- Chỉ có một chút xíu này, mang đến làm gì, không đủ cho chúng ông súc miệng.
- Cần bao nhiêu? - Tào thị nói.
- Một ngàn cũng không nhiều, - bọn chúng nói, - tám trăm cũng không ít, nói thực nhá, các ông cần bốn trăm quan.
- Cái gì! Sao nhiều thế. - Tào thị kinh ngạc nói. - Rốt cực mất tiền mà cũng không đền nổi mạng ư!?
- Đây là lễ vào nhà ngục, còn tội trạng của con bà ai mà can thiệp được.
Tào thị không sao được, đành phải van nài chúng. Bọn chúng đùng đùng nổi giận vứt bạc xuống đất, lệnh cho bọn đàn em treo Triệu Lân lên như một con lợn, bắt rận bỏ vào đầu, nhổ nước bọt vào mặt, rồi đổ nước cống rãnh vào mồm. Tào thị uất ức đến bầm gan tím ruột, nhặt bạc lên vừa đi vừa chửi; tới công đường gào thét kêu oan.
Viên quan xét xử vụ án họ Lê, tuy xuất thân từ khoa bảng, nhưng mới ra làm quan, việc xử án chưa thông thạo, lại không biết được những tệ nạn trong nha môn. Ông rất căm giận người kêu oan. Nghe thấy, ông cho sai nha ra bảo bà ta có việc gì thì cứ đệ đơn. Tào thị nói:
- Con đến trừ hại cho cả châu, đó cũng là việc công, gặp ngài tự nhiên con muốn đệ đơn kiện.
Quan tức giận gọi vào hỏi:
- Con mẹ này chua ngoa thật, có việc gì ghê gớm mà kêu gào ở ngoài ấy!
Tào thị kể lại việc phạm nhân trong nhà giam dùng hình phạt thi pháp treo người lên đánh để tống tiền. Quan nói:
- Lần đầu nó vào ngục, phạm nhân đòi ít tiền, đưa chúng một ít thì yên ngay. Việc gì phải kêu oan.
- Ngay dù tiền mừng cũng không được đòi nhiều, - Tào thị nói, - huống hồ đã phạm pháp thì vui cái gì mà mừng? Hay mừng nó giết người ư?
Quan không sao trả lời được nữa, một lúc lâu sau mới nói:
- Nó không đòi tiền thì lấy gì mà chi dùng.
- Tù nhân đã có hoàng thượng cho ăn, sao lại lấy tiền của tù nhân mới. Đây rõ ràng là phạm nhân tống tiền chia cho quan lớn, bởi thế quan mới không truy cứu. Như thế là đòi đền mạng, lại đòi tiền, con sẽ vượt quyền ngài, lên tận kinh đô kêu với nhà vua, để minh oan, trừ hại cho cả châu.
Thấy vậy quan đùng đùng nổi giận, trực tiếp đến nhà tù tra hỏi phạm nhân. Lúc ấy phạm nhân đã cởi trói cho Triệu Lân. Quan gọi Triệu Lân lại hỏi. Triệu Lân nói:
- Phạm nhân đòi bốn trăm quan tiền đút lót, mẹ con đã đưa cho họ một nén, xin họ lấy ít thôi, nhưng họ không nghe, đã treo con lên, bỏ rận và nhổ nước bọt vào mặt, đáng căm giận nhất là họ đổ nước cống rãnh vào mồm con, khiến con phải sống dở chết dở. Ngay như quan lớn cũng không bao giờ dùng hình phạt tàn khốc đến như thế. Quả là con không thế chịu nổi. Con mong quan lớn thương cho kẻ học trò này.
Bọn coi ngục và phạm nhân khăng khăng không nhận, Tào thị chỉ cho quan xem vết trói ở tay và vết nước cống rãnh đổ xuống ngực Triệu Lân. Quan lập tức đánh cho bọn coi ngục và tù nhân mỗi đứa một ngàn roi, rồi cách chức ngay tại chỗ. Bọn phạm nhân tuy căm tức, song cũng chừa, không dám bắt nạt Triệu Lân nữa.
Tào thị tới chỗ phủ đạo đưa đơn kêu oan, và lập tức tới Thành Đô kháng cáo. Lúc ấy trên cũng nhận được tờ trình ở dưới gửi lên. Án sát Ty xem xong nghĩ: "Đã là thầy trò, thì tại sao cạn tàu ráo máng, giết người như thế". Lại nhận được đơn cáo trạng của Tào thị, lập tức phê vào đơn phải xem xét kỹ, gửi giấy xuống đạo, lệnh cho đạo cùng với châu phải trực tiếp tra hỏi. Cuối công văn gửi xuống còn dặn dò rằng: "Có thể vì quên hết tình nghĩa thầy trò, thấy người đẹp mà cưỡng dâm cướp của, phải tìm cho ra bằng được tang chứng, phải thận trọng suy xét, đừng làm cho kẻ ác thoát tội, không được suy diễn vô căn cứ, làm người vô tội mắc oan".
Công văn đến Hợp Châu, ngay ngày hôm ấy quan đến Lô Châu. Ngài Lê tiếp tại công đường, lệnh đưa hồ sơ ra xem. Xem xong quan Hợp Châu đưa Đinh Triệu Lân ra xét hỏi:
- Ngươi đã nhận tội, vậy tại sao lại còn bảo mẹ người đi kháng cáo? Có oan ức gì cứ nói thật.
Triệu Lân khai lại từ đầu việc mình uống rượu, ra nhà vệ sinh, trượt ngã, quần áo bị dính máu. Quan Hợp Châu xem kỹ bản án, biết là bị oan, cố ý hỏi:
- Ngươi không giết người, tại sao áo lại có máu, và bàn tay đúng là có sáu ngón? Ngươi đã khai, tại sao bây giờ lại phản cung?
- Thưa ngài, - Triệu Lân nói, - con bị đánh đau quá, không chịu nổi nên con phải khai, bởi thế con phải kêu lại, mong ngài minh oan cho.
- Rõ ràng là ngươi giết người, - quan Hợp Châu giận dữ quát - bây giờ còn phản cung cãi bướng.
Thế rồi ông lệnh cho bọn tay chân tra tấn.
- Thưa ngài, hãy bớt giận, - Triệu Lân nói, - nếu ngài không minh oan cho con thì con không nói nữa là xong, việc gì ngài phải tra tấn. Những lời con khai trước đây là đúng sự thực cầu mong ngài gia ân miễn tra tấn cho con.
- Xem bản án của ngươi, - quan Hợp Châu nói, - hình như có oan khuất, song hung thủ vô danh không thể lần mò ra được. Hung thủ không tìm ra thì ngươi thoát tội làm sao được.
- Ngài thấy con vô tội, - Triệu Lân nói, - mà minh oan cho con, con vô cùng cảm động. Nếu không thì con chết oan uổng, cũng chẳng oán hận gì.
Quan Hợp Châu trầm ngâm hồi lâu, vẫn giam Triệu Lân vào nhà giam. Rồi bàn với quan họ Lê gia hạn thêm, và hai người cùng giải quyết. Sau đó lệnh cho sai nha đi khắp các ngả tìm người có sáu ngón tay, điều tra hành vi của chúng.
Quan Hợp Châu trở về châu, ba tháng sau vẫn không động chạm tới vụ án này, Tào thị lại đệ đơn lên Thượng Tư thúc giục. Thượng Tư nổi giận quát:
- Vụ án kéo dài mãi không thể giải quyết được, ngu tối như thế thì trị dân làm sao được!?
Rồi lập tức gửi giấy xuống, lệnh cho hai ông phải giải quyết gấp hai tháng nữa mà không bắt được thủ phạm thì phải lên cấp trên xét hỏi. Quan Hợp Châu lại đến Lô Châu thúc giục giải quyết gấp. Hai tháng đã trôi qua mà vẫn chưa tìm thấy, hai quan rất lo lắng, bàn nhau làm tờ sớ, kêu cầu Thành Hoàng chỉ bảo. Nhân ngày mồng một tới miếu thắp nhang, hai quan cùng ngủ tại miếu, nằm mơ thấy hai con gà trống nhỏ đùa với nhau, con lớn nhẩy lên lưng con nhỏ. Bỗng thấy một người tay cầm cành liễu, vạch một vòng to, rồi đánh liên hồi vào con gà nhỏ, cạnh đó treo một chiếc thòng lọng, rồi con gà nhỏ chui đầu vào chiếc thòng lọng treo cổ. Người ấy cởi con gà xuống, ôm vào lòng, khóc nức nở, thế rồi cầm gậy đi đuổi con gà to. Dưới đất bỗng xuất hiện một chiếc lá sen, người ấy đánh vào chiếc lá sen ba gậy, rồi lấy dao cắt nát cọng sen. Đang xem, chợ có tiếng thanh la báo sang canh làm họ tỉnh giấc. Thế rồi ông gọi quan Hợp Châu kể lại giấc mộng ấy. Quan Hợp Châu nói:
- Tôi cũng mơ thấy như thế.
Thế rồi họ mời thầy đoán mộng. Thầy nghĩ một lát rồi nói:
- Vụ án này từ con gà gian dâm mà ra. Việc người ấy đánh con gà nhỏ, người ấy xấu hổ vì bị ô nhục. Ôm con gà thắt cổ khóc ấy là ôm con ông ta vậy. Dùng gậy đánh vào lá sen (Hà diệp), rồi dùng dao cắt nát cọng sen. Vụ án này kẻ bị giết là Hà Sinh. Người cầm cành liễu khoanh một vòng to, chẳng phải là Liễu Đại Xuyên ư.
Hai quan gật đầu cho là đúng, bèn lệnh cho sai nha đi bắt Liễu Đại Xuyên. Sai nha nói:
- Liễu Đại Xuyên hiện ngụ tại Đông Sơn, cách nhà Đới Bình Hồ hơn mười dặm.
Thế rồi hai ông cho sai nha đi bắt Liễu Đại Xuyên giải về châu.
Hai quan ngồi giữa công đường hỏi:
- Liễu Đại Xuyên, tại sao ngươi giết con Đới Bình Hồ, mạo danh hành dâm, trước mặt ta ngươi phải khai thực!
Đại Xuyên nói:
- Quả là oan con quá. Mong ngài xét kỹ, cho phép con khai rõ nỗi oan tình. Vụ án này con không giết người, xin ngài trị tội thật phân minh. Nhà con vốn nghèo khổ, đẻ được một đứa con gọi là Trường Thanh. Mười bốn tuổi văn chương lưu loát chỉ mong nó đỗ đạt để rạng rỡ mặt cha. Đới Bình Hồ là thầy giỏi con đưa nó tới học. Ai ngờ Bình Hồ lòng lang dạ sói, lén lút làm ô nhục con con.
- Đã là thầy làm gì có chuyện gian dâm. Ta không tin. - Quan nói.
- Trời ơi! Bẩm quan, - Đại Xuyên nói, - trên gian dâm dưới, xưa nay có rất nhiều. Di Tử Hà chia đào nuôi Vệ Quân. Huống hồ là Bình Hồ, một tên lưu manh, hắn chẳng khác gì cầm thú còn nói gì đến tình thầy trò nữa.
- Nó đã bị gian dâm, thế thì nó theo học ông ta nữa không? - Quan hỏi.
- Nó theo học hai năm, hắn đã làm hại nó, hằng đêm hắn đưa nó ra ngoài hành dâm. - Đại Xuyên nói.
- Gian dâm là việc ám muội, sao ngươi biết được!? - Quan hỏi.
- Con đánh con để tra hỏi, mới biết nó đã thất thân. - Đại Xuyên nói. - Con uất quá xích nó lại để khỏi ra ngoài làm nhục tổ tiên. Con con không còn cách nào khác treo cổ tự tử. Con phải báo thù, Bình Hồ đâu còn là thân sĩ nữa.
- Con ngươi đã tự tìm đến cái chết, ngươi còn trách người ta làm gì nữa? - Quan nói.
- Trời ơi! Bẩm quan lớn! - Đại Xuyên nói. - Nhất định con trai nó phải chết, con dâu nó phải thành góa bụa. Nó gian dâm con con quá đáng, thì con gian dâm với con dâu nó là hợp tình. Nó làm con tuyệt tự, con cũng làm cho nó tuyệt tự. Điều ấy là trời báo ứng, chứ không phải là con làm bừa.
- Người đã giết con gã bằng cách nào? - Quan hỏi.
- Thấy Bình Hồ cưới vợ cho con, con dâu hắn đẹp nghiêng nước nghiêng thành. Con theo đầu bếp gánh hàng vào, sau đó bỏ ba đậu(l) vào nồi hầm gà. Rồi xin phép về, nấp bên nhà vệ sinh chờ. Thế rồi chỉ một nhát búa là hắn về chầu trời. Con lột quần áo, mặc vào để đội lốt nó. Sợ rằng lâu sau nó tỉnh dậy, con dùng dao con cắt cổ, rồi ung dung dắt cô dâu lên giường ngủ. Nghe thấy gà gáy sáng, con lấy trang sức rồi bỏ trốn. Ai ngờ lại làm cho Đinh Triệu Lân bị mắc oan. Hôm nay tại phiên tòa con xin khai thật. Nghĩ đến đứa con đã chết mà đau lòng. Xin mong ngài hỏi tội Bình Hồ. So sánh tội của con và hắn, đúng là con đáng chém đầu, song con chết thì hắn cũng không thể tồn tại được.
(1) Ba đậu: một loại hạt ăn vào sẽ đi tả.
- Quần áo và đồ trang sức hiện ở đâu? - Quan hỏi.
- Quần áo và đồ trang sức hiện con đang giấu ở nhà, - Đại Xuyên nói, - hoàn toàn vẫn còn nguyên vẹn. Xin ngài bắt hắn đến đối chất, thì nơi chín suối con mới nhắm mắt được.
Thấy Liễu Đại Xuyên khai rất phù hợp với giấc mộng, quan cho là thực, bèn nói với quan Hợp Châu rằng:
- Đới Bình Hồ cuồng loạn, gian dâm với học trò, đắc tội với Thánh hiền. Nếu không trị đến cùng, sẽ làm bại hoại phong tục.
- Đây là nhân vật xuất sắc, là kẻ sĩ có tiếng của quý ngài, - quan Hợp Châu nói, - quyền ngài xử lý.
Thế rồi ông về châu. Chỉ để lại cuốn luật pháp, rồi cùng làm văn bản tâu trình lên trên. Giam Đại Xuyên vào ngục. Sau đó lệnh cho sai nha đến nhà họ Liễu lấy quần áo và trang sức. Đồng thời gọi Đới Bình Hồ tới xét hỏi:
- Ngươi được nhận cân đai của triều đình, lẽ ra phải bồi dưỡng nhân tài. Cớ sao ngươi lại táng tận lương tâm, gian dâm với học trò, nay gặp ta mà ngươi vẫn không chịu khai ư?
- Con là lẫm sinh, dạy học, nội quy trong trường học rất nghiêm ngặt. Hơn nữa con là người ngay thẳng, sao ngài lại bỗng dưng vu tội cho con, làm bại hoại phong tục.
- Ngươi đã gian dâm với Liễu Trường Thanh con Liễu Đại Xuyên, làm hại đời nó. Cha nó trách mắng nên nó thắt cổ chết. Nay trước tòa ngươi không khai thực còn biện bạch gì nữa.
- Liễu Đại Xuyên nói năng bừa bãi, bôi nhọ đạo Thánh hiền, - Bình Hồ nói, - đáng ra phải đánh chết hắn để hắn khỏi làm hại người đời. Tại sao ngài nghe theo những lời lừa dối, vu tội cho kẻ sĩ công danh?
- Hành vi của ngươi ta biết cả rồi, - quan nói, - nếu không khai thì pháp luật sẽ không tha.
- Hình pháp của ngài chỉ thi hành đối với bọn trộm cướp, - Bình Hồ nói, - làm sao có thể trị được thân sĩ. Nếu xét xử như vậy thì cũng có thể nói là ngài gian dâm với con, giết hại nó. Nếu ngài nhận, thì lẫm sinh này cũng nhận.
Quan đùng đùng nổi giận, nói:
- Tên lẫm sinh ngông cuồng to gan kia, sao ngươi dám nói láo coi thường quan trường, quân bay đâu cho nó bài học!
Bình Hồ đang biện bạch, mắt bỗng nẩy đom đóm, thấy Liễu Trường Thanh đang đứng gục mặt, nhìn mình cười. Bất giác mê loạn, nói:
- Học trò của ta ơi, ngươi không nỡ rời bỏ thầy, ngươi tới thăm thầy ư?
- Ngươi nói gì thế, - quan quát, - vẫn không chịu nhận, còn chờ đến bao giờ?
Trường Thanh quát vào tai Bình Hồ:
- Bình Hồ! Hãy khai mau.
Tự nhiên Bình Hồ khai hết việc hằng ngày đã cưỡng dâm trẻ con và dụ dỗ làm ô nhục Trường Thanh. Quan lệnh giam Bình Hồ vào ngục, và tha cho Đinh Triệu Lân. Hai quan cùng làm bản tường trình lên cấp trên. Cấp trên xem xong đùng đùng nổi giận phê rằng:
“Đới Bình Hồ thích mùi vị đàn ông, quả là loài cầm thú. Trong đám văn nhân, gian dâm học trò, quả là tên tội phạm của đạo Thánh hiền, vạn lần chết cũng không đền hết tội. Hắn tuyệt tự cũng chưa xứng đáng. Phải hoạn nó ngay tại chỗ để nó sống vẫn mang tội, và làm bài học cho mọi người sau này. Liễu Đại Xuyên báo thù cho con. Bất đắc dĩ phải giết Hà Sinh, tội có thể tha thứ. Song đã gian dâm với cô dâu, làm hại danh tiết người con gái. Nghĩ rằng hắn ta tuyệt tự, cho nên giảm nhẹ tội, đánh hắn một ngàn roi, cùm ba tháng. Thiệu Tố Mai sờ thấy người sáu ngón tay tưởng là chồng, việc ấy hoàn toàn là ngẫu nhiên. Đinh Triệu Lân vì có sáu ngón tay mà chịu oan, quả là duyên trời se. Nên lấy Thiệu thị là hợp lý".
Công văn chuyển tới châu. Quan cho giải Bình Hồ tới, lệnh cho thợ hoạn hoạn hắn ngay tại chỗ, lấy quả thận ra ngoài cho mọi người xem. Mọi người nhìn thấy đều hả lòng hả dạ, gào thét chửi bới Bình Hồ. Gọi Đinh Triệu Lân tới công đường đọc cho anh nghe chỉ dụ của quan trên, cho anh lấy Thiệu thị. Triệu Lân vui vẻ vâng lệnh. Quan lệnh cho bà mối tới nói với Thiệu thị, và được cô bằng lòng lấy Đinh Triệu Lân.
Nghe thấy Liễu Đại Xuyên đã cung khai. Tố Mai mới thấy Đinh Triệu Lân bị oan, cô vô cùng thương xót, nghĩ: "Vì ta mà anh ấy bị giam cầm, chịu đựng biết bao đau khổ, đời nay ta không đền đáp được thì kiếp sau ta phải đền ơn". Rồi cô lại nghĩ: "Bước chân vào cái nhà cầm thú này, tội giáng xuống đầu mình, không biết đời mình rồi sẽ ra sao?".
Khi nghe bà mối nói cô rất mừng. Đinh Triệu Lân chọn ngày tốt đón dâu. Vợ chồng sống hòa thuận. Về sau sinh được hai người con, một người trúng kỳ thi Hương. Liễu Đại Xuyên trở về vì không có người nối dõi, cắt tóc đi tu. Đới Bình Hồ sau khi bị hoạn, ai ai cũng khinh bỉ, nhà bị cháy nhiều lần, gia tài khánh kiệt, phải đi ăn mày, rồi chết đường chết chợ. Lã thị trốn theo người khác, về sau cũng chết đói.
Từ vụ án này ta thấy, người ta sống trên đời, gian dâm với đàn ông sẽ bị sát tới ba đời. Người nào một đời lầm lỡ, cho dù bị cắt đầu, tuyệt tự, vẫn chưa đền hết tội. Quan trên ghép vào tội phải hoạn. Cũng bởi vì nghĩ đến đạo Thánh hiền, nên mới giảm nhẹ tội. Những kẻ thích mùi vị đàn ông, sao chẳng lấy Bình Hồ để răn mình?