Bách Khoa Thư Lịch Sử

AUSTRALIA (1788–1913)

Lối sống của thổ dân ở Australia (Aborigine) bị đe dọa khi người định cư da trắng xâm lấn sâu hơn vào lãnh thổ của họ.

Vào thế kỷ XIX, một nước Australia mới đã hình thành. Hơn 174.000 phạm nhân được đưa từ Anh tới Australia, chủ yếu là tới Sydney, để chịu hình phạt lao động cải tạo ở nhiều mức độ khác nhau, từ vài năm tới chung thân. Việc đưa tù nhân tới các thuộc địa bắt đầu dưới thời của nữ hoàng Elizabeth I, là một dạng mở rộng của hình phạt đi đày cũ và đến năm 1868 mới chấm dứt.

Đối với nhiều phạm nhân, nước Anh chỉ gợi cho họ những kỷ niệm cay đắng, nên nhiều người trong số họ sau khi được trả tự do đã định cư luôn tại Australia. Những người định cư thời kỳ đầu sống ở các vùng ven biển, nhưng các nhà thám hiểm dần dần khai phá cả những vùng ở sâu trong nội địa. Theo sau các nhà thám hiểm là những người khai khẩn muốn tìm đồng cỏ cho đàn cừu đang sinh sôi không ngừng của họ. Ngành công nghiệp len phát triển dẫn đến nhu cầu đất đai cũng tăng theo. Nhiều người lùa cừu đi quá ranh giới của vùng định cư chính thức nên bị gọi là “những người lấn chiếm” (squatter). Mặc dù sau này họ được trao quyền chăn thả cừu trên những vùng đất mới, nhưng tên gọi này vẫn giữ nguyên. Những người nông dân của thời kỳ đầu này đã tiến sâu vào nội địa, chiếm cứ đất đai, nhưng cuối cùng họ lại xung đột với thổ dân Australia.

THỔ DÂN ÚC

Những cư dân đầu tiên của Australia đến từ Đông Nam Á cách đây 50.000 năm. Họ sống theo lối du cư, di chuyển khắp nơi trong phạm vi lãnh thổ của họ, dùng giáo và bumơ- răng (gậy cong khi ném có thể bay trở lại chỗ ban đầu) để săn bắn, dùng xuồng đánh cá, hái lượm rau và hoa quả. Họ không có chữ viết, nhưng truyền lại cho các thế hệ sau những kiến thức quý giá dưới hình thức truyền miệng và các bài hát.

Khi người Anh đến định cư tại Australia, văn hóa của thổ dân bị đe dọa và đất đai của họ bị những người định cư xâm chiếm. Cuối thế kỷ XVIII, dân số thổ dân là hơn 300.000 người. Nhiều thổ dân bị người định cư giết hại hoặc đuổi ra khỏi vùng đất của họ, và số người bản xứ giảm xuống còn chưa đầy 45.000 người.

Ở Đất Van Diemen (Van Diemen’s Land), sau này đổi tên thành Tasmania, đến thập niên 1870 thì người bản xứ bị xóa sổ hoàn toàn. Một số người chết bởi các căn bệnh châu Âu, số còn lại thì bị người da trắng tàn sát.

ĐỔ XÔ ĐI TÌM VÀNG

Năm 1851, nhiều người đổ xô tới Australia khi tìm thấy vàng ở New South Wales và Victoria. Melbourne, thủ phủ của Victoria, trở thành một thành phố giàu có và dân số Australia tăng hơn gấp đôi. Năm 1854, những người thợ mỏ khai thác vàng ở trại Eureka Stockade đã nổi dậy chống những người cai trị thuộc địa, gây sức ép đòi cải cách và tự trị.

BẤT ỔN GIA TĂNG

Việc định cư của những người lấn chiếm cũng gây rắc rối khi người nhập cư và các cựu tù nhân đòi hỏi được có đất để làm các trang trại nhỏ. Nhiều người đã không thể có đất vì sự phản đối của những người lấn chiếm. Cùng lúc này, ý thức dân tộc dâng cao. Đến thập niên 1890, Anh trao quyền tự trị cho tất cả thuộc địa của mình và các nhà lãnh đạo thuộc địa ở Australia nhận thấy cần phải có một hình thức liên bang nào đó.

Không thuộc địa nào ở Australia muốn từ bỏ độc lập của mình, nên năm 1890, sau các cuộc tranh cãi gay gắt, các thuộc địa nhất trí thống nhất thành một liên bang mà vẫn còn tính chất tự trị (federation). Liên bang Australia (Úc) được tuyên bố thành lập vào ngày 1-1-1901 và thành phố Canberra được chọn làm thủ đô.

CÁC MỐC THỜI GIAN CHÍNH

1797 Nghề chăn nuôi cừu du nhập vào Australia

1836 Thành lập thành phố Adelaide

1851 Cuộc đổ xô đi tìm vàng bắt đầu ở New South Wales

1854 Thợ khai thác vàng ở Eureka Stockade nổi dậy

1855 Đất Van Diemen đổi tên thành Tasmania

1860 Burke và Wills bắt đầu hành trình xuyên Australia

1868 Anh chấm dứt việc đưa phạm nhân sang Australia

1880 Tên cướp Ned Kelly bị bắt và treo cổ

1901 Liên bang Australia tuyên bố thành lập