Có một truyền thuyết được rất nhiều người biết đến, đó là truyền thuyết về vị đạo sĩ thứ tư.
Truyện kể rằng, ngoài ba vị đạo sĩ đã đến viếng Chúa trong đêm Giáng Sinh, còn một vị đạo sĩ nữa tên là Artaban. Ông cũng là người nhìn thấy ngôi sao lạ mọc lên báo hiệu Đấng Cứu Thế đã sinh ra. Ông cũng là thành viên của các nhà đạo sĩ chuyên nghiên cứu những dấu hiệu lạ trên trời, ông đã hẹn với ba nhà đạo sĩ kia ở một địa điểm để đi cùng nhau đến viếng Chúa. Ông đã đem theo mình ba viên ngọc quí như là báu vật để dâng lên Chúa. Đó là Saphire, Kim Cương và Ruby. Ngày hôm ấy đang trên hành trình để gặp bạn mình, ông thấy một người là nạn nhân của bọn cướp đang nằm thoi thóp bên đường. Vì cũng là người thầy thuốc, nên ông chạnh lòng thương, dừng lại chăm sóc vết thương cho người đó, sau đó ông đưa người bị nạn ghé vào quán trọ bên đường để người đó được nghỉ ngơi. Ông lấy viên Saphire đưa cho chủ quán trọ, nhờ người này chăm sóc cho nạn nhân, nghĩ bụng rằng đằng nào mình cũng có hai viên ngọc còn lại để dâng cho vua xứ Judea. Và sau đó ông lại đi tiếp. Artaban không ngờ rằng ba người bạn của ông đã chờ ở điểm hẹn khá lâu mà không thấy ông nên đã lên đường trước. Ông đành một mình lần theo dấu vết của ngôi sao lạ, và cuối cùng ông cũng đã đến được Bethlehem. Tuy nhiên khi đến nơi hang lừa, ông nghe các mục đồng kể Joseph và Mary đã bồng Hài Nhi Jesus bỏ trốn, vì vua Herod biết được việc các nhà đạo sĩ đã bỏ đi đường khác đã nổi giận tìm cách thủ tiêu Hài Nhi Jesus. Artaban liền đi tìm khắp làng mạc nhưng không gặp được Hài Nhi Jesus. Trong lúc ông gõ cửa nhà một người phụ nữ khi nghe tiếng bà ru con thì quân lính của Herod ập đến. Một người lính xông thẳng vào nhà người mẹ ấy, giành lấy đứa bé từ tay bà ta và vung đao, người mẹ gào lên thảm thiết xin người lính tha chết cho con bà. Thấy thế, Artaban liền rút viên ngọc Ruby ra đưa cho người lính, xin ông tha chết cho đứa bé. Thấy viên ngọc quí giá, người lính vội cầm lấy và trao đứa bé lại cho bà mẹ rồi bỏ đi. Người mẹ ấy vội quỳ lạy tạ ơn Artaban trong nước mắt của hạnh phúc vì con mình được cứu.
Còn lại một viên, Artaban lại tiếp tục lên đường tìm kiếm Hài Nhi Jesus. Ông đi khắp nơi tìm kiếm Chúa nhưng vẫn không gặp. Ông không dám bán đi viên ngọc của mình vì sợ không có gì để dâng Chúa. Ông phải làm nhiều việc khác nhau để sống qua ngày.
Sau ba mươi ba năm tìm kiếm, Artaban gần như muốn bỏ cuộc. Nhưng cũng đúng vào ngày Lễ Vượt Qua năm đó, Artaban nghe thấy trong thành Jerusalem người ta đưa đi tử hình một vị được gọi là Vua dân Do Thái. Ông liền tìm cách đến đó xem người tử tội có phải là Đấng Cứu Thế không. Khi đi đến chân núi Sọ, Artaban gặp phải mấy người lính đang bắt trói một người phụ nữ và lôi đi. Cô ấy khóc lóc gào thét thảm thiết khi nhìn thấy Artaban: “Xin ông hãy cứu tôi! Họ đòi bán tôi làm nô lệ vì cha tôi chết và không có tiền trả nợ cho họ!” Artaban còn mỗi viên ngọc quí trong túi, ông đành rút viên ngọc ra trao cho những tên lính để chuộc lại cô gái ấy. “Hãy lấy viên ngọc này như là tiền chuộc của tôi cho cô gái này…” Vừa nói đến đó thì có một trận động đất xảy ra, trời tối sầm lại. Artaban ngã xuống đất. Với tuổi già sức yếu, Artaban biết rằng ông sẽ không thể sống để tìm gặp được Đấng Cứu Thế. Trong lúc mắt ông khép lại, cô gái ông vừa cứu nhìn thấy môi ông mấp máy và thốt ra những lời sau: “Lạy Ngài, tôi đã tìm ngài khắp nơi nhưng tôi không gặp, xin hãy tha thứ cho tôi. Tôi từng có nhiều báu vật để dâng Ngài nhưng nay tôi không còn gì nữa.”
Vừa lúc ấy, có tiếng nói từ trời vọng xuống rằng: “Artaban, ngươi đã trao cho Ta những báu vật của ngươi rồi!”
Artaban đáp: “Thưa Ngài, tôi không hiểu Ngài nói gì?”
Và có giọng Chúa Jesus đáp lại: “Khi Ta đói ngươi cho Ta ăn, khi Ta khát ngươi cho Ta uống, khi Ta bị bắt bớ tù đày, ngươi đã thăm viếng và giải thoát Ta.”
Nghe đến đó Artaban đã hiểu ra, ông mỉm cười thốt lên: “Tôi đã gặp được Đấng Cứu Thế… Tôi đã gặp được Đấng Cứu Thế và Ngài đã nhận được quà của tôi…” Nói đến đó vị đạo sĩ thứ tư trút hơi thở cuối cùng.
Đôi khi chúng ta cũng giống như Artaban - vị đạo sĩ thứ tư lần mò tìm kiếm Chúa ở khắp nẻo đường của cuộc đời. Có lúc chúng ta cũng tự hỏi phải chăng mình chưa bao giờ gặp Chúa?! - khi mà chúng ta liên tiếp chứng kiến rất nhiều nỗi buồn và sự bất hạnh xảy đến với chính mình và với người thân của chúng ta. Chúng ta làm mọi cách để vượt qua, để giúp đỡ, nhưng cũng lắm lúc ta thấy mình kiệt sức và bất lực.
Đôi khi chúng ta nghe thấy những người tài đức thánh thiện làm chứng rằng họ đã có kinh nghiệm với Chúa, chúng ta cảm thấy ngưỡng mộ và thèm khát. Chúng ta lại tự hỏi tại sao không phải là mình? Tại sao Chúa lại im lặng với mình? Tại sao mình cũng đi viếng Đức Mẹ, mình cũng đi lễ nhà thờ… nhưng những gì mình xin thì chẳng bao giờ được?
Câu chuyện của nhà đạo sĩ Artaban một lần nữa nhắc nhớ chúng ta rằng, Chúa của chúng ta rất âm thầm. Ngài đã sinh ra, đã đồng hóa mình với những con người bé nhỏ và nghèo khổ nhất. Vì thế:
Mỗi khi chúng ta giúp cho những người bé nhỏ nhất là chúng ta làm cho chính Ngài.
(Mt 25, 40-45)
Một khi chúng ta chạm vào những người bé nhỏ thấp hèn nhất trong xã hội ngày nay là khi chúng ta đã chạm vào chính Ngài.
Hãy vui lên vì bạn đã gặp được Ngài.