Hậu Cung Chân Hoàn Truyện

Quyển 1 - Chương 13

Huyền Lăng vừa mới đi khỏi , Cận Tịch đi tới thì thầm bên tai tôi nói :” Nghe kính sự phòng nói đã chuẩn bị thẻ xanh của tiểu chủ đứng đầu

bảng rồi ạ , xem ra ý Hoàng thượng vài hôm nữa sẽ thị tẩm tiểu chủ.” Vừa dứt lời , cô cô mỉm cười hành lễ nói : ” Chúc mừng tiểu chủ.”

Tôi xấu hổ đỏ mặt sẵng giọng : ” Không được nói bậy.” Gió trong đình

viện lướt nhẹ qua vạt áo váy của tôi , phấp phới như con bướm. Tôi lấy

tay túm váy , đứng hồi lâu mới nhẹ giọng nói : ” Ta có nên vấn an Hoàng

hậu không?”

Cận Tịch nói : ” Hoàng thượng còn chưa dặn , tạm thời tiểu chủ không

cần phải đi , để tránh khỏi ít nhiều hỗn loạn nơi đó.” Suy nghĩ một chút lại nói : ” Nếu Hoàng thượng đã dặn dò kính sự phòng , chắc Hoàng hậu

nương nương cũng đã biết rõ , theo quy củ tiểu chủ thị tẩm thì sáng ngày hôm sau sẽ phải đi bái kiến Hoàng hậu.”

Tôi “Ừ ” một tiếng , từ từ nói : ” Gió nổi lên rồi , chúng ta đi vào thôi .”

Mấy ngày sau , Hoàng thượng đến cũng chỉ nói chuyện phiếm với tôi vài câu , hoặc phẩm trả hoặc luận thơ , lại không đề cập tới chuyện tôi

thị tẩm. Tôi cũng chỉ giả vờ như không biết , nói chuyện tự nhiên với

chàng.

Buổi sáng ngày ấy tỉnh lại , giữa không gian sương mù còn ngửi thấy

được một hoa thơm ngào ngạt , hình như là hương của hải đường Tây phủ

đang nở hoa , nhưng lại cách nhau hàng đống màn che , hoa vừa mới nở ,

hương thơm đâu thể nào truyền đến đây được ? Có lẽ là cảm giác sai , có

lẽ đốt hương thôi mà . Lúc ngồi trước gương chải đầu rửa mặt thuận miệng hỏi Hoán Bích một câu : ” Hải đường tiền đình ( trước phòng khách ) đã

nở rồi à?”

Hoán Bích cười nói : ” Tiểu chủ liệu sự như thần , không ra khỏi

phòng mà đã biết hải đường đã nở hoa. Sáng nay nô tỳ thấy nó mới nở.”

Tôi xoay người ngạc nhiên nói : ” Thật sao ? Ta cũng chỉ thuận miệng

hỏi câu như vậy thôi. Nếu đã nở rồi , không thể không thưởng thức .”

Rửa mặt chải đầu thay y phục hoàn tất , đi ra ngoài quả nhiên thấy

Hải đường đã nở , đóa hoa mới chớm như đóa tuyết nhỏ , nhưng loài hoa

tuyết này hơi ửng đỏ , cánh hơi trong suốt , lóng lánh sống động . Chợt

trong phút chốc , đột nhiên trong lòng có điềm báo lành , cười nói: ”

Không uổng công ta ngày ngày treo đèn đỏ cao chiếu , cuối cùng cũng thúc giục được hoa nở.”

Trời xế chiều , tôi nhàn rỗi ngồi cạnh cửa sổ , bóng hải đường trầm

lắng nở hoa hương khí thơm nồng say lòng người.dồn dập và không hỗn loạn tiến đến , giọng cung kính vững vàng , truyền chỉ nói : ” Hoàng thượng

có chỉ , ban thưởng Hoàn tần tắm ở Tuyền Lộ Trì. Chưởng sự Thôi Cận Tịch theo hầu.” Theo lệ tiếp chỉ tạ ân , tôi và Cận Tịch nhìn nhau một cái , biết rõ đây là thị tẩm. Thái giám truyền chỉ khách khí nói với Cận Tịch : ” Mời Thôi cô cô chuẩn bị cho tiểu chủ , xe kiệu đã ở ngoài cung

chờ.”

***

Tuyền Lộ Trì , bậc thềm bằng bạch ngọc ( đá ngọc màu trắng ) , rời

xa ngự hoa viên đến núi Nga Mi tắm suối nước nóng . Hơn nữa , buổi sáng

có sương sớm , lại lấy ngọc trai nghiền thành bột bỏ vào nước nóng ,

dùng để dưỡng nhan bỏ bệnh , tuổi thọ kéo dài , có tên là “Châu Quang”. Hán Vũ Đế vì muốn trường sinh bất lão , bèn xây dựng chiếc ngọc mâm

hứng sương sớm , gọi là Tiên Lộ . Tên cổ là Tuyền Lộ Trì , ý muốn so với cảnh giới thần tiền. Phi tần được ban thưởng tắm ở Tuyền Lộ Trì mà nói

cực đại vinh sủng.

Tuyền Lộ Trì chia làm 3 khu : Đế vương , hoàng hậu , phi tần. Nơi

Hoàng thượng tắm là ở Liên Hoa Thang vì có bạch ngọc hình rồng , dưới

đáy hồ còn có hoa văn hoa sen , nơi Hoàng Hậu là Mẫu Đơn Thang vì ngọc

bích có hình phượng hoàng nửa người , dưới đáy hồ có hàng nghìn hoa văn

mẫu đơn , nơi của phi tần là Hải Đường Thang . Ở đó có 3 thanh ngọc chim điểu nửa người , nước từ miệng chim điểu rót từ từ xuống ao , mùi hương ở Tuyền Lộ Cung tinh tế , lặng lẽ không tiếng động , chỉ có thể nghe

tiếng dòng nước ào ào . Bạch ngọc dưới đáy áo trơn nhẵn , cô ý chạm trổ

hải đường , nước hồ màu xanh trong suốt , ánh nến lấp lánh chợt lóe ,

lại lòe ra vô số ánh sáng nhỏ . Một loại hoa thân thiết với Đường Lê

cung lại có ở nơi xa lạ thế này. Chân trần đạp lên hoa văn , một bước

lại một bước , ngứa ngứa thích thú . Nước nóng vừa phải , người giống

như cá trong nước , rốt cuộc cũng lún sâu người. Ngâm trong bạch ngọc

Châu thang , hơi nước lượn lờ , mờ mịt như tiên cảnh.

Bỗng dưng liếc xem thấy có một thân ảnh ở ngoài mành che , cung nữ

thái giám hầu hạ chỉ có Cận Tịch được đi cùng , ai lại im hơi lặng tiếng như vậy ? Theo bản năng cảnh giác xoay người sang chỗ khác , thân ảnh

kia quen thuộc đến vậy , lúc nãy không khỏi hoảng loạn , chung quy

không thể lõa lồ gặp vua được. Sau một lúc lâu , tôi thấy chàng không

đi đến , hơi yên tâm , đứng dậy giương mặt lên , Cận Tịch lập tức lấy áo choàng tắm trùm lên người tôi , trong thời gian ngắn lại trở nên kín

đáo. Lúc này tôi mới nhẹ nhàng cười , giương giọng nói : ” Hoàng thượng

muốn học Hán Vũ đến sao ? Nhưng thần thiếp vạn lần không dám làm Triệu

Hợp Đức (1) đâu .”

Nghe ra tiếng tôi , cung nữ ngoài màn chê hoảng sợ đồng loạt quỳ

xuống , Huyền Lăng chắp tay đứng ” ha ha” một tiếng cười , lập tức giả

vờ nổi giận nói : ” To gan , dám đem trẫm so với Hán Vũ đế.”

Tôi không sợ , chỉ quỳ gối xuống : ” Hoàng thượng anh minh cơ trí ,

Hán Vũ Đế không thể sánh bằng ! Chỉ sợ Thành Đế thấy Hoàng thượng ngài

cũng muốn phục sát đất.”

Mặc dù Huyền Lăng sa sầm nhưng giọng điệu lại phân nửa hàm xúc trách

cứ cũng không có , chỉ khoan khoái nói : ” Tuy là lời nịnh bợ nhưng trẫm nghe lại thoải mái. Nhưng nàng thân trong hậu cung sao biết trẫm tiền

triều anh minh thế nào ? Không được mơ tưởng đến triều chính.”

Tôi cúi đầu nói : ” Thần thiếp không ra cửa cung sao biết việc tiền

triều được. Chỉ là như nhau cả thôi , Hoàng thượng có được thiên hạ ,

sắc đẹp trong hậu cung còn xinh đẹp hơ cả Phi Yến, Hợp Đức , điều quan

trọng là hiền đức hơn cả Ban tiệp dư . Có thể thấy phúc khí Thành Đế

không sánh kịp với Hoàng thượng .”

Chàng ngửa mặt lên cười : ” Hoàn khanh của trẫm quả nhiên nhanh mồm

nhanh miệng!” Chàng đỡ tay tôi ý bảo tôi đứng dậy , ngón tay nhẹ nhàng

xoa thái dương tôi : ” Hoàn khanh có khuôn mặt xinh đẹp , tội nghiệp Phi Yến thấy nàng cũng muốn trang điểm lại.”

Tôi hơi rụt người lại , đứng thẳng người , nhìn Huyền Lăng nói : ”

Thần thiếp không dám so với dung nhan Phi Yến , Hợp Đức , mong so với

Tiệp dư Liễn Chi Đức ( 2).” Lời vừa mới nói xong , bỗng nhiên tới tới

sau khi Ban tiệp dư bị thất sủng , cư ngụ ở Trường Tín cung phụng dưỡng Vương thái hậu cho đến chết , trong lòng phủ lớp sương mờ , cảm giác

không hài lòng.

Huyền Lăng chỉ mỉm cười : ” Ngửa mặt thấy diện mạo khuynh thành ,

thông minh tài trí , quả thật là trẫm có phúc khí.” Chàng vươn tay phải

tới trước mặt tôi , đợi tôi đáp lại.

Phút chốc có vẻ chần chờ , rụt rè hay là cái gì khác ? Chỉ cảm thấy

hơi nước nóng bao quanh thân tôi , trên trán lấm tấm mồ hôi. Nước nhỏ

giọt trên vai áo xuống , áo choàng lập tức bó sát người , cơ thể hiện ra rõ mồn một.Tôi cảm thấy ngượng ngùng , nhẹ giọng nói : ” Hoàng thượng

cho thần thiếp thay y phục rồi trở lại gặp người.”

Chàng không khỏi phân trần bỏ tay tôi , cung nữ cúi đầu. Tôi không

biết chàng muốn làm gì , vội vã nhìn về phía Cận Tịch , Cận Tịch không

dám nói lời nào , vừa vặn lấy áo khóa ngoài muốn đi theo. Chỉ nghe Huyền Lăng nói : ” Cung nữ theo hầu hả?”

Cận Tịch đáp “dạ” một tiếng , lập tức lấy y phục khoác trên người tôi , áo choàng rộng thùng thỉnh đong đưa trên mặt đất . Giọng nói của

chàng bình thản , hướng ra phía ngoài : ” Đi Nghi Nguyên Điện nào.” Trực tiếp lôi tay tôi chậm rãi đi ra ngoài.

***

Đêm dài cực kì yên tĩnh , bóng đêm là vô biên , ánh nến hai bên đá

đèn đường chiếu sáng cả một vùng. Trăng non xa xa phía chân trời , gió

đêm phảng phất mùi hoa lan thổi tới , loại gió thơm này không thể tả

bằng thơ được. Tay Huyền Lăng rất ấm , kéo tay tôi cứng nhắc đi về phía

trước , ống tay áo dày thỉnh thoảng cứ sồn sạt tay áo tôi . Theo sau là

các cung nữ hầu hạ đều yên lặng không tiếng động , thở mạnh cũng không

dám.

Con đường từ Tuyền Lộ Cung đến Nghi Nguyên điện cũng không xa. Bậc

cẩm thạch xen lẫn cây bạch ngọc lan và tử ngọc lan , đèn trước cung điện mở ra đóa hoa thanh khiết , giống cánh chim bồ câu.

Tôi bước từng bước đi theo Huyền Lăng , trong lòng đã hiểu rõ mình

đang chờ đợi cái gì. Bước chân tôi có chút chậm chạp , đi một bước dẫm

nát trên bậc thang , thật là dùng sức.

Nghi Nguyên điện là tẩm cung của Hoàng thượng , phía tây điện dùng

làm ngự thư phòng , xưa nay hoàng thượng ở phía đông điện . Nơi đây

không phải là loại cung vàng điện ngọc , đặc biệt tinh nhã dễ chịu.

Huyền Lăng cùng tôi đi vào , tôi chỉ cúi đầu đi theo chàng. Gạch được

xây dựng khắp chính điện , cực kiên cường cực chất phát , vô cùng kín

đáo , một viên hở cũng không thấy , trong suốt như gương , viên gạch màu vàng cuối cùng là cánh cửa màu son , một cước sải bước đi vào , hai

chân chạm xuống đất cảm giác mềm mại mà lướt nhẹ , là chiếc thảm dày mềm mại .

Hương thơm đâu đó thoảng vào , cũng không đậm , lại như không có ,

tràn ngập điện. Là loại hương quen thuộc , là mùi trên người Huyền Lăng. Ngẩng đầu lên , 24 mành che tua tủa xuống đất , nhìn thẳng sâu bên

trong tấm điện. Đi phía trước một đoạn , liền có cung nữ buông rèm xuống , cứ một đoạn là người phía sau nhanh nhẹn buông rèm xuống. Càng đi bên trong , mành che càng nhiều , cách biệt thế giới kia.

Chiếc giường cực lớn , ở ngoài là chiếc đồng đỏ cao ba thước , trên

đỉnh đầu là hình con thú màu vàng đồng , trong miệng nó nhả khói nhè

nhè. Tiền tháp là một đôi hạc để nắm nến , mấy cây nến đấy đều là loại

mới dùng . Hơn nữa , còn thêu 5 bức tranh dưới ánh nến. Gỗ chắc chạm trổ khăn trải giường tượng trưng cho con cháu hưng thịnh.

Huyền Lăng buông tay tôi ra , dừng lại , lập tức có cung nữ im lặng

tiến đến , thay cho chàng bộ y phục khác. Tôi thấy chàng thay trước mặt

tôi , cả kinh lập tức xoay người lại. Huyền Lăng ở phía sau “xuy” một

tiếng cười , tôi càng thẹn. Cận Tịch bận thay áo khoác cho tôi , tay cô

cô chạm vào tay tôi rồi liếc mắt tôi mộ cái. Tôi hiểu ý , nhưng tay tôi

lạnh lắm. Hoàn thành xong , chàng vung tay lên , cung nữ đều cúi đầu

khom người không tiếng động lui xuống. Xa xa một tiếng đóng cửa “két” ,

tôi cô gắng khống chế không cho chính mình nhìn Cận Tịch phía bên ngoài

cánh cửa điện to cao , trong lòng tự nhủ không được sợ.

Có giọng nói phía sau tai tôi , cúi đầu trêu chọc : ” Nàng sợ ?”

Tôi tự trấn tĩnh , chậm rãi nói : ” Thần thiếp không sợ.”

” Sao lại không sợ ? Nàng còn không dám nhìn ta nữa.” Chàng bỗng

nhiên dừng lại : ” Từ trước đến nay phi tần lần đầu tiên thị tẩm , đều

rất sợ.”

Tôi xoay người lại , lẳng lặng nhìn thẳng Huyền Lăng , êm tai nói : ” Không phải thần thiếp sợ. Đối với Hoàng thượng mà nói , thần thiếp chỉ

là phi tần bình thường . Nhưng thần thiếp coi Hoàng thượng là phu quân , tối nay là đêm tân hôn thần thiếp , cho nên thần thiếp hơi căng thẳng.”

Huyền Lăng hơi sửng sốt , cũng không nghĩ tôi lại nói lời này. Chỉ

trong chốc lát mới hòa nhã nói : ” Đừng sợ , cũng đừng căng thẳng. Nói

vậy Cận Tịch bên cạnh nàng từ lâu đã dạy nàng phải hầu hạ thế nào .”

Tôi lắc đầu : ” Thần thiếp sợ hãi . Cận Tịch cô cô đã dạy qua nên hầu hạ Hoàng thượng thế nào , nhưng chưa từng dạy thần thiếp phải hầu hạ

phu quân thế nào.” Tôi từ từ quỳ xuống nói : ” Thần thiếp mạo phạm , nói năng bừa bãi , mong Hoàng thượng thứ tội.”

Hai đầu gối chạm đất tức khắc bị một đôi tay khỏe mạnh nâng lên.

Huyền Lăng xúc động : ” Cho tới bây giờ phi tần thị tẩm ai cũng kinh sợ , cẩn thận đủ điều , ngay cả Hoàng hậu cũng không ngoại lệ. Chưa từng có

nữ nhân nào nói với trẫm như vậy.” Giọng nói của chàng dịu dàng nhu nước chảy : ” Nàng coi trẫm là phu quân , thì ở trươc mặt phu quân không cần phải cẩn thận như vậy nữa.”

Trong lòng ấm áp , khóe mắt hơi ướt. Tuy là ở trong điện , trong tẩm

cung có người , bỗng có tia mát lạnh. Cơ thể khẽ run lên , chàng lập tức phát giác , cánh tay ôm tôi thật chặt , có tình cảm ấm áp ở trong tai : ” Đừng sợ.”

Mành che rủ xuống đất , xung quanh vắng vẻ không tiếng động , nếu im

lặng còn nghe được âm thanh đồng hồ nước , một giọt , lại một giọt như

muốn phá đứt chiêm bao.

Chăn gấm trơn tuột , để lộ da thịt tê dại , môi chàng chạm vào môi

tôi. Thân thể dần nóng hổi lên , dường như có ngọn lửa thiêu đốt. Nụ hôn càng lúc càng dây dưa , có chút lành lạnh ở lưng , hô hấp bị chàng nuốt hết. Tôi nhẹ nghiêng đầu , đó là 1 không gian vàng sáng , khắp bầu trời con giao long nhảy lên , chỉ có tôi và chàng , kìm không được Ưm một

tiếng phát ra từ yết hầu , cơ thể dưới đau đớn , tay chàng dốc hết sức

vỗ về tôi , nhẹ nhàng lau giọt mồ hôi lạnh trên trán tôi , lưỡi nhẹ liếm vành tai tôi , dần dần đưa tôi lên thiên đường mênh mông.

Nửa đêm yên tĩnh trong hậu cung , cơ thể chưa hết đau . Nam nhân bên

cạnh vẫn còn đang nhắm mắt ngủ say , ngồi dậy , nửa chiếc áo rơi tuột

xuống để lộ làn da trắng nõng. Tôi lập tức cả kin quay đầu lại , chàng

vẫn còn trong mộng. Yên tâm lén lút, rón ra rón rén mặc đắp chăn lên

người chàng , choàng áo đứng dậy. Cây nến cắm trên song đỉnh hạc đang

chảy sáp , chậm rãi ngưng tụ thành nhánh san hô , ánh nến sáng rực rỡ ,

vẫn chưa lờ mờ tắt.

” Nàng đang làm gì thế ?” Huyền Lăng nói không to không nhỏ , có vài phần lười biếng.

Tôi xoay người cười khanh khách nói : ” Thần thiếp đang nhìn ngọn nến.”

Chàng dậy nửa người , tiện tay kéo áo khoác qua nói : ” Ngọn nến thì có cái gì , sao nàng vui vẻ như thế ?”

” Lúc thần thiếp còn ở nhà có nghe nói tục lệ dân gian , đêm tân hôn

nhất định phải vào lúc động phòng có đôi nến đỏ đốt tới bình minh . Hoặc một đôi ánh nến đồng thời tắt , phu thế đó tương thân tương ái , bạc

đầu giai lão.”

” Hả ?” Chàng cảm thấy hứng thú.

Tôi ngượng ngùng : ” Nhưng mà dân gian thắp hoa chúc long phượng , đôi nến đỏ trước mắt này , coi như tạm được.”

” Nàng thấy nến đỏ cao chiếu , cho nên vui vẻ.” Tôi thấp đầu không

nói lời nào. Chàng ngồi dậy , đưa tay về phía tôi , tôi cũng chìa tay

cầm tay chàng , dựa vào trong lòng chàng.

Tôi thấy chàng nén cười , có chút để bụng , không khỏi nhẹ giọng nói :” ” Hoàng thượng đang cười thần thiếp ngốc à ?”

Chàng nhẹ nhàng vỗ vai tôi : ” Trẫm chỉ cảm thấy nàng có lòng dạ ngây thơ , trong sáng , thẳng thắn , đáng yêu.” Giọng nói chàng ngày càng

thấp : ” Cả đời trẫm , cũng từng đốt1 lần cây nến long phượng hoa chúc.”

Tôi hơi sửng sốt , bật thốt lên hỏi : ” Không phải 2 lần sao ?”

Chàng lắc đầu , khẩu khí có tia đông cứng không đổi : ” Nghi Tu là Kế hậu , không cần động phòng hợp cẩn.” Tôi biết mình nói lỡ , sợ lại gợi

lên sự thương nhớ của Hoàng thượng với Thuần Nguyên Hoàng hậu , phong

cảnh trước mắt , không khỏi yên lặng , lén nhìn thần sắc chàng.

Hoàng thượng lại không cảm thấy không vui và thương tâm , hay nói

giỡn : ” Nam tử thiên hạ , ngoài hòa thượng đạo sĩ ra , hơn 1 nửa đều

có 1 lần động phòng hợp cẩn qua đêm.” Chàng nói ngắn gọn , chỉ hướng về

phía tôi nói : ” Nàng muốn cùng trẫm bạc đầu giai lão ?”

Tôi lẳng lặng không nói , chỉ đưa mắt nhìn chàng , ánh nến đong đưa , dung mạo tuấn tú hơn thường ngày , ánh sáng nhạt hắt vào giữa trán thật ấm áp , cũng không có ý tứ vui đùa.

Tôi cúi đầu theo lời : “Dạ.” Khóe miệng nhàn nhạt giương miệng cười : ” Nữ tử thiên hạ không một ai là không muốn. Phàm thần thiếp cũng là

người bình thường.” Trên mặt tuy ngưng cười , đáy long lại có một trận

đau thương , có một tia vô vọng và chờ đợi , hy vọng xa vời quá . Ngón

tay đang nắm chặt tự giác buông ra.

Chàng nhìn tôi , ánh mắt xẹt tia tinh quang , giống như sao băng phía chân trời , trong náy mắt đã không thấy đâu nữa. Chàng dùng lực nắm

chặt tay tôi , dùng sức như vậy , đau đến nỗi khiến tôi âm thầm ngậm

chặt môi. Giọng nói nặng nề , hình như rất xúc động : ” Nàng cũng biết ? Tâm ý phàm tục của nàng , chính là khuyết điểm bên người trẫm.” Càng ôm chặt cơ thể tôi , nói thành khẩn : ” Tâm ý của nàng , trẫm đều quý

trọng , quyết không phụ nàng .”

Đang ở vực sâu đột ngột bay cao , dường như câu nói bên tai không rõ

ràng . Không biết sao , một giọt lệ chảy ra từ khóe mắt, giọt nước rơi

xuống chăn mềm.

Chàng ôm chầm lấy tôi , cằm để ở trên đầu tôi , nhẹ vỗ lưng tôi nói : ” Đừng khóc.”

Tôi mỉm cười , trong lòng vui mừng , có lẽ không nên hi vọng nhiều , ngẩng đầu nói : ” Tẩm điện Hoàng thượng có bút mực không?”

” Nàng muốn bút mực làm gì ?”

” Thần thiếp muốn nhớ kĩ. Có giấy trắng mực đen này , Hoàng thượng sẽ không chống chế.”

Huyền Lăng lanh lảnh cười : ” Nàng đúng là đồ trẻ con. Trẫm là thiên tử , nhất ngôn cửu đỉnh.”

Tôi cũng thấy mình hơi buồn cười , khẽ cười một tiếng mới nói : ” Hoàng thượng ngủ sớm đi , ngày mai còn phải lâm triều.”

Chàng chạm trên môi tôi , cười nói : ” Nàng ở đây , làm sao trẫm nghỉ ngơi được ?”

Tôi mắc cỡ xoay người đi , ” #@^$” một tiếng cười khẽ đi ra.

chú thích :

(1) Triệu Phi Yến (chữ Hán: 趙飛燕, 32 TCN-1 TCN) tên thật là Triệu Nghi Chủ (趙宜主) (do có tài múa rất hay, điệu múa nhẹ nhàng uyển chuyển như bay như lượn tựa chim yến nên gọi là Phi Yến), là một trong hai đại mỹ nhân của triều đại nhà Hán bên cạnh người đẹp Vương Chiêu Quân. Nàng là người có liên quan đến một giả thuyết về xuất xứ của tục bó chân[cần dẫn n

(1) Triệu Hợp Đức (趙合德) (? – 7 TCN) là một chiêu nghi được sủng ái của vua Hán Thành Đế nhà Tây Hán. Bà là em gái của Hoàng Hậu Triệu Phi Yến. Lúc Triệu hoàng hậu chỉ mới là một phi tần đã ngỏ ý xin vua cho em gái nhập cung nhằm cùng bà làm mưa gió lật đổ thế lực của Hứa Hoàng Hậu và một Tiệp Dư họ Ban. Từ đó, chị em họ Triệu từng bước đã làm chủ hậu cung và gây nhiều tội ác.

(2) Ban tiệp dư (chữ Hán:班婕妤, 48 TCN-2) là một phụ nữ có tài về từ và phú thời nhà Hán trong lịch sử Trung Quốc. Lúc mới nhập cung, chỉ là cung nữ thường, sau được vua để ý, phong làm tiệp dư(婕 妤). Trong Hán thư phần truyện về ngoại thích, tức quyển 67 phần Liệt truyện, có chép việc này.