Tư duy nhanh và chậm của Daniel Kahneman - Cách não bộ chúng ta suy nghĩ

“Nếu trong năm nay bạn chỉ đọc được một cuốn sách, tôi khuyên bạn nên chọn cuốn này." — Janice Gross Stein - Globe and Mail.

Đó chính là nói về cuốn Tư duy nhanh và chậm của Daniel Kahneman

Tác giả Daniel Kahneman là người giành giải thưởng Nobel về kinh tế và cuốn sách tuyệt vời này kết hợp nhiều giờ nghiên cứu miệt mài mà ông đã thực hiện trong nhiều thập kỷ qua. Trong cuốn sách này Kahneman đề cập đến cách bộ não của chúng ta suy nghĩ, cũng như chạm vào các khía cạnh khác của tâm lý học. Về bản chất, Kahneman tin rằng có hai loại suy nghĩ, đặc trưng bởi hệ thống 1 (suy nghĩ nhanh) và hệ thống 2 (suy nghĩ chậm):

Hệ thống 1: xảy ra nhanh chóng và dễ dàng, chẳng hạn như các giả định, lần hiển thị đầu tiên hoặc các quyết định nhanh chóng.

Hệ thống 2: phần chậm hơn, cảm thấy nỗ lực hơn và sử dụng logic và lý luận để giải quyết các câu hỏi và tình huống khó hơn.

Chúng ta thường đưa ra quyết định nhanh chóng với Hệ thống 1, đơn giản là vì Hệ thống 2 thường lười biếng. Làm sao để suy nghĩ mọi thứ một cách hợp lý, và đầu óc lý trí của chúng ta không phải lúc nào cũng phụ thuộc vào công việc. Thì cuốn sách này là một lời giải thích dài, toàn diện về lý do tại sao chúng ta đưa ra quyết định theo cách chúng ta làm.

Cả hai hệ thống đều cần thiết, nhưng cả hai đều là đối tượng ngụy biện. Kahneman giải thích nhiều trong số những ngụy biện này. Hầu hết mọi người không thực sự hiểu xác suất, vì vậy chúng ta không giỏi trong việc đánh giá mức độ rủi ro tương đối.

Quyết định của chúng ta được tô màu mạnh mẽ bằng cách chúng ta đóng khung các câu hỏi trong tâm trí của chúng ta.

Chúng ta cần hiểu những vấn đề đóng khung này, để tránh những quyết định tồi tệ. Các yếu tố của quan hệ nhân quả và xác suất Bayes được mô tả chi tiết. Phần lớn các thí nghiệm trong quyên sách này đều khá hữu ích.

Ví dụ Hiệu ứng hào quang.( Mai Phương Thuý đại diện ủng hộ 20 tỷ đồng cho công tác phòng chống dịch Covid-19 của chính phủ. Bạn tin rằng cô ta là người hào phóng, bạn có thể thích cô ta hơn trước.) Câu khẳng định “tỷ lệ sống sót một tháng sau phẫu thuật là 90%" nghe dễ chịu hơn câu khẳng định “tỷ lệ tử vong sau một tháng phẫu thuật là 10%", mặc dù hai câu có ý nghĩa tương đương. Hay 90% chất không béo có âm thanh tốt hơn 10% chất béo, có rất nhiều điều cần học ở đây về cách mô tả hoặc nêu vấn đề để đẩy mọi người tới những phản hồi nhất định bằng cách đóng khung hoặc neo thông tin bạn cung cấp.

Một quan sát gần đây hơn từ Israel, về các phán quyết tạm tha, đưa ra một ánh sáng đáng lo ngại hơn đối với các khoa lý luận của các cá nhân trong các vị trí của chính quyền. Cơ hội tạm tha của tù nhân đạt khoảng 65% sau khi các thẩm phán đã ăn một bữa ăn, nhưng đã giảm dần về số 0 vào thời điểm bữa ăn tiếp theo đến hạn. Lời giải thích không phải là sự đói khiến các thẩm phán phải trả thù, mà lý luận đó đòi hỏi năng lượng.

Nhìn chung, chỉ có khoảng 35% yêu cầu được cấp, do đó từ chối là việc mà các thẩm phán mặc định khi pin của họ hết. Bạn có nguy cơ bị nhiễm một dịch bệnh mà một khi mắc phải sẽ dẫn tới tử vong nhanh chóng và không đau đớn trong vòng một tuần. Xác suất nhiễm bệnh là 1/1.000.

Có một liều vắc-xin nhưng chỉ có tác dụng khi bạn chưa mắc bệnh.Bạn sẽ sẵn lòng chi trả cho liều vắc-xin đó nhiều nhất là bao nhiêu? Hầu hết mọi người đều sẵn lòng chi trả một lượng tiền đáng kể nhưng có giới hạn. Đối mặt với cái chết thật chẳng lấy gì làm dễ chịu, nhưng rủi ro là rất nhỏ và có vẻ như vô lý khi dốc cả tài sản để tránh nguy cơ ấy.)

Hiểu cách các quá trình ra quyết định của chúng ta hoạt động và làm thế nào mà kinh tế học hành vi khác với những gì kinh tế học cổ điển gợi ý. Cuốn sách có thể giúp ta có ý thức hơn trong việc ra quyết định và hiểu rõ hơn về việc ra quyết định của đồng nghiệp hoặc các bên liên quan...Bạn đã đọc nó chưa ? Với những ai quan tâm đến đầu tư hoặc hành vi con Kahneman là một tác phẩm đáng đọc.

"Trong cuốn sách này, ông chỉ ra rằng trong khi chúng ta luôn cho rằng những quyết định mà mình đưa ra là hợp lý, thì thực ra chúng ta lại đang mắc phải những thành kiến. Ít nhất cuốn sách cũng đem đến cho người đọc cơ hội tốt hơn để tránh những sai lầm hay giảm thiểu chúng." — LARRY SWEDROE, CBS News.

Lỗi lạc... Từ này không thể nói hết được tầm quan trọng của những đóng góp của Daniel Kahneman trong việc hiểu cách thức chúng ta tư duy và lựa chọn. Ông đứng giữa những người khổng lồ giống như một tay thợ dệt với những sợi chi của Charles Darwin, Adam Smith và Sigmund Freud. Như mọi nhà tâm lý học quan trọng bậc trong lịch sử nhân loại, Kahneman đã định hình lại tâm lý học nhận thức, phân tích tính hợp lý và lý trí, hiểu biết về nguy cơ, nghiên cứu về hạnh phúc và an sinh... Một tác phẩm kiệt xuất, gây ấn tượng mạnh mẽ trong chính tham vọng của nó, truyền tải rất nhiều kiến thức, sự khôn ngoan với tâm thái hết sức khiêm tốn và nhân văn sâu sắc. Nếu trong năm nay bạn chi được đọc một cuốn sách, tôi khuyên bạn nên chọn cuốn này." — JANICE GROSS STEIN, The Globe and Mail.