[1] Rush Limbaugh (1951-): Người dẫn chương trình phát thanh, nhà bình luận chính trị bảo thủ. Tất cả các thú thích trong sách này đều của người dịch
[2] National Public Radio - Đài Phát thanh Công cộng Quốc gia, một đài phát thanh phi lợi nhuận tư nhân.
[3] Bang đỏ từ để chỉ các bang trong kỳ bầu cử trước đó đa số phiều bầu bỏ cho Đảng Cộng Hòa. Còn Bang xanh là các bang có đa số phiếu bỏ cho Đảng Dân chủ.
[4] Lực lượng ly khai: mười một bang miền Nam đã tuyên bố tách khỏi Liên bang khi Tổng thống Lincoln muốn xóa bỏ chế độ nô lệ, dẫn tới cuộc Nội chiến Nam-Bắc (186l-1865).
[5] C-SPAN kênh truyền hình công cộng Mỹ, chủ yếu phát sóng các chương trình về hoạt động của chính phù và Quốc hội. Ở đây chỉ camera của kênh C-SPAN.
Phòng Thượng viện cũ (Old Senate Chamber) là phòng hợp của Thượng viện Mỹ từ năm 1810 đến 1859, hiện tại được sử dụng khi Thượng viện có những cuộc họp kín đặc biệt.
[6] Phòng Thượng viện cũ (Old Senate Chamber) là phòng hợp của Thượng viện Mỹ từ năm 1810 đến 1859, hiện tại được sử dụng khi Thượng viện có những cuộc họp kín đặc biệt.
[7] Vụ bê bối bán vũ khi cho lực lượng Iran chống giáo chủ Ayatolla Khomeini để đổi lấy việc thả sáu con tin Mỹ bị Hezbollah cầm giữ. Số tiền bán vũ khí được chuyển cho các phiến quân Contra ở Nicaragua. Oliver Laurence North, trung tá hải quân Mỹ, là người trực tiếp điều phối vụ này.
[8] Robert Bork được Tổng thống Reagan đề cử làm thẩm phán Tòa án Tối cao (1987) nhưng đã bị Thượng Viện bác bỏ.
[9] Clarence Thomas: Thẩm phán Tòa án Tối cao từ 1991 đến nay. Anita Hill: cựu đồng nghiệp của Clarence Thomas. Năm 1991, Clarence Thomas bị buộc tội quấy rối tình dục và Anita Hill đã tố cáo điều này khi tham gia phiên điều trần tại Thượng viện của Thomas.
[10] Vụ bê bối do cáo buộc của David Hale rằng Tổng thống Clinton, khi còn là Thống đốc bang Arkansas, đã ép buộc ông này cung cấp một khoản vay bất hợp pháp 300.000 Dollar cho Susan McDogal, đối tác của vợ chồng Clinton ở Công ty Whitewater Development Corporation. Kenneth Starr là người được chỉ định điều tra vụ này.
[11] Ở Mỹ, những lá phiếu bầu được coi là hợp lệ khi người bỏ phiếu bấm lỗ trên phiếu bầu. Tuy nhiên có một số phiếu chưa được bấm hết, mẩu giấy vẫn còn dính lại, do đó bị máy kiểm phiếu coi là không hợp lệ. Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000, khi bị tuyên bố thất bại, ứng cử viên Al Gore đã yêu cầu kiểm phiếu lại để tính cả những lá phiếu bị máy coi là không hợp lệ kia. Tuy nhiên điều này bị Tòa án Tối cao bác bỏ và George W. Bush giành thắng lợi cuối cùng.
[12] Ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới.
[13] Theo Chris Suellentrop, biên tập viên tờ New York Times, từ “vốn chính trị” của Tổng thống Bush ở đây chỉ sức mạnh có được nhờ tính đai chúng.
[14] Sự việc xảy ra khi Nhật tấn công Trân Châu Cảng trong Thế chiến thứ hai.
[15] Đạo luật này do John Adams, tổng thống thứ hai của Mỹ ký năm 1798, ngăn cản quyền tư do ngôn luận.
[16] Lynch: những vụ giết hại người da đen chủ yếu do kỳ thị chứ không theo án của tòa. Vào ngày 3/6/2005. Quốc hội Mỹ đã thông qua Nghị quyết chính thức xin lỗi người Mỹ gốc Phi vì đã không thông qua dự luật chống Lynch đuợc đề xuất trước đó 105 năm.
[17] Nguyên văn: big oil, từ chỉ sáu tập đoàn dầu lửa lớn nhất thế giới, gồm Exxon Mobil, BP, Royal Dutch Shell, Total S.A., Chevron Corporation và Cocono Phillips.
[18] Hệ thống tòa án chuyên xử các vụ việc liên quan đến phá sản.
[19] Phong trào săn lùng những người cộng sản và thân cộng ở Mỹ từ cuối thập kỷ 40 đến cuối thập kỷ 50 thế kỷ trước, xuất phát từ ý tưởng của Thượng nghị sỹ Joseph McCarthy.
[20] Nguyên văn: "big-city machines": từ để chỉ những hệ thống phi chính thức, bảo trợ cho chính trị để nhằm đạt được mục đích nào đó. Hệ thống này tồn tại phổ biến ở các thành phố lớn của Mỹ từ 1875-1950
[21] Chính sách do Tổng thống Roosevelt đề xuất năm 1952.
[22] Từ để chỉ các con phố chuyên bán lẻ ở các đô thị Mỹ, Canada, Ireland và một số nước khác.
[23] Nguyên văn: Panthers, chỉ các thành viên đảng Báo Đen (Black Panthel Party) của người Mỹ gốc Phi, có mục tiêu đòi quyền công dân và bảo vệ người da đen, hoạt động trong thời gian từ giữa những năm 1960 đến thập kỷ 1970.
[24] Nguyên văn: welfare moms, từ chỉ nhữg phụ nữ liên tục sinh con để hưởng trợ cấp xa hội.
[25] Chỉ cuộc cách mang Iran (đưa Iran từ chế độ quân chủ sang chế đô cộng hòa) đã gây ra cuộc khủng hoảng dầu mỏ trên thế giới năm 1979.
[26] Liên minh giữa các nhóm lợi ích và khối cử tri ủng hộ Chính sách Kinh tế xã hội mới (New Deal) và bỏ phiếu cho đảng Dân chủ từ năm 1932 đến khoảng năm 1968, khiến cho đảng Dân chủ luôn là phe đa số trong thời kỳ này.
[27] Mahalia Jackson (1911-1972): Nữ ca sỹ da đen, nguôi được gọi là Nữ hoàng nhạc gospel.
Joan Baez (1941-): Nữ nhạc sỹ, ca sỹ nhạc folk, pop, rock, country và gospel.
[28] Huey Percy Newlon (1942-1989): Người sáng lặp đảng Báo Đen.
[29] Buổi biểu diễn nhạc rock ngày 6-12-1969 ở Altamont, Califomia do nhóm Rolling Stones tổ chức với sự tham gia của nhiều ban nhạc nghệ sỹ nhạc rock nổi tiếng thời đó như Santana, Jefferson Airplanes, Grateful Dead...
[30] Father Knows Best, chương trình hài tình huống (sitcom) phát trên cả sóng phát thanh và truyền hình những năm 1950 và 1960.
[31] Phim truyền hình hài tình huống, phát trên kênh CBS trong thời gian 1961-1966.
[32] Bùng nó dân số (Baby Boom) xảy ra ở châu Âu, châu Á, Bắc Mỹ và châu Đại dương sau Thế chiến thứ hai, từ 1946 đến 1964.
[33] Vấn đề cầu nguyên trong trường công đã gây tranh cãi ở nước Mỹ lừ đầu thế kỷ 20 về việc có cho phép làm lễ cầu nguyện ở truờng công hay không.
[34] Manichean: đạo Mani - một tôn giáo cổ của Ba Tư, có tính nhị nguyên.
[35] Nguyên văn: "disaffected Reagan Democrats": thuật ngữ chính trị chỉ những cử tri truyền thống của đảng Dân chủ, đặc biệt là giai cấp công nhân da trắng miền Bắc,
nhưng đã chuyển sang bỏ phiếu cho ứng cử viên đảng Cộng hòa Reagan trong cả hai cuộc bầu cử tổng thống năm 1980 và 1984.
[36] Sister Souljah: tên thật Lisa Williamson (1964-): nghệ sỹ nhạc hiphop, nhà sản xuất phim, nhà hoạt động xã hội da đen, người đã bị Clinton phê phán mạnh mẽ trong chiến dịch tranh cử 1992 của ông vì đã có phát biểu cực đoan về chủng tộc.
[37] Quan điểm được Clinton và cưu thủ tướng Anh Tony Blair theo đuổi, đó là kết hợp thị trường tự do và nâng cao phúc lợi xã hội.
[38] Không giống Hạ viện là nơi các bang có số nghị sỹ phụ thuộc dân số bang, ở Thượng viện mỗi bang đều có hai đại diện.
[39] Từ để chỉ tám trường đại học tư hàng đầu nước Mỹ. gồm các trường Brown, Columbia, Cornell, Dartmouth, Harvard, Princeton, Pennsylvania và Yale.
[40] Chỉ việc trong nhiệm kỳ tổng thống, Clinton đã bị Quốc hội do đảng Cộng hòa kiểm soát tấn công với cuộc điều tra Whitewater và luận tội do khai man và ngăn cản công lý liên quan đến Monica Lewinsky, nhưng sau đó ông được tuyên bố vô tội trong vụ Whitewater và được tha bổng trong vụ Monica Lewinsky.
[41] Năm 1981, Reagan đã sa thải 11.000 kiểm soát viên không lưu do họ đình công đòi tăng lương và giảm giờ làm.
[42] Fundamentalism: một nhánh của Thiên chúa giáo, những tín đồ dòng này tin tưởng tuyệt đối vào Kinh thánh, vào quyền lực của tôn giáo, sống hoàn toàn theo những nguyên tắc cơ bản được đề ra đối với họ.
[43] Great Society Program - một loạt các chương trình xã hội do Tổng thống Johnson đề xuất và thực hiện với mục tiêu giảm nghèo đói và bất công về chủng tộc.
[44] Tòa nhà làm việc của Hạ viện Mỹ.
[45] Diễn văn Gettysburg là bài diễn văn nổi tiếng nhất của Tổng thống Lincoln, được ông đọc tại nghĩa trang quân đội Gertysburg năm 1863, vài tháng sau trận chiến quyết định Gettysburg trong đó miền Bắc giành chiến thắng.
[46] Nguyên văn "Patriot Act", tên đầy đủ là “Đạo luật năm 2001 về đoàn kết và củng cố sức mạnh nước Mỹ bằng những công cụ phù hợp cần thiết để ngăn chặp chủ nghĩa khủng bố”.
[47] Alan Keyes (1950): tranh cử vị trí ứng cử viên tổng thống đàng Cộng hòa với G.W. Bush năm 2000 và tranh cử vị trí Thượng nghị sỹ bang lllinois với Obama năm 2004.
[48] Ý nói hoàn toàn theo đảng Cộng hòa.
[49] Mù tạc Dijon là loại mù tạc nổi tiếng, có vị rất cay. Dan không muốn Obama mặc đồ lụa, lanh hay ăn mù tạc Dijon vì lo ngại mọi người sẽ đánh giá Obama là người ưa lối sống thượng lưu.
[50] Ngôn ngữ được sử dụng ở các nước dọc bờ biển miền đông châu Phi, trong đó có Kenya, quê cha của tác giả.
[51] Martin Luther (1483-1546): Mục sư người Đức, nhà cải cách tôn giáo, người sáng lập ra dòng Tin lành.
[52] Benjamin Franklin (1706-1790): Một trong những người được coi là sáng lập ra nước Mỹ. Poor Richard’s Almanack (Niên giám của Richard nghèo khổ), tác phẩm được xuất bản hàng năm từ 1732 đến 1758 của Benjamin Franklin (ông lấy bút danh là Poor Richard - Richard nghèo khổ khi viết tác phẩm này) với các thông tin thông thường trong niên giám thời đó như lịch, thời tiết, thơ, thông tin thiên văn và chiêm tinh.
[53] Nguyên văn "partial-birth abortion", là thù thuật phá thai khi thai nhi đã tượng hình. Việc này bị cấm ở Mỹ theo một đạo luật có hiệu lực từ năm 2003.
[54] Kaiser Family Foundation: Một quỹ phi lợi nhuận tư nhân của Mỹ, hoạt động tập trung vào các vấn đề y tế ở Mỹ và trên toàn cầu.
[55] Cotton Mather (1663-1728): Mục sư Thanh giáo.
[56] Luật có hiệu lực chủ yếu ở các bang miền Nam và biên giới Mỹ từ năm 1876 đến 1965, trong đó quy định cách đối xử tách biệt giữa người da đen và da trắng, ví dụ trường học riêng, chỗ ngồi riêng trên phương tiện giao thông công cộng, trong nhà hàng...
[57] Năm 1951, mười ba phụ huynh học sinh da đen, đứng đầu là Brown đã kiện ủy ban Giáo dục thị trấn Topoka, bang Kansas về chính sách trường học riêng cho người da đen và da trắng. Năm 1954,Tòa án Tối cao đã kết luận rằng sự phân chia này vi phạm Hiến pháp nước Mỹ.
[58] Nguyên văn "lynching".
[59] NASCAR : Hiệp hôi đua ô tô quốc gia, đơn vị tổ chức các cuộc đua ô tô lớn nhất ở Mỹ.
[60] Appalachians: Hệ thống núi già ở phía đông Bắc Mỹ.
[61] Ku Klux Klan: một hội kín có từ thời Nội chiến Mỹ và vẫn tồn tại đến ngày nay, đề cao sự ưu việt của người da trắng và chống lại người da đen, người Do Thái và các nhóm thiểu số khác.
[62] J. William Fulbright (1905-l995): Thượng nghị sỹ đã ủng hộ sự “phân chia theo chủng tộc” vả chống lại phong trào quyền công dân thập kỷ 50 và 60 thế kỷ 20.
Richard Russell (1897- 1971): Thượng nghị sỹ đã liên tục dùng quyền cản trở để không thông qua các luật về quyền công dân.
[63] MoveOn.org: nhóm lợi ích theo phe tự do thành lập năm 1998, đã quyên góp hàng triệu dollar để tài trợ cho các ứng cử viên đảng Dần chủ trên toàn nước Mỹ.
[64] Chỉ chế độ nô lệ.
[65] Alberlto Gonzales: Bộ trưởng Bộ Tư pháp Mỹ từ 2005, từ chức năm 2007.
[66] Công ước Geneva (sửa đồi lần cuối năm 1949): công ước quốc tế có nội dung chủ yếu là quy định đối xử với dân thường và tù binh chiến tranh.
[67] Terri Schiavo (1963-2005), một phụ nữ bị rơi vào tình trạng chết não và sống thực vật từ năm 1990. Sự sống của cô được duy trì nhờ ống truyền dinh dưỡng - ống này được rút theo phán quyết của tòa án bang Florida vào năm 2005 và cô đã qua đời sau đó hai tuần. Trong quá trình kiện tụng giữa chồng Schiavo và bố mẹ cô về việc có rút ống truyền hay không. Tổng thống và Quốc hội Mỹ cũng như thống đốc và nghị viện bang Florida đã nhiều lần can thiệp vào quyết định của tòa án, một điều không phù hợp với nguyên tắc phân quyền của nước Mỹ.
[68] Bill Frist. Thượng nghị sỹ Mỹ 1995-2007, người đã ủng hộ chồng Terri Schiavo trong vụ việc này.
[69] Nguyên văn "Habeas Corpus", lệnh định quyền giam giữ (buộc phải đem người bị bắt ra trước tòa để xét xem nhà nước có quyền giam giữ người đó không) – chỉ vấn đề liên quan đến các công dân Mỹ bị coi là các “chiến binh thù địch”.
[70] Nguyên văn "separation of powers": sự phân quyền giữa cơ quan lập pháp, hành pháp và tư pháp – chỉ vấn đề liên quan đến vụ Terri Schiavo.
[71] Contract with America do Newt Gingrich và các đảng viên Cộng hòa soạn thảo nằm 1994 trong chiến dịch vận động tranh cử vào Nghị viện Mỹ với nội dung chủ yếu là những việc mà đảng Cộng hòa cam kết sẽ thực hiện nếu giành được đa số trong Nghị viện.
[72] Tòa án phúc thẩm, tòa án quận cùng với tòa án tối cao là các tòa án thuộc hệ thống tòa án liên bang Mỹ (khác với hệ thống tòa án các tiểu bang). Nước Mỹ có 94 tòa án quận, phân bố nên tất cả các tiểu bang, vùng Washington DC và các lãnh thổ trực thuộc.
[73] Đạo luật ngân sách quốc phòng (Defense Authorizalion Act): luật liên bang được thông qua hàng năm, quy định ngân sách và chi tiêu của Bộ Quốc phòng.
[74] Quy trình "kết thúc" (cloture) này cu thể như sau: Khi có thượng nghị sỹ nào đó cản trở Thượng viện thông qua một vấn đề bằng cách phát biểu dài như phần trên đã nói. Thượng viện có thể giải quyết bằng cách bỏ phiếu thông qua quyết định hạn chế thời gian xem xét vấn đề đó chỉ trong vòng 30 giờ đồng hồ nữa. Điều này được thông qua nếu có 3/5 Thượng viện, thường tương đương sáu mươi người bỏ phiếu thuận.
[75] Nguyên văn: "nuclear option", quy định này được sử dụng để đánh bại quyền cản trở khi phe đa số không thu được đủ phiếu cho một "cloture" - đòi hòi phải có đến sáu mươi phiếu thuận (điều này rất khó với cơ cấu gần như không chênh lệch đáng kể giữa hai đảng trong Thượng viện). Thông qua chủ tọa Thượng viện, phe đa số đề nghị chấm dứt tranh luận mà không cần sử dụng "cloture", phe thiểu số sẽ phản đối. Khi đó hai bên sẽ bỏ phiếu về việc có sử dụng "cloture" hay không, và lần bỏ phiếu này không áp dung nguyên tắc “đại đa số” mà chỉ cần đa số, tức là trên năm mươi phiếu là đủ. Vị chủ tọa Thượng viện đứng về phe đa số nên chắc chắn phe đa số sẽ giành thắng lợi qua đó không cần đến “đại đa số” mà vẫn bác bỏ được quyền cản trở của phe thiểu số.
[76] Mr. Smith Goes to Washington, bộ phim được sản xuất năm 1939, đề cập đến những sự nhơ bẩn trong chính trị Mỹ. Jimmy Steward (1908-1997): diễn viên Mỹ, đóng vai chính trong bộ phim trên.
[77] "Federal Papers" - Luận cương về Chính quyền liên bang, gồm 85 bài viết, giải trình rõ ràng về ý nghĩa và mục đích của Hiến pháp Mỹ.
[78] Đạo luật Nhân quyền (Bill of Rights) là từ chỉ mười sửa đổi đầu tiên của Hiến pháp.
[79] Hiện lại các hành động xúc phạm quốc kỳ (ví dụ: đốt) là hợp pháp ở Mỹ. Đề xuất sữa đổi Hiến pháp để cấm hành động này đã nhiều lần được đưa ra quốc hội nhưng vẫn chưa được thông qua. Lý do là nhiều người cho rằng việc cấm này vi phạm quyền tự do thể hiện quan điểm của cá nhân (gọi chung là quyền tự do ngôn luận).
[80] Nguyên văn: end-of-life-care, là việc chăm sóc y tế cho những người đã cận kề cái chết.
[81] Mô hình dân chủ Athens (tồn tại ở thành phố Athens từ khoảng năm 500 trước công nguyên) là kiểu dân chủ trục tiếp, trong đó lất cả công dân được bỏ phiếu lập pháp thay vì cử ra người đại diện để bỏ phiếu.
[82] New England là vùng đất Đông Bắc nước Mỹ, gồm các bang Maine. New Hampshire, Vermont, Massachussetts, Rhode Island và Connecticut. Các bang này có chính quyền địa phương được gọi là "town meeting". "Town meeting" còn là lừ để chỉ những cuộc họp mặt toàn bộ người dân để cho ý kiến về một vấn đề chính trị, một hình thức dân chủ cũng chỉ được áp dụng ở vùng New England.
[83] Jamcs Madison ( 1751 - 1836): một trong những người sáng lập nước Mỹ, được coi là cha đẻ của Hiến pháp Mỹ, đồng thời là tổng thống thứ 4 (1809- 1817).
[84] Alexander Hamillon (1755 - 1804): cũng là người sáng lập nước Mỹ, Bộ trưởng Tài chính Mỹ đầu tiên, đồng tác giả Luận cương về Chính quyền liên bang.
[85] Commerce Clause power: theo Hiến pháp Mỹ, Quốc hội có đặc quyền quản lý thương mại giữa các bang, với các quốc gia khác và với các bộ lạc da đỏ.
[86] Thủ tục pháp lý hợp lý (due process) nghĩa là nhà nước khi tước đi quyền sống, tự do và sở hữu tài sản của một người thì đồng thời phải tôn trọng tất cả những quyền hợp pháp khác của người đó thông qua việc phải tiến hành những thủ tục pháp lý hợp lý. Bảo vệ công bằng (equal protection) nghĩa là nhà nước không được tước đi quyền được pháp luật bảo vệ như nhau của mọi công dân.
[87] Thuyết Sáng tạo thông minh (intelligent design) cho rằng vụ trụ và sự sống là hiện tượng quá phức tạp, không thể do ngẫu nhiên - ví dụ, quá trình chọn lọc tự nhiên - xuất hiện được, mà phải có một đấng sáng tạo nghĩ ra.
[88] “Deliberative democracy" - dân chủ thảo luận: một hệ thống quyết định chính trị dựa trên việc ra quyết định đồng thuận và dân chủ đại diện. "Dân chủ thảo luận" nhấn mạnh rằng quá trình làm luật phải bắt nguồn từ sự thảo luận và cân nhắc của toàn thể người dân.
[89] Ý nói làm chính là cung giống như làm xúc xích. khi làm thường rất bẩn. như người ta th~mg nói là với hai thứ này thi chỉ nên ngắm sản phẩm chứ không ai muốn nhìn quá trình làm ra nó.
[90] Joseph Ellis (1943- ): Giáo sư sử học, được trao giải Pulilzer về sử học năm 2001.
[91] Dred Scott (1799- 1 858): người Mỹ da đen, đã từng là nô lệ, khởi kiện đòi được trở thành một người tự do và bị Tòa án Tối cao bác bỏ với lý lẽ là người Mỹ da đen không được coi là công dân Mỹ nên không có quyền khởi kiện tại tòa án (1857).
[92] Great Compromise hay còn gọi là Thỏa ước Connecticut (1787), nội dung chính là quy định cơ quan lập pháp có hai bộ phận là Thượng viện và Hạ viện, trong đó số đại biểu của các bang ở Hạ viện được tính theo dân số bang. Điều này dẫn đến một vấn đề khác là các bang miền Nam - nơi tồn tại chế độ nô lệ - đòi tính người nô lệ vào dân số bang còn các bang miền Bắc phản đối điều này. Kết quả là họ thỏa thuận một nô lệ được coi là tương đương 3/5 một công dân.
[93] Điều khoản 3/5 (three–fifty Clause) quy định mỗi nô lệ tương đương 3/5 một công dân đã nói ở trên. Điều khoản này bị bỏ đi trong Hiến pháp sửa đồi lần thứ 14 (1868).
Điều khoản nô lệ bỏ trốn (fugitive slave clause) quy định nô lệ bỏ trốn sang bang khác phải bị trả về với chủ sở hữu tai bang họ bỏ trốn. Điều khỏan này đã bị bỏ đi trong Hiến pháp sửa đồi lần thứ 13 (1865).
Điều khoản nhập khẩu nô lệ (importation clause) quy định không cấm nhập khẩu nô lệ trước năm 1808, bị bỏ đi trong Hiến pháp sửa đồi lân thứ 13 (1865).
[94] William Lloyd Garrisson (1805-1879): người chống chế độ nô lệ, sáng lập viên Hội chống chế độ nô lệ Mỹ thế kỷ 19.
[95] Denmark Vesey (1767- 1822): một nô lệ sau khi tự chuộc mình đã dự kiến tổ chức một cuộc nổi loạn của nô lệ lớn nhất nước Mỹ, nhưng chưa kịp tiến hành thì bị lộ. Vesey sau đó đã bi bắt, bị xử án và bị giết.
Frederik Douglas (1818-1895): một trong những người chống chủ nghĩa nô lệ lỗi lạc nhất.
Harriet Tubman (1820-1913): nữ nô lệ da đen, sau đó là người chống chủ nghĩa nô lệ.
[96] John Brown (1800-1859): người đã tiến hành khởi nghĩa vũ trang đề chống chế độ nô lệ ở Mỹ.
[97] Nhóm 14 (Gang of 14): Chỉ nhóm người gồm bảy đảng viên Dân chủ và bảy đảng viên Cộng hòa đã thoả hiệp để ngăn cản "lựa chọn hạt nhân" xảy ra như đã nói ở trên.
[98] Vùng miền tây Sudan, từ năm 2003 đến nay xảy ra chiến tranh do xung đột sắc tộc.
[99] Một vị trí trong môn bóng bầu dục, là người phát động tấn công khi nhận được bóng hoặc đôi khi tham gia phòng ngự.
[100] Nguyên văn “League of Conversation Voters”, tổ chức hoạt động chính trị được thành lập năm 1969 với mục tiêu ủng hộ các chính sách bảo vệ môi trường và bỏ phiếu cho những ứng viên ủng hộ và sẽ thực hiện các chính sách đó.
[101] Nguyên văn: thị trấn Rust Belt (Rust Belt town). Rust Belt (vành đai thép) là từ chỉ vùng địa lý của một phần thuộc đông bắc Mỹ, một phần các bang bờ Đông và một phần thuộc vùng Trung Tây, còn được gọi là Vành đai chế tạo. “Thị trấn Rust Belt” là từ chỉ những nơi có ngành thép bị sụp đổ và phải cơ cấu lại, dẫn tới hàng trăm nghìn người bị thất nghiệp.
[102] Quyền lựa chọn ở đây chỉ quyền tự quyết định được phá thai của phụ nữ (nhiều bang ở Mỹ có luật cấm phá thai).
[103] Nguyên văn “pharmaceutical lobby”, từ chỉ đại diện của các công ty dược phẩm lớn, chuyên đi vận động chính sách.
[104] Nguyên văn “Scrooge Law”, một ẩn dụ chỉ những đạo luật không quan tâm đến người nghèo, lấy theo nhân vật Ebenezer Scrooge - một người cho vay lãi giàu có và keo kiệt trong tiểu thuyết “Bài thánh ca đêm Giáng sinh” (1843) của Charles Dickens.
[105] Tổ chức vì quyền sống quốc gia (National Right to Life): Tổ chức đấu tranh cho quyền được sống lớn nhất Mỹ, thông qua tác động đến các đạo luật và giáo dục để chống nạo phá thai, giết trẻ sơ sinh, gây tử vong không đau đớn cho người bệnh nan y và các biện pháp hỗ trợ tự sát.
[106] Nguyên văn: AFL-CIO, tên đầy đủ: Liên đoàn Lao động và Liên hiệp các tổ chức Công nghiệp Mỹ.
[107] Ở Mỹ, mỗi bang có Hội chợ bang kéo dài nhiều ngày, là một ngày lễ của toàn bộ người dân trong bang. Hội chợ có các triển lãm, các cuộc thi sản phẩm đặc trưng của bang và các họat động giải trí như ca nhạc, thi đấu thể thao, trò chơi vận động,…
[108] Công đoàn dịch vụ công cộng (SEIU): Tổ chức ông đoàn với 1,9 triệu thành viên ở cả Mỹ và Canada, chủ yếu là nhân viên bệnh viện, chăm sóc gia đình, y tá tại nhà, nhân viên chính phủ, nhân viên an ninh,…
Công đoàn dệt may, khách sạn và nhà hàng (UNITE HERE): Tổ chức công đoàn Bắc Mỹ với hơn 465.000 thành viên chủ yếu là công nhân các ngành dệt may, khách sạn, nhà hàng, giặt là, kho bãi và sòng bạc.
Các tổ chức công đoàn liệt kê ở đây đều là thành viên của Liên đoàn lao động (AFL-CIO)
[109] Tiêu chuẩn sử dụng nhiên liệu được tính bằng số dặm đường đi được trên một gallon nhiên liệu.
[110] Môi giới chính trị (power broker): đóng vai trò tác động lên mọi người để họ bỏ phiếu cho một nhân vật nhất định, đổi lại anh ta sẽ có lợi ích về chính trị hoặc tiền bạc.
[111] William Randolph Hearst (1863-1951): Ông trùm ngành báo chí và xuất bản Mỹ đầu thế kỷ 20.
Robert Rutherford McCormick (1880-1955): Ông trùm báo chí ở Chicago, chủ sở hữu tờ Chicago Time.
[112] Stan Laurel (1890-1965) và Oliver Hardy (1892-1957): hai diễn viên hài kịch, một gầy một béo, tạo thành một cặp đôi rất nổi tiếng trên sân khấu và cả trong điện ảnh tại Mỹ và châu Âu đầu thế kỷ 20.
[113] Walter Leland Cronkite Jr. (1916-): Người dẫn chương trình tin tức của kênh truyền hình CBS những năm 1970 và 1980, được người Mỹ coi là “người đáng tin cậy nhất”.
[114] Cuốn sách của Tổng thống Kenedy đã giành được giải thưởng báo chí danh giá Pulitzer năm 1957.
[115] Edgar Allan Poe (1809-1849): nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch, nhà phê bình Mỹ. The Raven (Con quạ) là một bài thơ của Poe, viết về một con quạ đến gặp một anh chàng đang quẫn trí vì tình yêu, con quạ này đậu trên bức tượng bán thân nữ thần Athena và liên tục kêu: “Không bao giờ nữa”.
[116] Nguyên văn “bipartisan”: từ chỉ sự đồng ý của hai đảng chính trị đối lập với một vấn đề nhất định.
[117] Nguyên văn “previable fetuses”, là từ chỉ bào thai chưa tự tồn tại được nếu bị đưa ra khỏi tử cung của người mẹ kể cả khi có sự hỗ trợ y tế
[118] Phán quyết của Tòa án Tối cao Mỹ năm 1973, theo đó luật cấm nạo phá thai của các bang là trái Hiến pháp với lý luận rằng điều cấm này vi phạm quyền riêng tư của phụ nữ (Roe là tên người phụ nữ đã khởi kiện vụ này và Wade là tên người đại diện bang Texas, bị đơn trong vụ án). Đây là một phán quyết gây nhiều tranh cãi.
[119] Luật Mỹ yêu cầu mỗi người đi bầu cử phải đăng ký trước, tuy nhiên một số bang cho phép người đi bầu cử đăng ký khi họ đến bỏ phiếu.
[120] Louis Brandeis (1856-1941): Thẩm phán Tòa án Tối cao Mỹ từ 1916-1939
[121] Loại máy bay cá nhân do hãng máy bay Cessna (Mỹ) sản xuất
[122] Con sông dài thứ hai nước Mỹ, đổ ra vịnh Mexico.
[123] Dãy núi ở miền tây Bắc Mỹ, kéo dài từ Canada xuống Mỹ.
[124] Từ chỉ các công ty hoạt động kinh doanh chủ yếu trên mạng.
[125] Ban nhạc Rock được thành lập từ 1965 của vùng vịnh San Francisco.
[126] Nguyên văn “TGIF assembly”, TGIF là từ viết tắt của câu “Cảm ơn Chúa hôm nay là thứ Sáu” (Thank God it’s Friday) là câu nói khá phổ biến ở Mỹ, thể hiện sự vui mừng khi đã là ngày làm việc cuối cùng trong tuần và sắp đến một cuối tuần vui vẻ.
[127] Từ chỉ thiết bị máy tính cầm tay nhỏ gọn, có các tính năng giống như máy tính và điện thoại di động.
[128] Các trường đại học hàng đầu nước Mỹ.
[129] Giáo hội Trưởng lão (Presbytery) và Giáo đoàn tự trị (Congregation) là các giáo hội Thiên chúa giáo thuộc phong trào Tin lành (Protestanism) do nhà cải cách tôn giáo Martin Luther khởi xướng.
[130] Đường sắt ngầm (Underground Railroad), hình thành vào thế kỷ 19, là mạng lưới những con đường bí mật và những nơi ẩn náu an toàn cho các nô lệ da đen bỏ trốn đến các bang không có chế độ nô lệ với sự trợ giúp của những nhà hoạt động chống chế độ nô lệ.
[131] Hệ thống đường sắt vùng Trung Tây của Mỹ, hoạt động từ năm 1849 đến 1970.
[132] Lincoln và Stephen Douglas (1813-1861) đã có bảy vòng tranh luận trong đợt tranh cử chức thượng nghị sỹ bang Illinois tại Thượng viện Mỹ (1858). Những cuộc tranh luận này nổi tiếng một phần vì tài hùng biện của hai ứng cử viên.
[133] Maytag: một trong các công ty sản xuất thiết bị gia dụng và thiết bị phục vụ bán hàng hàng đầu Bắc Mỹ, từ 2006 thuộc quyền sở hữu của tập đoàn Whirlpool Corp.
[134] Nhóm nhạc chơi hard rock nổi tiếng của Mỹ.
[135] Quỹ bảo hiểm y tế công dành cho người có thu nhập thấp.
[136] Chương trình 401(k): chương trình bảo hiểm hưu trí theo điều 401(k) của Đạo luật Thu nhập nội địa. Chương trình 401(k) cho phép người lao động tiết kiệm tiền dành cho hưu trí sau này bằng cách trích một phần lương đóng vào tài khoản 401(k) của họ và số tiền trong tài khoản này được đầu tư vào chứng khoán, trái phiếu, quỹ tương hỗ hoặc giao cho quỹ tín thác… Khác với chương trình hưu trí cố định cổ điển, người tham gia chương trình 401(k) không biết số tiền hưu trí của mình là bao nhiêu vì nó phụ thuộc vào kết quả đầu tư, tức là có rủi ro.
[137] Quỹ tiết kiệm y tế (Health Savings Account): khi nộp tiền bảo hiểm y tế theo cách này, người lao động tự quyết định trích ra một số tiền nào đó trong lợi tức hàng năm của mình để gửi vào tài khoản tiết kiệm y tế và chính phủ sẽ giảm thuế thu nhập trên số tiền đó. Thông thường người giàu sẽ trích nhiều tiền và người nghèo trích ít tiền hơn trong khi chi phí chữa trị khi có bệnh là như nhau. Do đó chính sách này bị chỉ trích là chỉ thuận lợi cho người giàu.
[138] Chỉ các nhóm lợi ích ngành tài chính có ảnh hưởng lớn.
[139] Patrick J. Buchanan ( 1939-): nhà bình luận chính trị, cố vấn cao cấp của các cựu Tổng thống Nixon, Ford và Reagan.
[140] Một chương trình của chính quyền bang/tiểu bang giúp thanh toán tiền thuốc cho người nhận trợ cấp/người được bảo hiểm.
[141] Quỹ bảo hiểm y tế công dành cho những người từ 65 tuổi trở lên và một số người thỏa mãn các tiêu chuẩn đặc biệt cụ thể khác.
[142] Đạo luật năm 2001 (nguyên văn: "No Child Left Behind") nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, trong đó có quy định nhà nước chỉ cấp ngân sách cho các trường có kết quả học tập của học sinh đạt tiêu chuẩn nhất định.
[143] Xã hội sở hữu (Ownership society) có giá trị chủ đạo là trách nhiệm cá nhân, tự do kinh tế và sở hữu tài sản.
[144] Robert Edward "Ted" Turner III (1938- ): người sáng lập ra kênh truyền hình CNN, nhà hoạt động từ thiện.
[145] Adam Smith ( 1732- 1 790): nhà kinh tế chính trị học người Scottland.
[146] Nguyên văn "land-grand colleges": các trường đại học và cao đẳng được thành lập ở mỗi bang để hưởng các quyền lợi theo Đạo luật Morrill (1862 và 1890). Đạo luật này tài trợ cho các trường bằng cách giao đất thuộc sở hữu liên bang cho các bang.
[147] Đập thủy điện trên sông Colorado vùng biên giới hai bang Nevada và Arizona, điều hòa nước cho vùng xung quanh và cung cấp điện cho toàn miền nam California, một trong bảy công trình xây dựng vĩ đại nhất nước Mỹ.
[148] Công ty Thung lũng Tennessee (TVA) là công ty thuộc sở hữu liên bang thành lập năm 1933, cung cấp dịch vụ hàng hải, chống lũ lụt, sản xuất điện, sản xuất phân bón và phát triển kinh tế ở vùng thung lũng Tennessee - khu vực bị ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng sau cuộc Đại khủng hoảng 1929-1939.
[149] Đạo luật được thông qua năm 1944 về chuẩn bị giáo dục và dạy nghề cho các cựu chiến binh Thế chiến thứ hai, đồng thời đền bù thất nghiệp một năm và cho họ vay tiền dưới nhiều hình thức để mua nhà và khởi nghiệp kinh doanh.
[150] Đại khủng hoảng (Great Depression): thời kỳ suy thoái kinh tế 1929-1939, bắt đầu từ Mỹ (được biết đến với Ngày thứ ba đen tối 29-10-1929), sau đó lan rộng trên thế giới.
[151] Đầu thế kỷ 20, ngành công nghiệp giết mổ gia súc là ngành vi phạm quyền lợi công nhân nghiêm trọng nhất: công nhân phải làm việc quá sức, không có bảo hộ lao động và không được thành lập công đoàn.
[152] Khái niệm được nhà kinh tế học Joseph Schumpeler phổ biến năm 1942, chỉ quá trình khi một cái gì đó mới mẻ ra đời giết chết một cái cũ (ví dụ đĩa CD ra đi giết chết băng cassette, rồi đĩa CD lại bị tiêu diệt bởi máy nghe nhạc mp3).
[153] John M. Keynes (1883-1946): nhà kinh tế học người Anh.
[154] Sinh viên bất thường (nontraditional students): từ chỉ các sinh viên lớn tuổi hơn độ tuổi học đại học phổ biến (17-23 tuổi ) đã phải bỏ học trước đó hoặc các sinh viên theo học những chương trình có thời gian học khác thông thường để họ có thể làm công việc khác đồng thời với việc học.
[155] Miếng dán nicotine dùng để thẩm thấu nicotine vào trong cơ thể qua da, là một phương pháp bỏ thuốc lá.
[156] (Nguyên văn: New Frontier) do Tổng thống Kennedy đưa ra nhằm phát triển kinh tế, hỗ trợ quốc tế, tăng cường quốc phòng và phát triển các chương trình không gian.
[157] Thành phố lớn nhất bang Michigan, tập trung các hãng sản xuất ô tô.
[158] Phiếu tự chọn trường (school voucher): Chính phủ phát các phiếu này cho học sinh và học sinh tự lựa chọn trường - có thể là trường công hoặc trường tư và dùng phiếu này nộp cho trường thay học phí.
[159] Một dạng bệnh mất trí nhớ.
[160] Tập đoàn năng lượng, bị phá sản vào năm 2001 sau khi bị phát hiện gian lận tài chính.
[161] Thông qua Chương trình Hoàn thuế thu nhập (Earned Income Tax Credit), chính phủ trả cho những người có con nhỏ một số tiền nhất định - theo số con họ có - để tăng thu nhập cho họ.
[162] Chương trình Hỗ trợ thương mại (Trade Adjustment Assistance) của liên bang, có nhiệm vụ hỗ trợ tài chính cho các nhà sản xuất phải cạnh tranh với hàng nhập khẩu.
[163] Một phương thức phá sản doanh nghiệp, trong đó doanh nghiệp được phép tái cơ cấu lại tài sản và các khoản nợ và tiếp tục hoạt động để thanh toán các khoản nợ đó.
[164] Alan Greenspan (1926-), giữ chức Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang giai đoạn 1987-2006
[165] Biệt hiệu của Warren Buffet vì những quyết định đầu tư của ông thường được hầu hết mọi người làm theo.
[166] Phí bảo hiểm xã hội và bảo hiểm y tế nộp dưới dạng thuế, cả người lao động và công ty đều phải đóng góp khoản này.
[167] Hội Nông dân (Farm Bureau) là một tổ chức độc lập, phi chính phủ, đại diện cho các hộ gia đình làm nông nghiệp tại Mỹ.
[168] Gilded Age là thời kỳ sau Nội chiến và Tái thiết, kéo dài từ 1877 đến 1890, với dân số tăng nhanh và một lớp người giàu có vượt bậc xuất hiện, trong đó có vua dầu mỏ Rockefeller hay ông trùm tài chính J.P. Morgan.
[169] Tên một đội bóng chày nổi tiếng của thành phố St. Louis, bang Missourri
[170] Tên một lạp chí âm nhạc uy tín của Mỹ. hàng tuần tạp chí này đưa ra bảng xếp hạng các ca khúc và album nhạc bán chạy nhất.
[171] phương pháp tập luyện do Joseph Pilates phát triền ở Đức 90 năm trước. là tập hợp các động tác nhẹ nhàng, mềm mại nhằm giúp cơ thể và trí óc khỏe mạnh.Tên một lạp chí âm nhạc uy tín của Mỹ. hàng tuần tạp chí này đưa ra bảng xếp hạng các ca khúc và album nhạc bán chạy nhất.
[172] Pilgrims là từ chỉ những người Anh đầu tiên đến Mỹ vào thế kỷ 17. Những người này muốn được tự do thờ Chúa theo giáo lý của họ trong khi vua Anh lúc đó là Henry VIII buộc tất cả người dân phải đi nhà thờ Anh giáo (cũng thuộc phong trào Tin lành (Protestant)) do ông ta đặt ra.
[173] Giáo lý Calvin do nhà thần học thuộc phong trào Tin lành John Calvin (1509- 1564) phát triển, nhấn mạnh đến sự sa ngã toàn diện của con người, làm nổi bật ân điển của Chúa.
[174] William JenningsBryan (1860- 1925): Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ (1913 - 1915) dưới thời Tồng thống Woodrow Wilson.
[175] Billy Graham (1918-): nhà truyền bá phúc âm, người đã mang thông điệp Cơ đốc đến cho số lượng người nghe đông đảo hơn bất kỳ ai khác.
[176] Vành đai Kinh thánh (Bible Belt): chỉ những nơi đạo Tin lành chiếm vị trí thống lĩnh, chủ yếu là các bang miền Nam.
[177] Chỉ Sự phân chia riêng rẽ các địa điểm công cộng cho người da trắng và người da đen.
[178] Jerry Falwell (1933-2007): Mục sư Tin lành, người đồng sáng lập tổ chức Đa số Đạo đức người truyền giáo trên truyền hình. Ông từng ủng hộ chính sách đối xử công bằng nhưng tách biệt và phản đối phong trào quyền công dân. Marion Gordon "Pat" Robertson (1930-): Người truyền đạo Tin lành trên truyền hình, người sáng lập Liên minh Thiên chúa giáo.
[179] Phong trào Thiên chúa giáo (Christian right): các hoạt động và các tổ chức chính trị xã hội Thiên chúa giáo cánh tả ủng hộ mạnh mẽ các giá trị chính trị và xã hội truyền thống bảo thủ
[180] Đa số Đạo đức (Major Morality): Tổ chức chính trị, chuyên vận động hành lang cho các chính sách ủng hộ tin lành.
Liên minh Thiên chúa giáo (Christian Coalition): Nhóm lợi ích chính trị, bao gồm những người theo Thiên chúa giáo bảo thủ cực đoan (fundamentalists), Tin lành (evangelicals), Tin lành mới (neo-evangelicals) và phong trào Âu tứ (charismatics).
[181] Dòng Baptism: thuộc phong trào Tin lành, nhấn mạnh đến nghi lễ rửa tội bằng cách dầm cả người vào nước.
[182] Dòng Giám lý (Methodism): thuộc phong trào Tin lành, khởi phát từ Anh, với quan điểm thần học là Kinh thánh, truyền thống, kinh nghiệm và lý trí.
[183] Bộ văn bản cổ bằng tiếng Phạn, gồm 700 câu trong trường ca Mahabharata, được coi là hướng dẫn cô đọng về triết lý Ấn Độ giáo.
[184] Trinity United Church of Christ: Nhà thờ của người da đen Ở Đông Nam Chicago, thuộc đao Tin lành
[185] Jeane Kirkpatrick (1926-2006): Đại sứ Mỹ Ờ Liên hợp quốc từ 1981 - 1985.
[186] Dòng Ngũ tuần (Pentecostal): thuộc phong trào Tin lành, tin rằng người được rửa tội có thể nói nhiều thứ tiếng và có thể được chữa nhiều bệnh bằng đức tin.
[187] Willlam F. Buckley (1925-2008): Nhà bình luận chính trị bảo thủ có ảnh hưởng mạnh mẽ cuối thế kỷ 20, nổi tiếng vì phong cách viết hải hước và uyên bác.
[188] Chỉ bài phát biểu nổi tiếng với tên gọi I have a dream ( 1963) của Martin Luther King về mong ước - người da đen và da trắng sẽ cùng sống trong một xã hội công bằng.
[189] Hàm ý công ty phải có chính sách đối xử công bằng, không phản biệt nguồn gốc, chủng tộc, tôn giáo, giới tính v.v...
[190] Cụm từ thường được Tổng thống George H. Bush (Bush cha) sử dụng chỉ những hành động của cá nhân vì lợi ích cộng đồng.
[191] Dr. Richard D. "Rick" Warren (1954-): mục sư nhà thờ Saddleback Church với 22.000 giáo dân ở California, một trong những mục sư Tin lành có ảnh hưởng lớn nhất.
Thomas Dexter 'T. D.” Jakes Sr. (1957-): mục sư nhà thờ The Potter's House với 30.000 giáo dân ở Dallas, bang Texas.
[192] Jim Wallis (1948-): nhà hoạt động chính trị, tác gia Tin lành.
Anthony "Tony" Campolo (1935-): mục sư, tác gia Tin lành, có quan điểm tự do, nhân tố chủ chốt cải cách cộng đồng Tin lành.
[193] Điều khoản về Quyền thành lập tôn giáo và giáo hội dành cho công dân (Eslablish- ment Clause thuộc Hiến pháp sửa đổi lần thứ nhất, quy định "Quốc hội không định thông qua bất cứ một luật nào liên quan đến thành lập tôn giáo...", hàm ý nước Mỹ không có quốc giáo.
[194] Patrlck Henry (1736-1799): một nhân vật xuất chúng trong cuộc Cách mạng Mỹ, nổi tiếng với câu nói: “Cho tôi tự do hay là cái chết!” (Give me Liberty, or give me Death!)
[195] John Leland (1754- 1841): Mục sư Tin lành dòng Baptist ở hai bang Massachusetts và Virginia, một nhân vật quan trọng trong cuộc đấu tranh đòi tự do tín ngưỡng.
[196] James Dobson (1936-): người được coi là lãnh tụ Tin lành có ảnh hưởng lớn nhất nước Mỹ, theo quan điểm thần học và chính trị bảo thủ.
Alfred Charles "Al" Sharpton Jr. (1954-): mục sư Baptist, đã từng được đề cử vào vị tri ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ năm 2004.
[197] Leviticus và Deuteronomy thuộc Kinh Cựu ước.
[198] Một đoạn nằm trong Phúc âm Matthew thuộc Kinh Tân ước.
[199] Dorothy Day (1897- 1980): nữ nhà báo, sau trở thành nhà hoạt động xã hội, tín đồ Thiên chúa giáo sùng đạo. Bà nổi tiếng với các chiến dịch xã hội bảo vệ những người nghèo, người bị bỏ rơi, người vô gia cư...
[200] Do Thái - Thiên chúa giáo (Judeo - Christian): người Mỹ tự coi mình là theo Do Thái - Thiên chúa giáo vì chịu ảnh hưởng sâu sắc của Kinh thánh Hebrew của người Do Thái - trong đó đề cao các giá trị như tự do, trách nhiệm, chăm chỉ, công lý, công bằng.... những giá trị được người Mỹ coi là tính cách dân tộc mình.
[201] Thuyết Sáng thế (creationism) cho rằng tất cả sự vật đều do một vị chúa trời tạo ra.
[202] Lời tuyên thệ trung thành với Tổ quốc của nước Mỹ đại ý như sau: Tôi tuyên thệ trung thành với quốc kỳ Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, với nền cộng hòa mà quốc kỳ là đại diễn, một quốc gia con chiên của Chúa, không thể chia rẽ, với tự do và công bằng cho tất cả mọi công dân. Cụm từ con chiến của Chúa (under God) được thêm vào từ năm 1954, còn trước đó không có.
[203] Quy tắc Vàng ở đây chỉ một giá trị đao đức căn bản trong nhiều tôn giáo và triết học đó là mình muốn được đối xử thế nào thì hãy đối xử với người khác như thế.
[204] Vụ đánh bom với động cơ phân biệt chủng tộc diễn ra vào ngày 15/9/1963 là một sự kiện bước ngoặt khiến người dân ủng hộ phong trào quyền công dân giữa thế kỷ 20 và góp phần dẫn tới Đạo luật Quyền công dân được thông qua năm 1964.
[205] Một giả thuyết về nguồn gốc vũ trụ.
[206] Tương đương khoảng 4 héc ta.
[207] Jesse Louls Jackson Sr. (1941-): nhà hoạt động vì quyên công dân.
John Robclt Lewis (1940-): lãnh tụ phong trào quyền công dân. người đóng vai trò quan trọng trong việc chấm dứt chính sách phân chia theo chủng tộc, hiện là hạ nghị sỹ.
[208] Ngày 1 – 12 – 1955. Rosa Parks ( 1913-2005) đang trở về nhả trên một xe buýt đông khách lại thành phố Montgomery, bang Alabama thì người lái xe đòi bà nhường ghế cho một hành khách da trắng - Bà Parks không chịu nhường và bị bắt. Sư kiện này đã châm ngòi cho phong trào tranh đấu cho quyền công dân tại Mỹ.
[209] Vùng Bờ Vịnh (GulfCoast): bờ biển vịnh Mexico của Mỹ.
[210] New Orleans thuộc bang Lousiana, là nơi chịu thiệt hại lớn nhất trong cơn bão Katrina tháng 8-2005.
[211] Micheal B. Cheltoff ( 1953-): Cố vấn An ninh quốc gia. Donald H. Rumsfeld ( 1932-): Bộ trưởng Quốc phòng 1 975- 1977 và 2001 -2006.
[212] Từ Thế chiến thứ hai đến năm 19ô4, do thiếu lao động, Mỹ đã cho phép người lao động Mexico đến Mỹ làm việc. Những người Mexico này đã bị lạm dụng sức lao động với mức lương thấp, không có nhà ở và bị phân biệt đối xử.
[213] Margaret Hilda Thatcher (1925-): nữ thủ tướng Anh 1979-1990.
[214] Bemard Jeffrey McCullough hay Bernie Mac (1957-2008): diễn viên điện ảnh Mỹ, người da đen.
[215] César Estrada Chávez ( 1 92?- 1 993): Lãnh tụ công đoàn, một trong những nhà hoạt động vì quyền công dân vĩ đại nhất.
[216] Từ chỉ những người da trắng giàu có, được học hành đầy đủ, nhà cửa đàng hoàng, sống ở gần khu hồ.
[217] Một loại cà phê sữa kiểu ltalia.
[218]Công đoàn Lao động quốc tế (LIUNA):Tổ chức công đoàn có 700.000thành viên ở Mỹ và Canada.
[219] Huck va Jim là hai nhân vật trong tiểu thuyết Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn (1885) cùa nhà văn Mỹ Mark Twain (1835-1910). Huck là một cậu bé da trắng chạy trốn khỏi người cha nghiện rượu. Còn Jim la một người da đen trốn khỏi kiếp nô lệ và họ đã đi cùng nhau.
[220]Johnson Product và Soft Sheen là các công ty hóa mỹ phẩm.
[221] GM tức General Motors: Công ty chế tạo ô tô đa quốc gia, trụ sở ở Mỹ, sở hữu nhiều nhãn hiệu ô tô trong đó có Chevrolet, Cadillac, GM Daewoo v.v..
[222] Merrill Lynch & Co., Inc.: Công ty dịch vụ tài chính toàn cầu, trụ sở chính ở thành phố New York.
[223] Hyatt: Tập đoàn khách sạn quốc tế, trụ sở chính ở Chicago.
[224] Học bổng Pell: học bổng liên bang dành cho sinh viên có thu nhập thấp. Khoản vay Perkins: khoản cho vay lãi suất thấp dành cho sinh viên.
[225] Món ăn truyền thống của vùng miền Nam, gồm một số loại đậu nấu với cơm.
[226] Cuốn sách về tình trạng nghèo đói của một bộ phận dân cư Mỹ của Michael Harrington (1962-1982) viết vào năm 1962.
[227] Chương trình Trợ giúp gia đình có trẻ em (AFDC) là chương trình trợ cấp tài chính cho trẻ em con có các gia đình có thu nhập thấp, được chính phủ liên bang thực hiện từ năm 1935 đến 1997.
[228] Đại lộ kéo dài từ Tây sang Đông Chicago.
[229] Đảo Cyprus bị chia cắt từ năm 1974 khi Thổ Nhi Kỳ đưa quân vào miền Bắc đảo này sau khi cộng đồng người Cyprus gốc Hy Lạp định sáp nhận đảo này với Hy Lạp. Liên hợp quốc hiện đang nỗ lực thống nhất quốc đảo này.
[230] Các điệu nhạc và điệu nhảy của người Mỹ Latin.
[231] Nguyên văn: “Minutemen”, từ chỉ dân quân Mỹ thời kỳ chiến tranh giành độc lập.
[232] Louis Carl Dobbs (1945-) người đọc tin tức và dẫn chương trình trò chuyện truyền hình (Lou Dobbs Tonight) của kênh CNN.
[233] Luís Vicente Gutiénez’ ( 1953-): Hạ nghị sỹ gốc Puerto Rico.
[234] Nguyên văn: “Freedoom Rider”, những người hoạt động vì quyền công dân hồi thập niên 1960, đã từ miền Bắc đi xe buýt xuống các bang miền Nam - nơi có chính sách phân chia theo màu da - để thách thức kỳ thị chủng tộc.
[235] Chính xác hơn, Indonesia là thành viên OPEC duy nhất ở vùng Đông Á - Đông Nam Á. Hiện nay vị trí thành viên của Indonesia đang bị xem xét.
[236] Jawaharlal Nehru (1889-1964): Nhân vật chủ chốt của phong trào độc lập Ấn Độ, thủ tướng đầu tiên của Ấn Độ, từ 1947-l964
Gamal Abdel Nasser (1918-1970): Lãnh tụ phong trào dân tộc Ai Cập, Tổng thông Ai Cập từ 1950- 1970.
[237] Học thuyết chính trị - đối ngoại của Mỹ, cho rằng khi một quốc gia theo chủ nghĩa cộng sản thì sẽ tạo điều kiện để các quốc gia xung quanh đó cũng theo chủ nghĩa cộng sản. Vì vậy, muốn ngăn cản sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản ở Đông Nam Á thì Mỹ phải đưa quân đến Việt Nam.
[238] Tòa nhà tại thành phố New York, là tòa nhà cao nhất thế giới từ năm 1931 đến 1972.
[239] Công ty Mỹ sở hữu chuỗi trung tâm mua sắm quốc tế, là nhả bán lẻ lớn nhất Mỹ hồi giữa thê kỷ 20.
[240] Các nhà lãnh đạo độc tài: Auguslo Pinochet (1905-2006). Tỏng thống Chile (1974- 1990) và Rezâ Shâh Pahlavi (1878-1944), vua Iran (1941-1979).
[241] Dòng Hồi giáo Sunni, là tôn giáo chủ đạo ở Saudi Arabia, Qatar và một số nước khác.
[242] Lọai nhạc truyền thống lâu đời nhất của lndonesia.
[243] Năm 1803, Mỹ đã mua vùng đất Louisiana (hiện nay thuộc 15 bang miền trung nước Mỹ) vốn là đất của Pháp ở Bắc Mỹ, mục đích chủ yếu để giành quyền kiểm soát cảng New Orleans.
[244] Cuộc thám hiểm của Meriwether Lewis và William Clark lừ 1804- 1806 là cuộc thám hiểm trên bộ đầu tiên của người Mỹ đến bờ biển Thái Bình Dương với mục đích tìm hiểu, khám phá miền Tây sau khi mua vùng đất Louisiana.
[245] Học thuyết của Mỹ tuyên bố rằng châu Âu sẽ không được chiếm làm thuộc địa hay can thiệp vào các bang mới giành độc lập ở Mỹ ( 1823 ).
[246] Dòng họ Roosevelt sinh ra hai tổng thống là Theodore Roosevelt (1858-1919), tổng thống thứ 26 (1901-1908), người cho xây dựng kênh đào Panama và được trao giải Nobel hòa bình vì giúp kết thúc Chiến tranh Nga-Nhật và Franklin Delano Roosevelt (FDR) (1882- 1945), tổng thống thứ 32 (1933- 1945), người ban hành Chính sách Kinh tế xã hội mới và lãnh đạo nước Mỹ trong Thế chiến thứ hai.
[247] Henry Cabot Lodge (1850- 1924): Thượng nghị sỹ từ 1893- 1924, có người cháu nội cùng tên là đại sứ Mỹ ở miền Nam Việt Nam sau này.
[248] Hệ thống bản vị dollar Mỹ, tức là dùng dollar Mỹ làm tiêu chuẩn cho tiền tệ thế giới. Hệ thống ra đời sau hội nghị các nước Đồng minh ở Bretton Woods, bang New Hampshire năm 1944 và sụp đổ năm 1971.
[249] Thế hệ vĩ đại (Greatest Generation): chỉ những người Mỹ đã làm việc và chiến đấu thời Thế chiến thứ hai.
[250] Mobutu Sese Seko (1930- 1997): Tổng thống Zaire (hiện là Cộng hòa Dân chủ Congo) từ 1965-1997. trong thời gian cầm quyển đã sử dụng tiền và tài nguyên quốc gia để cho vào túi riêng.
[251] Manuel Noriega (1934-): Cựu thủ lĩnh quân sư Panama, từng làm việc cho CIA và sống ở Mỹ từ năm 1989. Năm l992 Noriega bị Mỹ đưa quân vào bắt vì quy các tội buôn bán ma túy, tống tiền và rửa tiền.
[252] Nguyên văn "defense contractors", từ chỉ các công ty, các cá nhân cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ phục vụ chiến tranh như máy bay, tàu chiến, vũ khí, hậu cần, liên lạc…
[253] Nguyên văn "missile gap", chỉ sự chênh lệch về sức mạnh vũ khí giữa Mỹ và Liên Xô thời Chiến tranh lạnh. Khái niệm này do Mỹ đưa ra, nhưng người ta tin rằng không hề tồn tại sự chênh lệch này.
[254] William Westmolreland (1914-2005), từng là Tư lệnh Bộ chỉ huy viện trỡ quân sư Mỹ tại miền Nam Việt Nam 1964- 1968.
[255] Jane Fonda (1937-): người mẫu, diễn viên điện ảnh Mỹ, là người tích cực hoạt động phản đối Mỹ đem quân đến Việt Nam.
[256] Henry Alfred Kissinger (1923-): Cố vấn an ninh quốc gia, Bộ trưởg Ngoại giao thời Nixon.
[257] Nguyên văn "rogue states", từ chỉ những nhà nước bị Mỹ coi là mối đe dọa với thế giới, hiện tai gồm Bắc Triều Tiên và Iran. Đến thời Clinton cụm từ này được thay bằng “những quốc gia đáng ngại” (states of concern), nhưng sau đó Bush lai quay lại sử dụng từ gốc.
[258] Tòa nhà chọc trời ở Chicago, là công trình cao nhất thế giới từ 1974 đến 1998.
[259] Chỉ sự thổi phòng mối đe dọa hạt nhân từ phía Saddam Hussein.
[260] George Smith Patton Jr. (1885- 1945): Tướng chỉ huy Lục quân Mỹ trong Thế chiến thứ hai.
[261] Tên một đội bóng chày chuyên nghiệp của Washington D.C
[262] Tổ chức Hòa binh Mỹ (Peace Corps): tổ chức những người tình nguyện với mục tiêu cứu trợ nhân đạo ở nước ngoài, là cơ quan thuộc chính phủ liên bang.
[263] Từ thập kỷ 1960 đến nay, Somalia sa vào nội chiến liền miên. Năm 1992, Liên hợp quốc quyết định đưa lực lượng gìn giữ hòa bình tới đây để ổn định tinh hình. Tháng 10/1993, trong nỗ lực truy quét lực lượg quân sự địa phương, Mỹ đã mở chiến dịch tấn công vào Mogadishu - thành phố lớn nhất Somalia và bị thất bại. Trận chiến Mogadishu với hình ảnh lính Mỹ bị bắt, bị trói và xác họ bị kéo lê trên đường phố đã trở thành nỗi ám ảnh kinh hoàng đối với quân đội và người dân Mỹ. Sau trận đánh này, Tổng thống Clinton đã ra lệnh rút quân khỏi Somalia.
[264] Hugo Rafael Chávez Frías (1954-): đương kim Tổng thống Venezuela.
[265] Nguyên văn "freedom from want" và "freedom from fear"
[266] Tính từ mô tả những tình huống, sự việc gợi nhớ đến các tác phẩm của nhà văn người Do Thái Franz Kafka (1883-1924), ở đây chỉ sự vô lý, sai lầm.
[267] Leave it to Beaver bộ phim hài tình huống gia đình phát sóng vào những năm 1950- 1960 về cuộc sống của câu bé Theodore "Beaver’ Cleaver.
[268] Chứng rối loạn não bộ và tủy sống với chức năng thần kinh bị giảm sút kết hợp với việc hình thành sẹo trên lớp phủ ngoài của các tế bào thần kinh gây mất trí nhớ, suy nhược mệt mỏi, yếu cơ hoặc liệt, chóng mặt, nói lắp bắp, hoa mắt, khó khăn trong đi lại và giữ thăng bẵng.
[269] New America foundation: Viện phi lợi nhuận, chuyên nghiên cứu chính sách công.
[270] Thu nhập có thể sử dụng thực tế là thu nhập sau khi trừ đi thuế và các khoản chi phí sinh hoạt bắt buộc như tiền nhà, chi tiêu vào thực phẩm, đi lại...
[271] Liên minh Xã hội (Public Allies): Chương trình khuyến khích vai trỏ lãnh đạo cộng đồng
[272] Đao luật Nghỉ việc vì sức khỏe và chăm sóc gia đình (Family and Medical leave act) được thông qua năm 1993, quy định người lao động động nghỉ phép không tính phép khi tình trạng sức khỏe kém, khi cần chăm sóc người thân bị ốm hoặc chăm sóc con nhỏ (kể cả con nuôi).
[273] Tòa nhà văn phòng làm việc của các nghị sỹ.
[274] Chương trình truyền hình lâu đời nhất thế giới (từ 1947) của kênh NBC, chuyên phỏng vấn các chính trị gia về chính trị, kinh tế, đối ngoại và các vấn đề xã hội.
[275] John Edwards là ứng cử viên phó tổng thống trong liên danh của John Kerry trong cuộc bầu cử tổng thông năm 2004
[276] Phu nhân của John Kem