Ebook miễn phí tại : www.docsach24.com
Trong khi Babylon cai trị miền Nam Lưỡng Hà thì người Assyria hiếu chiến thống trị miền Bắc. Vương quốc của họ nằm ở vùng thung lũng thượng nguồn sông Tigris.
Vua Adadnirari I (1770-1750 TCN), vị quân vương hùng mạnh đầu tiên của nước này, đã mở rộng các vùng đất Assyria và tự xưng là “Chúa của muôn loài”. Ông và những người kế là những kẻ độc tài tàn bạo, không cho phép các quốc gia riêng rẽ được độc lập. Assyria trở nên giàu có nhờ hoạt động của các gia đình thương nhân bán vải dệt và kim loại đi khắp mọi nơi.
Khi đế quốc Assyria mở rộng về quy mô, thì các cuộc nổi dậy ở những nước bị nó xâm chiếm cũng gia tăng. Cuối cùng, Assyria rơi vào tay người Hurri (có họ với người Hittite). Người Hurri cai trị Assyria trong hơn 250 năm. Khi vị thế thống trị của người Hurri suy giảm, Assyria lớn mạnh trở lại. Giai đoạn cường thịnh tiếp theo của vương quốc này kéo dài 300 năm, và lên đến tột đỉnh dưới thời vua Tiglathpileser I, người đã chỉ huy những chiến dịch tàn bạo đi chinh phục các miền đất lân cận hết năm này qua năm khác. Assyria dần nổi lên thống trị toàn bộ khu vực Lưỡng Hà, kể cả Babylon.
Vua Assurbanipal là một nhà cai trị chuyên chế. Ông tham gia rất tích cực vào mọi công việc của đất nước. Trong cung điện nguy nga của mình, vua Assurbanipal - có các vị cố vấn đứng quanh - lắng nghe người dân khiếu kiện. Cung điện này rất lớn, có những khu vườn rộng. Là người bảo trợ cho tri thức, nhà vua cho chép nhiều tài liệu lịch sử từ Babylon và Sumer cũng như sách toán học, hóa học và thiên văn học. Các bản chép tay văn học như Trường ca Gilgamesh và chuyện về nạn Đại Hồng Thủy có từ thời Akkad đều được lưu giữ. Hầu hết chúng đều đã bị quân xâm lược phá hủy sau khi vua Assurbanipal qua đời, nhưng có nhiều bản còn sót lại.
Từ khoảng năm 1076 TCN, Assyria và Babylon bị các bộ lạc Aramae đến từ Syria tàn phá. Nhưng 150 năm sau đó, vua Ashurdan II và những người kế vị ông đã chiếm lại đế quốc Assyria. Họ chuyển kinh đô về Nineveh; xây dựng nhà cửa và thiết lập hệ thống tưới tiêu. Các vị vua Assyria mở rộng lãnh thổ để kiểm soát mọi tuyến đường buôn bán và đàn áp các nước láng giềng bất tuân phục. Đế quốc Assyria trở nên rộng lớn nhất dưới thời trị vì của vua Tiglathpileser III (745-727 TCN), khi Assyria bao gồm cả các vùng đất của Babylon, Syria, Palestine, Cyprus, bắc bán đảo Arập và Ai Cập.
Là những thợ xây giỏi, người Assyria đã xây nên các đô thị nguy nga với nhiều đền đài, cung điện. Đàn ông Assyria để râu và mặc trang phục giống như một chiếc áo choàng dài. Phụ nữ mặc áo dài thắt ngang lưng có ống tay và thường quàng khăn trên vai. Thời đó, đàn ông Assyria bán vợ con làm nô lệ để trả nợ không phải là chuyện lạ.
2500 TCN Người Assyria định cư ở thượng nguồn sông Tigris
1900 TCN Vương quốc Assyria cũ phát triển
1680 TCN Assyria rơi vào tay người Hurri (đến khoảng năm 1400 TCN)
1300-1200 TCN Assyria bành trướng lãnh thổ
1076 TCN Assyria rơi vào tay người Aramae (đến năm 934 TCN)
730-630 TCN Assyria mở rộng tới quy mô lớn nhất
612 TCN Assyria rơi vào tay người Babylon và người Medes
Người trị vì cuối cùng và vĩ đại nhất Assyria là vua Assurbanipal. Ông là vị vua uyên bác. Trong suốt thời gian trị vì của mình ông đã lập nên một thư viện lớn ở Nineveh. Các ghi chép cổ của người Sumer và người Akkad đã được lưu giữ trên các bảng đất sét, cùng những tài liệu về văn học, lịch sử, toán học và thiên văn học từ thời cổ đại. Khi vua Assurbanipal mất vào năm 627 TCN, đế quốc Assyria rơi vào tay người Babylon và người Medes.