Công việc hoàn thành, Nhơn Mỹ hội các tướng là: Lưu Quân Kỳ, Hạ Quốc Cựu, Trần Chiêu Khánh và Mễ Liên Giáo đến nghị luận.
Phan Nhơn Mỹ nói:
- Ta căm hờn bọn cha con Dương Nghiệp bấy lâu mà trả thù chưa được, nay may có cơ hội này ta tính lúc ra binh tìm cách sát hại chúng nó. Nhưng có Hô Diên Táng làm chức Bảo Quân thiệt khó bề tính kế.
Mễ Liên Giáo thưa:
- Tiểu tướng có một kế, trước phải trừ Hô Diên Táng, sau mới sát hại bọn Dương Nghiệp được.
Phan Nhơn Mỹ nghe nói rất vừa lòng, liền hỏi Mễ Liên Giáo:
- Tướng quân có kế gì hay, xin nói ra cho anh em bàn luận.
Mã Liên Giáo thưa:
Nay nhân lúc binh ta mới đến, thế nào tướng Phiên cũng dẫn binh ra áp chiến. Mà lúc này Dương Nghiệp chưa có mặt nơi đây tướng quân dùng kế ấy mà giao việc binh cho Hô Diên Táng.
Ngày nay Hô Diên Táng cũng đã già yếu rồi, làm sao mà cự lại Phiên tướng. Ta cứ án binh không cứu ứng, thì Hô Diên Táng phải chết về tay tướng Phiên.
Phan Nhơn Mỹ y kế, dọn tiệc ăn uống vui chơi.
Hôm sau, quả có binh Phiên kẻo tới. Quân thám mã chạy về báo, Phan Nhơn Mỹ liền nói với Hô Diên Táng:
- Nay Phiên binh đến đánh ta, mà binh mã Dương Tiên Phuông chưa đến, vậy tướng quân cớ gì trừ được binh Liêu?
Diên Táng nói:
- Trong binh pháp có nói: hễ giặc đến thì tướng ngăn, nước tràn thì lấy đất đắp. Nay chúng ta đã vâng mệnh bệ hạ đi chinh phạt, phải tận trung báo quốc, đánh cùng Phiên bang một trận, cho chúng nó khiếp uy.
Phan Nhơn Mỹ nói:
- Vậy là tướng quân ra trận trước, để tôi kẻo binh theo cứu ứng.
Hô Diên Táng không ngờ kế của Phan Nhơn Mỹ, nên lập tức đứng dậy ra khỏi dinh, dẫn binh ra trận.
Vừa đến nơi gặp tướng Phiên là Tiêu Thái Lại, cỡi ngựa cản đường. Hô Diên Táng nạt lớn:
- Đồ rợ Phiên! Mau kẻo binh trở về, đừng quen thói hống hách mà bỏ mạng.
Tiêu Thái Lại nói:
- Ngươi chớ múa miệng! Không lo thân già lại còn giám ra đây so tài với ta sao?
Thái Lại nói xong, vung đao chém tới. Hai đàng đánh với nhau hơn tám mươi hiệp vẫn không phân thắng bại.
Hô Diên Táng muốn lập đại công nên ráng sức đánh vùi làm cho tướng Phiên thua chạy. Hô Diên Táng đuổi theo đến chỗ phục binh thì bị quân Phiên áp tới phủ vây Hô Diên Táng vào giữa.
Hô Diên Táng lúc này lúng túng nên không đủ sức cho kháng cự, chỉ còn cách đánh cầm chừng chờ đợi binh sau tiếp ứng.
Bỗng nghe trong rừng thình tinh phát ra ba tiếng pháo, thấy một tướng Liêu cầm đầu kẻo ra hơn mấy ngàn binh nữa. Hô Diên Táng thất kinh, đánh giải vây mà chạy nhưng đánh hơn mấy chục hiệp vẫn không thoát ra được.
Trong lúc nguy cấp, Diên Táng nóng lòng đợi quân tiếp ứng, bỗng xa xa có một đạo binh ở phía Đông đang kéo tới tiếng quân reo inh ỏi. Đó là đạo quân của Dương Nghiệp.
Lúc Dương Nghiệp xem thấy binh Phiên đang vây khốn, liền giục ngựa tới kêu lớn:
- Tướng Liêu chớ chạy có binh Dương Nghiệp đến đây.
Tên tướng Liêu này là bộ hạ của Thái Lại tên là Hạ Văn Long, thấy Dương Nghiệp xông ngựa tới thì vội vàng ra cản đầu binh đánh với Dương Nghiệp bị Dương Nghiệp chém một đao đứt làm hai khúc.
Ba cha con Dương Nghiệp giục ngựa xông vào trùng vây đánh phá tan hoang, cứu Diên Táng đem trở về dinh.
Hô Diên Táng về đến dinh nói với Dương Nghiệp:
- Nếu tôi không nhờ tướng quân đến cứu thì mất mạng rồi.
Dương Nghiệp nói:
- Vì tôi đến chậm nên, lão tướng nhọc nhằn, xin Tổng quản niệm tình mà miễn tội.
Hô Diên Táng bảo Dương Nghiệp đồn binh tại dinh mình, để hôm sau báo tin cho Phan Nhơn Mỹ.
Phan Nhơn Mỹ nghe tin ấy hối hận vô cùng, đòi Lưu Quân Kỳ đến bàn cbuyện.
Lưu Quân Kỳ nói:
- Dương Nghiệp lãnh chức tiên phong, mà chần chờ đến trễ xin quân sư lấy theo phép nước, bắt tội mà hạ sát để trừ một hận trước kia.
Hai người đang chuyện trò thì Dương Nghiệp vào ra mắt Phan Nhơn mỹ.
Phan Nhơn Mỹ hét:
- Quân cơ là việc trọng, sao ngươi dám trễ nải như vậy?
Dương Nghiệp đáp:
- Tôi vâng lệnh thánh thượng trở về Hùng Châu kéo binh đến hợp với binh triều, nên đến không sớm được.
Phan Nhơn Mỹ nghe Dương Nghiệp nói cứng thì nổi giận:
- Ngươi chớ cậy vua mà cãi lời ta, tội ấy ta không dung.
Nói rồi, liền truyền Tả Hữu bắt trói Dương Nghiệp đem chém.
Tả Hữu vâng lệnh áp tới bắt trói. Dương Nghiệp nạt lớn:
- Ta không phải là người sợ chết, mà chết như vậy e khi việc lớn không thành.
Dương Nghiệp nói vừa dứt tiếng, thì có Hô Diên Táng cỡi ngựa đến hét lớn, hỏi Nhơn Mỹ:
- Ngươi lãnh chức Chiêu Thảo làm chi mà ta ra giao phong ngươi lại ngồi không, chẳng chịu đem quân ra tiếp ứng. Nếu chẳng có Dương tướng quân thì mạng ta còn gì. Nay ngươi còn dám chuyên quyền đòi chém Dương tướng quân. Ngươi có thấy cây kim giảng của ta không? Nếu ngươi không nghe lời, thì cây kim giảng này sẽ không tha mạng ngươi.
Phan Nhơn Mỹ lòng như lửa đốt, ngồi làm thinh không dám chống trả.
Hô Diên Táng nói rồi dẫn Dương Nghiệp trở về dinh.
Phan Nhơn Mỹ xấu hổ với tướng sĩ của mình, trọn ngày không nói một tiếng.
Mễ Liên Giáo khuyên:
- Thái sư chớ có lo sầu, tiểu tướng có một kế nữa, có thể trừ khử Hô Diên Táng và Dương Nghiệp.
Phan Nhơn Mỹ lúc này đã bí kế, nên nghe Mễ Liên Giáo nói, liền hỏi:
- Ông có kế chi hay nói cho ta nghe thử.
Mễ Liên Giáo thưa:
- Trong quân đang thiếu lương thực, xin thái sư sai Hô Diên Táng trở về vận lương. Nếu nó đi khỏi nơi đây rồi mình kiếm chuyện để bắt tội bọn Dương Nghiệp thì còn ai mà che chở nữa.
Phan Nhơn Mỹ khen hay nên sai Hô Diên Táng trở về vận lương.
Diên Táng đang ngồi lo buồn thì Dương Nghiệp bước vào hỏi:
- Chẳng có việc chi mà Tổng Quản buồn lo như vậy?
Hô Diên Táng đem chuyện Nhơn Mỹ khiến mình đi vận lương nói lại với Dương Nghiệp. Dương Nghiệp không ngờ âm mưu của Nhơn Mỹ, nên nói:
- Lương thảo là việc quan trọng, nếu lão tướng không đi thì làm sao được.
Hô Diên Táng nói:
Không phải ta trốn tránh việc ấy, song lo vì Nhơn Mỹ là đứa lòng lang dạ thú, ý muốn hãm hại tướng quân. Nếu ta ra đi thì lấy ai bảo trợ tướng quân được.
Dương nghiệp nói:
- Đội ơn lão tướng có lòng lo lắng như vậy, nhưng lão tướng có đi cũng chẳng sao, bởi vì tôi xem thế giặc cũng đã yếu rồi, ắt không dám ra quân nữa. Dù sao Nhơn Mỹ có tính cách nào hại tôi cũng không làm được.
Hô Diên Táng cực chẳng đã phải ra đi, nên dặn Dương Nghiệp việc đi vận lương không chừng không đổi, nên không chắc ngày nào trở về. Vậy tướng quân hãy lưu trú trong dinh này mà đợi tôi về sẽ tính việc xuất quân.
Dương Nghiệp vâng lời. Diên Táng từ giã dẫn năm ngàn binh trỡ về Trường An vận lương.
Bấy giờ Phan Nhơn Mỹ hay tin Hô Diên Táng đã trở lại Biện Kinh thì rất mừng liền hợp các tướng lo việc xuất binh.
Mễ Liên Giáo bước ra thưa:
- Xin quân sư hạ chiến thơ sai người đến dinh Phiên mà định kỳ giao chiến.
Nhơn Mỹ nhận lời, hạ chiến thơ sai người đem sang dinh Tiêu Thái Lại.
Tiêu Thái Lại nhóm họp các tường, nói:
- Nếu Nhơn Mỹ ra quân chẳng có gì lo, chỉ sợ bọn Dương Nghiệp là tay hào kiệt, chúng ta khó chống lại.
Các tướng nói:
- Cách đây chừng một dặm có chỗ kêu là Trần Gia Cốc Khẩu, địa thế rất hiểm trở, nếu sai một người đến đó phục binh, rồi dụ địch đến đó mà đánh thì chắc trọn thắng.
Gia Luật Tà Chuẩn nghe nói vừa dứt, liền xin ra ứng chiến.
Thái Lại rất mừng, liền phát binh cho Tà Chuẩn đến Trần Gia Cốc Khẩu mai phục.
Ngày hôm sau Thất Lại theo kế đến dinh Tống khiêu chiến.
Phan Nhơn Mỹ bèn đòi Lưu Quân Kỳ đến hỏi:
- Vậy ngày mai ngươi định sai ai đem quân đi trước?
Quân Kỳ thưa:
- Việc ấy phải sai Dương tiên phương, còn ngài giả đò dẫn binh theo sau tiếp ứng.
Nhơn Mỹ nghe theo liền cho đòi Dương Nghiệp đến nói:
- Binh Liêu ngày mai đến khiêu chiến, tướng quân phải dẫn quân ra đánh một trận để không làm mất uy phong của chúa thượng.
Dương Nghiệp đáp:
- Ngày mai Hô Tổng quản vận lương chưa về, còn thế lực của quân giặc mạnh lắm, phải cho quân thám thính dò xét địch tình thì mới mong thắng được
Phan Nhơn Mỹ nói:
- Giặc đã đến khiêu chiến, ngươi còn đợi ai? Nếu ngươi không chịu ra đánh thì ta sẽ làm sớ tâu với triều đình là ngươi muốn trở lòng làm phản.
Dương Nghiệp biết mình không có quyền gì, nên đành chịu nhục nói:
- Đạo hành quân phải có kế sách, nếu không cẩn thận e rằng quân Phiên phục binh nơi Trần Gia Cốc Khẩu thì ta rất khó mà đánh cho lại, vì nơi đó núi non rất hiểm trở. Vậy xin Chiêu Thảo dẫn một đạo binh đến đó trước mà ngăn ngừa, đặng cho tôi thủ thắng mới được.
Nhơn Mỹ nói:
- Vậy thì ngươi ra trận đi, ta sẽ sai người đến đó tiếp ứng.
Dương Nghiệp vâng lời, lui ra về dinh thu xếp binh mã, kế đó có Hạ Hoài Phổ vào thưa với Phan Nhơn Mỹ:
- Nếu Dương tiên phương đã chịu ra trận thì ngài cũng nên đem quân đến Trần Gia Cốc Khẩu mà ngăn ngừa, mới đề phòng bất trắc.
Nhơn Mỹ nói:
- Ta muốn hại nó đã lâu, song chưa có cơ hội. Nay có dịp này thì rất tốt, lại còn phải đem quân tiếp ứng làm chi.
Hoài Phổ nói:
- Như ngài muốn trả thù riêng thì thiếu gì cơ hội. Nếu để thua trận thì hư việc lớn.
Nhơn Mỹ nghe nói trái ý, bỏ vào trong nghỉ ngơi.
Hoài Phổ than:
- Đồ thất phu, muốn làm hư việc nước, ta nỡ nào ngồi ngó mà chẳng cứu người.
Nói rồi bỏ ra ngoài, đến ra mắt Dương Nghiệp nói:
- Ông ra binh lần này tôi e bất lợi, bởi vì thằng thất phu kia nó muốn hại ông, xin ông phải cẩn thận cho lắm.
Dương Nghiệp nói:
- Cám ơn ông có lòng trung nghĩa, nhưng bổn phận tôi phải chịu chứ biết làm sao. Tôi chẳng kể thân tôi vì thời thế bất lợi, nên khiến chuyện không hay, vậy phải ôm lòng mà chịu.
Hoài Phổ nói:
- Ông đã một lòng tự quyết, vậy tôi xin cùng đi với ông, may ra giúp được một đôi lời cho phỉ nguyện.
Dương Nghiệp nói:
- Nếu vậy thì rất may. Tôi cùng ông phân ra làm tả chi, hữu dựt, may ra thắng được kẻ địch.
Hôm sau ba cha con Dương Nghiệp và Hoài Phổ kéo binh ra, thấy binh Liêu kéo đến chật đường, tiếng chiêng ầm ĩ.
Gia Luật Hề Để giục ngựa tới trước trận, lớn tiếng nói:
- Tống tướng mau xuống ngựa quy hàng, bằng nghịch mạng đừng có oán trách.
Dương Nghiệp không nói, cứ việc giục ngựa tới đánh. Hề Để giao tranh mấy hiệp rồi giả thua bỏ chạy, Dương Nghiệp đuổi theo. Dương Diên Chiêu và Hoài Phổ hối thúc tướng sĩ đuổi theo tướng phiên, làm cho quân Phiên cả loạn.
Dương Nghiệp rượt theo một lúc nghĩ thầm:
- Chốn này là đất bằng, không có gì đáng sợ, chẳng lẽ chúng nó phục binh nơi đây hay sao?
Dương Nghiệp nghĩ như vậy, giục ngựa đuổi đến Trần Gia Cốc Khẩu.
Thái Lại ở trên cao trông thấy liền cho nổ ba tiếng pháo.
Gia Luật Tà Chuẩn truyền phục binh nổi dậy bao vây Dương Nghiệp, rồi dùng tên bắn xuống như mưa. Quân Tống bị chết không biết bao nhiêu mà kể.
Lúc này Dương Diên Chiêu, Dương Diên Tự, hai anh em thấy đạo binh của cha mình đã bị vây ở Cốc Khẩu, bèn liều mạng xông phá trùng vây nhưng không phá nổi.
Lúc ấy Hề Để giục ngựa qua Đông Bích, chẳng ngờ gặp Hoài Phổ đang phá trận. Hề Để xốc ngựa tới chém Hoài Phổ té nhào, hai anh em Diên Chiêu, Diên Tự lúc này cũng bị vây giữa trận, không biết làm sao cứu ứng.
Diên Chiêu nói với Diên Tự:
- Em mau tìm đường trở lại thưa với Phan Nhơn Mỹ đem thêm binh mà giải vây, còn để ta ở đây tìm đường vào Cốc Khẩu bảo hộ thân phụ.
Diên Chiêu nói rồi đánh phá vòng vây, đặng đưa Diên Tự ra, còn hình thì lên chỗ cao nhắm chừng nơi Cốc Khẩu, chỗ binh Tống bị vây mà tới.
Bấy giờ Dương Nghiệp ở trong vòng vây đánh ra, gặp Diên Chiêu kêu lớn:
- Binh Phiên đông lắm, con phải tìm đường thoát thân, kẻo bị chúng bắt.
Diên Chiêu vừa khóc vừa nói:
- Con xông pha vào đây giải cứu cho thân phụ, xin thân phụ theo con mà ra.
Tiếp đó, đạo binh của Tiêu Thái Lại từ trong núi kéo ra vây cha con Dương Nghiệp một chặng nữa làm hai cha con bị chia cắt.
Diên Chiêu quay ngựa đánh trở lại một lần nữa, thì bộ hạ đều bị quân Phiên giết hết.
Lúc này Dương Nghiệp đánh đã đuối sức, khôi giáp rách tơi bời, liền lách ngựa lên chỗ cao xem bốn phía thấy toàn là binh giặc, thì than dài:
- Lòng ta muốn lập công, vun đắp cho nước nhà, không ngờ lại bị lầm tay quân độc.
Dương Nghiệp nói rồi đưa mắt nhìn bốn phía, có ý tìm kiếm con mình, nhưng nhìn mãi không thấy, xung quanh tướng sĩ chỉ còn độ một trăm người.
Dương Nghiệp nói:
- Các ngươi mỗi đứa đều có cha mẹ vợ con mà chịu bỏ thân nơi đây thì thật là đáng tiếc, vậy các ngươi nay đổi dạng lên núi trốn đi, đặng về báo cho vua hay tự sự.
Quân sĩ đều khóc mà thưa:
- Nay đại gia vì nước mà chịu chết ở đây, chúng tôi đâu nỡ sống làm gì.
Dương Nghiệp thở dài, nói với quân sĩ:
- Ta không thể cứu các ngươi được, chỗ này là nơi ta hết lòng với chúa thượng.
Nói rồi Dương Nghiệp đập đầu vào bia đá tự vận.
Bấy giờ Dương Diên Tự khi chạy về đến Qua Châu vào ra mắt Phan Nhơn Mỹ vừa khóc vừa nói:
- Cha tôi bị Phiên binh vây khốn tại Cốc Khẩu xin ngài cho binh đến cứu, nếu không ắt chẳng khỏi chết.
Nhơn Mỹ nói:
- Cha con ngươi thuở nay xưng là vô địch, tại sao bây giờ mới ra quân lại trở về xin cầu cứu? Thôi ngươi hãy đến nói với cha ngươi là binh mã ta chỉ còn đủ giữ dinh, không có dư để sai đi cứu viện.
Dương Diên Tự nghe nói cả giận, hét lớn:
- Nay cha con ta đã ra sức giúp nước, ngươi nỡ nào đối xử ác tâm như vậy.
Nhơn Mỹ nổi giận sai tả hữu đuổi Dương Diên Tự ra khỏi dinh. Dương Diên Tự mắng:
- Ta không ngờ ngươi là đứa thất phu. Nếu ta còn sống trên đời thì không nguyện cùng ngươi đội trời chung.
Phan Nhơn Mỹ nói:
- Thằng con nít sao dám cả gan mắng ta? Việc cừu hận ta không thèm nói tới, còn quyền sát phạt là ở tay ta, sao ngươi dám lớn gan như vậy?
Lời bàn.
Trách nhiệm của kẻ cầm quyền là phải rèn luyện thân mình, biết trọng đạo đức thì mới thu phục được thiên hạ.
Tống Thái Tôn là anh quân, thế mà dùng Phan Nhơn Mỹ một kẻ có quyền thế, nhưng thiếu đạo đức chỉ biết thù hận, mà không kể đến đạo nghĩa. Dương Nghiệp dù bị ác trong vòng oan nghiệt, nhưng có kẻ thương tâm, vì tình người mà giúp đỡ, vì nghĩa khí mà giúp nhau như Hô Diên Táng, Hoài Phổ chẳng hạn.
Như vậy có kẻ lương tri bao giờ cũng đồng cảm với người có thiện ý. Trong xã hội, không phải ai cũng độc ác, trong những kẻ ác độc có những kẻ từ tâm.
Điều đáng nói là muốn cầm quyền trong một tổ chức, bất kỳ là tổ chức nào, người cầm quyền phải là kẻ biết rèn luyện bản thân. tôn thờ đạo nghĩa làm người. Được như vậy thì mới thu phục được thiên hạ. Không ai thương kẻ độc ác. Không ai ghét kẻ có lòng nhân.