Bách Khoa Thư Lịch Sử

THỜI ĐẠI CỦA LÔ-GIC (1700–1789)

Các nỗ lực khám phá lô-gic và lý trí trong thế kỷ XVII đã làm xuất hiện những tư tưởng mới, sâu sắc hơn về xã hội và chính trị trong thế kỷ XVIII, thường được gọi là phong trào “Khai sáng”.

Nhà triết học Đức Immanuel Kant viết “Hãy dám biết! Hãy can đảm dùng trí tuệ của chính mình!” Người ta không còn quan tâm đến những đức tin truyền thống nữa. Các công trình nghiên cứu khoa học của thế kỷ XVII đã khởi xướng một quá trình kiểm nghiệm và khám phá thế giới rộng khắp, kết quả là vào thế kỷ XVIII, các cuốn đại bách khoa thư đã được xuất bản để lưu giữ kiến thức.

Những năm 1751–1772, Denis Diderot ở Pháp đã biên soạn bộ Bách khoa thư (Encyclopédie) gồm 35 tập, với sự cộng tác của 200 người. Năm 1755, tiến sĩ Johnson xuất bản Từ điển tiếng Anh và những năm 1768–1771, Bách khoa thư Britannica được xuất bản.

Phong trào Khai sáng cũng là cuộc tìm tòi hướng tới hạnh phúc, công lý và tri thức trong các lĩnh vực âm nhạc, tiểu thuyết, du lịch, triết học và chính trị. Nhiều nhà cai trị chuyên chế và địa chủ quyền lực thích các tư tưởng mới, nhưng lại sợ hậu quả của việc người dân bình thường cũng đọc và thảo luận các tư tưởng này. Chẳng bao lâu sau những tư tưởng như vậy đã dẫn tới các cuộc cách mạng.

TRUYỀN BÁ TƯ TƯỞNG

Dẫn đầu phong trào Khai sáng là các triết gia như Kant, Voltaire và David Hume, nhà kinh tế học Adam Smith, các nhạc sĩ Haydn và Mozart, và các nhà tư tưởng chính trị như Rousseau, Locke và Paine. Voltaire là nhà văn Pháp đã phê phán sự bất khoan dung, là người viết lại lịch sử thế giới, cũng như viết những vở kịch và luận văn bàn về xã hội và chính trị. Adam Smith, người Scotland, đã mô tả hoạt động của các nền kinh tế hiện đại và thị trường tự do. Nhà tư tưởng chính trị Pháp Jean-Jacques Rousseau viết về bình đẳng xã hội và dân chủ. Thomas Paine, một nhà văn cách mạng sinh ở Anh và từng tới Mỹ, Pháp, viết Quyền Con Người, một cuốn sách có tác động mạnh tới tư tưởng của quần chúng.

Đây cũng là thời kỳ mà con người bắt đầu tìm hiểu mọi sự vật bằng quan sát và thí nghiệm khoa học. Trong thời kỳ này, các khái niệm cơ bản của hóa học hiện đại được thiết lập và sinh vật học cũng đạt được nhiều tiến bộ. Những diễn biến này về sau sẽ hỗ trợ đắc lực cho các nhà khoa học. Văn học mang tính hiện thực hơn khi các tiểu thuyết hiện đại đầu tiên xuất hiện. Số người biết đọc đông hơn bao giờ hết, nên các tư tưởng mới được truyền bá nhanh chóng.

Tại một châu Âu điêu đứng bởi các cuộc chiến tranh, sưu thuế nặng nề, tình trạng bất công và các chính quyền áp bức, khát vọng độc lập tư tưởng và tìm kiếm tự do ngày càng phổ biến hơn. Thành quả đầu tiên của quá trình này lại đạt được từ bên ngoài châu Âu, tại các thuộc địa ở Bắc Mỹ. Thật bất ngờ là một cuộc cách mạng đang âm ỉ tại đây sẽ khuyến khích một cuộc cách mạng khác ở nước Pháp và những thay đổi triệt để hơn trên khắp lục địa châu Âu.

CÁC MỐC THỜI GIAN CHÍNH

1721 J. S. Bach soạn các bản concerto Brandenburg

1730 Đỉnh cao của kiến trúc Rococo

1743 Hội Triết học Mỹ được thành lập

1749 Xuất bản tiểu thuyết Tom Jones của Fielding

Những năm 1750 Họa sĩ phong cảnh Capability Brown sáng tác

1751 Bách khoa thư bắt đầu được xuất bản

1752 Benjamin Franklin nhận biết hiện tượng điện

Những năm 1760 Những năm sáng tạo của Rousseau ở Pháp

1768 Thành lập Viện Nghệ thuật Hoàng gia (Anh)

Những năm 1670 Những năm sáng tác của Goethe, nhà thơ, nhà viết kịch người Đức

1776 Tuyên ngôn Độc lập Mỹ

1781 Kant viết Phê phán lý tính thuần túy

Những năm 1780 Những năm sáng tác của hai nhạc sĩ Mozart và Haydn

Những năm 1790 Bùng nổ Cách mạng Pháp

1807 Chế độ nô lệ ở Anh bị xóa bỏ