Bách Khoa Thư Lịch Sử

Ebook miễn phí tại : www.docsach24.com

THẾ GIỚI THỜI THƯỢNG CỔ (40.000-500 NĂM TCN)

Đây là thời kỳ lịch sử đầu tiên của nhân loại, khi con người chuyển từ sống trong hang động sang sinh sống bằng nghề nông, cư trú thành làng, rồi tiến tới sống ở thành thị và tạo nên những nền văn minh đầu tiên. Vào khoảng năm 40.000 (Trước Công Nguyên), con người đã biết xây nhà, sáng tác nhạc và vẽ tranh lên vách hang. Cho đến khoảng năm 8000 TCN, các làng nông nghiệp và thương mại được hình thành và 5.000 năm nữa (hay là 250 thế hệ) trôi qua thì các nền văn minh có ảnh hưởng lớn mới xuất hiện ở Ai Cập và khu vực Lưỡng Hà (Mesopotamia).

SƠ LƯỢC TOÀN CẢNH THẾ GIỚI (40.000-500 TCN)

Mặc dù có những bằng chứng hóa thạch cho thấy người nguyên thủy xuất hiện cách đây ít nhất 130.000 năm ở châu Phi, nhưng cuộc sống của họ cực kỳ đơn giản so với cuộc sống của chúng ta ngày nay. Đến khoảng năm 40.000 TCN, loài người đã học cách dùng lửa để sưởi ấm, nấu ăn và xua đuổi thú dữ. Từ chỗ chỉ biết săn bắn và hái lượm, con người dần dần biết cách trồng cây lương thực và nuôi gia súc. Khoảng năm 8000 TCN, cuộc sống trở nên phong phú hơn khi các làng nông nghiệp phát triển mạnh ở khu vực Trung Đông. Phải rất lâu sau, các khu vực khác trên thế giới mới phát triển tương tự như khu vực này. Trong vòng 3.000 năm sau đó, xuất hiện các hoạt động quan trọng cơ bản của con người như xây dựng, canh tác đất đai, làm gốm, chế tác đồ đồng, may vá, chăn nuôi. Mãi đến năm 3000 TCN, các đô thị đầu tiên mới hình thành dọc theo các con sông ở Ai Cập, khu vực Lưỡng Hà và Trung Quốc. Năm 2600 TCN, các công trình lớn như kim tự tháp Ai Cập, vòng tròn đá Đông Âu, các ngôi đền đầu tiên ở Peru đã được xây dựng. Cũng vào khoảng thời gian này, người dân vương quốc Kush ở Đông Phi học cách chế tác kim loại và các nhà thiên văn Trung Quốc lần đầu tiên khám phá ra hiện tượng nhật thực. Nền văn minh bắt đầu hình thành.

BẮC MỸ

Vào thời cổ đại, người dân Bắc Mỹ săn bắn thú và tìm kiếm thức ăn trên một lục địa rộng bao la chưa có đô thị hay nền văn minh nào. Mặc dù không sống bằng hoạt động trồng trọt, những con người này vẫn có lịch sử và tín ngưỡng của mình, có công cụ lao động, thuốc chữa bệnh và những ngôi nhà đơn sơ. Người Adena sống trong các cánh rừng nơi ngày nay là bang Ohio đã có những bước tiến đầu tiên hướng tới văn minh vào khoảng 700 năm TCN. Họ xây dựng các ngôi đền, sống trong những ngôi làng lớn và chế tác công cụ lao động bằng đồng.

TRUNG VÀ NAM MỸ

Nghề nông xuất hiện ở Trung Mỹ (Mexico) trước năm 3000 TCN, và năm 2000 TCN, ở dãy núi Andes bắt đầu hình thành các cộng đồng người Peru sống bằng nghề nông. Ngày càng có nhiều người định cư trong các ngôi làng, và trải qua hàng trăm năm, các ngôi làng này dần dần phát triển rộng lớn hơn, trở thành đô thị. Vào năm 2600 TCN, nhiều đền thờ lớn được xây dựng ở ven biển Peru, gần như cùng thời gian với sự xuất hiện các vòng tròn đá đầu tiên ở Đông Âu và kim tự tháp ở Ai Cập cổ đại. Đồng thời, nền văn minh Olmec xuất hiện ở Mexico. 500 năm TCN, người Maya ở Mexico cũng xây dựng kim tự tháp.

CHÂU ÂU

Các cộng đồng nông nghiệp xuất hiện ở Đông Nam Âu khoảng 6000 năm TCN, nhưng phải đến 4000 năm TCN mới xuất hiện ở Tây Bắc Âu. Ven bờ Đại Tây Dương, một nền văn minh tiên tiến đã bắt đầu biết xây dựng những công trình như đồi gò, vòng tròn đá vào khoảng 4000 năm TCN. Vòng tròn đá cổ nhất trong số này hiện vẫn còn ở Ireland (Ailen), có nhiều vòng tròn bằng đá rất ấn tượng ở Anh, Scotland và vùng Brittany của Pháp. Về sau, trong thời kỳ kéo dài đến năm 500 TCN, người Celt đã thống trị châu Âu, nhưng nền văn minh đô thị tiên tiến nhất lại thuộc về người Mycenae ở Hy Lạp và người Etruscan ở Italia.

CHÂU Á

Có bốn trung tâm phát triển ở châu Á. Ở vùng châu thổ sông Ấn (nay là Pakistan), một nền văn minh tiên tiến đã phát triển từ khoảng năm 2600 TCN. Mặc dù các cộng đồng nông nghiệp đã phát triển mạnh ở miền Bắc Trung Quốc từ 4000 năm TCN, nhưng nền văn minh Trung Hoa được cho là bắt đầu từ khoảng 2700 năm TCN, từ khi có nhân vật huyền thoại Hoàng Đế. Hai trung tâm khác là châu thổ sông Mekong ở Đông Nam Á với nền văn minh lúa nước và New Guinea, cũng phát triển về nghề nông.

CHÂU PHI VÀ TRUNG ĐÔNG

Các cộng đồng biết nông nghiệp nhất được biết đến hình thành ở vùng Lưỡng Hà (nay là Iraq), nơi giao nhau giữa châu Âu và châu Á. Tại Sumer, các thị trấn buôn bán nhỏ phát triển thành đô thị từ khoảng 3400 năm TCN. Nằm dọc theo sông Nile, Ai Cập đã phát triển thành một nền văn minh tiên tiến tồn tại tới 2.500 năm. Ở những vùng khác của châu Phi, con người sống hoang sơ hơn theo lối du cư hoặc săn bắn hái lượm.

ÚC-Á

So với người dân ở các nơi khác trên thế giới, có lẽ thổ dân Aborigine ở lục địa Australia có một lịch sử ít biến động nhất. Họ không trải qua những biến cố kịch tính, những sự kiện lớn như các nền văn hóa khác. Người Aborigine sống rải rác khắp lục địa bằng nghề săn bắn hái lượm suốt hàng nghìn năm. New Zealand hầu như không có người ở. Trên quần đảo Polynesia, nền văn hóa đi biển Lapita trở nên mạo hiểm hơn từ khoảng 3000 năm tr.CN. Tới khoảng 1500 năm tr.CN, người dân nơi đây đã có những chuyến vượt đại dương đến khám phá các hòn đảo xa xôi trên khắp Thái Bình Dương.