Tiểu thuyết “Người không mang họ” là một tác phẩm mang đậm tính nhân văn, tình người và phê phán ách áp bức bọc lột của chết độ thực dân đế quốc trong những năm kháng chiến trước ngày giải phóng miền Nam thân yêu.
Nhà văn Nguyễn Xuân Đức mới qua đời vào năm 2020, ông ra đi để lại khối tác phẩm đồ sộ và chủ yếu là liên quan đến đề tài chiến tranh, đề tài mà tác giả đac theo đuổi bao nhiêu nam nay. Trong đó nổi bật lên tác phẩm “Người không mang họ”, một tác phẩm khiến ông được đến gần hơn với công chúng, được nhiều người biết đến hơn.
Nội dung lên án chủ nghĩa xã hội thực dân đế quốc Mỹ, một chế độ kìm kẹp con người một cách tàn bạo, đã đẩy vô số thanh niên Việt Nam vào con đuòng cùng, con đường của tội ác và không có đủ nghị lực quay đầu lại cuộc sống mới. Đó là số phận của Trương Sỏi, từ một người bình thường trở thành tướng cướp. Đã nhiều lần, bà con cô bác chìa bàn tay nhân ái ra để cứu vớt Sỏi, song Sỏi không đủ nghị lực cải tạo thành người lương thiện. Cho đến tận sau ngày giải phóng miền Nam Việt Nam, Sỏi vẫn tiếp tục gây tội ác. Và kẻ phạm tội đã bị trừng phạt.