Từ Hy Thái Hậu
- 6 -
- Ối! Mẹ ơi!
Nàng gọi mẹ, không nghe có tiếng trả lời. Nàng ngẩng đầu lên, nhìn ra ngoài sân, ánh sáng lờ mờ, trời chưa sáng rõ. Mưa tuyết suốt đêm, ngoài sân, ngoài vườn một lớp tuyết dày, phủ kín, những cây thông nặng trĩu tuyết. Nàng nghĩ buồn quá, nỗi buồn thấu đến xương, đến tủy.
Nàng rất khỏe mạnh, hai cánh tay rắn chắc, ủ trong nệm, nóng ran. Máu trong người chảy điều hòa, trí óc sáng suốt, minh mẫn. Nàng chỉ buồn vì nhớ nhà, nhớ cha mẹ, nhớ họ hàng.
Nếu ta có thể về thăm mẹ, thăm người đã mang nặng đẻ đau ra ta.
Nàng nhớ lại khuôn mặt mẹ, hiền từ, thông minh, vui vẻ. Nàng muốn gặp mẹ, nói cho mẹ biết cảnh cô đơn của nàng ở trong cung cấm. Ở nhà ông chú phố Hàng Thiết, nàng sống nhàn hạ, ung dung, chẳng phải lo lắng sợ hãi, chẳng cần để ý đến ngày mai. Cả ngày giúp mẹ làm những công việc thường nhật, những sự cần thiết cho cuộc sống. Không cần sa hoa, lộng lẫy, một cuộc sống an nhàn, bình thản.
Nàng lại thở dài, gọi mẹ ơi, như một đứa trẻ. Làm sao nàng lại trở về ngôi nhà cũ nom lại khuôn mặt mẹ nàng.
Suốt ngày nàng băn khoăn với ý nghĩ đó. Lòng buồn cảnh vật cũng buồn, mưa tuyết rả rích, gió thổi vi vút suốt ngày. Trời u ám, trong nhà, giữa trưa phải thắp đèn. Cả ngày hôm đó, Từ Hy ngồi trong thư viện riêng, trong một cung nhỏ, gần đó. Nàng thu thập những sách cổ, những cuốn tranh cổ. Hôm ấy, lòng buồn, tuy đọc sách nhưng không thích thú. Nàng để thời giờ giở những cuốn tranh ra coi. Có một tấm nàng ưng ý nhất, tấm này dài hai thước, do họa sĩ Thiệu Mạnh Phúc vẽ từ triều đại Mông Cổ nhà Nguyên. Tấm tranh đã được năm trăm năm, phỏng theo lối vẽ của Vương Vệ, một đại danh họa cổ. Nàng ngắm nhìn tấm tranh, nét bút thật tuyệt luân, màu sắc hòa hợp, dịu dàng, cây cỏ, nước non, xa xa những ngọn đồi trùng điệp.
Trí tưởng tượng đưa nàng bay bổng ra khỏi bức tường thành, nàng đi ngao du một nơi phong cảnh tuyệt đẹp, những suối nước chảy róc rách, những hồ lớn, rừng sâu. Bước chân tha thẩn đi men theo dòng sông, có chỗ đi ngang qua một chiếc cầu gỗ; leo lên núi có những đường hẹp, trải đá, ngang qua một thác nước chảy ầm ầm. Nàng xuống đồng ruộng qua những làng mạc nhỏ trong rừng thông, đi qua những thung lũng nắng ấm, có những bụi trúc, cây cỏ xum xuê. Nàng dừng chân ở một cái chòi của một ẩn sĩ rồi đến một cái vịnh nhỏ của một con sông uốn khúc. Trên mặt sông lẫn vào đám sậy một chiếc thuyền đánh cá rập rình trên mặt nước. Con sông chảy ra biển cả xa tít, màn sương che khuất.
Người thiếu nữ Mai, một hôm đã bảo nàng, tấm tranh này linh động, có tâm hồn nghệ sĩ kết tinh ở đây.
Cuộc đời con người trên trần thế cũng như những cảnh họa sĩ mô tả trong tranh, bao nhiêu quảng cam go, khổ cực phải đấu tranh, thăng trầm, vinh nhục, tương lai mù mịt sau này ra sao?
Sau một ngày buồn tẻ, chiều hôm đó ngài được đức vua vời đến. Vua hỏi:
- Trẫm xem ý quý phi lòng dạ để ở đâu không nghĩ gì đến trẫm. Tuy thân ở đây, tâm ở nơi khác.
Ông vua nắm bàn tay nàng, một bàn tay nõn nà rất đẹp nước da trắng nuốt, mịn màng.
- Phi nhìn coi bàn tay trẫm đây, bàn tay của quý phi không giống bàn tay của một người đàn bà nào.
Nàng thỏ thẻ thưa:
- Suốt ngày hôm nay, thần thiếp buồn quá, thần thiếp không nói chuyện với ai, hôm nay cũng không cho thái tử về chơi.
Ông vuốt ve bàn tay nàng khẽ nói:
- Có chuyện gì làm quý phi buồn phiền, quý phi ước mong điều gì đều được như ý cả mà.
Nàng muốn giải bày lòng phiền muộn, lo lắng sợ có âm mưu ám hại nhưng nghĩ lại thấy không nên nói, để ông phải lo sợ, ông trông cậy vào nàng, như một nguồn nghị lực của ông. Vì vậy, trước mặt ông, lúc nào cũng phải tỏ ra có nghị lực, quả cảm. Nàng cũng không biết giải gày tâm sự với ai. Không có ai là người tâm phúc, ruột thịt, nàng cảm thấy cô đơn, vui, buồn một mình mình biết, một mình mình hay.
Hai mắt nàng ướt đẫm lệ, rạt rào tuôn rơi, dưới ánh sáng ngọn bạch lạc, ông vua nom thấy, hoảng quá.
- Quý phi có điều gì bất mãn, buồn phiền? Trẫm chưa thấy bao giờ quý phi khóc.
Nàng rút hai bàn tay ở tay ông ra, lấy ống tay áo lụa chùi nước mắt. Dáng điệu chùi nước mắt của nàng nom rất khả ái. Nghẹn ngào, nàng nói:
- Suốt ngày hôm nay, thiếp nghĩ nhớ mẹ thiếp qúa, đột nhiên lòng nao nao buồn nghĩ đến mẹ. Thiếp đã không làm tròn chữ hiếu. Từ ngày phụng chỉ hoàng thượng vào ở trong này, thiếp chưa được thấy mẹ thiếp lần nào. Thiếp không biết mẹ thiếp có được mạnh khỏe không? Có khi mẹ thiếp qua đời rồi, thiếp có linh cảm nghĩ đến mẹ mà khóc.
Ông vua rất chiều nàng, muốn nàng được sung sướng, vui vẻ, nom nàng ủ rủ, buồn phiền, ông rất khổ tâm. Ông nói:
- Đi thăm mẹ là rất phải. Làm sao quý phi không nói ngay với trẫm. Mai quý phi về chơi thăm nhà. Đến chiều quý phi lại trở về đây, vắng quý phi một đêm trẫm không chịu được.
Thế là Từ Hy được phép chơi nhà một hôm thăm mẹ. Để tỏ lòng tri âm vua đã chiều theo ý nàng, nàng làm ra vẻ rất ân cần, đằm thắm với vua. Tuy nhiên, ngày hôm sau nàng cũng chưa về chơi nhà, nàng cho người đến báo trước cho ông chú biết để sửa soạn cửa nhà đón tiếp. Hai thái giám được phái đến nhà ông chú nàng, báo tin ngày mai vào giờ ngọ, nàng sẽ về thăm nhà. Sáng hôm nàng về chơi, nàng dậy rất sớm, trong lòng khoan khoái, nhẹ nhỏm, từ lâu chưa hôm nào nàng được vui vẻ như thế. Nàng mất một giờ suy nghĩ, sửa soạn quần áo, trang điểm sao cho hợp để về chơi nhà. Nàng bảo người a hoàn:
- Ta ăn mặc thường, không muốn lộng lẫy lòe loẹt, thiên hạ cho ta kiêu ngạo, hợm hĩnh.
- Tâu lệnh bà, lệnh bà cũng cần phải ăn mặc lịch sự uy nghi, nếu không thiên hạ đàm tiếu, họ cho là có ý khinh họ.
- Như vậy cũng gọi là thôi, không nên cầu kỳ, xa hoa.
Nàng đem hết áo ra để lựa chọn, ngắm nghía, chọn được một chiếc, rồi suy nghĩ bỏ lấy chiếc khác, chiếc sau cũng chưa được như ý. Cuối cùng nàng lấy chiếc áo vóc màu nhã nhặn hoa lan, mặt trong lót lông thú màu xám. Chiếc áo này, nàng không chú trọng vào hai ống tay và đường viền có thêu, nhưng lối áo, kiểu cách dị thường. Nàng rất ưng ý chiếc áo đó, còn đồ nữ trang, nàng chọn thứ bằng ngọc thạch. Để chiều ý a hoàn cố mời mọc, nàng ăn qua loa điểm tâm rồi bước lên song loan, người ta kéo rèm song loan che kín, bọn phu khênh vác đòn lên vai, cuộc du hành bắt đầu. Song loan đi ở trong cấm thành gần hai cây số. Từ Hy ngồi trong song loan, tính nhẩm con đường đi qua, hết cung này đến điện khác, bây giờ nàng đã thuộc đường lối trong nội thành. Hoàng thượng ra đặc ân cho phép nàng ra khỏi cấm thành qua cửa Ngọ môn, cửa này chỉ dành riêng cho vua. Khi song loan ra khỏi cửa Ngọ môn, nàng nghe thấy tiếng hô lính của viên chỉ huy ngữ lâm quân "Nghiêm". Nhận ra tiếng nói quen thuộc, nàng nghiêng đầu về phía trước khẽ vén rèm song loan, nhìn thấy Nhung Lữ đứng gần đó, mặt ngoảnh đi, gươm tuốt trần, người đứng ngay ngắn. Khi nàng đi qua, chàng vẫn đứng yên, không ngoảnh đầu lại, nàng đoán, hai má hắn đỏ bừng vì nàng đi sát gần bên. Nàng buông rèm xuống.
Vào lúc quá ngọ, khi song loan đến phố Hàng Thiếc, ngồi sau rèm, nàng đoán sắp đến ngôi nhà nàng ở khi còn nhỏ. Nàng ngửi thấy những mùi quen thuộc, mùi mở rán bánh, mùi long não, mùi khai nước đái con nít, cát bụi ngột ngạt. Trời rét ngọt, tiếng chân phu giẫm thình thịch xuống nền đất rắn chắc. Nhà cửa san sát, chiếu bóng xuống mặt đường. Nàng nhớ bóng nhà, lúc sáng ngả về phía Tây rồi dần dần và quá trưa đổ về phía Đông. Giữa trưa, trời nắng chang chang, chiếc song loan vô đến cổng nhà. Từ Hy thấy tất cả nhà đứng chờ ở cổng nhà. Phía trước có mẹ nàng và các anh, chị, em, bà con họ hàng, phía trái có một thiếu nữ, người mảnh dẻ, có lẽ em nàng, hai em trai, nàng không nhận ra, bây giờ đã thay đổi khác nhiều, đằng sau, người vú già Lư Mã. Khi chiếc song loan đến, người ở phố kéo ra đường đông nghẹt, đứng xem.
Nàng nhìn nét mặt hân hoan trịnh trọng của mọi người ra đón. Nàng xúc động quá trào nước mắt. Lòng nàng vẫn thế, đối với mọi người như ngày nào còn ở nhà. Nàng muốn nói lên cảm nghĩ đó. Tuy vậy nàng không thể vén tấm rèm ở xe, gọi tên từng người, vì bây giờ nàng là Tây cung thái hậu, con nàng là Đông cung thái tử, nàng không được suồng sả, cách thức phải tương xứng với địa vị. Nàng ngồi yên trên xe, bọn thái giám đi trước cho tới cổng nhà. Viên chưởng quản thái giám phải đi kèm song loan theo chỉ thị của hoàng thượng. Sáu người phu khênh song loan lên mấy bực thềm, đặt song loan xuống sân. Viên chưởng quản thái giám đến kéo bức rèm. Từ Hy bước ra ngoài. Ngôi nhà nàng ở hồi nhỏ, các cửa mở rộng, ánh nắng ngoài chiếu vào chan hòa. Nàng nhìn thấy những gian phòng quen thuộc, một gian phòng lớn, đồ đạc lau chùi bóng lộn, nền nhà rất sạch. Nàng nhớ lại đã bao nhiêu lần nàng quét nhà, lau chùi đồ đạc, bàn ghế... Một chiếc lọ cắm hoa giấy đỏ chói để ở giữa bàn, mấy ngọn nến mới nguyên cắm trên giá đèn. Người ta đã pha sẵn một ấm trà, mấy đĩa bánh ngọt ở trên mâm, có lồng bàn đậy.
Nàng vịnh vào cánh tay viên thái giám, gả đưa nàng đến ngồi trên một chiếc ghế cao ở phía tay mặt chiếc bàn, nàng ngồi, đặt hai chân trên một chiếc ghế nhỏ thấp. Viên chưởng quản thái giám lui ra cửa, báo cho mọi người biết có thể vào thiếp kiến Tây cung thái hậu, nàng ngồi vén xiêm y gọn gàng, hai tay khoanh trước ngực. Tất cả gia đình vào, từng người một, trước tiên ông chú, rồi đến mẹ, các anh em thúc bá sau cùng các em ruột nàng. Lần đầu, Từ Hy ngồi đường bệ theo đúng nghi lễ một vị hoàng hậu. Nàng uy nghi tiếp nhận mọi người đến bái yết, nhưng khi chú và mẹ đến khấu đầu, nàng ra hiệu cho thái giám nhấc hai người dậy và mời ngồi xuống ghế. Khi cuộc lễ triều kiến hoàn tất, không ai nói gì, lúc đó Từ Hy mới nói, nàng nhìn mặt từng người. Nàng muốn đứng dậy đi xuống nói năng, trò chuyện tự do như khi xưa, chạy, nhảy tung tăng khắp nhà. Nhưng nghĩ không tiện, viên chưởng quản thái giám lúc nào cũng kè kè bên cạnh, để ý từng cử chỉ của nàng. Nàng nghĩ cũng phải có một lúc nào tự do, muốn làm gì tùy ý. Tất cả mọi người trong gia đình quây quần quanh nàng, ngồi theo thứ bực. Các vị trưởng thưởng ngồi trên ghế, người trẻ đứng, mọi người chờ để nghe nàng nói, nhưng có người lạ đứng đó làm sao nàng có thể nói được. Nàng gõ mấy ngón tay trên mặt bàn (những ngón tay có đeo tháp bằng vàng) ra hiệu gọi viên thái giám lại gần. Nàng ghé vào tai viên thái giám nói:
- Cho phép nhà ngươi và tất cả thái giám lui ra ngoài. Ta về thăm nhà phải được tự nhiên, nếu ta nói gì nhà ngươi cũng nghe, ta cử động làm một việc gì nhà ngươi cũng để ý thì không được tiện.
Viên chưởng quản thái giám nghe nói thất kinh, lẩm bẩm nói:
- Tâu lệnh bà, lệnh thiên tử bắt buộc hạ thần không được rời lệnh bà.
Từ Hy nổi giận, nàng giậm chân, gõ tay trên mặt bàn, lắc đầu lia lịa, những quả gù hạt trai trên mũ miện rung rinh.
Tên thái giám Lý Liên Anh hầu cận, thấy nàng lên cơn thịnh nộ, sợ quá, biết chuyện chẳng lành, bèn kéo tay áo viên chưởng quản:
- Đại ca đem theo ý để lệnh bà muốn làm gì tùy ý. Đại ca nên đi nghỉ. Tôi ở gần, tôi để ý trông nom thay đại ca.
Viên chưởng quản phân vân không biết nên theo lệnh Từ Hy hay đức vua. Đứng lâu đã mỏi, hắn lui vào trong một gian phòng khác.
Khi viên thái giám đi khuất, Từ Hy thấy dễ chịu, không ai dòm ngó đến mình, còn Lý Liên Anh, nàng coi như một vật vô tri, vô giác.
Nàng xuống ghế, đến nghiêng đầu trước chú, hai tay ôm mẹ, nàng khóc gục đầu trên vai mẹ. Nàng nghẹn ngào nói:
- Mẹ ơi, con cảm thấy con ở trong cung cô đơn hiu quạnh quá.
Tât cả mọi người kinh ngạc, thấy nàng than thở, vì họ tưởng nàng vinh hoa tột bậc, sung sướng, hạnh phúc lắm. Mẹ nàng cũng không biết nói gì với con, chỉ ôm con, nước mắt vắn dài.Từ Hy nghĩ, những người nàng quý mến, yêu thương nhất, cũng không giúp ích gì được cho nàng. Vì tính tự kiêu, tự phụ, nàng đang gục đầu vào vai mẹ, nàng ngửng mặt cao lên, cười khanh khách, hai mắt còn ướt đẫm lệ, kêu lên bảo em:
- Lại đây, em, nhắc hộ chị chiếc mũ này, nặng quá.
Em nàng đến nhắc chiếc mũ ở đầu chị, Lý Liên Anh vội vàng đỡ lấy, hai tay kính cẩn đặt lên bàn. Lột chiếc mũ đi, Từ Hy trở lại một thiếu nữ vui vẻ như ngày xưa, mặc dù những đồ trang sức, xiêm y của hoàng gia. Cuộc nói chuyện thân mật bắt đầu, bọn đàn bà kéo đến gần nàng, vuốt ve hai bàn tay nàng, ngắm nghía những chiếc nhẫn vàng, thấy đẹp quá, reo lên:
- Da chị trắng quá, rất mềm mại. Chị dùng thứ kem gì thế?
- Chị dùng thứ cao của Ấn Độ, một chất kem làm bằng vỏ cam, phơi khô tán nhỏ. Thứ kem này còn tốt hơn mỡ trừu nhiều.
- Còn kem, chị mua ở đâu?
- Đó là kem sữa lừa.
Bọn đàn bà tự giới hạn, loanh quanh chỉ hỏi có thế, không ai dám tò mò hỏi nàng sống ở cấm thành thế nào? Ông vua (chồng nàng) đối xử với nàng ra sao? Con nàng (Đông cung thái tử) thế nào, sợ lỡ nói câu gì gở hay vô ý nói đến màu vàng, màu hoàng sắc, mà cũng rất kiêng kỵ vì nó gợi lên hai tiếng "Suối vàng", nghĩa là chết chóc. Không ai được nói câu ghê ghớm "Chết chóc", dù nói gần nói xa đối với thiên tử hay thái tử. Từ Hy không giấu nổi sự vui mừng, sung sướng nghĩ lại những ngày còn thơ ấu, ở nhà.
- Tôi cũng muốn ẵm thằng nhỏ về chơi cho mọi người biết, tôi có xin phép vị lan quân chí tôn của tôi. Người không ưng thuận, sợ đi đường gió máy, hay gặp vía vang trêu quở. Con chắc nếu mẹ nom thấy thằng nhỏ, mẹ cũng thích lắm. Con tiếc không ẵm về chơi cho bà ngoại ẵm. Hai mắt nó to thế này (nàng vòng ngón tay cái, ngón tay trỏ) nó bụ bẫm, da dẻ thơm phức, nó không quấy khóc, lúc nào cũng đói, háu háu đòi ăn. Những chiếc răng nó trắng nõn như hạt trai, nó đã đứng được vững.
Bà mẹ nghe Từ Hy khen con khen thằng nhỏ tuấn tú, đĩnh ngộ, khỏe mạnh, bà la lên:
- Im đi cô, im đi cô, thật cô chẳng biết gì. Nếu bọn tà thần nghe thấy cô khoe khoang con thế thì hay đáo để, Cô không sợ bọn tà ma quỷ quái chỉ rình bắt những đứa trẻ xinh xắn, dễ nom.
Nói xong, bà cụ quay đầu về bốn phương, nói thật to:
"Những người cô này nói với tôi sai hết. Tôi nghe người ta nói với tôi con cô này ốm nhom, ốm nhách, xấu xí, ngu đần".
Từ Hy phì cười, lấy tay bịt mồm mẹ lại.
- Con không sợ.
- Sợ hay không, đừng có nói.
Từ Hy chỉ cười. Nàng tung tăng đi chơi khắp nhà, nhìn những gian buồng rất quen thuộc, trêu ghẹo em gái, cô em bây giờ ngủ một mình một giường.
Ngồi một mình nói chuyện với mẹ, chuyện cửa, chuyện nhà, chuyện xa, chuyện gần, nàng hỏi mẹ có đám nào hỏi em chưa, nàng cố tìm trong cái hàng quý phái một tấm chồng cho em.
- Con sẽ tìm một chàng trai khỏe mạnh, bảnh trai, con nhà quý phái, con bắt phải lấy em con.
Mẹ nghe con nói thích lắm, bà nói:
- Nếu con có thể lo cho em con, việc đó hay lắm, một việc hiếu nghĩa đối với mẹ.
Thời giờ trôi qua vùn vụt, cả nhà vui mừng việc Từ Hy về chơi nhà. Đến quá trưa, người ta dọn lên một mâm cơm rất thịnh soạn. Lư Mã tíu tít lo sửa soạn, giục giã bọn nấu bếp làm thức ăn. Gần chiều viên chưởng quản thái nói với Từ Hy sửa soạn để cáo biệt.
- Tâu lệnh bà, gần đến giờ hồi loan. Hạ thần phải tuân lệnh chúa thượng.
Biết việc về bất khả khán, nàng vui vẻ gật đầu, nàng lại nghiễm nhiên trở thành bà Tây cung thái hậu, Lý Liên Anh đem vương miện, nàng đội lên đầu. Uy nghi dưới chiếc vương miện, nàng ngồi bệ vệ giữa gian nhà rộng. Bao nhiêu người trong nhà trở lại là thần dân.
Tất cả mọi người lần lượt đến chúc tụng cáo biệt, mỗi người nàng nói một vài câu và trao cho một món quà. Riêng Lư Mã được nàng cho tiền. Sau những lời chào hỏi cuối cùng, nàng dừng lại một lúc đưa mắt nhìn gian phòng. Nàng rất sung sướng khi được sống một ngày như khi còn ấu thơ. Nàng cũng biết chuyện về thăm nhà lần này là lần đầu mà cũng là lần chót, không bao giờ có cuộc hội ngộ như thế nữa. Tuy lòng nàng vẫn như xưa, song nàng nhận thấy cũng có sự thay đổi. Đúng thế nàng vẫn được mọi người mến yêu, nhưng sự mến yêu ngầm có ý trục lợi ở trong. Chú nàng nói gần, nói xa những món nợ ông không thể trả được, các em trai nàng muốn may mặc sắm sửa, bà mẹ ân cần nhắc lại lời nàng đã hứa kiếm một tấm chồng cho em. Nàng hứa hẹn, thõa mãn mọi người, nàng để tâm thực hiện những lời nàng đã hứa. Lúc chia tay bao nhiêu lời hàn huyên, bạn bè. Số phận đã an bài, nàng phải xa nhà, xa mẹ, anh em, họ hàng.
Khi nàng đã hiểu số phận như vậy, nàng trở lại vui vẻ, không bận bịu lúc chia tay. Nàng mạnh bạo bước ra ngồi trên xe loan, viên thái giám kéo rèm che kín.
Từ Hy trở về cấm thành. Khi song loan đến cửa Ngọ môn, đội vệ binh gác cổng đã đánh trống, khua chiêng, báo hiệu đã đến giờ đóng cổng thành. Bọn lính kèn, áo dài, thổi những chiếc kèn đồng lớn, giơ lên, giơ xuống nhịp nhàng, theo tiếng trống, tiếng chiêng, thổi lên từng hồi, trong bầu không khí phẳng lặng buổi chiều tà. Tiếng chuông đồng gõ lên ba hồi, báo hiệu hết ngày, trong cấm thành, nội bất xuất, ngoại bất nhập.
Màn đêm từ từ buông xuống. Bọn lính tuần canh lên các chòi canh. Chiếc song loan qua cổng thành. Từ Hy ngồi trong xe loan cổng thành đóng lại.
Mùa đông năm đó, trời rét hơn mọi năm, những trận bão gió từ phương Bắc thổi xuống... Mọi sự sinh hoạt bị tê liệt.
Sự giao dịch với người ngoại quốc mỗi ngày một phiền toái, khó khăn, tình thế có vẻ khẩn trương.