Một câu chuyện ngắn có lẽ được kể lại từ rất lâu rồi, khi quân Nhật sang đảo chính, thế chân Đế quốc Pháp. Nội dung chính của câu chuyện kể về chuyến tàu về lại quê hương của một tri thức đã đứng tuổi.
Phát xít Nhật có ý giữ ông lại và tặng ông hai thùng phấn to không bụi, hứa hẹn đủ điều khiến ông cảm thấy mình sẽ không bị thiệt và sẽ quyết định ở lại dạy học theo chương trình của Nhật. Nhưng ông khăng khăng không chịu, một mạch muốn về lại quê hương, Nhật không giữ được ông.
Trên tuyến tàu về quê hôm ấy, người giáo viên đã chứng kiến hàng loạt nhừng cảnh đớn đau nhân dân ta bị bọn lính Pháp chửi mắng, dày xéo, đùn đẩy qua chuyến tàu khác. Chả là chúng cũng đang trốn Nhật, phải về nhanh trở về quê mẹ.
Nhưng lúc ông lên tàu, mặc một bộ vest trắng, có một sĩ quan người Pháp đã có một thái độ hoàn toàn khác lạ đối với ông. Cho đến tận bay giờ ông vẫn chưa tìm ra lời giải đáp cho thái độ đó. Và liệu nhận định của tác giả có phải câu trả lời đúng nhất?