Tôi thầm đọc một câu cầu nguyện và lạ chưa! Tôi thấy khuôn mặt của Gru-sa ngay bên cạnh mặt tôi...
- Em yêu quý! - Tôi nói. - Em thân yêu! Em còn sống hay chỉ là hồn ma từ thế giới bên kia hiện về? Đừng khóc nữa, hãy nín đi và thổ lộ anh nghe, anh không sợ đâu, dù em là người hay là ma.
Gru-sa thở một hơi rất dài rồi nói:
- Em đây! Em là người chứ không phải ma.
- Ôi, ơn chúa!
- Nhưng em chạy đến đây cốt để chết, để biến thành ma.
- Sao lại thế? Tại sao em lại muốn chết? Anh sẽ kiếm việc làm nuôi em, sẽ kiếm một căn nhà và sẽ yêu thương em như yêu thương em gái của anh.
Nàng đáp:
- Anh I-van Xê-vê-ri-a-nits, em vô cùng biết ơn anh, nhưng em không nên sống nữa. Bởi vì nếu em sống, em sẽ giết chết một con người vô tội mất.
Tôi hỏi:
- Ai vậy? Cái con người vô tội ấy là ai thế?
- Người vợ trẻ của kẻ mà em thù oán. Dù cô gái ấy có trong trắng, vô tư đến mấy thì trái tim ghen tuông của em sẽ không để cho cô ta, cũng như bản thân em được sống.
- Đừng nghĩ thế! Bởi vì hiện giờ em đã là tín đồ của Chúa. Nếu em làm thế, linh hồn em sẽ ra sao, em hiểu không?
- Mặc kệ linh hồn em. Em sẵn sàng xuống địa ngục. Những nỗi đau khổ trên thế gian này còn khủng khiếp hơn những đau đớn dưới đó.
Thấy nàng điên cuồng, tuyệt vọng, đau đớn, tôi cầm tay nàng và không còn nhận ra nàng nữa. Gru-sa như biến thành một con người khác. Đâu rồi nhan sắc ngày trước của nàng? Trông nàng như không còn hình người nữa. Có chăng chi là đôi mắt mở to rực sáng trên khuôn mặt đen sạm, giống như cặp mắt của con sói trong bóng đêm. Bụng nàng to tướng, bởi vì nàng sắp đến ngày sinh nở. Khuôn mặt nàng choắt lại, những mảng tóc rủ xuống trán lòa xoà. Chiếc áo dài bằng vải mầu thẫm rách tả tơi cũng như đôi giầy dưới chân nàng.
- Hãy kể anh nghe, - tôi nói. - Em từ đâu đến đây mà thảm hại thế này?
Bỗng nhiên nàng mỉm cười:
- Thảm hại ư? Em không còn đẹp nữa chứ gì..... Mà đúng thế. Chính là ngài tình nhân quý hoá của em đã biến dạng em ra thế này để đền ơn em yêu quý hắn, đền ơn em ruồng bỏ người mà xưa kia em đã yêu để yêu hắn một cách cuồng nhiệt. Đáp lại cái ơn ấy hắn đã nhốt em lại, giao cho mấy tên cai ngục canh giữ để bảo vệ nhan sắc của em...
Nói xong nàng phá lên cười và giận dữ nói tiếp:
- Ngài hoàng thân kia mới ngu xuẩn làm sao! Đứa con gái Di-gan đâu phải thứ chịu nhốt trong buồng tối? Nếu ta muốn, ta có thể cắn đứt cồ họng cô vợ trẻ của mi ấy chứ.
Thấy nàng điên cuồng trong cơn ghen, tôi loay hoay tìm cách làm dịu nàng lại, không phải bằng cách đem địa ngục ra dọa mà bằng cách gợi lại những kỷ niệm êm đẹp.
- Nhưng ông ta đã từng yêu em biết bao! Ông ta đã từng yêu em tha thiết chừng nào! Đã từng hôn lên bàn chân em... Mỗi khi em hát, ông ta chẳng đã quỳ xuống trước chiếc đi-văng nơi em ngồi rồi hôn tới tấp lên đôi dép của em là gì.
Nàng nghe tôi nói, hàng lông mi dài đập đập lên má gầy gò. Rồi nàng cất tiếng, giọng trầm và vang, mắt nhìn xuống làn nước.
- Đúng, hắn đã từng yêu em. Trong khi em chưa yêu hắn, thì hắn không tiếc gì hết để chiều em. Nhưng đến khi em bắt đầu yêu hắn thì hắn lại ruồng bỏ em. Tại sao nhỉ?... Hay là cô gái kình địch kia đẹp hơn em và yêu hắn hơn em?... Đồ ngu xuẩn! Mặt trời mùa đông sao nóng bằng mặt trời mùa hạ? Sẽ không có ai yêu hắn như em yêu. Anh hãy nói cho hắn biết rằng, Gru-sa trước khi chết đã nguyền rủa hắn và đã phù phép để hắn phải chịu mọi nỗi bất hạnh trên đời.
Thấy nàng bình tĩnh trở lại, tôi rất mừng, bèn khẩn khoản:
- Chuyện gì đã xảy ra giữa hai người? Tại sao lại có sự thay đổi quái lạ đến mức này?
Gru-sa chắp hai bàn tay lại.
- Chẳng có chuyện gì khác ngoài sự phản bội. Mỗi chuyện ấy thôi... Nguyên nhân duy nhất là hắn ta không yêu em nữa. - Trong khi nói Gru-sa nức nở. - Hắn đặt may cho em những chiếc áo dài bó chặt lấy thân, mặc vào rất khó chịu, thế nhưng khi em mặc và trình diện trước mặt hắn, hắn nổi giận: "Cởi cái thứ ấy ra, trông cô kệch cỡm lắm”, ấy nhưng nếu em mặc loại áo rộng thì hắn lại còn nổi khùng hơn: "Trông cô đến là khó chịu!" Em hiểu rằng em là thứ bỏ đi rồi. Sẽ không bao giờ em chiếm dược tình cảm của hắn nữa.
Gru-sa òa khóc thổn thức, mắt như nhìn tận đâu, miệng thì thào:
- Tình trạng này em đã nhận thấy từ lâu rồi, nhưng em vẫn cố tin vào lương tâm của ông ta. Em vẫn hy vọng rằng thấy em ngoan ngoãn, nhu mì ông ấy sẽ thương hại. Nhưng đến giờ thì cách ông ta thương hại là như thế đấy.
Về cuộc gặp mặt cuối cùng giữa Gru-sa và ngài hoàng thân, nàng đã kể cho tôi nghe những điều khiến tôi sửng sốt và tôi không sao hiểu nổi, có kẻ tồi tệ nào nỡ gạt một người phụ nữ đi theo cách tàn nhẫn đến như thế.