“Shrewsbury,
“3 tháng Mười, 19…
“Tôi đã hoàn thành nhiệm vụ chào hàng ở khu vực được phân công… tôi đã lập được danh sách tất cả độc giả đặt báo… và tôi đã kiếm được gần đủ tiền trang trải cho chi phí mua sách trong cả năm học thứ hai. Khi nghe tôi thông báo tin này, bác Ruth không hề khịt mũi. Theo tôi thấy, đây đúng là một thực tế đáng được ghi lại.
“Hôm nay câu chuyện tôi viết, Cát thời gian, đã bị tạp chí Merton trả lại. Nhưng lá thư từ chối được viết tay chứ không phải đánh máy. Xét trên phương diện nào đó, chữ viết tay dường như không quá xúc phạm như chữ đánh máy.
“Chúng tôi đã đọc câu chuyện của bạn với sự thích thú, và rất tiếc phải nói rằng chúng tôi không thể đồng ý đăng tải nó tại thời điểm hiện tại.”
“Nếu ‘với sự thích thú’ mà họ nhắc đến đó là lời thật tâm thì đó quá là sự khích lệ nho nhỏ. Nhưng liệu có phải họ chỉ đang cố gắng xoa dịu cơn choáng váng không?
“Gần đây Ilse và tôi đã nhận được thông báo rằng Đầu lâu và Cú đang cần chín thành viên và chúng tôi đã được ghi tên trong danh sách những người có thể đăng ký làm thành viên. Thế là chúng tôi đăng ký. Ở trường, trở thành một Đầu lâu và Cú có thể được xem như một điều vô cùng tuyệt diệu.
“Năm học thứ hai giờ tràn ngập niềm vui thú, và tôi nhận thấy việc học hành rất thú vị. Thầy Hardy dạy chúng tôi một vài tiết, và tôi yêu quý thầy ấy hơn bất kỳ giáo viên nào khác, chỉ sau thầy Carpenter mà thôi. Thầy ấy rất hứng thú với bài tiểu luận của tôi, Người phụ nữ từng đét mông đức vua. Thầy cho nó điểm cao nhất và đặc biệt nhận xét về nó trong giờ phê bình trên lớp. Lẽ tất nhiên, Evelyn Blake chắc mẩm tôi đã sao chép bài luận từ chỗ nào đó, và cảm thấy chắc chắn cô ta đã đọc nó ở đâu đó từ trước rồi. Evelyn đang để tóc theo mốt hất ngược ra sau mới thịnh hành năm nay, và theo tôi thấy nó chẳng hợp với cô ta chút nào. Nhưng tất nhiên, trên cả cái bộ xương của Evelyn ấy, bộ phận duy nhất tôi có cảm tình chính là lưng của cô ta.
“Tôi biết rõ cánh nhà Martin đang điên lên vì tôi. Tuần vừa rồi, Sally Martin làm đám cưới ở nhà thờ Anh giáo tại đây, và biên tập viên tờ Thời đại đã đề nghị tôi viết tin về nó. Tất nhiên, tôi nhận nhiệm vụ… mặc dù tôi ghét đưa tin đám cưới. Đôi khi, có rất nhiều điều tôi thích nói mà lại chẳng được nói. Nhưng đám cưới của Sally khá đẹp và chị ấy cũng vậy, và theo tôi thấy tôi đã viết một bài điểm tin khá hay ho về đám cưới, đặc biệt còn nhắc đến bó hoa hồng kèm hoa lan xinh đẹp của cô dâu nữa… bó hoa cưới đầu tiên ở Shrewsbury được kết từ hoa lan. Tôi viết chữ rõ ràng không thua gì đánh máy và vì một lý do không thể bào chữa nào đó mà người đánh máy kém cỏi của tờ Thời đại đã biến ‘hoa lan’ thành cá mòi. Tất nhiên, chỉ cần có đầu óc một chút thôi thì ai mà chẳng hiểu đây thuần túy là lỗi in ấn. Nhưng nhà Martin lại nhất mực nhét vào trong đầu họ cái ý nghĩ phi lý rằng tôi đã chủ tâm viết cá mòi để bày ra một trò đùa xuẩn ngốc – bởi vì có vẻ như họ đã nghe nói tôi từng có lần tuyên bố tôi đã phát chán những bài điểm tin đám cưới viết theo lệ thường và chỉ muốn viết một bài khác biệt. Tôi đã nói như thế thật – nhưng dẫu có khát khao sự độc đáo sáng tạo thì tôi cũng làm gì có khả năng miêu tả cô dâu cầm một bó cá mòi chú! Ấy vậy mà, gia đình Martin lại nghĩ thế đấy, và Stella Martin không thèm mời tôi tham dự bữa tiệc may vá… còn bác Ruth nói bác ấy chẳng lấy gì làm lạ về chuyện đó… và bác Elizabeth bảo lẽ ra tôi không nên sơ suất thế. Tôi sao! Xin Chúa hãy ban cho con tính kiên nhẫn!”
“5 tháng Mười, 19…”
“Tối nay, bà Will Bradshaw đã đến thăm tôi. May mắn làm sao bác Ruth lại đi vắng… Tôi nói may mắn làm sao vì tôi không muốn bác Ruth phát hiện ra câu chuyện giấc mơ của tôi cũng như vai trò của nó trong việc tìm thấy bé Allan Bradshaw. Đây có thể coi là ‘tẩm ngẩm tầm ngầm’, theo cách nói của bác Ruth, nhưng dù ngấm ngầm hay không thì sự thực là tôi không thể chịu nổi việc bác Ruth khịt mũi rồi băn khoăn không hiểu rồi tra đi xét lại về sự cố đó.
“Bà Bradshaw đến cảm ơn tôi. Tôi thấy thật xấu hổ… vì, xét cho cùng, tôi thì có liên quan gì đến chuyện đó chứ? Tôi không hề muốn nghĩ cũng chẳng muốn nhắc đến nó. Bà Bradshaw nói hiện giờ bé Allan đã khỏe lại, mặc dù phải mất một tuần sau khi được tìm thấy cậu bé mới có thể ngồi dậy được. Bà ấy trông rất nhợt nhạt và sốt sắng.
“ ‘Thằng bé chắc hẳn đã bỏ mạng nếu cháu không xuất hiện, tiểu thư Starr ạ… và cô hẳn cũng đã chết rồi. Cô không thể tiếp tục sống… không biết… ôi, cô sẽ không bao giờ quên được những ngày kinh hoàng đó. Cô phải đến đây, cố gắng nói ra được một phần nhỏ nhoi lòng biết ơn của cô… buổi sáng hôm đó, lúc cô quay lại thì cháu đã đi mất rồi… cô có cảm giác mình rất thiếu lòng hiếu khách…’
“Bà ấy khóc òa lên… và tôi cũng vậy… vậy là chúng tôi cùng nhau gào thét ra trò. Tôi rất mừng và thầm cảm ơn trời đất vì Allan đã được tìm thấy, nhưng tôi sẽ chẳng bao giờ mong muốn nhớ lại cậu ấy đã được tìm thấy bằng cách nào.”
“Trăng Non
“7 tháng Mười, 19…
“Chiều nay tôi đã có một chuyến dạo chơi tha thẩn rất khoan khoái trong nghĩa địa ven hồ. Có lẽ mọi người sẽ cho rằng đây không hẳn là một chốn vui vẻ để ngao du buổi chiều muộn. Nhưng từ trước đến nay, tôi vẫn thích lang thang trên con dốc nhỏ sin sít những hàng bia mộ, thoai thoải hướng về phía Tây đó trong bầu không khí đượm chút u sầu giữa một buổi chiều mùa thu đẹp trời. Tôi thích đọc những cái tên khắc trên bia đá, để ý đến số tuổi của người quá cố, nghĩ đến hết thảy những yêu thương ghét bỏ, những hy vọng cùng sợ hãi đã bị chôn dưới đó. Nó thật đẹp xiết bao… lại không hề buồn. Và bao phủ tứ bề là những cánh đồng mới cày xong đang ngời lên sắc đỏ, những bìa rừng dương xỉ bị sương giá phủ mờ, cùng với đó là hết thảy những sự vật quen thuộc vốn từ lâu đã chiếm giữ trái tim tôi… và dường như tôi càng trưởng thành thì tình yêu ấy trong tôi cũng càng ngày càng lớn. Cứ đến cuối tuần, khi tôi trở lại mái ấm Trăng Non, những sự vật này dường như lại càng trở nên thân thương với tôi hơn… càng lúc càng trở thành một phần máu thịt trong tôi. Tôi yêu sự vật cũng sâu sắc ngang với yêu con người. Tôi nghĩ bác Elizabeth cũng vậy. Chính bởi thế bác ấy mới không cho thay đổi bất cứ thứ gì ở Trăng Non. Tôi đang bắt đầu hiểu rõ bác ấy hơn. Giờ thì tôi tin rằng bác ấy cũng yêu quý tôi. Thoạt đầu, tôi chỉ là một nghĩa vụ, nhưng bây giờ, tôi còn hơn thế nhiều.
“Tôi lưu lại trong nghĩa địa cho tới tận khi ánh chạng vạng vàng đục buông xuống, khiến nơi này chìm trong thứ ánh sáng mờ mờ nhạt nhạt đầy ma quái. Sau khi đó Teddy đến gặp tôi và chúng tôi cùng nhau đi bộ lên cánh đồng, băng qua đường Ngày Mai. Bây giờ thì thật ra nó đường Hôm Nay mới phải, vì cây cối dọc đường đã vượt quá đầu chúng tôi rồi, nhưng chúng tôi vẫn gọi nó là đường Ngày Mai… một phần do thói quen và một phần cũng bởi vì trên con đường đó, chúng tôi đã trò chuyện rất nhiều về những ngày mai của chúng tôi và về những điều chúng tôi hy vọng sẽ làm được trong tương lai đó. Chẳng hiểu tại sao, Teddy là người duy nhất tôi muốn trò chuyện về ngày mai cũng như về những tham vọng của tôi. Không có bất kỳ ai khác nữa. Perry thường hay giễu cợt những đam mê văn chương của tôi. Khi tôi nhắc đến chuyện gì đó liên quan tới việc viết sách, cậu ta bảo, ‘Cái thứ đó thì có gì hay ho cơ chứ!’ Và tất nhiên nếu người nào không thể tự mình nhìn thấy được ‘sự hay ho’ thì ta làm sao có thể giải thích được cho người đó hiểu về nó chứ. Thậm chí tôi chẳng thể nói với chú Dean những chuyện này… không còn nói được nữa kể từ sau một buổi tối, chú ấy nói bằng giọng vô cùng cay đắng, ‘Ta ghét nghe đến những ngày mai của cháu… chúng không thể là những ngày mai của ta được.’ Tôi cho là theo một cách nào đó, chú Dean không muốn nghĩ đến chuyện tôi ngày một trưởng thành… tôi cho là chú ấy có một chút ghen tuông quen thuộc của nhà Priest khi phải chia sẻ bất cứ thứ gì, đặc biệt là tình bạn, với bất kỳ ai khác… hay với cả thế giới. Tôi cảm thấy thật cô độc. Chẳng hiểu sao, dạo gần đây tôi luôn có cảm giác chú Dean không còn bất kỳ hứng thú nào với những tham vọng viết lách của tôi nữa. Thậm chí, tôi mơ hồ nhận thấy chú ấy còn hơi nhạo báng chúng nữa. Chẳng hạn, thầy Carpenter rất thích bài luận Người phụ nữ từng đét mông đức vua của tôi, và bảo với tôi rằng bài viết rất xuất sắc; ấy vậy nhưng khi chú Dean đọc nó thì chú ấy lại mỉm cười rồi bảo, ‘Xét tiêu chuẩn của một bài tiểu luận ở trường thì nó rất hay, nhưng…’ rồi chú ấy lại mỉm cười. Đó không phải kiểu cười tôi thích. Nó ‘hàm chứa quá nhiều chất Priest’, như cách nói của bác Elizabeth. Tôi đã cảm thấy – và vẫn đang cảm thấy – thất vọng khủng khiếp đối với nó. Nụ cười mỉm ấy dường như muốn nói, ‘Cháu có thể viết nhăng viết cuội cho vui, cháu yêu quý, và tài đảo câu cũng kha khá đấy; nhưng ta sẽ thành kẻ độc ác nếu cứ để mặc cháu tưởng rằng một chút tài vặt như thế lại có thể đánh đồng được với tài năng vĩ đại.’ Nếu quả thực như vậy… và rất có khả năng chuyện thực sự như vậy lắm, vì chú Dean vốn là người sáng suốt và rất hiểu biết… vậy thì tôi sẽ chẳng bao giờ đạt được bất cứ chuyện gì nên hồn. Tôi sẽ không cố tìm cách đạt được bất cứ thứ gì. Tôi sẽ không làm một kẻ ‘viết nhăng viết cuội hay ho’ tầm thường.
“Nhưng với Teddy thì khác.
“Tối nay Teddy vui sướng như phát cuồng… và tôi cả tôi cũng vậy khi tôi nghe được tin tức này. Hồi tháng Chín, tại cuộc triển lãm ở Charlottetown, cậu ấy đã cho trưng bày hai bức tranh cậu ấy vẽ, và ngài Lewis, sống ở Montreal, đã đề nghị mua hai bức ấy với giá năm mươi đô la mỗi bức. Số tiền đó đủ trang trải cho chi phí ăn ở suốt mùa đông của cậu ấy ở Shrewsbury và sẽ làm giảm bớt gánh nặng của bà Kent. Dẫu vậy, bà ấy chẳng hề tỏ ra vui vẻ khi nghe cậu ấy báo tin này. Bà ấy bảo, ‘Ôi chao, phải rồi, giờ thì cậu cho là cậu không còn phụ thuộc gì vào tôi rồi đấy’… và khóc nức lên. Teddy rất đau lòng, vì cậu ấy chưa bao giờ nảy ra cái suy nghĩ đó. Tội nghiệp bà Kent. Bà ấy hẳn cô đơn lắm. Luôn có một rào chắn lạ kỳ nào đó ngăn cách giữa bà ấy và đồng loại. Tôi đã không đến Vạt Cúc Ngải từ lâu lắm lắm rồi. Hồi mùa hè, có một lần bác Laura nghe tin bà Kent bị ốm bèn dẫn tôi đến thăm. Bà Kent vẫn ngồi dậy và nói chuyện với bác Laura, nhưng bà ấy không nói một lời nào với tôi, chỉ thỉnh thoảng liếc nhìn tôi, đôi mắt âm ỉ một ngọn lửa kỳ quái. Nhưng khi chúng tôi đứng dậy định ra về, bà ấy nói một lần, như thế này.
“ ‘Cô rất cao. Chẳng mấy mà cô sẽ trở thành phụ nữ… và sẽ đánh cắp con trai của một người phụ nữ khác.’
“Đến lúc chúng tôi về đến nhà rồi, bác Laura bảo, bà Kent vốn từ xưa đến nay đã là người kỳ lạ, nhưng càng ngày lại càng trở nên quái lạ hơn.
“ ‘Có một số người cho là đầu óc bà ta hỏng mất rồi,’ bác ấy nói.
“ ‘Cháu không nghĩ vấn đề nằm ở đầu óc của bác ấy. Bác ấy có tâm hồn bệnh hoạn thì có,’ tôi bảo.
“ ‘Emily, cháu yêu, nói thế thì kinh khủng quá đấy,’ bác Laura nói.
“Tôi không hiểu tại sao. Nếu thể xác và trí óc có thể mắc bệnh thì tại sao tâm hồn lại không thể chứ?
Đôi khi, tôi có cảm giác chắc chắn y như thể đã chính tai nghe thấy, rằng bà Kent đã từng có lúc phải gánh chịu một tổn thương tâm hồn khủng khiếp nào đó, và vết thương đó mãi mãi không được chữa lành. Tôi chỉ ước gì bà ấy không căm ghét tôi. Tôi rất đau lòng vì bị mẹ của Teddy căm ghét. Tôi cũng không biết tại sao mình lại có cảm xúc này nữa. Chú Dean cũng là một người bạn thân thiết y như Teddy vậy, nhưng tôi sẽ chẳng buồn quan tâm nếu hết thảy những người còn lại trong dòng họ Priest có căm ghét tôi đi chăng nữa.”
“19 tháng Mười, 19…
“Ilse và bảy người đăng ký khác đã được tuyển chọn làm Đầu lâu và Cú. Tôi đã bị loại. Chúng tôi được thông báo kết quả này hôm thứ Hai.
“Tất nhiên, tôi biết thừa chính Evelyn Blake đã làm chuyện này. Ngoài cô ta ra thì còn ai khác làm thế chứ. Ilse giận điên lên: cậu ấy xé tan nát tờ thông báo trúng tuyển của cậu ấy rồi gửi trả hết đám giấy vụn đó cho nhân viên văn thư của câu lạc bộ kèm theo thư từ chối phản đối gay gắt Đầu lâu và Cú cùng toàn bộ tác phẩm của câu lạc bộ.
“Hôm nay, Evelyn đã gặp tôi ở phòng treo mũ áo và cam đoan với tôi rằng cô ta đã bỏ phiếu bầu chọn cho cả tôi lẫn Ilse.
“ ‘Có ai nói cậu không làm thế đâu?’ tôi hỏi, bằng giọng điệu mang đậm phong thái bác Elizabeth nhất.
“ ‘Có đấy… Ilse ấy,’ Evelyn cáu kỉnh nói. ‘Cậu ta bày tỏ thái độ rất xấc xược với tôi về chuyện đó. Cậu có muốn biết theo tôi nghĩ thì ai mới là người bỏ phiếu chống không?’
“Tôi nhìn thẳng vào mắt Evelyn.
“ ‘Không, chẳng cần thế làm gì. Tôi biết ai đã bỏ phiếu chống’… và tôi xoay người bỏ cô ta lại mà đi chỗ khác.
“Hầu hết thành viên Đầu lâu và Cú đều rất giận dữ trước chuyện này… đặc biệt là các thành viên Đầu lâu. Tôi nghe nói, một hai Cú đã la ó rằng đây quả là một liều thuốc hữu hiệu cho lòng kiêu hãnh của nhà Murray. Và, tất nhiên, một vài học sinh năm hai năm ba không nằm trong số chín kẻ được ân sủng nếu không bày ra cái bộ dạng hoan hỉ đầy hả hê thì cũng là vẻ cảm thông đáng ghét.
“Hôm nay bác Ruth đã nghe được chuyện này và muốn biết tại sao tôi bị loại.”
“Trăng Non
“5 tháng Mười một, 19…
“Bác Laura và tôi đã dành buổi chiều hôm nay, một người dạy, một người học, về một truyền thống của Trăng Non – cách cho dưa góp vào các bình thủy tinh đủ loại. Chúng tôi đã xếp được gọn ghẽ nguyên một lọ dưa góp mới muối to tướng, và sau khi đến xem xét một hồi, bác Elizabeth đã phải thừa nhận rằng bác ấy chẳng thể nói được phần nào do bác Laura phần nào do tôi làm.
“Chiều muộn hôm nay rất vui vẻ. Tôi đã có khoảng thời gian thoải mái ở một mình ngoài vườn. Chiều tối nay, không khí rất dễ chịu, mang đậm vẻ kiều diễm kỳ dị của một buổi tối đẹp trời giữa tháng Mười một. Lúc hoàng hôn, tuyết lất phất giăng giăng, nhưng sau đó ngừng rơi, để cả đất trời phủ dưới một tấm màn trắng mỏng tang, còn bầu không khí vừa trong sạch vừa râm ran náo nức. Kể từ hai tuần trời, gần như hết thảy mọi loài hoa, kể cả những cây cúc thúy tuyệt vời vốn vẫn giữ nguyên vẻ diễm lệ suốt cả mùa thu, đều đã bị đông lại đen sì vì băng tuyết, nhưng vạ đất vẫn được những bông cải gió trắng tinh bao bọc. Vầng trăng tròn sau đêm rằm tắm màu đỏ sương khói vừa nhô lên trên những ngọn cây. Một ánh sáng đỏ vàng rực rỡ sáng lên ở đằng Tây, sau những ngọn đồi trắng xóa lác đác vài thân cây tối. Tuyết đã xóa sạch sành sanh vẻ u buồn sâu thẳm lạ kỳ của một phong cảnh chết giữa một buổi tối cuối mùa thu, và những con dốc, những đồng cỏ của trang trại Trăng Non cổ kính đã biến hình thành một xứ sở thần tiên tắm trong ánh trăng non nhợt nhạt. Một tấm màn trắng lấp lánh phủ trên mái ngôi nhà lâu đời. Những ô cửa sổ sáng đèn của nó rực rỡ như ngọc ngà châu báu. Khung cảnh không khác gì một bức tranh trên tấm thiệp Giáng sinh. Chỉ có một làn khói mỏng manh bay lên từ cái ống khói xanh xám trên nóc bếp. Mùi lá thu cháy dễ chịu lan tỏa từ đống lửa rác âm ỉ mà bác Jimmy đang đốt trên đường. Đàn mèo của tôi cũng ở đó, rón ra rón rén, ngó nghiêng bằng đôi mắt yêu tinh, trông thật hợp thời hợp cảnh. Chạng vạng – có cách gọi thích hợp là ánh sáng loài mèo – là thời điểm duy nhất loài mèo thực sự bộc lộ bản thân. Sal Ngổ Ngáo gầy nhẳng và sáng lập lòe như bóng ma màu bạc của một con mèo. Daff chẳng khác gì một chú hổ lông xám sẫm đang lẩn trốn. Chắc chắn nó luôn đối xử với hết thảy mọi người mọi vật bằng thái độ ngạo nghễ của loài mèo: nó chẳng hạ mình trước bất kỳ ai… và cũng không bao giờ nói quá nhiều. Hai con mèo vồ vồ chụp chụp dưới chân tôi, lao về phía trước, nhảy tưng tưng lùi lại phía sau, quấn lấy nhau lăn vòng vòng… và hài hòa với buổi chiều tối nay, với cái nơi bị ám này một cách hoàn hảo đến độ không mảy may làm xáo trộn những suy nghĩ của tôi. Tôi đứng dậy hân hoan dạo bước dọc con đường, vòng quanh cái đồng hồ mặt trời và ngôi nhà hóng mát. Tôi thực tâm tin rằng, bầu không khí giống như kiểu tôi hít thở khi đó luôn khiến tôi chếnh choáng. Tôi cười nhạo chính mình vì đã thấy khổ sở biết bao khi không được chọn làm Cú! Cú kia đấy! Này nhé, tôi có cảm giác mình như một chú đại bàng non đang sải cánh hướng về phía mặt trời. Cả thế giới đang ở phía trước đợi tôi chiêm ngưỡng, học hỏi và hân hoan tận hưởng. Tương lai thuộc về tôi… và quá khứ cũng vậy. Tôi cảm thấy như thể mình vẫn luôn luôn sống ở nơi này… như thể tôi chính là một phần của hết thảy mọi tình yêu, mọi cuộc sống nơi căn nhà lâu đời này. Tôi cảm thấy như thể mình sẽ sống mãi… mãi mãi… mãi mãi… lúc này thì tôi chắc chắn vào sự bất tử. Tôi không chỉ tin vào nó mà thôi… tôi cảm thấy nó.
“Chú Dean tìm thấy tôi ở đó: tôi chưa kịp ý thức gì về sự hiện diện của chú ấy thì chú ấy đã tiến lại bên tôi rồi.
“ ‘Cháu đang mỉm cười kìa,’ chú Dean nói. ‘Ta thích nhìn phụ nữ mỉm cười một mình. Những suy nghĩ của cô ấy hẳn phải trong sáng và thú vị lắm. Ngày hôm nay có tử tế với cháu không, tiểu thư yêu quý?’
“ ‘Tử tế lắm ạ… và chiều nay chính là món quà tuyệt nhất của nó. Chiều tối nay cháu hạnh phúc vô cùng, chú Dean ạ… nguyên việc đang được sống thôi cũng làm cháu hạnh phúc rồi. Cháu cảm thấy như thể cháu đang đánh một cỗ xe bằng các vì sao. Cháu chỉ ước gì tâm trạng này được duy trì mãi, chiều nay cháu cảm thấy rất tin tưởng vào bản thân… tin tưởng vào tương lai. Cháu không sợ bất cứ điều gì. Có thể cháu không phải khách mời danh dự tại bữa tiệc thành công của cuộc đời, nhưng cháu sẽ nằm trong những người tham dự.’
“ ‘Khi ta bước trên đường, trông cháu chẳng khác gì một nhà tiên tri đang gắt gao nhìn vào tương lai,’ chú Dean nói, ‘đứng nơi đây dưới ánh trăng sáng, trắng ngần và mê mải. Làn da của cháu giống như một cánh hoa thủy tiên vậy. Cháu hoàn toàn dám áp một bông hoa trắng lên mặt… chẳng có mấy người phụ nữ dám làm thế đâu. Cháu không thật sự quá xinh đẹp, cháu biết đấy, Sao Trời, nhưng khuôn mặt cháu khiến người ta nghĩ đến những thứ đẹp đẽ… và nó còn là một món quà hiếm hoi hơn nhiều so với vẻ đẹp.’
“Tôi thích những lời khen ngợi của chú Dean. Chúng luôn khác hẳn so với cách khen của bất kỳ người nào khác. Và tôi thích được gọi là phụ nữ.
“ ‘Chú sẽ làm cháu trở nên vênh váo đấy,’ tôi nói.
“ ‘Với óc hài hước của cháu thì không có chuyện đó đâu,’ chú Dean nói. ‘Một người phụ nữ có óc hài hước sẽ không bao giờ tỏ ra vênh váo. Ngay cả bà tiên xấu xa hiểm ác nhất thế gian này cũng không thể ban hai trở ngại như thế cho một đứa trẻ đã được rửa tội.’
“ ‘Chú gọi óc hài hước là trở ngại ạ?’ tôi hỏi.
“ ‘Hẳn nhiên là thế rồi. Một phụ nữ có óc hài hước sẽ chẳng có được nơi trú ẩn nào để tránh khỏi sự thật tàn nhẫn về bản thân. Cô ta không thể hiểu nhầm về bản thân. Cô ta không thể đắm chìm trong cảm giác thương thân trách phận. Cô ta không thể thoải mái chỉ trích bất kỳ ai khác biệt với mình. Không, Emily ạ, người phụ nữ có óc hài hước không đáng để ghen tị đâu.’
“Tôi chưa từng nhìn nhận sự việc dưới ánh sáng này. Chúng tôi ngồi trên ghế đá và tranh luận hăng hái về quan điểm này. Mùa đông này, chú Dean không đi xa. Tôi rất mừng… nếu chú Dean đi tôi sẽ nhớ chú ấy khủng khiếp cho xem. Nếu không được trò chuyện với chú Dean ít nhất hai tuần một lần, cuộc sống dường như mờ nhạt hẳn. Có rất nhiều màu sắc trong các cuộc chuyện trò của chúng tôi; và thỉnh thoảng chú ấy có thể im lặng mà vẫn nói lên được bao điều. Gần như cả tối nay chú ấy đều ở trong tình trạng này: chúng tôi ngồi đó giữa bóng chiều chạng vạng, trong sự mơ màng tĩnh lặng của khu vườn lâu đời và lắng nghe suy nghĩ của nhau. Có lúc chú ấy kể cho tôi nghe về những miền đất cổ xưa và những khu chợ hoành tráng ở phương Đông. Có lúc chú ấy hỏi tôi về bản thân tôi, về việc học hành và sinh hoạt của tôi. Tôi thích một người đàn ông thỉnh thoảng cho tôi cơ hội nói về bản thân.
“ ‘Dạo gần đây cháu đang đọc gì đấy?’ chú ấy hỏi.
“ ‘Chiều nay, sau khi nén dưa xong, cháu đã đọc mấy bài thơ của bà Browning. Năm nay, bọn cháu học về bà ấy trong giờ tiếng Anh, chú biết đấy. Bài thơ cháu thích nhất là Bài thơ về chuỗi tràng hạt nâu… và cháu cảm thông với nhân vật Onora sâu sắc hơn nhiều so với thái độ của bà Browning.’
“ ‘Hẳn là thế rồi,’ chú Dean nói. ‘Đó là vì tự bản thân cháu vốn là một người giàu tình cảm. Cháu sẽ hy sinh thiên đường để đổi lấy tình yêu, giống y như Onora đã làm.’
“ ‘Cháu sẽ không yêu… một khi yêu là sẽ bị biến thành nô lệ,’ tôi nói.
“Và ngay giây phút nói câu đó, tôi thấy thật xấu hổ vì mình đã nói thế… bởi vì tôi biết thừa mình chỉ nói thế cho có vẻ khôn ngoan thôi. Tôi không thật tâm tin rằng một khi yêu là sẽ bị biến thành nô lệ… dù sao đi nữa với những người nhà Murray thì không có chuyện đó đâu. Nhưng chú Dean lại nghĩ tôi nói nghiêm túc.
“ ‘Chà, trong thế giới kiểu này thì người ta phải trở thành nô lệ của một thứ gì đó chứ,’ chú ấy nói. ‘Chẳng ai tự do cả. Có lẽ, xét cho cùng, con gái các vì sao ạ, tình yêu là vị chủ nhân dễ chịu nhất… dễ chịu hơn căm ghét… hay sợ hãi… hay nhu cầu… hay tham vọng… hay lòng kiêu hãnh. Nhân tiện, cháu xử lý cảnh yêu đương trong các câu chuyện của cháu như thế nào đấy?’
“ ‘Chú quên rồi à… hiện tại cháu không viết truyện được. Khi nào có thể viết được… chà, chú biết từ lâu là chú đã hứa sẽ dạy cháu cách yêu đương khéo léo rồi còn gì.’
“Tôi chỉ nói giỡn thế thôi, nói đùa cho vui vậy. Nhưng có vẻ chú Dean đột nhiên trở nên rất nghiêm túc.
“ ‘Cháu đã sẵn sàng học chưa?’ chú ấy hỏi, nghiêng người về phía trước.
“Trong một thoáng điên rồ, tôi thực tâm nghĩ là chú ấy sắp hôn tôi. Tôi lùi lại phía sau… tôi cảm thấy mình đỏ bừng mặt… đột nhiên tôi nghĩ đến Teddy. Tôi không biết nói gì… tôi bế Daff lên… vùi mặt vào bộ lông xinh đẹp của nó… lắng nghe tiếng gừ gừ trong lòng nó. Đúng lúc đó, bác Elizabeth kịp thời bước tới cửa ra vào, muốn biết xem liệu tôi có mang ủng cao su không. Tôi không mang… vậy nên tôi vào nhà… còn chú Dean đi về. Tôi dõi mắt từ cửa sổ nhìn theo bóng chú ấy đang tập tễnh bước trên đường. Chú ấy có vẻ cô đơn biết bao, và đột nhiên, tôi cảm thấy buồn khủng khiếp thay cho chú ấy. Khi tôi ở cạnh chú Dean, chú ấy thân thiện biết nhường nào, và chúng tôi đã vui vẻ bên nhau đến độ tôi quên mất cuộc sống của chú ấy vẫn còn một khía cạnh khác. Tôi chỉ có thể lấp đầy một góc nhỏ xíu của nó thôi. Phần còn lại ắt hẳn trống rỗng lắm.”
“14 tháng Mười một, 19…
“Vừa có một vụ bê bối mới toanh về Emily ở trang trại Trăng Non cộng với Ilse ở Hồ Blair. Tôi vừa có một cuộc trao đổi không lấy gì làm dễ chịu với bác Ruth và phải viết hết mọi chuyện ra hòng giũ sạch những cay đắng trong tâm hồn. Chuyện bé xé ra to đến mức thế chẳng vì lý do gì hết! Nhưng Ilse và tôi đúng là đã gặp vận rủi kinh khủng.
“Tối thứ Năm vừa rồi, tôi và Ilse đã cùng học môn văn học Anh. Chúng tôi đã có một buổi tối học hành hăng say và đến chín giờ thì tôi đi về nhà. Ilse tiễn tôi ra cổng. Tối đó, trời nhấp nháy sao, bóng tối phủ trùm êm ái, dịu dàng. Ngôi nhà Ilse mới thuê trọ là ngôi nhà cuối cùng trên phó Cardigan, và đằng sau nó, con đường băng qua cây cầu nhỏ vắt ngang dòng suối dẫn vào công viên. Chúng tôi có thể nhìn thấy công viên, mờ mờ ảo ảo và đầy quyến rũ dưới ánh sao.
“ ‘Đi dạo quanh công viên một vòng trước khi cậu về nhà nhé,’ Ilse đề nghị.
“Chúng tôi bướ đi: tất nhiên, tôi không nên làm thế: lẽ ra tôi phải về thẳng nhà đi ngủ, giống như bất kỳ ai bị bệnh viêm phổi nặng. Nhưng tôi vừa kết thúc đợt dùng dầu gan cá trong mùa thu – eo ôi! – và cho rằng mình có thể một lần thách thức với khí đêm. Vậy nên… chúng tôi đi. Và buổi đi dạo thật vui. Xa xa trên bến cảng, chúng tôi nghe thấy tiếng nhạc gió của rặng đồi tháng Mười một, nhưng giữa rừng cây trong công viên, không khí tĩnh lặng, bình yên. Chúng tôi rời khỏi con đường, tha thẩn leo lên một lối mòn nhỏ bên vệ đường chạy xuyên qua những cây thường xuân mảnh mai lả lướt trên đồi. Linh sam và thông lúc nào cũng tỏ ra thân thiện, nhưng chúng sẽ chẳng giống như cây thích và bạch dương mà chịu tiết lộ các bí mật: chúng chẳng bao giờ để lộ các bí ẩn của mình… không bao giờ phản bội nguồn tri thức được bảo vệ bao đời nay của chúng… và bởi vậy, tất nhiên, chúng khơi gợi nhiều hứng thú hơn bất kỳ loài cây nào khác.
“Toàn bộ sườn đồi đều tràn ngập những âm thanh dễ chịu của loài yêu tinh và những thứ mùi mát lạnh khó nắm bắt của buổi đêm… cây nhựa thơm và dương xỉ phủ băng. Dường như chúng tôi đang ở trung tâm của sự im lặng thanh bình. Đêm tối như người mẹ vòng tay ôm ấp chúng tôi và kéo chúng tôi lại gần nhau. Chúng tôi kể cho nhau nghe mọi chuyện. Dĩ nhiên, ngày hôm sau, tôi lấy làm hối hận về hành động này… mặc dù Ilse rất đáng tin cậy và không bao giờ tiết lộ bất cứ chuyện bí mật nào, ngay cả khi cậu ấy có đang giận dữ chăng nữa. Nhưng một người nhà Murray vốn không có truyền thống phơi bày tâm can ra ngoài, ngay cả với người bạn thân thiết nhất. Có điều bóng tối và mùi linh sam đã khiến người ta thực hiện những hành động kiểu đó. Và chúng tôi cũng rất vui vẻ… Ilse là một người đồng hành luôn biết khơi gợi niềm hứng khởi như thế đó. Nếu có cậu ấy làm bạn thì ta sẽ chẳng có giây phút buồn chán nào hết. Sánh vai nhau, chúng tôi đã có một buổi dạo chơi dễ chịu và khi rời khỏi công viên, chúng tôi cảm thấy đối phương thân thiết hơn bao giờ hết, lại có thêm một ký ức đẹp để chia sẻ cùng nhau. Đến chỗ cây cầu, chúng tôi gặp Teddy và Perry đang rời khỏi đường Tây. Hai cậu ấy đang đi bộ tập thể dục. Tình cờ đây lại là một trong những giai đoạn Ilse và Perry đang bất hòa đến mức không thèm nói chuyện với nhau, vậy là cả bốn chúng tôi bèn băng qua cầu cùng nhau rồi họ đi đường họ, chúng tôi đi đường chúng tôi. Tôi leo lên giường đi ngủ lúc mười giờ.
“Nhưng ai đó đã nhìn thấy chúng tôi đi bộ qua cầu. Ngày hôm sau, chuyện đã lan khắp trường, rồi đến hôm sau nữa đã lan khắp cả thị trấn: rằng Ilse và tôi lang thang trong công viên cùng Teddy Kent và Perry Miller cho tới tận mười hai giờ đêm. Bác Ruth nghe được chuyện này và tối nay đã triệu tập tôi đến để định tội. Tôi kể đầu đuôi câu chuyện cho bác ấy, nhưng tất nhiên bác ấy không tin.
“ ‘Bác biết rõ tối hôm thứ Năm, cháu về nhà từ lúc mười giờ kém mười lăm mà, bác Ruth,’ tôi nói.
“ ‘Có lẽ phần thời gian đã bị thổi phồng lên,’ bác Ruth thừa nhận. ‘Nhưng ắt hẳn phải có chuyện gì đó thì mới khơi lên một câu chuyện như thế chứ. Không có chút lửa nào đó thì làm sao mà có khói được. Emily, cháu đang giẫm theo dấu chân của mẹ cháu đấy.’
“ ‘Chúng ta đừng lôi mẹ cháu vào vấn đề này được không ạ… mẹ cháu đã mất rồi,’ tôi nói. ‘Mấu chốt là, bác Ruth, bác có tin cháu hay không?’
“ ‘Ta không tin chuyện lại tệ hại như lời đồn đại,’ bác Ruth miễn cưỡng nói. “Nhưng đấy là cháu nói về bản thân. Tất nhiên, một khi cháu còn chạy loăng quăng với Isle Burnlay và thứ rác rưởi như Perry Miller thì cháu phải đón chờ điều đó thôi. Tối thứ Sáu Andrew muốn đi dạo trong công viên cùng cháu nhưng cháu đã từ chối… ta đã nghe cháu nói thế. Tất nhiên, đó là chuyện rất đứng đắn.’
“ ‘Chính xác,’ tôi nói. “Lý do nằm ở đó đấy ạ. Chuyện gì cũng vậy thôi, quá đứng đắn thì còn gì vui thú nữa chứ.’
“ ‘Sự xấc láo, thưa tiểu thư, không có gì hài hước hết,’ bác Ruth nói.
“Tôi không định tỏ ra xấc láo, nhưng tôi thấy khó chịu khi Andrew cứ chắn trước mặt tôi như thế. Andrew rồi sẽ thành một trong những vấn đề của tôi cho xem. Chú Dean nghĩ chuyện đó rất thú vị… chú ấy cũng giống như tôi, đều biết đang có chuyện gì. Lúc nào chú ấy cũng trêu chọc tôi về cậu giai tóc đỏ của tôi – nói gọn lại là giai đỏ.
“ ‘Cậu chàng suýt nữa thành “giai điệu” rồi đấy,’ chú Dean nói.
“ ‘Nhưng chẳng bao giờ thành một bài thơ cả,’ tôi trả lời.
“Chắc chắn Andrew thân mến, tốt bụng, đáng thương là bài văn khô khan nhất trong mọi bài văn. Tuy nhiên, tôi tương đối quý mến cậu ta, miễn là cả dòng họ Murray không nhét cậu ta vào đầu tôi theo đúng nghĩa đen. Họ muốn đẩy tôi vào một cuộc đính hôn an toàn trước khi tôi đủ lớn để bỏ nhà theo tiếng gọi của tình yêu, và còn ai an toàn bằng Andrew Murray kia chứ?
“Ôi chao, như chú Dean nói đấy, nào có ai được tự do đâu… không bao giờ, ngoại trừ thảng hoặc một vài giây phút ngắn ngủi khi ánh chớp đến, hay những khi, như trong buổi tối tôi nằm trên đống cỏ khô, tâm hồn thoáng trượt vào cõi vĩnh hằng. Hết thảy những tháng ngày còn lại trong cuộc đời, chúng ta đều là nô lệ cho một thứ gì đó… truyền thống… tục lệ… tham vọng… những mối quan hệ. Và thỉnh thoảng, như tối nay, tôi thấy những mối quan hệ chính là ràng buộc gắt gao hơn hết thảy.”
“Trăng Non
“3 tháng Mười hai, 19…
“Tôi đang ở đây trong căn phòng yêu dấu, bên cạnh là ngọn lửa bập bùng trong chiếc lò sưởi nhỏ được bác Elizabeth cho phép đốt. Một ngọn lửa trong không gian thoáng đãng luôn mang lại cảm giác dễ chịu, nhưng nó còn dễ chịu hơn gấp mười lần nếu được thắp lên giữa đêm bão tố. Tôi dõi mắt từ cửa số quan sát cơn bão, cho tới khi bóng tối buông xuống. Có một nét quyến rũ độc nhất vô nhị tỏng cảnh tuyết nhẹ nhàng rơi xiên xiên từng sợi từng sợi xuống những thân cây tối sẫm. Tôi viết vào cuốn sổ Jimmy một bản miêu tả về nó đúng như tôi đã quan sát. Từ lúc đó, gió đã nổi lên và giờ phòng tôi tràn ngập tiếng tuyết khẽ thở dài u oán, vọng đến từ rừng vân sam nhà ông John Ngạo Mạn. Có những âm thanh trang nhã xiết bao… còn trang nhã hơn nhiều so với bất kỳ thứ gì nhìn được bằng mắt thường. Tiếng gừ gừ của Daff trên tấm thảm kia chẳng hạn… và tiếng ngọn lửa lách tách lốp bốp… tiếng chút chit sột soạt của dân chuột đang chè chén sau tấm ván ốp tường. Tôi thích ở một mình trong phòng như thế này. Tôi thích nghĩ rằng đến cả đàn chuột cũng được vui vẻ. Và trong tôi trào dâng biết bao niềm thích thú nhờ hết thảy những đồ đạc nhỏ bé của tôi. Đối với tôi, chúng mang một ý nghĩa mà không ai khác cảm nhận được. Trong căn phòng của tôi ở nhà bác Ruth, không một giây phút nào tôi cảm thấy thoải mái như ở nhà, nhưng khi trở về nơi đây, tôi đã bước vào vương quốc của mình. Tôi thích đọc sách ở đây… mơ mộng ở đây… ngồi bên cửa sổ và nhào nặn một tưởng tượng vui tươi nào đó thành những vần thơ.
“Tối nay tôi đọc một trong những cuốn sách của cha. Mỗi khi đọc sách của cha, tôi đều cảm thấy gần gũi cha một cách vô cùng dễ chịu… như thể tôi có thể đột nhiên liếc mắt lại phía sau và nhìn thấy cha. Và nhiều khi, tôi tình cờ bắt gặp những ghi chú được cha viết lại bằng bút chì bên lề sách, chúng giống như một tin nhắn cha gửi vậy. Cuốn sách tôi đọc tối nay rất đặc sắc… đặc sắc trong cốt truyện và trong tư tưởng… đặc sắc trong sự nắm vững chủ đề và cảm xúc nồng nàn. Khi đọc cuốn sách này, tôi cảm thấy mình thật tầm thường rỗng tuếch – thế lại tốt cho tôi. Tôi tự nhủ, ‘Tội nghiệp mi, kẻ kém cỏi đáng thương, mi có bao giờ tượng tượng được mi biết viết văn không? Nếu có thì giờ đây, ảo tưởng của mi đã vĩnh viễn bị xé toạc để mi nhìn thấy bản thân mình trong sự tầm thường trần trụi của mi.’ Nhưng rồi tôi sẽ thoát khỏi trạng thái tâm lý này… và lại tin tưởng rằng tôi biết viết một chút… và tiếp tục hào hứng sáng tác các bản phác thảo và các bài thơ cho tới khi tôi có thể làm được tốt hơn. Một năm rưỡi nữa, lời hứa của tôi với bác Elizabeth sẽ hết hạn và tôi lại có thể viết truyện. Còn từ giờ cho đến lúc đó… hãy kiên nhẫn! Hiển nhiên, đôi khi tôi thấy phát mệt vì cứ phải nói ‘hãy cố chịu đựng và kiên nhẫn.’ Thật khó có thể không đồng thời nhìn thấy kết quả của những đức tính đáng trân trọng ấy. Đôi khi, chỉ muốn vùng ra và thích nôn nóng thế nào thì nôn nóng. Nhưng tối nay thì không phải vậy. Tối nay, tôi cảm thấy mãn nguyện như con mèo nằm trên thảm vậy. Kể mà biết cách kêu gừ gừ thì tôi đã kêu lên rồi.”
“9 tháng Mười hai, 19…
“Tối nay là tối Andrew. Anh ta đến, đóng bộ bảnh bao chải chuốt như thường lệ. Tất nhiên, tôi thích một chàng trai biết cách chăm sóc diện mạo, nhưng thực tình Andrew chăm sóc hơi thái quá. Lúc nào cũng vậy, trông anh ta cứ như thể vừa mới được hồ cứng, là ủi phẳng lì và sợ hãi không dám cử động, cười nói vì chỉ e sẽ bị nứt toác ra. Nghĩ về chuyện này mới thấy, tôi chưa bao giờ nghe thấy Andrew cười đùa sảng khoái. Và tôi biết hồi còn nhỏ, anh ta không bao giờ săn lùng kho báu cướp biển. Nhưng anh ta là người tốt bụng, biết phải trái và gọn gàng, móng tay lúc nào cũng sạch bong, và người quản lý ngân hàng rất có cảm tình với anh ta. Anh ta lại còn thích mèo nữa… nếu chúng yên phận! Ôi chao, tôi không xứng đáng có một người họ hàng như thế!”
“5 tháng Một, 19…
“Kỳ nghĩ đã kết thúc. Tôi đã có hai tuần tươi đẹp tại mái nhà Trăng Non cổ kính trùm mũ trắng tinh. Trước hôm Giáng sinh, tôi đã nhận được năm thư chấp thuận. Thật lạ là tôi đã không phát cuồng. Ba thư chấp thuận thuộc về ba tờ tạp chí không trả bất cứ thứ gì làm nhuận bút ngoài việc đặt báo dài hạn. Nhưng hai thư chấp thuận còn lại được đi kèm hai tấm séc – một tấm hai đô là trả cho một bài thơ và một tấm mười đô la trả cho Cát thời gian, rốt cuộc cũng đã được lựa chọn – truyện ngắn đầu tiên của tôi được đăng tải. Bác Elizabeth nhìn hai tấm séc và nói với vẻ băn khoăn:
“ ‘Theo cháu thì ngân hàng có thực sự trả cháu tiền mặt cho mấy thứ này không?’
“Bác ấy khó có thể tin được chuyện này, thậm chí cả sau khi bác Jimmy đã mang chúng tới Shrewsbury lĩnh rút tiền mặt.
“Tất nhiên, tiền được dùng trang trải chi phí của tôi ở Shrewsbury. Nhưng tôi cũng đã tự giải trí bằng cách vạch ra rất nhiều kế hoạch để tiêu số tiền đó nếu tôi được tự do tiêu pha.
“Perry nằm trong đội ngũ học sinh trung học tham gia thi hùng biện với cánh con trai ở học viện Queen trong tháng Hai. Cầu Chúa phù hộ cho Perry; được chọn làm thành viên trong đội đó là một vinh dự lớn lao. Cuộc thi hùng biện này là một sự kiện thường niên và trường Queen đã giành thắng lợi trong suốt ba năm rồi. Ilse đề nghị hướng dẫn Perry cách diễn thuyết và cậu ấy đã gặp rất nhiều vấn đề với Perry, đặc biệt là với nỗ lực tránh cho cậu ta đừng nói ‘phát trỉn’ mỗi lúc cậu ta định nói ‘phát triển’. Ilse quá tốt mới làm như thế, vì cậu ấy thực tâm không thích Perry. Tôi hy vọng Shrewsbury sẽ chiến thắng.
“Học kỳ này, trong lớp tiếng Anh, chúng tôi học Những đoản khúc về đức vua. Trong các bài thơ này có một số điểm khiến tôi thích thú, nhưng tôi ghét hình ảnh Arthur của Tennyson. Nếu tôi mà là Guinevere, tôi sẽ cho đức vua vài cái bạt tai… nhưng tôi sẽ không phản bội ông vì Lancelot, anh ta cũng đáng ghét y như thế thôi, chỉ là theo một cách khác. Về phẩn Geraint, nếu tôi mà là Enid, tôi đã cắn anh ta rồi. Những ‘nàng Griselda’[1] kiên nhẫn’ này xứng đáng nhận hết thảy những gì đã được dành cho họ. Tiểu thư Enid ạ, nếu cô mà là một Murray ở trang trại Trăng Non, cô sẽ khiến chồng cô biết điều hơn và anh ta sẽ vì thế mà càng yêu cô hơn.
[1] Griselda là một nhân vật dân gian nổi tiếng kiên nhẫn và phục tùng, luôn tuân theo mọi yêu cầu của chồng mà không một lời phản đối, oán trách, ngay cả khi người chồng đòi giết chết hai đứa con của họ hay khi ông ta đuổi nàng đi để cưới người phụ nữ khác. Nhân vật Enid trong Những đoản khúc về đức vua (Idylls of the King) cũng là một nhân vật luôn phục tùng, bất kể chồng nàng Geraint có đối xử với nàng bất công ra sao.
“Tối nay tôi đọc một câu chuyện. Nó kết thúc không có hậu. Tôi đã vô cùng khổ sở cho tới tận khi đã sáng tạo một kết thúc hạnh phúc cho nó. Tôi sẽ luôn luôn cho các câu chuyện của tôi một cái hạnh phúc. Tôi không quan tâm liệu nó có ‘trung thành với cuộc sống’ hay không. Nó trung thành với cuộc sống đúng như nó nên thế và vậy thì còn chân thực hơn cái kết khác nhiều.
“Nhân nói về các cuốn sách. Một hôm, tôi đã đọc một cuốn sách cũ của bác Ruth – Những người con của Abbey. Chương nào nhân vật nữ chính cũng bị ngất và khóc như mưa trôi nước chảy mỗi khhi có ai nhìn cô ta. Nhưng dẫu cơ thể mảnh mai như thế, cô ta lại chống chịu được hằng hà sa những thử thách cam go, những bất công ngược đãi mà trong thời buổi suy đồi đó, không một thiếu nữ đứng đắn nào có thể sống sót nếu chỉ phải đương đầu với một nửa trong số đó… thậm chí đến cả những phụ nữ tân tiến nhất trong số những người phụ nữ tân tiến cũng không làm được. Tôi cười suốt trong lúc đọc truyện, cho tới tận khi bác Ruth tỏ vẻ sửng sốt hết cỡ, vì bác ấy vẫn đinh ninh truyện đó buồn ghê gớm. Đó là cuốn tiểu thuyết duy nhất hiện diện trong nhà bác Ruth. Một trong số những người yêu của bác ấy đã tặng nó cho bác ấy hồi bác ấy còn trẻ. Có vẻ khó mà tin nổi bác Ruth cũng từng có người yêu. Bác Dutton dường như là một con người không có thật và đến cả bức chân dung của bác ấy vẫn được đặt trên tấm giá vẽ phủ nhiễu trong phòng khách cũng chẳng thể thuyết phục được tôi tin vào sự tồn tại của bác ấy.”
“21 tháng Một, 19…
“Tối thứ Sáu, cuộc thi hùng biện giữa trường trung học Shrewsbury và học viện Queen đã diễn ra. Lúc mới đến, cánh con trai trường Queen chắc mẩm rằng họ sẽ đến để nhìn ngó và giành chiến thắng… nhưng đến lúc trở về nhà, họ chẳng khác gì con chó cụp đuôi đã được người ta mở mắt cho. Trên thực tế, bài hùng biện của Perry đã giành chiến thắng. Cậu đã khiến mọi người sửng sốt. Đến cả bác Ruth cũng lần đầu tiên trong đời thừa nhận cậu là người có tố chất. Sau khi cuộc thi kết thúc, cậu đã phóng như bay đến gặp Ilse và tôi trong hành làng.
“ ‘Tớ xuất sắc không, Emily?’ cậu tra hỏi. ‘Tớ biết nó có sẵn trong người tớ, nhưng tớ không biết liệu tớ có làm nó phát lộ được không. Lúc mới đứng lên, tớ thấy lưỡi cứng đơ vậy… nhưng rồi tớ nhìn thấy cậu đang nhìn tớ như thể muốn nói, ‘Cậu có thể làm được… cậu phải làm được’… vậy là tớ tiếp tục bằng hết sức lực của mình. Chính cậu đã giành thắng lợi trong cuộc thi hùng biện, Emily ạ.”
“Thế đấy, nói điều này trước mặt Ilse thì chẳng phải chuyện hay ho gì, vì bạn ấy đã dành bao nhiêu thời gian tận tâm tận lực cùng Perry, rèn luyện và làm trâu làm ngựa cho cậu ta. Không hề có một lời tri ân nào đối với bạn ấy – tất cả đều được dành cho tôi, kẻ chẳng làm bất cứ điều gì ngoại trừ chăm chú theo dõi.
“ ‘Perry, cậu là kẻ thô lỗ vô ơn bạc nghĩa,’ tôi nói… và để mặc cậu ta ở đó, mặt nghệt ra. Ilse giận đến độ phát khóc òa lên. Kể từ lúc đó bạn ấy không thèm nói năng gì với cậu ta nữa… và cái con lừa Perry đó chẳng thể hiểu nổi tại sao.
“ ‘Giờ cậu ấy cáu kỉnh vì chuyện gì mới được chứ? Trong buổi luyện tập cuối cùng của bọn tớ, tớ đã cảm ơn cậu ấy vì đã vất vả đến thế rồi mà,’ cậu ta nói.
“Hẳn nhiên, thị trấn Stovepipe có hạn chế của nó.”
“2 tháng Hai, 19…
“Tối qua, bà Rogers đã mời bác Ruth và tôi tới ăn tối để gặp chị gái và anh rể của bà ấy, ông bà Herbert. Bác Ruth buộc tóc bằng chiếc cặp hình vỏ sò và mặc bộ váy nhung nâu nồng mùi băng phiến, gài chiếc ghim to hình ô van có giắt tóc của bác Dutton; còn tôi mặc chiếc váy màu hồng tro, đeo chiếc vòng cổ công chúa Mena, cả người run lên vì phấn khích, bởi ông Herbert là một thành viên Nội các và được đứng trước mặt các vị vua. Ông có cái đầu to tướng, tóc bạc trắng và đôi mắt chăm chăm nhìn vào tâm tư người khác lâu đến nỗi khiến ta nảy sinh cảm giác kỳ lạ rằng họ có thể nhìn thấy tâm hồn ta và đọc rõ những căn cớ mà ta chẳng dám thú nhận với ai ngay cả chính bản thân mình. Khuôn mặt ông ấy thuộc kiểu mặt thú vị bậc nhất. Nó ẩn chứa rất nhiều điều. Nó ghi dấu hết thảy những trải nghiệm phong phú mà ông ấy từng kinh qua trong cuộc đời phi thường đa dạng sắc màu của mình. Chỉ cầ nhìn bề ngoài thôi người ta cũng có thể khẳng định ông được sinh ra để làm người lãnh đạo. Lúc ăn tối, bà Rogers xếp tôi ngồi cạnh ông ấy. Tôi sợ đến nỗi chẳng dám nói năng gì… sợ rằng mình sẽ nói điều ngu ngốc nào đó… sợ rằng tôi sẽ phạm phải một sai lầm lố bịch nào đó. Vậy nên tôi cứ ngồi im ở đó như một con chuột và say sưa lắng nghe. Hôm nay bà Rogers bảo tôi rằng sau khi chúng tôi ra về, ông Herbert đã nói,
“ ‘Cô bé Starr ở trang trại Trăng Non ấy là người có tài ăn nói hơn bất cứ cô gái nào tầm tuổi đấy mà tôi từng gặp.’
“Ngay đến cả một chính khách vĩ đại biết nhìn xa trông rộng như thế… nhưng vậy đấy… tôi vẫn không vì thế mà phát hoảng.
“Mà ông ấy lại thật tuyệt vời: ông ấy khôn ngoan, hóm hỉnh và hài hước. Tôi có cảm giác như đang được uống một loại rượu tinh thần hiếm hoi đầy kích thích. Thậm chí tôi còn quên cả mùi băng phiến của bác Ruth. Được gặp gỡ một con người như thế, được chứng kiến cái nhìn sắc sảo của ông đối với trò chơi xây dựng đế chế đầy hấp dẫn quả thực là một sự kiện đáng nhớ xiết bao!
“Hôm nay Perry đã tới nhà ga để xem mặt ngài Herbert. Perry nói một ngày nào đó cậu ta cũng sẽ trở thành người vĩ đại như thế. Nhưng không đâu. Perry có thể - và tôi tin là cậu sẽ làm được – tiến xa trên đường đời… gặt hái thành công. Nhưng cậu sẽ chỉ là một chính trị gia thành công… không bao giờ vươn tới tầm một chính khách nhìn xa trông rộng. Ilse nổi đóa lên với tôi khi tôi nói như vậy.
“ ‘Tớ ghét Perry Miller,’ bạn ấy bừng bừng nộ khí nói, ‘nhưng tớ còn ghét những kẻ hợm hĩnh hơn nhiều. Cậu là kẻ hợm hĩnh, Emily Starr ạ. Cậu cho rằng chỉ vì Perry sinh ra và lớn lên ở thị trấn Stovepipe nên cậu ấy không bao giờ trở thành nhân vật vĩ đại được. Nếu cậu ấy mang trong mình dòng máu Murray thiêng liêng ấy thì cậu sẽ chẳng tìm đâu ra sự hạn chế trong tài năng của cậu ấy!’
“Tôi nghĩ Ilse thật bất công, và tôi ngạo nghễ hất cao đầu.
“ ‘Xét cho cùng,’ tôi nói, ‘luôn có sự khác biệt giữa Trăng Non và thị trấn Stovepipe.’ “