hai cố vấn cao cấp của Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình.
Đứng đầu Ban bí thư Trung ương đảng là Mao, vì thế La và Uông đã qua mặt ông. Tuy nhiên các báo cáo của họ không có ác ý gì cả, đơn thuần cho rằng mối quan hệ Mao với Ban chấp hành trung ương là thân thiết và đoàn kết. Ngoài ra trước Ban chấp hành trung ương, La và Uông được giao lãnh đạo bộ phận an ninh cho các lãnh tụ cao cấp khác của đảng, trước hết Lưu Thiếu Kỳ và Đặng Tiểu Bình. Họ báo cáo với Ban chấp hành chuyện Mao không tán thành biện pháp an ninh nghiêm ngặt đề phòng tai nạn rủi ro. Họ chỉ muốn báo cáo với các lãnh tụ cao cấp nếu có chuyện gì sơ xảy với Mao, xin ra đừng trút toàn bộ trách nhiệm lên đầu họ.
Chuyện hai cán bộ thường xuyên báo cáo với Ban chấp hành đã làm ông phật ý, cộng thêm thái độ cư xử của Lưu Thiếu Kỳ trong Đại hội VIII Mao vẫn chưa nguôi, bây giờ Lý Ẩm Kiều lại đổ thêm dầu vào lửa, báo cho Mao rằng La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng, dù đã bị phê bình nghiêm khắc ở Bắc Đới Hà, vẫn tiếp tục tăng cường các biện pháp an ninh tối đa quanh Chủ tịch.
Lý Ẩm Kiều chắc chắn biết Mao coi những hoạt động phục vụ an ninh như thế khác nào sự hạn chế tự do của ông. Mao rõ ràng không muốn đời tư của ông nằm dưới sự kiểm soát hàng ngày, mọi việc ông làm đều bị lãnh đạo đảng cộng sản Trung Quốc nắm vững. Mao muốn được tự do, không muốn các lãnh tụ khác kiểm soát hoạt động của mình. Tất cả các sĩ quan phục vụ an ninh chịu sự chỉ huy của La và Uông, Mao muốn rằng đội bảo vệ chỉ trung thành đối với mình ông, chứ không phải cho tất cả giới chóp bu của đảng, tuy nhiên ông không thể nói điều này một cách công khai, bởi nó sẽ làm xấu đi mối quan hệ với chiến hữu của mình.
Mao quát La Thuỵ Khanh và Uông Đông Hưng:
- Tôi không tin thành ngữ Hồ Nam, “anh hàng thịt chết khách hàng không phải ăn da lợn”.
Câu cổ ngữ ấy có nghĩa là, “Tôi chẳng cần đến các anh nữa!” Các anh bị thải hồi.
Mao chuyển Bộ trưởng công an La Thuỵ Khanh về làm tỉnh trưởng Hồ Nam, một chức vụ thấp hơn. Uông Đông Hưng được cử đi học trường Đảng cao cấp Bắc Kinh, học xong, sẽ chuyển về Giang Tây, quê ông, phụ trách công tác đảng.
Khi đi ra, mặt họ tái mét, người run run đầy xúc động, đặc biệt là La rất buồn, đau khổ. La Thuỵ Khanh chẳng thể nào hiểu được vì sao Mao lột chức khi ông làm tốt công tác an ninh cho Chủ tịch.
- Thế này là thế nào?
La hỏi mà mồm run lập cập khi bước vào phòng làm việc, ông muốn gọi điện, trình bày tất cả sự việc với Ban chấp hành trung ương và triệu tập cuộc họp bộ công an. La không đoán được nguyên nhân thật sự lý do cách chức.
Uông Đông Hưng biết Mao khá rõ và hiểu ngay lập tức. Uông hiểu, nếu La triệu tập cuộc họp hoặc đến Ban chấp hành trung ương báo cáo, chỉ đưa đến sự đổ vỡ hoàn toàn và có những hậu quả không thể lường được với cả hai người.
Uông khuyên La đừng hành động vội vàng hấp tấp, đừng triệu tập cuộc họp, hãy chờ đợi, sau khi tìm hiểu rõ lý do vì sao bị miễn nhiệm. La chấp nhận lời khuyên.
Về sau La viết một bức thư cho Mao, trong đó ông nhận lỗi của mình và đề nghị lãnh tụ tha thứ. Trong phiên họp của Bộ công an La công khai xám hối, tự phê bình những thiếu sót của mình.
Mao mềm lòng, vẫn để La giữ chức bộ trưởng Bộ công an, không phải chuyển công tác về Hồ Nam.
Chủ tịch cũng nhận được bức thư tương tự của Uông Đông Hưng, tuy nhiên điều này không cứu nổi Uông, ông vẫn bị thải hồi.
Uông ra đi, tôi ở lại cô đơn, thiếu sự giúp đỡ và bảo vệ. Uông là người bạn, người bảo vệ, người duy nhất ủng hộ tôi ở Nhóm Một. Uông tin tôi và đã tiến cử tôi làm bác sĩ riêng của Mao. Những lời khuyên và sự giúp đỡ của Uông giúp tôi hiểu đúng nhiều vấn đề và định hướng được các sự kiện đang xảy ra ở Trung Nam Hải, cũng như ở trong nước. Thiếu Uông Đông Hưng tôi trở thành cái bị bông cho Diệp Tử Long và Lý Ẩm Kiều, những người không ưa tôi, từ lâu họ đã chờ sẵn cơ hội như thế này. Tôi hiểu, mình không có cơ hội sống sót. Tôi đang chết dần chết mòn. Tôi cũng phải rời khỏi Nhóm Một và bắt đầu lên kế hoạch đào tẩu khỏi Trung Nam Hải càng sớm càng tốt.