Trời không mưa nhưng vì sương xuống nhiều nên những lá cây tre mai ướt bóng loáng,chốc chốc một chiếc lá từ từ nghiêng mình và giọt nước đọng long lanh ở đầu lá rơi thẳng xuống làm rung động một hai chiếc lá khác ở dưới.
Trên đường cái,một đám người Thổ yên lặng đi qua,lờ mờ như những nét chấm màu lơ lúc sẫm lúc nhạt trong sương mù.
Đã lâu lắm Dũng ngồi yên,tay chống cằm nhìn ra ngoài cửa sổ.Sau mấy giờ đồng hồ ngồi trên mình ngực.Dũng thấy người mỏi mệt như dần và tâm hồn chàng lúc đó cũng tê liệt như thân thể.Từ khi rời bỏ nhà,Dũng không có thì giờ để nghĩ ngợi nữa,chàng cũng không muốn nghĩ ngợi lôi thôi,bao nhiêu tâm trí để cả vào một việc,trốn mau cho khỏi lỡ một dịp tốt.
Lánh ở Hà Nội được hai hôm thì có Minh về rủ trốn sang Tàu; chàng đưa mắt nhìn Trúc hỏi ý kiến,rồi không nghĩ ngợi,hai anh em cũng gật một lúc Minh nói:
- Mai đi sớm.
Dũng thản nhiên đáp:
- Mai đi sớm.
Minh có tỏ ý lo ngại vì trốn về phía Lạng Sơn đường đi rất khó khăn,nguy hiểm,nhưng Dũng và Trúc không cần đắn đo,không muốn nghĩ trước đến kết quả của cuộc trốn tránh.Ba người lấy vé đi Lạng Sơn rồi thuê ngựa về nhà người nhận cái trách nhiệm đưa lối sang Tàu.
Ở đây nghĩ chân ít lâu cho khỏe rồi sáng sớm mai sẽ ăn mặc trá hình làm người Thổ lên ngựa đi luôn bốn,năm ngày.Minh lại quay về Hà Nội ngay và trước khi từ biệt có bảo Trúc và Dũng:
- Mong cho hai anh may mắn hơn anh Thái.
Dũng quay mặt vào đưa mắt nhìn Trúc,Trúc cũng nhìn lại Dũng một lúc rồi ân cần hỏi:
- Anh mệt phải không?Tôi cũng vậy vì đi ngựa không quen,chỉ quen đi ngựa sắt thôi.
Nhìn Trúc,Dũng thấy ấm áp trong lòng,quên cả cái buồn nản lúc nãy khi ngồi yên ngắm cảnh rừng núi và sương mù ở ngoài cửa sổ.
Chàng nhớ lại cái cảm tưởng hôm cùng Trúc đi qua bến đò Gió sang thăm Thái ở nhà Hoạt.Chàng không ngờ đâu hôm nay lại ngồi ở trong căn nhà sàn này,nơi mà trước kia Thái đã có đi qua trước khi bị bắt.Chàng nhớ lại hôm tiễn Thái đi ở nhà Cận,nhớ lại quán hàng nước bà Nhài,buổi chiều mờ sương thu chàng ngồi cạnh Loan và đêm mưa rào trời lạnh,dưới ánh đèn...
Thấy mình lại sắp bắt đầu nghĩ ngợi lôi thôi,Dũng đứng thẳng dậy,rút thuốc lá quệt mạnh que diêm,bảo Trúc:
- Ra ngoài đi quanh quẩn chơi đi.
Hai người yên lặng đi thong thả trên con đường đất nhỏ quanh co trong rừng hồi.Gió bắt đầu thổi và làm tan dần sương mù, đã trông thấy rõ những quả đồi bao bọc chung quanh với những mái nhà màu tím bên những khóm tre mai rãi rác trên sườn đồi.Một mảng ánh vàng hiện ra mong manh rồi lại tắt đi ngay.
Dũng thấy mình như bắt đầu sống ở một thế giới khác,cảnh đời cũ của chàng tuy mới cách biệt có mấy ngày mà hình như đã thuộc về một quá khứ xa xôi.Chàng không bao giờ quay trở về nữa,chàng biết từ nay sẽ sống khác hẳn trước nhưng không cảm thấy cái khoan khoái được thoát ly như ý mong mỏi bấy lâu.
Dũng và Trúc không bảo nhau,cùng đi rẽ sang con đường leo lên đỉnh đồi.Tới một khoảng rộng hai anh em ngừng lại nhìn ra bốn phía.Trúc giơ tay chỉ bảo Dũng:
- Mai chúng mình đi về phía kia.
Dũng hỏi:
- Sao anh biết là phía ấy.
- Đoán thế,vì phía ấy nhiều núi,có vẻ nguy hiểm tợn.
Những quả núi đá màu lam thẵm,chen nhau hỗn độn ở chân trời hình như không bao giờ hết.
Trúc nói tiếp:
- Rồi chúng ta cứ đi, đi mãi không quay đầu nhìn lại phía sau.
Chàng cất tiếng cười:
- Oai thật!Nói tự nhiên mà có vần điệu như làm thơ...Không khoéo tới thành văn sĩ mất,anh Dũng ạ...Bắt đầu từ ngày mai,tôi sẽ ghi chép cuộc du lịch của tôi với anh rồi khi nào rồi khi nào rỗi viết thành sách chơi.Còn gì thích hơn một cuộc đời sống không biết ngày mai ra sao cũng như đi thế này, đi vào chốn xa lạ không biết rước sẽ tới đâu...
Trúc nhìn xuống xóm nhà dưới chân đồi và hai con ngựa buộc ở bụi mai,hai con ngựa ngày hôm sau sẽ đưa đôi bạn lên đường.
- Miễn là đổi lối đi,chứ đi ngựa mãi đau lưng tệ...Sang bên Tàu rồi,tôi với anh sẽ dùng cáng để đi sang Nga như các cụ xưa đi sứ.Tôi khênh một đầu,anh khênh một đầu...cứ thế đi đỡ mệt hơn đi ngược chiều.
Trúc nói luôn mồm và tìm câu nói đùa cho Dũng vui.Không thấy Dũng cười,chàng vổ vào vai bạn,bảo ngồi xuống một tảng đá lớn gần đó.
- Tôi phải cái tội hay đùa cợt,không lúc nào đứng đắn,nghiêm trang được.Tôi thì coi như là vứt đi rồi không làm nên công chuyện gì đâu.Còn anh đấy...
Dũng hỏi:
- Còn tôi thì sao?
Trúc ngồi xuống cạnh bạn, ân cần đem những điều dự định về công việc về sau này ra bàn với Dũng.Dũng yên lặng ngồi nghe rồi khẽ chép miệng và rút thuốc lá hút.Chàng nhìn Trúc một lúc lâu,mím môi,gật đầu luôn mấy cái.Trúc biết là bạn đã quyết định và chàng tin rằng một khi Dũng đã quyết là mọi công việc chàng không phải lo đến nữa.Trúc thấy người nhẹ nhõm vì ở cạnh Dũng chàng có thể cứ thản nhiên mà sống như là đã sống từ trước đến nay không cần nghĩ gnợi lôi thôi và đo đắn xem cuộc đời xoay sở ra sao.
Dũng cau mày lấy ngón tay đập mạnh điếu thuốc lá cho rơi tàn và nói:
- Miễn là thoát được.
Trúc đoán được những ý của Dũng ngụ ở trong câu vắn tắt.Trúc đi thoát không đủ,còn phải thoát được hết những dây ràng buộc mình với đời cũ.Trúc cúi đầu yên lặng ngẫm nghĩ đến nhà Dũng, đến sự giàu sang của Dũng, đến Loan, đến những nổi đau khổ của Dnũg,một người không được như chàng có cái may sống cô độc ở đời.Dũng đã bỏ bao nhiêu thứ,chịu bao nhiêu đau đớn để cố thoát ra và được sống như chàng.
Trúc giơ tay nhặt một chiếc lá cây ở dưới chân.Chàng thương bạn và thấy yêu bạn như một người tình nhân.Nhưng Trúc không biết dùng cách gì để tõ ra cho Dũng biết tình thân yêu ấy.Chàng âu yếm đặt chiếc lá cây vừa nhặt vào tay Dũng và nói:
- Anh vò nát cho thơm tay,chắc là lá hồi.
Một mảng ánh vàng nhạt hiện ra ở trên cánh đồng cỏ,về phía tây.Dũng thong thả nói:
- Phía ấy chắc là Hà Nội.
Chàng mĩm cười:
- Và chổ kia chắc là ấp Quỳnh Nê của anh.
Dũng dần dà nhắc đến những người để lại ở quê nhà?
- Anh Lâm và chị Lâm không biết bây giờ ở nhà làm gì.Chắc hai vợ chồng đương bàn với nhau không biết hai thằng qủy sứ này đi phương nào. Ở nhà tôi bây giờ chắc náo động dữ, đám cưới...
Trúc ngắt lời bạn:
- Nhắc đến việc cũ bao giờ cũng buồn.Tốt hơn hết là từ nay nhất định không bao giờ đá động tới nữa.Có lẽ thế hơn.
Dũng nói:
- Những việc ấy bây giờ đối với tôi như là chuyện đời xưa rồi...
Dũng thốt nhiên thấy quả tim đập mạnh,chàng nghĩ đến cái vui sướng một ngaỳ kia,một ngày xa xôi lắm và không chắc còn có không,lại được gặp mặt Loan,người của quê hương cũ,người của tuổi thơ mà chàng biết không bao giờ có thể quên.Dũng nhớ lại cái vuio sướng đầu tiên khi biết mình yêu Loan bốn năm trước đây.Một buởi sáng đi chơi về nhìn qua vườn,chàng thấy sân bên kia có tấm áo lụa trắng còn mới nguyên phơi trên dây thép gió đưa bay tha thướt trong nắng.Chàng lấy làm lạ nhìn tấm áo một lúc lâu rồi sực nghĩ ra:
- Loan ở tỉnh đã nghĩ học về.
Tìm ra được điều ấy,chàng lấy làm ngạc nhiên sao mình có thể vui sướng đến như thế,chàng đứng lặng người đi ít lâu và từ lúc đó chàng biết rằng trong đời đã có một người yêu...
Không lúc nào như lúc nãy,Dũng lại thấy tấm áo trắng bay trong gió,hình ảnh nỗi vui xưa của chàng hiện ra rõ rệt như thế.
Trúc quay mặt sang phía Dũng,chàng không nhìn rõ mặt bạn,nhưng thấy hàng mông mi dài của Dũng thong thả hạ xuống.Biết là bạn đương nhắm mắt cố gợi ra một hình ảnh yêu quý.Trúc yên lặng để khỏi làm Dũng nhãng trí.Hai người cứ ngồi yên như thế lâu lắm.
Trúc muốn tìm ra một câu nói để an ủi Trúc,nhưng câu nói gì chàng cũng thấy vô vị.Sau cùng Trúc phủi áo đứng lên,Dũng cũng đứng lên theo.Hai người nhìn nhau.Trúc mĩm cười nói bâng quơ:
- Ấy thế?
Dũng mĩm cười và nhắc lại:
- Ấy thế...
Tiếng nhạc ngựa ở đâu vẳng tới,giòn và vui trong sự yên tĩnh của buổi chiều.Trước mặt hai người,về phía bên kia cánh đồng, ánh đèn nhà ai mới thắp,yếu ớt trong sương,trông như một nổi nhớ xa xôi đương mờ dần...